Рабочая программа "Бурятская литература 10 класс"

«РАССМОТРЕНО» на заседании МО учителей гуманитарного цикла Протокол №___1___ от « 28 » августа 2023 г.

«УТВЕРЖДЕНО»

ТТт^от^ор школы

‘ ч Ч.Б. Бимбаев

^!Л ¹ S

[каз № 82а

J^4^..«-0&«_29 » августа 2023 г. ^ОнчТГмй* ЛХ

МУНИЦИПАЛЬНОЕ АВТОНОМНОЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ

УЧРЕЖДЕНИЕ «САНАГИНСКАЯ СРЕДНЯЯ

ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА ИМЕНИ
ПОЛНОГО КАВАЛЕРА ОРДЕНА СЛАВЫ Б.М. ДАМЧЕЕВА»

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА
учебного предмета «Бурятская литература»
10 класс

срок реализации программы 2023-2024 учебный год

Составитель: Норбоева О.Т, учитель бурятского языка и литературы

у. Санага, 2023 г.

1. Тайлбари бэшэг

Тус хYДЭлмэри хадаа 1312 дугаар 2004 оной мартын 9 Россиин Федерациин hуралсалай министерствын тогтоолнууд, 889 дугаар 2010 оной августын 30 хубилагдаhан hуралсалай министерствын тогтоолнууд, 1089 дугаар 2004 оной мартын 5-най Ьуралсалай министерствын захиралта дээрэ Yндэhэлжэ зохеогдоhон, творческоор хэрэглэхэ гэ11эн удхатайгаар байгуулагдаhан туршалгын программа баримталан, 10-дахи класста ажалай программа зохеогдобо.

Гэхэтэй хамта арадай аман зохеол аман угын, уран hайханай литература бэшэмэл угын искусство, тиимэhээ уран зохеол зохеоходоо уран хурса, шэмэг удхатай утэ гол тYлэб аргануудай нэгэн болоно.

HYree талаhаа, уран зохеол хYн тухай, тэрэнэй доторой байдал, хYниие тойрон байhан оршон байдал, байгаали, хYнэй ажабайдал, арад зоной ажамидарал г.м. тухай зохеогдоhон байдаг. Бодото юумэнYYД, Yнэн болоhон Yйлэ хэрэгYYД, бодото байдал уран зохеолой, уран hайханай литературын Yндэhэн боложо хэрэглэгдэдэг. Уран зохеолшо бодото байдал дээрэ Yндэhэлжэ, тэрэниие hажаажа, ухаан бодолойнгоо хYсeeр, hанаагаараа тэрэниие уран гое болгожо, ном соогоо уран hайханаар, гоеор зохеогдоhон байдал бии болгодог, энэ байдалынь Yнэн бодото байдалда адлирхуу байдаг гэжэ hурагшадта ойлгуулха шухала.

Уран hайханай литература гу, али уран зохеол шудалан Yзэлгын гол зорилгонууд гэбэл:

• уран hайханай литература хунэй, хун турэлтэнэй ажамидаралда тусхай hуури эзэлдэг, тэдэнэй хугжэлтэдэ айхабтар ехэ удха шанартай гэжэ ойлгуулха;

• уран hайханай литература шудалан узэлгэ хадаа турэл арадайнгаа ба бэшэшье арадуудай соел болбосорол, ёhо заншал ойлгожо абалгынтусгаар арга гэжэ ойлгуулха;

• искусствын этико-эстетическэ компонент байгуулха гуманитарна ойлгосонуудые тайлбарилжа угэхэ;

• уран зохеол уншаха дуратай болгохо, гое hайханиие наринаар ойлгодог мэдэрэл хумуужуулхэ;

• бодото байдал, ажабайдал ба искусство, оршон тойрониие зубеер сэгнэжэ, тэдэндэ унэтэй сэнтэйгээр хандахые hургаха;

• аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ hургаха, тэрэниие хугжеехэ;

• hурагшад уран hайханай зохеол зубеер, хусэд дуурэнээр хадуужа абаха, шэнжэлжэ, сэгнэжэ hураха гол тулэб теоретико-литературна, эстетическэ ойлгосонуудтай болохо еhотой.

Уран hайханай литература зубеер, хусэд дуурэнээр, гунзэгыгеер ба еерынгее ажамидаралда туhатайгаар ойлгожо абахын тула литературын теоридо онсо анхаралаа хандуулан, hурагшадые ойлгомжын аппарадтай болгохо.

Энэ программа баазова теоретико-литературна ойлгосонууд дээрэ yндэhэлжэ, тэдэниие гол принцип болгон байгуулагдаа. 10-дахи класста уран зохеол ба еhо заншал гэжэ теоретико- литературна ойлгосо онсологдоо. Энэ ойлгосо угэлгэ хадаа тематическа, хронологическа болон историко-литературна принципуудтэ нэмэринь болоно.

10-дахи класста литература узэлгын гол шэглэл иимэ: уран hайханай литературые угын искусство гэжэ шэнжэлэн узэлгэ.

hурагшадые литература узэлгын талаар hургахын тула иимэ зорилго табигдана: эстетическэ анализ хэжэ hуралга.

Арадай аман зохеолнуудгуйгеер литературын асуудалнууд, илангаяа уран hайханай еhо заншал, литературна хугжэлтын, ментальна еhо заншалнууд г.м. хусэд hайнаар ойлгогдохогуй. Гэхэтэй хамта уран hайханай литература хадаа арадай аман зохеолой ургэлжэлэл гэжэ хэлэхэдэ болоно.

Туд программа бэелуулхэдээ, ойлгожо абаhан мэдэсыень шалгахадаа коммуникативно-творческо ажалнуудые унгэргэхэ: творческо(зохеон байгуулгын) мастерской, практикум, даабари, шэлэжэ a6ahaH зохеолоо бэеэ даагаад анализ хэлгэ, gYH гаргалгын уншагшадай конференци г.м.

БэелYYлхэ болзор ба шата - 2023/2024 hуралсалай он, 10 класс

2.

СэдэбYYДЭЙ гаршаг

1. Оролто хэшээл. 18-19 зуун жэлнYYДЭЙ турэл буряад уран зохёолой бYридэлгэ.

2. Оюун ухаанай зохёолнууд. Yльгэрэй далай.

3. Буряадай tyyx3 бэшэгYYД.

4. 20-дохи зуун жэлэй эхин YebiH TYPЭЛ буряад уран зохёол. Б.Барадин “Д.Банзаров

тухай шYлэг”, “Ерэнсэй ехэ Yбгэн”, “Сагай ДYрбэн уларил”

1. 20-дохи зуун жэлэй 1-дэхи хахадай тYрэл буряад уран зохёол. С.Туяа “Сэсэгтэ

тала”, “Город”, “Сэсэг”, “Ангар”

1. Б.Барадинай зохёохы болон эрдэм шэнжэлхэ ажал “Сэнгэ баабай”

2. Ж. Тумунов “Сэсэгмаа”

3. Н.Г.Балдано “Энхэ Булад баатар”

4. Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай уеын турэл буряад уран зохёол.

Дайнай уеын шYлэглэмэл уран зохёол. Ц. Зарбуев «Нарhан». Д.Мадасон “Хабар”, “Алта мYнгэнhee Yнэтэй адха хара шорой”

1. Дайнай уеын Yргэлжэлhэн зохёол.

Ж.Тумунов “Наранай орохо ЗYг тээшэ”, Ц.Номтоев «Сталинград шадарай агууехэ тулалдаан». Д.Хилтухин «Солдадай ном»

1. Дайнай Yеын зYжэглэмэл уран зохёол. Х.Намсараев «Тайшаагай ташуур»

2. Ж.Тумуновай уран hайханай юртэмсэ. “Нойрhоо hэриhэн тала”

3. Х.Намсараевай уран hайханай юртэмсэ. “YYрэй толон”

4. Ч. Цыдендамбаевай уран hайханай юртэмсэ. “Турэл нюта^аа холо”, “Холо ойрын тYрэлнYYД”

5. А.Бальбуровай уран hайханай юртэмсэ. “Зэдэлээтэ зэбэнууд”

6. Ж.Балданжабоной уран hайханай юртэмсэ. “Сэнхир хаданууд”

7. Д.Жалсараевай уран hайханай юртэмсэ. “Газар дэлхэйн дуунууд”

8. Н.Дамдиновай уран hайханай юртэмсэ. “Эсэгын нэрэ”

9. Д.Улзытуевай уран hайханай юртэмсэ. “Ая ганга”, “Баруунай баруун эрьедэ”, “Захяа”, “Эхэ дэлхэйгээ тухэреэлуулэн дуулааб”

10. Н.Нимбуевай уран hайханай юртэмсэ. “ШYДэрлэгдэhэн сахилгаан”

11. КласЛаа гадуур уншалга

12. Холбоо хэлэлгэ хYгжeeлгэ

2. hуралсалай сэдэбYYДЭЙ тYCэб

1. Ьураг1падай мэдэсэ, шадабарида табигдаха гол эрилтэнYYД

hypагшад гол тYлэб иимэ юyмэнYYДые мэдэхэ ehomoi:

• уншажа байhан зохеолойнгоо автор тухай, номой нэрэй удха тайлбарилга;

• уран зохеолшоной намтарhаа тон шухала мэдээнYYДые;

• уран зохеолнуудай текстнYYДые;

• шудалан Yзэжэ байhан зохеолой герой болоод гол Yйлэдэгшэ нюурнууд

тухай, зохеол соохи шухала уйлэнуудые мэдэхэhээ гадна , тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоонуудые, типическэ удха шанар;

• уран зохеол бэшэхэ гол шухала арганууд, зураглалай янзанууд, зохеолой

темэ, идей, гол удха, уран зохеолой геройнууд, сюжет г.м. литературна теориhоо ойлгосонуудые;

• байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан

тодорхойлхо арга хэрэгсэлнYYДые;

• программын эрилтын еhоор сээжэлдэhэн шулэгуудые, эпическэ зохеолой

хэhэгYYДые;

• литературна зан абари (характер), литературна тип, романтизм, реализм гэhэн

ойлгосонуудай шухала шэнжэнYYДые г.м.

hypагшад гол тYлэб иимэ юyмэнYYДые хэжэ шадаха ehomoi:

• уран зохеолшын зохеол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хеерэжэ;

• уран зохеолшын зураглаhан зурагые ухаан бодолдоо, сэдьхэлдээ бии болгожо;

• Yзэжэ байhан зохеолой гол шухала YЙлэнYYДые (эпизодуудые), Yйлэдэгшэ нюурай

хэлэhэн угэ, хэрэг г.м. бусад олон юумэнYYДhээ илгажа;

• зохеол соохи уйлэнуудэй болоhон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые

элируулжэ;

• узэжэ байhан зохеолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые

текст сооhоо илгажа;

• зохеолой идейнэ болоод уран hайханай талые харуулалгада сюжедэй зуйлнуудэй

(уйлын хугжэлтын эхин, уйлын уялдалга, уйлын хугжэлтын эгээл дээдэ шата) уургэ болон гол проблематика элируулжэ;

• узэгдэжэ байhан зохеолнуудай байгуулгын (композициин) зуйлнуудые илгажа;

• зохеолой удха задалан харуулхадаа, геройн уургэ ба геройдо утэЬэн авторай

сэгнэлтэ эли тодо болгожо;

• зохеолой геройнуудай еер еерын ба бултандань хабаатай шэнжэнуудые

тодорхойлон, характеристикэ угэжэ, тэдэндэ авторай ямараар хандажа баиЬые элируулхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсуулжэ;

• уран зохеолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа жанрай байhаарнь

тэдэнииень хараадаа абажа, тодоор, уранаар уншажа;

• уран зохеолой геройнуудта характеристикэ угэхэ орео тусэб табижа;

• узэжэ байhан зохеолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа бапНые

хараадаа абан, hурагша бухэнэй, бухы hурагшадай зэргэсуу^эн аман гу, али бэшэмэл еерын бодомжолготой зохеолго бэшэжэ;

• монологическа хэлэлгэ hайнаар хэрэглэжэ, еерынгее hанамжа ойлгосотойгоор

хэлэжэ, тэрэнээ ойлгуулжа, баримталжа, хамгаалжа;

• тусэб табижа, тэрэ тоодо тезиснэ тусэб, литературна-критическэ статьянуудаар

конспект бэшэжэ;

• нэгэ гу, али хэдэн материалнууд дээрэ yндэhэлэн, литературна темээр элидхэл,

соносхол (сообщени) гу, али реферат бэлдэжэ;

• Yзэhэн зэхеолоор гу, али хэдэн зохеолнуудаар проблемнэ шэнжэтэй аман ба

бэшэмэл бодомжолготой зохеолго, тэрэ тоодо зэргэсYYлhэн характеристикэ зохеожо, myh литературна ба публисцистическэ темэнYYДЭэр бодомжолготой зохеолго бэшэжэ;

• литературын асуудалнуудаар бэшэhэн хYДЭлмэринYYДЭэр тезисуудые ба

конспектнуудые табижа;

• бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан кинофильмYYДЭэр,

теледамжуулгануудаар,ЗYжэгYYДЭэр, уран зурагуудаар, шагнаhан хYгжэмeeр рецензи гу, али hанамжа бэшэжэ;

1. hуралсалай методическа хэрэгсэлнууд

1. Буряад литература:10 класс.- У-¥.,Бэлиг, 2020

2. Буряад hургуулиин программа. Буряад литература 5-11 классууд.

У-У, 2019

1. Б.Б.Батоев. Уран зохеолнуудые 5-11 классуудта зааха тухай. У-Y, 2002

2. В. Б . Махатов.8-11 класуудта уран зохёол зааха арганууд. У- Y, 1998

3. Алтан гадаhан. У-Y, 2008

4. Х. Дармаева. Буряад литератураар тестнууд. - У-Y, 2003

5. О.Б.Бадмаева. Мунее уеын хэшээл, 2010

1. Хэрэглэхэ литература:

1. Буряад литература , 10 класс Улаан -Удэ, 2020

2. Алтан гадаhан. У-У,2008

3. Х. Дампилова. Буряад литератураар тестнууд. - У-У, 2003

4. Санагын сэгнэшэгуй баяли^аа. С Ринчинов

5. Ч. Цыдендамбаев. Банзарай хубуун Доржо.

6. Х. Намсараев.1-5 ботинууд.