А) Сөөлжандын жашоо чөйрөсү түзүлүшү көбөйүшү тиричилигин түшүндүрүү менен бирге тема боюнча алган билимдер тереңдетилет. Муунак курттардын сөөлжандын пайдасын турмушта колдоно билишет.
Б)Муунак курттар боюнча жалпы маалыматты түшүнүшөт жана алган билимдерин практикада
турмушта колдоно алышат. Окуучу тема боюнча сүйлөө, ой жүгүртүү жөндөмдүүлүгү өнүктүрүлөт.
В) Сөөлжандын жаратылышташгы маанисин пайдасын менен жаратылышка аяр мамиле жасоого тарбияланышат.
1.Уюштуруу 2 минСабактын структурасы:
2.Уй тапшырмасын суроо. 5 мин.
3. Жаны тема. 20 мин.
4. Бышыктоо. 10 мин
5.Компетенттуулук 5 мин.
6. Сабактын жыйнтыгы 3 мин
Уюштуруу: Окуучулар менен саламдашып класста жагымдуу маанай түзөт.
Өтүлгөн теманы кайталоо: Мугалим окуучуларга карточка түрүндө суроо берип үй тапшырманы сурайт.
Мите деген эмне?
Аскарида кайда кантип жашайт?
Жумуру курттар өсүмдүктөргө кандай зыян келтирет?
Зыяндуу курттарды жок кылуу үчүн кандай чараларды колдонсо болот?
Аскариданын кайсыл органдары начар өрчүгөн?
Жаны тема:
Мугалим окуучулардын билимин текшерип алуу максатында өткөн теманы эстетип жаңы теманы баштайт. Бүгүнкү биздин өтө турган темабыз Муунак курттар боюнча болот. Аты атап тургандай эле бул курттардын денеси бир нече муундардан турат.Бул курттар деңизде тузсуз сууларда , көлдөрдө, көлчүктөрдө, саздарда,топуракта ж.б.жерлерде байырлашат. Алардын денеси узунунан келип муунакчалардан турат. Денесинин муунакчалары шакектерге окшош болгондуктан,аларды шакектүү курттар деп коюшат.Тери булчуң баштыгы жакшы өрчүгөн. Нерв системасы татаалдашып түзүлгөн. Кан айлануу системасы туюк.Булардын азыркы убакта 8 минге жакын түрлөрү белгилүү.
Сөөлжандын сырткы түзүлүшү: Сөөлжандар кара көңдүү, органикалык чириндиге бай топуракта көп кездешет. Бизде кезигүүчү сөөлжандын узундугу 14-16см жогору болбойт.
Ал эми дүйнөдөгү эң узун муунак курт Австралия сөөлжаны болуп эсептелет анын узундугу 2.5-3 м чейин жетет.
Кадимки сөөлжандын муунакчаларынын саны 100-180ге жетет,түтүкчүлөрдүкү 60-100,Австралия сөөлжандыкы 300го жакын. Ийиндерин 2-8 м тереңдикте оюшат. Алар көбүнчө кеч киргенде кыймылдуу келет. Жаан жааганда ийиндеринен сыртка чыгышып куштарга жем болушат. Сөөлжандын топуракта пайдасы топуракты жумшартып жерди семиртет. Топуракта өзүн убакытка чейин кургактык болгондо жана суук түшө баштаганда алар төмөнүрөөк катмарларга которулушат.
Муунак курттардын денеси сырт жагынан терисинде былжыр болуп чыгаруучу бездер абдан көп. Ошондуктан тери каптоосу нымдуу былжырлуу болуп кармаганда сезилип тупат. Курттардын денесине дем алууга керек болгон кычкылтек нымдуу тери аркылуу гана кирет.
Дене көңдөйүндө ички органдары жайгашкан. Азык сиңирүү системасы татаал түзүлүштө. Ооз көңдөй, кулкун, кызыл өңгөч, булчуңдуу карын, ортонку арткы ичегилер,арткы тешиктен турат. Жүрөгү денесинин бүт бөлүгүндө жайгашкан кан айлануу системасын да кошо аткарат жана аларды шакек өңдүү тамырлар жүрөктүн ролун аткарат.Дем алуу денесинин каптоолору менен да жүрөт. Ал эми деңизде жашагандары бакалоор менен дем алышат.
Нерв системасы. Муунак курттардын нерв системасы татаал түзүлүштө. Топуракта кезигүүчү муунак курттардын сезуу органдары начар өрчүгөн,алардын көздөрү тинтүрлөрү болбойт. Сезүүчү клеткалары терисиндн жайгашкан. Ал эми деңизде жашоочулардын башында көздөрү тинтүрлөрү бар. Жарыкты сезүүчү клеткалары терисинде жайгашкан.
Бөлүп чыгаруу органдары . Ашык суулар керексиз заттар дененин көңдөйүнөн түтүкчөлөр аркылуу сыртка чыгарылат.
Көбөйүшү. Муунак курттардын арасында гермофродиттер ( кош жыныстуу) ошондой эле айрым жыныстуулар бар. Жумуртка туурдун алдында эки сөөлжан убактылуу биригишет. Сөөлжандар уруктук суюктуктарын алмашышат. Мындан кийин сөөлжандар өз алдынча кетишет.
Сөөлжандарда регенерация жакшы өрчүгөн.
Деңиз курттарында чимирике окшогон личинка чыгат , ал өсүп, чоноюп, чоң куртка айланат.
Талкулоо учун суроолор. Карточкалар таратылат.
Тема боюнча тыныгуу. Эс алуу максатында шрифтограмма деп аталган сандар арасында катылган оюндар.
Сабакты жыйынтыктоо: Тест менен иштөө.
ушул ссылка аркылуу окуучулар тестти иштешет.
Мугалим суроо берет бышыктоо максатында.
Баалоо:
Үйгө тапшырма:
Просмотр содержимого документа
«Сабактын планы. биология 7-класс»
Биология 7-класс
Сабактын темасы: Сөөлжандын сырткы ички түзүлүшү көбөйүшү жана тиричилиги.
А) Сөөлжандын жашоо чөйрөсү түзүлүшү көбөйүшү тиричилигин түшүндүрүү менен бирге тема боюнча алган билимдер тереңдетилет. Муунак курттардын сөөлжандын пайдасын турмушта колдоно билишет.
Б)Муунак курттар боюнча жалпы маалыматты түшүнүшөт жана алган билимдерин практикада
турмушта колдоно алышат. Окуучу тема боюнча сүйлөө, ой жүгүртүү жөндөмдүүлүгү өнүктүрүлөт.
В) Сөөлжандын жаратылышташгы маанисин пайдасын менен жаратылышка аяр мамиле жасоого тарбияланышат.
1.Уюштуруу 2 минСабактын структурасы:
2.Уй тапшырмасын суроо. 5 мин.
3. Жаны тема. 20 мин.
4. Бышыктоо. 10 мин
5.Компетенттуулук 5 мин.
6. Сабактын жыйнтыгы 3 мин
Уюштуруу: Окуучулар менен саламдашып класста жагымдуу маанай түзөт.
Өтүлгөн теманы кайталоо: Мугалим окуучуларга карточка түрүндө суроо берип үй тапшырманы сурайт.
Мите деген эмне?
Аскарида кайда кантип жашайт?
Жумуру курттар өсүмдүктөргө кандай зыян келтирет?
Зыяндуу курттарды жок кылуу үчүн кандай чараларды колдонсо болот?
Аскариданын кайсыл органдары начар өрчүгөн?
Жаны тема:
Мугалим окуучулардын билимин текшерип алуу максатында өткөн теманы эстетип жаңы теманы баштайт. Бүгүнкү биздин өтө турган темабыз Муунак курттар боюнча болот. Аты атап тургандай эле бул курттардын денеси бир нече муундардан турат.Бул курттар деңизде тузсуз сууларда , көлдөрдө, көлчүктөрдө, саздарда,топуракта ж.б.жерлерде байырлашат. Алардын денеси узунунан келип муунакчалардан турат. Денесинин муунакчалары шакектерге окшош болгондуктан,аларды шакектүү курттар деп коюшат.Тери булчуң баштыгы жакшы өрчүгөн. Нерв системасы татаалдашып түзүлгөн. Кан айлануу системасы туюк.Булардын азыркы убакта 8 минге жакын түрлөрү белгилүү.
Сөөлжандын сырткы түзүлүшү: Сөөлжандар кара көңдүү, органикалык чириндиге бай топуракта көп кездешет. Бизде кезигүүчү сөөлжандын узундугу 14-16см жогору болбойт.
Ал эми дүйнөдөгү эң узун муунак курт Австралия сөөлжаны болуп эсептелет анын узундугу 2.5-3 м чейин жетет.
Кадимки сөөлжандын муунакчаларынын саны 100-180ге жетет,түтүкчүлөрдүкү 60-100,Австралия сөөлжандыкы 300го жакын. Ийиндерин 2-8 м тереңдикте оюшат. Алар көбүнчө кеч киргенде кыймылдуу келет. Жаан жааганда ийиндеринен сыртка чыгышып куштарга жем болушат. Сөөлжандын топуракта пайдасы топуракты жумшартып жерди семиртет. Топуракта өзүн убакытка чейин кургактык болгондо жана суук түшө баштаганда алар төмөнүрөөк катмарларга которулушат.
Муунак курттардын денеси сырт жагынан терисинде былжыр болуп чыгаруучу бездер абдан көп. Ошондуктан тери каптоосу нымдуу былжырлуу болуп кармаганда сезилип тупат. Курттардын денесине дем алууга керек болгон кычкылтек нымдуу тери аркылуу гана кирет.
Дене көңдөйүндө ички органдары жайгашкан. Азык сиңирүү системасы татаал түзүлүштө. Ооз көңдөй, кулкун, кызыл өңгөч, булчуңдуу карын, ортонку арткы ичегилер,арткы тешиктен турат. Жүрөгү денесинин бүт бөлүгүндө жайгашкан кан айлануу системасын да кошо аткарат жана аларды шакек өңдүү тамырлар жүрөктүн ролун аткарат.Дем алуу денесинин каптоолору менен да жүрөт. Ал эми деңизде жашагандары бакалоор менен дем алышат.
Нерв системасы. Муунак курттардын нерв системасы татаал түзүлүштө. Топуракта кезигүүчү муунак курттардын сезуу органдары начар өрчүгөн,алардын көздөрү тинтүрлөрү болбойт. Сезүүчү клеткалары терисиндн жайгашкан. Ал эми деңизде жашоочулардын башында көздөрү тинтүрлөрү бар. Жарыкты сезүүчү клеткалары терисинде жайгашкан.
Бөлүп чыгаруу органдары . Ашык суулар керексиз заттар дененин көңдөйүнөн түтүкчөлөр аркылуу сыртка чыгарылат.
Көбөйүшү. Муунак курттардын арасында гермофродиттер ( кош жыныстуу) ошондой эле айрым жыныстуулар бар. Жумуртка туурдун алдында эки сөөлжан убактылуу биригишет. Сөөлжандар уруктук суюктуктарын алмашышат. Мындан кийин сөөлжандар өз алдынча кетишет.
Сөөлжандарда регенерация жакшы өрчүгөн.
Деңиз курттарында чимирике окшогон личинка чыгат , ал өсүп, чоноюп, чоң куртка айланат.
Талкулоо учун суроолор. Карточкалар таратылат.
Тема боюнча тыныгуу. Эс алуу максатында шрифтограмма деп аталган сандар арасында катылган оюндар.
Сабакты жыйынтыктоо: Тест менен иштөө.
https://forms.gle/V5V9GBR2moeSfmnN7 ушул ссылка аркылуу окуучулар тестти иштешет.
17
265 683 
