Къырымтатар фразеология илимининъ умумий назариеси

Тиль ве нутукънынъ байлыгъы чешит васталаргъа багълы, олардан бириси – фразеологизмлердир. Фразеологизмлерни фразеология илими огренир, о, тильшынаслыкънынъ бир къысмы олып, тургъун сёз бирикмелерининъ манасыны, къулланылышыны, теркибини огрене.

Фразеология (юн. Phrasis – ибаре + logos – сёз, илим) – 1) тильшынаслыкънынъ тургъун сёз бирикмелерини огренген болюги. 2) тильдеки фразеологик бирлемлер ве ибарелернинъ топламы [61, С. 43]

Дигер тюркий тиллер арасында къырымтатар тили ве шу сырада къырымтатар тильшынаслыгъы бир сыра себеплер ичюн пек аз огренильди. Къырымтатар тильшынаслыгъынынъ аз огренильген болюклеринден бири фразеология болюгидир.

Къырымтатар тилининъ тарихий инкишафы огренювинде фразеология материалынынъ талили гъает къыйметлидир, чюнки фразеологик бирикмелернинъ теркибинде халкъымызнынъ турмуш тарзы, урф-адетлери, аят теджрибесини акс эткен лексик, морфологик ве синтактик элементлер сакъланмакъта.

Къырымтатар тилини бильмек, тек сёзлерни бильмекнен сынъырланмай, ана тилининъ агъзавий ве язма шекилини анъламакъ ве къулланмакъ догърудан-догъру фразеологизмлерни етерли микъдарда бильмесине багълы. Фразеологик ибарелер сёзлернен бирликте тильнинъ къуруджылыкъ мальземелеридир. Фразеологизмлерни нутукъта уйдурмайлар, олар эр бир адамнынъ акълында бир бутюн алда сакъланып тура, ве керек олгъанда, бир бутюн алда да къулланыла, демек, бойле сёз бирикмелери азыр шекильде къулланыла ве сербест олмай.

Къырымтатар тилининъ фразеологиясы, халкънынъ буюк хазинеси оларакъ, онынъ азырджеваплыгъыны, кескин акъылыны косьтере. Фразеологик ибарелер несиль-несильден, агъыз-агъыздан кечип, тильнинъ ифадели васталары сыфатында сакъланып къалалар. Оларнынъ шекли къыскъа – манасы терен. Тильнинъ лексик зенлигинде фразеологизмлер буюк ер алалар.