Mavzu: Ilova oynasiga ma’lumot joylash.
Ta’limiy o’yin
“ Tanlab ol !”
Javob variantlari ichidan qaysi rangli javob to’g’ri bo’lsa, o’sha rangdagi kartochkani ko’taring.
Savol: Caption xossasining vazifasi nima?
Nom berish
Rang berish
Shriftni o’zgartirish
Ilova o’lchamini
o’zgartirish
Savol: IntToStr funksiyasi qanday vazifani amalga oshiradi?
Satrli turdagi o’zgaruvchini
butun turga
o’zgartirib beradi
O’zgaruvchining bir turi
hisoblanadi
Butun turdagi o’zgaruvchini
satrli turga o’tkazib
beradi
Sarlavhaga ilova
oynasining o’lchamini
yozish
- Savol: Ilova oynasining balandligini o’zgartirish xossasi qaysi javobda ko’rsatilgan?
Width xossasi
Color xossasi
Font xossasi
Height xossasi
Savol: Delphida dasturni ishga turshirish uchun qaysi menyu buyrug’idan foydalaniladi?
FILE
TOOLS
Component
RUN
- Savol: Ilova oynasining kengligini o’zgartirish xossasi qaysi javobda ko’rsatilgan?
Font xossasi
Width xossasi
Type xossasi
Height xossasi
Dasturlash tillari
Dasturlash tillari
Java
Paskal
Algol
Delphi
С++
Java Script
Fortran
Beysik
Label boshqarish tugmasini ilova oynasiga joylash
O’quvchi darsni o’zlashtirgandan so’ng quyidagi BKMlarga ega bo’ladi:
Delphi dasturini ishga tushirish
Delphi dasturi oynalari bilan ishlash
Button boshqarish tugmasini ilova oynasiga joylash
DARS DAVOMIDA QO’LLANILADIGAN TAYANCH IBORALAR
Form – ilova
Caption - nom berish xossasi
Width - ilova oynasi kengligini o’zgartirish xossasi
Height - ilova oynasi balandligini o’zgartirish xossasi
Left - ilova oynasining chap tomonga nisbatan joylashuvi
Top - ilova oynasini tepasidan joy qodirish
Color - rang berish xossasi
Label - ma’lumot yozish xossasi
LABEL BOSHQARISH OBYEKTI
Label boshqarish tugmasi yordamida foydalanuvchi uchun ilova oynasiga ma’lumotlar, tushuntirishlar yoki belgi va nishonlar kiritish mumkin.
Ilova oynasiga Label boshqarish obyektini joylashtirish uchun Delphi komponentlar panelidagi A tugmasini tanlab ilova oynasiga sichqoncha chap tugmasini bosamiz.
Label boshqarish tugmasi xossalarini o’zgartirish
Labelning asosiy xossasi Caption (nom) dir.
Color xossasi yordamida labelning rangini o’zgartirish mumkin.
Label ilovaga joylashtirilishi bilan unga avtomatik ravishda Label1, Label2, Label3, … tarzda nom beriladi.
Dastur kodi oynasida esa Label1.Caption:= kabi yoziladi. Masalan:
Label1.Caption:=‘Oynaning eni:’
Ilova oynasiga labelni joylash va unda oynaning bo’yi hamda eni haqidagi ma’lumotlarni dastur yozib borishi uchun quyidagilarni bajaramiz:
Buning uchun ilova oynasi o’lchamlarini kattalashtirish va kichiklashtirish uchun ikkita tugmadan, oyna o’lchamlarini ko’rsatish uchun ikkita labeldan foydalanamiz.
1-qadam: Ilova oynasi xossalarini o’zgartirish
- Form1.Caption:= ’To”rtinchi ilova’;
- Form1.Height:=225;
- Form1.Width:=400;
- Form1.Left:=200;
- Form1.Top:=100;
2-qadam: Ilova oynasiga obyektlarni joylash va ularning xossalarini o’rnatish (Obyektlar boruzeri oynasi yordamida)
- Button1.Caption:=’++’;
- Button2.Caption:=’--’;
- Label1.Caption:=’Oynaning bo”yi: ’;
- Label2.Caption:=’Oynaning eni: ’;
3-qadam: Ilova oynasini kattalashtirish va kichraytirish, ilovaning bo’yi va eni haqida ma’lumot olish uchun Button1ni ikki marta tez bosib hosil bo’lgan dastur kodi oynasiga quyidagilarni yozamiz:
- Form1.Width:=Form1.Width+16;
- Form1.Height:=Form1.Height+9;
- Label1.Caption:=’Oynaning_bo”yi: ’ + IntToStr(Form1.Height);
- Label2.Caption:=’Oynaning_eni: ’ + IntToStr(Form1.Width);
Ta’limiy o’yin
“ Bittasi ortiqcha!”
Javob variantlari ichidan qay biri ortiqcha bo’lsa, o’sha rangdagi kartochkani ko’taring.
Bittasi ortiqcha !
1.Forma oynasi
2.Dastur kodi oynasi
3.Obyektlar inspektori
4.Komponentlar paneli
5.Obyektlar brouzeri
Bittasi ortiqcha !
1.Caption
2.Color
3.Forma
4.Font
5.Left
Bittasi ortiqcha !
1.Delphi
2.Word
3.C++
4.Beysik
5.Paskal
Bittasi ortiqcha !
1.Height
2.Width
3.Top
4.Left
5.Midlle
Tushunchalr tahlili
Tushuncha nomi
Ta’rifi
IntToStr
Label
Height
Left
Top
Caption
ShowMessage
Tushunchalr tahlili
Tushuncha nomi
Ta’rifi
IntToStr
Butun sonli o’zgaruvchini satrli turga aylantirib beradi
Label
Foydalanuvchi uchun belgi, nishon va ma’lumot yozish uchun boshqarish tugmasi
Height
Left
Ilova oynasining balanligini o’rnatish xossasi
Ilova oynasini chap tomondan qoladigan joyni
Top
ilova oynasini tepasidan qoladigan joyni aniqlaydi
Caption
Nomni o’zgartirish
Label boshqaruv tugmasini ilovaga joylash komponenti
ShowMessage
Foydalanuvchiga xabar chiqarish oynasi
Aqliy hujum savollari
- Delphida yaratilgan ilovani yangi joyda, yangi nomda saqlash ketma-ketligini ayting?
- Delphi dasturidagi Label tugmasining vazifasi?
- ShowMessage oynaasining vazifasi nima?
- Top xossasining vazifasi nima?
- Height xossasining vazifasi nima?
- Dastur nechta oyna bilan ishlaydi?
- Ilova oynasini chap tomondan qoladigan joyni qaysi xossa yordamida aniqlaymiz?
- F9 tugmasining vazifasi nima?
- Caption xossasining vazifasi nima?
- Ilova oynasining xossalari qaysi oynada joylashgan bo’ladi?
- Ilova oynasining kengligi qaysi xossa yordamida o’zgartiriladi?
- Delphida yangi ilova qanday yaratiladi?
- Color xossasining vazifasi nima?
- Dasturni ishga tushirish usullarini sanab bering?
- Ilovadagi obyektlarning daraxtsimon ko’rinishi qaysi oynada ko’rinib turadi?
- Dastur kodi oynasining vazifasi nima?
- File menyusining Save all buyrug’I nima vazifani bajaradi?
- Delphi dasturiga kirish usullari?
- IntToStr funksiyasining vazifasi nima?
- File-Exit ketma-ketligi vazifasi nima?
VENN DIAGRAMMASI
Dasturlash tillarining o’xshashligi va farqi
Delphi
Paskal
1.Label boshqarish obyektining vazifasini yod olish.
2.Label boshqarish obyektining xossalarini yozib kelish