Билим берүүнүн мазмуну

Ош Мамлекеттик Педагогикалык Университети

Орроолллораа

МЖКТФ

ТЕМА: БИЛИМ БЕРҮҮНҮН МАЗМУНУ

ОКУТУУЧУ: УМАРОВА РИТА

СТУДЕНТ: СОВЕТБЕК КЫЗЫ ЗУЛАЙКА

ТАЙПА-ИН 20Б

1. Билим берүүнүн мазмуну жана анын бөлүктөрү жөнүндө түшүнүк.

2. Жалпы билим берүүнүн мазмунун тандоонун принциптери жана белгилери.

3. Жалпы билим берүүнүн мамлекеттик стандарттары алардын мазмуну жана түзүлүшү.

4. Окуу пландары, аларды анализдөө.

5 .Окуу китептери жана окуу куралдары.

План

Инсандын ѳнүгүүсүнүн жана базалык маданиятынын калыптанышынын негизги каражаттарынын бири болуп билим берүүнүнү мазмуну эсептелет. Мектептин билим берүү функциясын ишке ашырууга багытталган адаттагы педагогикада билим берүүнүн мазмуну – системалаштырылган билимдердин, билигичтиктин жана ыкмалардын, кѳз караштардын жана ишенимдердин айкалыштары жана ошондой эле окуу-тарбия иштеринин натыйжасында жетишилген жана таанып – билүү күчтѳрүнүн ѳнүгүүсүнүн жана практикалык даярдыктын белгилүү деңгээли катары аныкталат

Билим берүүнүн мазмуну окутуу-тарбиялоо процессинин билим берүүчү, ѳнүктүрүүчү жана тарбиялоочу милдетин ишке ашырууну камсыз кылат.

Билим берүүнүн мазмуну жаш муундарды улуу муундардын социалдык тажрыйбасын, бүткүл адамзаттык, улуттук баалуулуктарды ѳздѳштүрүү менен коомду андан ары ѳнүктүрүүгѳ үйрѳтүүнү камсыз кылат. Билим берүүнүн мазмуну жана милдеттери ар кыл тарыхый шартка жана доордо бирдей калыпта кала албайт. Мектепте билим берүүнүн мазмуну ѳндѳрѳштѳ талабына жараша ѳзгѳрүп турат.

Билим берүүнүн мазмунун аныктоодо адегенде ага таасир этүүчү факторлор такталат, ал факторлор деп тѳмѳнкүлѳр эсептелет.

★ Окутуу процессинин максаты,

★ Билимдин денгээли,

★ Окуучулардын ѳздук муктаждыгы,

★ Алыскы жана жакынкы ѳлкѳлѳрдѳгү билим системасы,

★ Мамлекеттин мүмкүнчүлүгү,

★ Техниканын жетишкендиктери,

★ Улуттук жана дүйнѳлүк маданият

★ Жалпы коомдук муктаждык.

Окутуу процессинин мазмуну эң биринчи ирээтте билим берүү максатына ылайыктуу аныкталат. Ал ѳз учурунда билим берүүнүн негизги максаты социалдык талаптан келип чыгат. Билим берүүнүн мазмунунун негизги максаты ѳз алдынчалыктуу, эркин, маданияттуу, адеп-ахлактуу, ар тараптан ѳнүккѳн инсанды тарбиялоо.

Билим берүүнүн мазмуну тѳмѳнкү социалдык-тарыхый иш-тажрыйбаларды ичине камтыган компоненттерден турат: схема №1 тартылат.

Билим берүүнү мазмунун негизги үч окуу предметтери түзѳт: табигый-илимий, гуманитардык, эмгекке даярдоо жана дене-тарбия берүү предметтери.

Табигый илимий топко (биология, физика, химия, математика ж.б.) жаратылыш, табият жѳнүндѳгү маалымат берүүчү илимдер кирет.

Гуманитардык топко (тарых, адабият, коом таануу, тилдер ж.б.) адамдар жана алардын турмушун, тарыхый ѳнүгүшүн, байланышын айкындоочу илимдер кирет. Жана дагы кѳркѳм ѳнѳр (музыка, сүрѳт, ыр, бий) предметтери да кошулат.

Эмгекке даярдоо , физкультура – балдарды келечекте турмушка даярдап, дени сак, чың ѳнүгүүсүнѳ жардам бере турган билим берүүнүн үчүнчү тобу десек болот.

Окуучуларды эмгекке, турмушка даярдоонун мүнѳзүнѳ, максатка ылайык жалпы, политехникалык жана кесиптик билим берүү болуп бѳлүнѳт.

Жалпы билим – табият, коом, адамдын ойлоосу жана кѳркѳм ѳнѳрдүн илимий негиздери жѳнүндѳгү билим, ык, машыгуулардын системасын билдирет. Бул билимдин системасына бардык адам кесибине карабастан ээ болууга тийиш. Жалпы билим берүү менен акыл тарбиянын ишке ашыруунун негизги каражаты, илимий билимдердин негизин ѳздѳштүрүүдѳ окуучулардын акыл күчтѳрүу ѳсүп, билимди ѳздѳштүрүүгѳ болгон кызыгуусу калыптанып, акыл эмгегинин маданиятына ээ боло алат.

Политикалык билим берүү- жаштарга азыркы ѳндүрүштүн негизги тармактары жана аларды уюштуруунун илимий принциптери боюнча билим берилип , ѳндүрүмдүү эмгекке катышуусу үчүн зарыл болгон жалпы техникалык практикалык машыгууга ээ кылат. Политехникалык окуу – ар тараптан жетилген адамды калыптандыруунун зарыл бѳлүктѳрүнүн бири жана ал жалпы билимдин негизине таянып берилет.

Кесиптик билим беруу – жаштарга эмгектин белгилуу тармагы боюнча билми, практикалык ык, машыгуулардын системасын уйротууну тушундурот. Даярдалган адистердин квалификациялык денгелине карай кесиптик билим атайын, орто жана жогорку болуп болунот.

Педагогикалык теорияда жана практикада билим берүүнүн мазмунун тандоодо

тѳмѳнкү принциптер колдонулат:

1.Билим берүүнүн мазмуну коомдун, илимдин, маданияттын жана инсандын ѳнүгүү талабына дал келүү принциби

2.Окуу материалынын мазмуну менен ѳздѳштүрүү технологиясынын биримдик принциби

3.Билим берүүнүн мазмунун окуу процессинин түзүлүшү (структурасы) менен окуу предмети, окуу материалы, педагогикалык иш-аракеттин жана окуучунун инсандык сапаттарынын калыптанышынын тыгыз байланышын эске алуу принциби.

4.Жалпы билим берүүнүн гумандуулук принциби

5.Билим берүүнү фундаменталдуулук принциби

6.Жалпы билим берүү принциптери базалык билим алуунун негизин түзүү принциби

« Стандарт» деген сѳз англис тилинен алынган «чек, үлгү, ѳлчѳѳ» дегенди билдирет, ал мамлекет тарабынан кабыл алынып, негизделет. Стандарт – бул коомдук идеалды чагылдырган жана ошол идеалга жеткенде билим берүү системасынын жана реалдуу инсандын мүмкүнчүлүктѳрүн эсепке алып, билимдүүлүктүн мамлекеттик нормалары катары кабыл алынган негизги параметрлердин системасын түшүндүрѳт.

Мугалим мамлекеттин социалдык тапшырмасын аткарууда мамлекеттик стандартты билүүгѳ тийиш, б.а. окуучуларга эмнени, канчалык үйрѳтүү керек экендигин ачык-айкын билүүсү зарыл.

Билим берүүнүн мамлекеттик стандарттарына үч компоненти кѳрсѳтүлгѳн:

Республикалык компонент – республиканын белгиленген нормативди сактоо, педагогикалык мейкиндиктеги биримдүүлүгүн камсыз кылуу менен инсандын дүйнѳлүк маданий системадагы интеграциясын аныктайт.

Регионалдык – эне тил жана адабият, тарых, география, искусство, эмгекке тарбиялоо жаатындагы нормативдерди камтыйт.

Мектептик компонент – ѳзүнчѳ билим берүү мекемесинин багытын жана спецификасын чагылдырган билим берүүнүн мазмунун бекитет.

Ар кандай билим берүү мекемелеринин окуу планында алардын жолдорунун кесиилишинде окуу сабактарынын негизги үч түрү белгиленет:

★ Жалпы орто билим берүүнүн базалык ядросун түзгѳн милдеттүү сабактар;

★ Окуучунун тандоосу боюнча уюштурулган милдеттүү сабактар;

★ Факультативдик сабактар (тандоо боюнча милдеттүү эмес сабактар).

Учурдагы окуу пландардын структурасында тѳмѳнкүдѳй маалыматтар камтылат:

1.Окуу предметинин тизмеси.

2.Окуу предметти ѳздѳштүрүүгѳ класстарбоюнча бѳлүнгѳн жылдык, апталык, академиялык сааттардын кѳлѳмү.

3.Класстар боюнча апталык милдеттүү ѳздѳштүрүлүүчү сабактардын кѳлѳмү.

4.Окуу жылынын, ошондой эле чейректердин, каникулдардын мѳѳнѳтү.

Окуу предмети жана окуу программасы. Окуу пландардагы теориялык ѳздѳштүрүүгѳ сунуш кылынган билим берүүнүн мазмуну окуу предметтерде жана окуу курстарда аныкталат.

Окуу предмети – илимий билимдердин, практикалык билгичтиктин жана ыктардын системасы, ал окуучуларга белгилүү тереңдикте жана курактык таанып билүү мүмкүнчүлүгүнѳ жараша илимдин баштапкы жоболорун же маданияттын, эмгектин, ѳндүрүштүн манилүү жактарын ѳздѳштүрүүгѳ мүмкүнчүлүк берет

Окуу программасы – окуу предмети боюнча билимдин, билгичтиктин жана ыктардын мазмунун жана темалардын, суроолордун ырааттуулугун жана аларды үйрѳнүүгѳ кеткен убакытты жалпы бѳлүштүрүп кѳрсѳтүү менен дүйнѳгѳ болгон кѳз караш идеясын үйрѳнүү логикасын ачуучу нормативдик документ.

Окуу адабияттары. Окуу материалынын деңгээлинде билим берүүнүн мазмунун проектилѳѳ окуу адабияттарында жүргүзүлѳт, аларга окуу китептери жана окуу куралдары кирет.

Окуу китеби илимдин, окуу программасынын жана инсандын ѳнүгүүсүнүн логикасын биримдикте чагылдырат. Жакшы окуу китеби маалыматтуу, энциклопедиялуу, кыска жана ачык, окуу материалын кошумча жана жакын адабият менен байланыштырат, чыгармачылыкка, ѳз алдынча билим алууга түрткү берет.

Окуу планы бул билим берүү министрлиги тарабынан бекитилген мамлекеттик документ. Окуу планында Кыргыз республикасында жалпы орто билим беруунун стандарты чагылдырылган, ал стандарт окуучуларга билим беруунун нормасын, мазмунун аныктайт. Анда ар бир класста окутулуучу предметтердин аттары жана окуу жылында канча саат, жумасына канча саат отулору корсотулот.

Мектепте окуу планынын бир канча туру колдонулат.

Базистик окуу планы- бул негизги мамлекеттик нормативдик документ болуп, мектептпрде региондук жана жумушчу окуу пландарын иштеп чыгууга негиз болот.

Базистик Окуу планында мектептин 3 баскычтагы класстарында билим беруунун мазмунункорсоткон.

1-баскыч-башталгыч билим беру.

2-негизги билим беруу.

3-жалпы орто билим беру боюнча.

Жумушчу окуу планы учурдагы талапты, озгоруулорду эске алуу менен тузулуп, жыл сайын мектептин кенешмесинде каралып, бекитилет.

(25.08 ка чейин) .

Жалпы орто билим беруучу мектептердин окуу планында окуучулардын инсанын онуктуруу, калыптандыруу негизги милдет болуп, аларга жалпы илимий, жалпы маданий, теориялык технологиялык жана практикалык билим менен камсыз кылууну ишке ашырууга негиз болот.

Окуу программалары. Билим беруунун мазмуну теориялык денгээлде окуу планында корсотулсо, аны практикалык иш жузуно ашыруу окуу программаларында жана окуу китептеринде корсотулот. Окуу программалары типтуу, жумушчу, автордук болушу мумкун. Типтүү программа мамлекеттики стандарттын негизинде түзүлѳт. Ага илимпоздор, педагог, психолог, методист жана мектеп кызматкерлери катышышат.

Окуу китебине томонку дидактикалык талаптар коюлат:

1.Окуу китебинин мазмуну идеялуу, методологиялык жактан негизделген болууга тийиш.

2.Окуу китебинин мазмуну программанын талабына толук жооп берип илимий жогорку денгээлде болуусу ылазым

3.Окуу китебинин тили жандуу жана окуучуларга жеткиликтуу болуп, анын материалы илимдин логикасына ылайыктуу ырааттуу баяндалып, назарият менен амалияттын биримдиги камсыз болуусу забери.

4.Окуу китебинин форматы, жасалгасы эстетикалык талапка жооп берип,

5.Окуучуга маалымат беруучу, алардын билимин системалаштыруучу

6. окуучуну оз алдынча окуунун ык, машыгууларына ээ кылуучу

муноздо болуусу керек. Окуу китебине ж.б. талаптар ко

Колдонулган адабияттар

Э. Мамбетакунов Э., Сияе Т. Педагогиканын негиздери. Бишкек