Мугалим- чырпыктан чынар өстүрөт китеби 4

Селжук султаны Тугрул Бейдин: «Озумо уй салдырып,жанына мечит(мектеп) салдырбасам Алладан уялам»деген.

Султан Алпарслан- мал-дуй/нун копчулук болугун билим берууну колдоо макс/да жум/н.

Меликшах чакырганда келбей койгон,атагы чыккан аалым Али бин Хасан ал-Сандалийден муну себебин сураганда «Башкаруучулардын эн жакшысы- аалымдарды озу зыярат кылганы. Аалымдардын эн жаманы- башкаруучуга озу барганы» деген жооп алат. Мына оодон кийин аалымдарды чакырган эмес.

Фатих Султан Мехмет озу курган Фатих медресесинен болмо талап кылганда устаттар (мугалимдер) чогулуп, анын бул талабын анализдеп корушуп, «Медресенин мугалими же окуучусу эмес»дегеп,болмо беруудон баш тартышат.Кийинчирээм мугалимдердин оор сынагынан откон сон гана бир болмо беришет.

Осмон жана Селжук императорлору доорундо мугалимдерге озгочо конул бур/н.

Илимдер инсан туурасында эмне дейт ?

• Инсандын анатомиялык озгочолугу
• Инсандын химиялык озгочолугу
• Инсандын физиологиялык озгочолугу
• Инсандын анатомиялык озгочолугу.
• Инсандын кибернетикалык озгочолугу ( Кибернетика- байланыш,маалымат алып-беруу, башкаруу жана тен салмактуулукту сактоо туурасунда илим.)
• Инсандын антропологиялык озгочолугу (Антропология-инсандын маданий жана табигый тарыхын, жаратылышын,рассалардын пайда болушун , генетикасын , салыштырма инсан физиологиясын , эски коомдордун маданий мурастарын жана тарыхый озгочолукторун изилдеген илим)
• Инсандын философиялык озгочолугу
• Инсандын социологиялык озгочолугу
• Инсандын психологиялык озгочолугу.

Окутуп-уйротуу- мугалимдин эн негизги пед/лык ишмердуулукторунун бири.

Педагогдор уйротуу тушунугун «кандайдыр бир маалыматты уйронууну камсыздоо» деп ачыкташкан.

Уйронуу жалпы мааниде (жаш озгочолукко жараша)айлана чойронун таасири натыйжасында инсандын кылык жорук ,мунозундогу озгочолуктор.

Уйронуу процесси 2 негизге болунот.

1)Оз алдынча 2)Багыт беруу аркылуу

Уйронуу процесинин таасирдуулугун арттыруу учун эрежелер:

Уйронуу процесси 4 турдо ишке ашат:

• Уйронууго даяр болуу
• Мотивация
• Уйронуу конугуу жана кайталоо менен ишке ашат
• Уйронуучунун активдуулугу
• Уйронуу матер/рын колдонуу

• Сезуу ,туюу
• Байкоо
• Ойлонуу, анализ жургузуу
• Аткаруу

Билим-беруу –белгилуу бир тартипте уюштурулган окутуу уйротуу жана уйронуу процесси.

Таалим-тарбия -инсандын кылык жоругунда, мунозундо турмуштук тажрыйбанын ж/а системалуу билим беруунун натыйжасында,анда коздолгон озгочолукторду калыптандыруу процесси катары таанылат.Б.а. балдардын коомдук маданияты жана улуу муундун улгулуу тажрыйбаларын уйронуусу.

Максаттар мазмунуна жараша учко болунот.

Узак

Жалпы

Жеке

План- эмнени,эмне учун,качан жана кандай жолдор менен ишке ашыруу керектигин корсоткон иш.

Программа -аткарыла турган иштердин болумдорун ,ар бир болумдун кезеги,убактысын жана кандай аткарыла тургандыгын баскыч-баскычы менен корсотуп туруучу иш.

Тарбия тармагындагы план тушунугу тарбия программасы, мектеп программасы, отулуучу сабактардын программасы жана ар бир сабактын озуно тиешелуу программасы болуп болунот.

• Таалим тарбия программасы- бардык прграммаларды озуно камтыган,кенири масштабдуу программа.
• Окуу программасы- сабакта отулуучу темаларды,алардын максаттарын , окуу каражаттарын,сунуш кылган адабияттарды,канча саат окулаарын,окутуунун метод жана технологияларын белгилоочу иш кагаз.
• Сабактын программасы -отуло турган сабактын темасын,мксатын,мазмунун, усулун,жабдыланышын,журушун, убактысын ж/а анализин камтыйт.
• Метод -максатка жетуунун эн кыска, эн ишенимдуу жана таасирдуу жолу. Окутуунун методу -кыска убакыт ичинде дагыда коп максаттарды ишке ашырууга комок корсоткон ыкма.
• Окутуунун технологиясы -окутуу методдорун ишке ашыруунун формасын тушундурот.
• Интерактивдуулук - техналогия дуйносундо пайда болгон акыркы улгудогу каражаттарды колдонуу,аларды билим беруу мекемесине алып кируу, аларды мугалимдердин жана окуучулардын колдонуусу дегенди тушундурот.

Гетзелс жана Жаксон аттуу эки пед/тун из/до,муг/дин личностук озгочолугу ж/а кесиптик билгичтиги таалим-тарбия жараянына туз таасир этуучу фактор экендиги аныкталган.

Инсандын кемчилинин жоюунун 36 жолу бар.

Коомдо кадыр баркка ээ болуунун 22 жолу бар.

Окуучулардын ата-энелери менен байланышуунун 9 жолу бар.

Окутуунун принциптери:

• Бутундук принциби
• Балага багытталгандык принциби
• Турмуш менен байланыштыруу принциби
• Окутуунун системалуулук жана удаалаштык принциби(Билинган

нерседен, билинбеген ннерсеге карай багыт алуу)

• Жакындан алыска багытталган принцип
• Оз алдынеча иштеп эмгектенуу принциби
• Корсотмолуулук жана жонокойлук принциби
• Оптималдуулук принциби
• Актуалдуулук принциби

Методсуз эмгек-башкаруусуз автоунаа сыяктуу. Методдун 10 туру бар

Метод(француз тилин.)бизче « жол,усул,ыкма,тариз» дег.маан/ни билдирет.

• Айтып беруу методу
• Суроо-жооп методу
• Койгой чечуу методу
• Байланыштыруу жана бириктируу методу
• Топ м/н иштоо методу
• Байкоо жургузуу методу
• Тартышуу жана талкуу жургузуу методу
• Корсотмолуу(демонстрациялоо)методу
• Орнок окуя усулу.
• Практикалык усул

Усул колдонуу-окутуу-уйротуу процессининтаасирин арттыруучу эн негизги эреже катары эсептелет

Уйронууго ынгайлуу шарт тузуу:

• Окуучуларды кызыктыруу
• Окуучунун ой-пикирин сураныз
• Окуу куралдарын пайдаланыныз
• Классты жакшы башкарыныз
• Адамдар ортосундагы мамиледе мыкты жол корсоткуч болунуз
• Окуучулардын теманы бышыктоолоруна жана турмушта ишке ашырууларына мумк/к бериниз
• Бат-бат анализ жургузуп турунуз

Сабакты канчалык тушунуктуу болгонун аныктоонун эн женил жолу оозеки жана жазуу турундогу текшеруу иши.

Пландын турлору:

• Жылдык план(10 б. бар)
• Кунумдук план

• Сабактын темасы
• Сабактын максаттары

• Киришуу
• Сабактын журушу
• Сабакты бышыктоо

• Баалоо

Окутуу-тарбиялоодо сыйлык -балада коздолгон билим билгичтик,адеп-ахлактык кондумдорду калыптандыруу жана сабакка шыктандыруу учун колдонулат

Жаза- окутуу-тарб/до тартипти бузгандарга колдонулуучу чараларды тушундурот.

Окуу –тарбия процессинин пайдубалдары

• Социалдык пайдубал
• Психологиялык пайдубал
• Философиялык пайдубал
• Эканомикалык пайдубал
• Тарыхый пайдубал

Окутуу- уйротуунун альтернативдуу жолдору

• Технология дуйносундогу жанылыктарды пайдалануу
• Интернеттен пайдалануу
• Кошумча билим беруу тармагын жайылтуу
• Бешиктен мазарга чейин билим алууну максаттоо

Омур бою билим берууну коздогон олко жарандарына эн жакын олко болуп эсептелет

Мектепти билим берууго даярдоо:

• Мектеп имараты жана озгочолуктору
• Класстар жана озгочолуктор
• Эмгек каналары
• Китепкана
• Практикалык бакча
• Окутуунун материалдык-техникалык базасы