Талас облусу реферат

                                     Талас облусу

  Талас облусу Кыргыз Республиканын тундук-батышында жайгашкан талас ороонун ээлейт.Тундук жана батышынан Казакстан,туштук-батышынын бир аз жери Озбекстан,туштугунон Жалал-Абад,чыгышынан Чуй облустары менен чектешет.

         Облус 1944-ж.уюшулуп,борбору Талас шаары болгон.1956-62-жылдары фрунзе облусунун курамында,1962-79-ж. жана 1988-90-жылдары республикага туз баш ийдирилген;1980-88-жылдары Талас облусу,1990-ж. кайра облус болуп тузулгон.Курамына Талас,Бакай-Ата,Кара-Бура,Манас райондору,Талас шаары,Маймак шаарчасы,36 айыл округу жана 90 айыл кирет.Аянты 11,4мин км кв. Калкы 226,7 мин (2009);республиканын калкынын 4,2% ин тузот.

Табияты:Талас ороону тору Талас жана Кыргыз Ала-Тоолорунун тутумдашкан жериндеги Ак-Суу тоо томуна такалат.Ал эми батышты карай ороон кенейип,тундук батышта Турандын чолдуу жана жарым чолдуу аймактары менен чектелет.Орондун ички болугундо Кыргыз Ала-Тоосуна жарыш Орток-Тоо,Кунгой,Кара-Жылга,Эчкили-Тоо,Ак-Таш тоолору созулуп жатат.Облустун жеринин дениз денгээлинен бийиктиги 700мден 4482 мге чейин

Талас ороону турдуу кен байлыктарга бай.Алардын ичинен Жер-Уй,Талды-Булак,Андаш алтын кендери менен Ачык-Таш кукурт кенинин мааниси зор.Онор жайлык запасы алтындын жана кукуртту иштеп чыгууга мумкундук берет.Облустун басымдуу болугундо курулуш материалдарынын (мрамор,гранит,акиташ,чопо ж.б. )кендери,ошондой эле темир (Бала-Чычкан),жез(Андаш),молибден (Кептеш)ж.б. бар.

Талас ороону мелуун климатык алкакта жатат.Ороондун климаты кургакчыл,континенттик климаттын тузулушуно шарт тузот.Ороондун батышынан чыгышын карай жана тоо этектеринен тоо капталдарына ордогон сайын жаан-чачындын олчомунун осушу байкалып,жылдык жаан-чачын ороондо 300-400 ммди тузот.

Калкы: Облуста республиканын калкынын 4,2% и (же 226,7мин адам)жашайт.Анын 33,5 мини же 17,0% и шаар,186,1 ми ни же 83%,0 и айыл калкы.Калктын орточо жыштыгы:1км кв.жерге 20 адам туура келет.Облустун борбору –Талас шаарында- 32,9 мин адам,Маймак облуска келген элдин саны 120 адам,кеткендер 1466 адам болуп,калктын азаюсу 1346 адамды тузгон.Алардын ичинен 1516 адам олконун башка жерине,негизен Бишкек шаарына жана Чуй облусуна,1014 адам шериктеш олколоруно жана алыскы чет олколоруно кеткен.

Чарбасы:Облус  Кыргыз Республикасындагы экомикасы ортодон томонуроок денгээлде онуккон чакан аймак.1991-жылдан экономикалык жана социалдык реформалар жургузулуп,базар экономиканы багыт алынды.Натыйжада облустун экономикасынын тармактарына структуралык озгоруулор киргизилип,турдуу менчиктеги жаны иш каналар пайда болду.

Облустун экономикасынын негизин,анын жаратылыш шартына ылайык айыл чарба тармагы ээлеп,кой,уй,жылкы багылып,алардан азык-тулуктор ондурулот.Дыйканчылыкта негизинен дан эгиндери,тамеки,картошка,жашылча остурулуп кийинки жылдарда облуста тоо бурчак,кант кызылча жана май осумдуктору дагы эле баштады.

Облустун бардык чарбаларында 2010-жылы 65,4 мин бодо мал,анын ичинен 36,8мин уй,427,8 мин кой жана эчки,1,3 мин чочко,22,4 мин жылкы  жана 150,5 мин уй кушу болгон.Айыл чарбада 2010-жылы 22,9мин т тируу салмактагы эт,84,5 мин т чийки сут,20,1 млн даана жумуртка жана 1,3 мин т жун ондурулгон.Облустун чарбалык жукторун жана жургунчулорун ташып,сырткы,ошондой эле ички экономикалык байланышты тейлоодо негизги орун автомобиль транспортуна тиешелуу.Негизги автомобиль жолдору:Тараз-Кызыл-Адыр-Талас-Чат-Базар-Отмок ж.б. Саламаттыкты сактоо тармагында 4 райондук,9 участкалык,облустук оорукана,согуш ардагерлерин дарылоочу оорукана,21 айылдык врачтык амбулатория,2 бейтапкана ж.б.