Сабактын методдору

Сабактын методдору, типтери жана формалары

Сабактын методу –бул билим берүү процессиндеги мугалим менен окуучунун ѳз ара мамилесин чагылдырган ыкмалардын жыйындысы.

«Метод» деген сөз грек тилинен которгондо «ыкма, каражат» дегенди түшүндүрүп, «изилдөөнүн жолу, максатка жетүү үчүн иш-аракеттин жолу», «кандайдыр бир ишти аткаруу каражаты, жолу»- деген мааниде колдонулат.

Сабактын методдорунун классификациясы:

1. Традициялык метод (Е. Я. Голант, И. Т. Огородников, С. И. Перовский)

• сүйлѳмѳ метод(айтып берүү, түшүндүрүү, лекция, аңгеме)
• кѳрсѳтмѳлүү метод(демонстрация, кѳрсѳтүү)
• практикалык метод(лабораториялык иш, сочинение)

2. И. Я. Лернера, М. Н. Скаткина

• түшүндүрмѳ-иллюстративдик метод
• репродуктивдик метод
• проблемалык метод
• жеке-издѳѳ методу
• эвристикалык метод
• изилдѳѳ методу

3 . Ю. К. Бабанскийдин изилд ѳѳ с ү боюнча окутуунун методдорун 3 негизги группаларга б ѳ л гѳн.

I . уюштуруу жана окуу ишмерд үү л ү г ү н жандандыруу методу

• к ѳ рс ѳ тм ѳ л үү метод
• с ү йл ѳ м ѳ метод
• практикалык метод
• проблемалык метод
• репродуктивд үү метод
• индуктивд үү жана дедуктивд үү метод
• ѳ з алдынча ишт ѳ о методу

II . окутууну мотивациялоо жана стимулдаштыруу методу

III. текшер үү методу

• оозеки жана жазуу т ү р ү нд ѳ г ү текшер үү
• лабораториялык иш
• практикалык иш
• фронталдык, дифференцирленген, программаланган, жыйынтык иштер

4 . Окуучунун жана мугалимдин ички жана сырткы ишмердүүлүгүнүн дал келиши менен - М. И. Махмутовдун методдук системасы (проблемалык-ѳнүктүрүү методу)

• Монологиялык метод
• Кѳрсѳткүчтүү метод
• Диалогдук метод
• Эвристикалык метод
• Изилдѳѳ методу
• Алгоритмдик метод
• Программаланган метод

Логикалык метод

(индуктивдүү жана дедуктивдүү метод)

• индуктивдүү метод-ой жүгүртүүнүн жекече учурлардан жалпы учурларга ѳтүүсү
• дедуктивдүү метод-бул жалпы учурдан жекече учурга карай ой-жүгүртүү

Кѳрсѳтмѳлүү метод

(иллюстрациялоо жана демонстрациялоо)

• эгерде материалды түшүндүрүү процессинде кѳрсѳтмѳ куралдарды кошо пайдаланылып иштелсе, анда демонстрациялоо методу
• эгерде материалдын бардыгы адегенде толук айтылып, андан кийин кѳрсѳтмѳ куралдар пайдаланылса, анда окутуу иллюстрациялоо методу болот

Практикалык метод

(лабораториялык иш, сочинение)

• окуучулардын ар түрдүү эмгектик тапшырмаларды аткаруусун уюштуруп ѳткѳрүүдѳ пайдаланылат.
• теориянын практика менен байланышын бекемдейт, билгичтикттерди жана машыгууларды калыптандырат.

Проблемалык метод

Бул методдун негизги максаты-коюлган проблеманы чечүү. Аны ишке ашыруу үч негизги метод аркылуу жүргүзүлѳт.

• Билимдерди проблемалуу баяндоо методу
• Изденүү методу-мында окуу проблемалары мугалим менен окуучулардын биргелешкен изденүүлѳрүндѳ чечилет
• Изилдѳѳ методу-окуучуларды изилдѳѳнүн жалпы ыкмалары менен тааныштырып, чыгармачылык менен эмгектенүүгѳ үйрѳтѳт

Репродуктивдүү метод

• Бул окуучулардын билгичтиктерин, кѳндүмдѳрүн, иш аракет ыкмаларын калыбына келтирет. Маалыматтарды тез жана бекем эстеп калууну камсыз кылат.
• Бул метод кѳнүгүүлѳрдү аткарууда, билимдерди оозеки калыбына келтирүүдѳ, бир типтүү маселе чыгарууда колдонулат.

Сүйлѳмѳ метод

(айтып берүү, түшүндүрүү, лекция, аңгеме)

Мында окуучулардын ээ боло турган билимдеринин негизги булагы сѳз болуп эсептелет.

Түшүндүрүп-иллюстрациялоо метод

• ар түрдүү иш-аракеттерди жасоодо
• тажрыйбаларды демострациялап кѳрсѳтүүдѳ,
• маселелерди чыгарууда
• карталар менен иштѳѳдѳ,
• схемаларды чийүүдѳ пайдаланылат

Пассивд үү метод:

окуучу

мугалим

окуучу

окуучу

Активдүү метод:

окуучу

окуучу

мугалим

окуучу

Интерактивдүү метод:

окуучу

окуучу

мугалим

окуучу

Сабактын типтери :

• Жаңы материалды окуп-үйрѳтүү
• Билим жана билгичтикти ѳркүндѳтүү
• Жалпылоо жана системалаштыруу
• Аралаш
• Текшерүү

Сабактын структурасы -

бул окуу процессинин этаптарынын жыйындысы

болуп эсептелет.

№

1

Сабактын типтери

2

Сабактын структурасы

Жаңы материалды окуп-үйрѳтүү

3

Билим жана билгичтикти ѳркүндѳтүү

• үй тапшырмасын текшерүү, таяныч билимдерин кайталап, калыбына келтирүү
• сабактын темасын, максатын, милдетин айтуу жана окуучулардын окуу ишмердүүлүгүн мотивациялоо
• жаңы материалды кабылдоо, билимдерин жалпылоо, системалаштыруу,
• бышыктоо
• сабакты жыйынтыктоо жана үйгѳ тапшырма берүү

• үйрѳнгѳндѳрүн жана билгендерин калыптандыруу;
• үй тапшырмасын текшерүү;
• сабактын темасын, максатын, милдетин айтуу;
• окуучулардын сабакта аткарган тапшырмасын текшерүү
• сабакты жыйынтыктоо
• үйгѳ тапшырма берүү

4

Жалпылоо жана системалаштыруу

• сабактын темасын, максатын айтуу;
• окуучулардын окуу ишмердүүлүгүн мотивациялоо
• таяныч билимдерин калыбына келтирүү
• негизги фактыларды анализдѳѳ, кайталоо
• түшүнүктѳрдү кайталоо, жалпылоо жана системалаштыруу, материалдарды ѳздѳштүрүү
• сабакты жыйынтыктоо, үйгѳ тапшырма

Аралаш сабак

5

• үй тапшырмасын текшерүү
• сабактын темасын, максатын айтуу;
• окуучулардын окуу ишмердүүлүгүн мотивациялоо
• жаңы материалды кабыл алуу, ойлонуп баамдоо
• билимдерди кабылдоо жана системалаштыруу
• билимдерди бышыктоо
• сабакты жыйынтыктоо, үйгѳ тапшырма

Текшерүү сабагы

• сабактын темасын, максатын айтуу
• ар кандай ыкмалар аркылуу билимдерин, билгичтиктерин, кѳндүмдѳрүн текшерүү
• аткарылган тапшырманы текшерүү, анализдѳѳ жана баалоо

№

1

Сабактын типтери

2

Жаңы тема түшүндүрүү

Сабактын формалары

3

Билим жана билгичтикти ѳркүндѳтүү

• лекция сабагы
• аңгеме сабагы
• кино сабагы
• теориялык жана практикалык ѳз алдынча иш

Жалпылоо жана системалаштыруу

• ѳз алдынча иштѳѳ(оозеки, жазуу жүзүндѳгү кѳнүгүүлѳр, лабораториялык иш)
• практикалык иш
• экскурция сабагы
• семинар

4

беш типтеги сабактардын негизги түрлѳрү кирет

Аралаш сабак

5

Текшерүү

беш типтеги сабактардын негизги түрлѳрү кирет

• оозеки суроо
• жазуу жүзүндѳгү суроо
• зачет
• практикалык
• контролдук, ѳз алдынча иш

Сабактын формалары:

• Аңгемелешүү
• Аукцион
• Билимди жалпы кароо
• Викторина
• Группалык
• Диалог
• Диспут
• Жалпылоо
• Жомок
• Зачет
• Изилдѳѳчү
• Изложение

• Интервью
• Ишмердүүлүк
• КВН
• Кече
• Кино
• Компьютердик
• Конкурс
• Конференция
• Концерт
• Кошумча окуу
• Лаборат-лык
• Лекция

• Мелдеш
• Мозаика
• Ойлоп табуу
• Оюн
• Панорама
• Практикалык
• Предмет аралык байл-ш
• Пресс конфер-я
• Реферат жактоо
• Ролдук оюн
• Сот
• Сочинение

• Семинар
• Спектакль
• Театр
• Тестирлѳѳ
• Текшерүү
• Топтордо иштѳѳ
• Ток шоу
• Теле кѳпүрѳ сабагы
• Турнир
• Чыгармачылык
• Эврика
• Экскурция
• Эсеп чыгаруу
• Ѳз ара окутуу

баяндоо

жа ңы

бекемд өө

көнүгүү

Максат билимди

эст өө

кайталоо

болсо

сабак

сыноо

текшер үү

Түрлөнтүп өтүү керек

аралаш

Ѳз сабагын анализдѳѳ схемасы:

• Класстагы окуучулардын мүмкүнчүлүктѳрүнѳ мүнѳздѳмѳ берүү, сабакты пландаштырууда окуучулардын кандай ѳзгѳчѳлүктѳрү эске алынган.
• Сабактын кайсы тиби пайдаланды, мурунку берилген сабак менен кандай байланышкан.
• Сабактын негизги милдеттери кандай, ал милдеттер сабактын максаттарын ишке ашырууда кандайча эске алынды.
• Сабактын негизги милдеттерин чечүүдѳ сабактын убактысын рационалдуу пайдаландыбы?
• Жаңы материалды ѳздѳштүрүүдѳ окутуунун методдорунун айкалышы кандай тандалып алынган жана эмне үчүн?
• Класс менен жана кээ бир окуучулар менен байланыш кандайча ишке ашырылат.
• Окуу кабинети кандай пайдаланылды? Эмне үчүн ТСО пайдаланылды?
• Ѳз алдынча иштѳѳ канчалык эффективдүү уюшулган, ѳз билимин ѳркүндѳтүүнүн элементтери кандай пайдаланылды

9. Окуучулардын билим сапатын текшерүү кандай уюштурулган?

10. Окуучулардын кѳп тармактуулугу менен мугалим сабакта кандай?

11. Сабак окуучуларды кызыктыра алдыбы?

12. Педагогикалык такт эрежелерин мугалим аткардыбы?

13. Материалдын тереңдигин ѳздѳштүрүүдѳ кандай жагдайлар түзүлдү.

14. Окуу-процессинде кайсы учурлар табылгалуу болду?

15. Аң-сезимдүү ишкердүүлүгүндѳ максаттуулук камсыз болдубу?

16. Сабактын башынан аягына чейин окуучулардын иш-аракеттерин баалоо жана ѳтүлгѳн сабакка кошумча материалдарды пайдалануусу