Физика предмети 8-класс

Тема: Өткөргүчтүн электрдик каршылыгы. Салыштырма каршылык

Бүгүнкү сабакта

• өткөргүчтүн каршылыгын эсептөө;

• салыштырма каршылык;

• өткөргүчтүн каршылыгынын өткөргүчтүн тегинен, узундугунан, туурасынан кесилиш аянтынан көз карандылыгынын формуласын, бирдиктерин чыгаруу.

Каршылык

Электрондор металл өткөргүч боюнча багытталган кыймылга келген учурда кристаллдык торчонун түйүндөрүндөгү атомдорго урунуп, ылдамдыктары азаят. Анда ток күчү да азаят. ( себеби, 1 с убакыт ичинде өткөргүчтүн кесилиши аркылуу өтүүчү заряддардын саны азаят) Демек, атомдордун кыймылдагы электрондорго көрсөткөн каршылыгын электрдик каршылык деп түшүнөбүз

Ар кандай өткөргүч электр тогуна каршылык көрсөтүп, ток күчүн чектейт.

Каршылык

Электр каршылыгы – өткөргүчтүн электр өткөрүмдүүлүгүн мүнөздөөчү физикалык чоңдук

Электр каршылыгы – R

R – [ Ом ]

Каршылыктын бирдиги үчүн учтарындагы чыңалуу 1 Вольт, токтун күчү 1 Амперге барабар болгон өткөргүчтүн каршылыгы – 1 Ом деп кабыл алынган.

1 Ом = 1

1 Ом =

Кошумча бирдиктери:

1мОм = 0,001 Ом

Георг Ом

1кОм = 1000 Ом

1787 - 1854

1МОм = 1000 000 Ом

1-тажрыйба

Видео тасма

Өткөргүчтүн каршылыгынын өткөргүчтүн узундугунан көз карандылыгы

1-тажрыйбадан келип чыккан жыйынтык

Өткөргүчтүн каршылыгы өткөргүчтүн узундугунан көз каранды болот

Өткөргүчтүн узундугу канча эсе кичирейсе анын каршылыгы да ошончо эсе азаят

Демек, өткөргүчтүн каршылыгынын өткөргүчтүн узундугуна түз пропорциялаш

2-тажрыйба

Видео тасма

Өткөргүчтүн каршылыгынын өткөргүчтүн кесилиш аянтынан көз карандылыгы

2-тажрыйбадан келип чыккан жыйынтык

Өткөргүчтүн каршылыгы өткөргүчтүн туурасынан кесилиш аянтынан көз каранды болот

Өткөргүчтүн туурасынан кесилиш аянты канча эсе чоңойсо, анын каршылыгы ошончо эсе азаят

Демек, өткөргүчтүн каршылыгы өткөргүчтүн туурасынан кесилиш аянтына тескери пропорциялаш

3-тажрыйба

Видео тасма

Өткөргүчтүн каршылыгынын өткөргүч жасалган материалдан көз карандылыгы

3-тажрыйбадан келип чыккан жыйынтык

Эң кичине каршылыкка жез зымы, ал эми эң чоң каршылыкка нихром зымынан жасалган өткөргүч ээ

Демек, өткөргүчтүн каршылыгы өткөргүч жасалган материалдан көз каранды болот

Узундугу 1 м, туурасынан кесилиш аянты 1 болгон берилген заттын өткөргүчүнүн каршылыгы бул заттын салыштырма каршылыгы деп аталат.

= 1 м

– заттын салыштырма каршылыгы

=

Каршылык

Каршылык өткөргүчтүн узундугуна түз , анын туурасынан кесилиш аянтына тескери пропорциялаш жана өткөргүчтүн материалына көз каранды.

R =

R – каршылык

[Ом]

R

𝒍 - өткөргүчтүн узундугу

𝜌 − өткөргүчтүн салыштырма каршылыгы

S – өткөргүчтүн туурасынан кесилиш аянты

Салыштырма каршылык

= 1 м

=

[ Ом

Айрым заттардын салыштырма каршылыгы.

(t = С де )

Салыштырма каршылыгы

Мааниси

Зат

Бул узундугу 1 м туурасынан кесилиши 1 алтындын каршылыгы 0,024 Ом дегенди билгизет.

Алтын

Узундугу 1 м туурасынан кесилиши 1 жездин каршылыгы 0,017 Ом го барабар

Жез

Узундугу 1 м туурасынан кесилиши 1 алюминийдин каршылыгы 0,028 Ом го барабар

Алюминий

Узундугу 1 м туурасынан кесилиши 1 эбониттин каршылыгы Ом го барабар

Эбонит

Салыштырма каршылык

Өткөргүчтүн узундугун табуунун формуласы

R =

𝒍 =

𝒍 =

𝒍 =[ м]

Өткөргүчтүн туурасынан кесилиш аянтын табуунун формуласы

S =

R =

S =

S =

Каршылыктарды салыштыргыла

1

2

3

Мисал

Туурасынан кесилиш аянты 1,3 болгон темир өткөргүчүнүн каршылыгын эсептегиле. Өткөргүчтүн узундугу 3 м.

= 0,1

Чыгаруу

Берилди

Формула

S= 1,3

R =

R = 0,1

𝒍 = 3 м

= 0,1

R=?

Жообу : 0,23 Ом