Арассыыйа кэлэр кэскилэ – норуот өйүн күүһүгэр

Тиэмэтэ

Арассыыйа кэлэр кэскилэ – норуот өйүн күүһүгэр

Дьарык тиибэ

Саҥаны арыйыы

Ыытыллар үлэ көрүҥэ

Бөлөҕүнэн үлэ

Сыала

Төрөөбүт дойдуга бэриниилээх, дойдунаат киһини иитии

Соруктара

• П.А.Ойуунускай “Сүүс сыллаах Улуу былаан” айымньытын билиһиннэрии;

• Технологическай суверенитет диэн өйдөбүлү кытта билиһиннэрии;

• Дойдуһа тыынын уһугуннарыы

Үөрэтэр сыаннаһа. Ытык өйдөбүл

Олох, билии-көрүү, дойдуһа өйдөбүлүн тиэрдии

Сатабыл

• бэйэни салайынар-дьаһанар: оҕо билэр-көрөр, толкуйдуур кыаҕын сайыннарыы;

• былааннанар: сыал-сорук туруоран көдьүүстээхтик үлэлииргэ үөрэтии;

• бодоруһар: бөлөҕүнэн үлэлииргэ таһаарыылаахтык, көдьүүстээхтик үлэлииргэ салайыы;

• билэр-көрөр: саҥа билиини арыйарга оҕо тус бэйэтин билиитигэр тирэҕирэригэр үөрэтии.

Туттар тэрил

Проектор, презентационнай матырыйаал, П.А.Ойуунускай кинигэтэ, колонка

Дьарык хаамыыта

Учуутал дьайыыта

Үөрэнээччи дьайыыта

Сатабыл

Тэрээһин чааһа

Үтүө күнүнэн! Билсиһиэҕин. Мин аатым Игнатьева Туяра Алексеевна диэн. Мэлдьэхси орто оскуолатын сэттис кылааһын оҕолоругар кылаас салайааччыта буолабын. Бүгүҥҥү кэпсэтиибит тиэмэтэ: Арассыыйа кэлэр кэскилэ ... Туохха эбитий, оҕолоор? Ол туһунан сэһэргэһиэхпит. Барыбытыгар үлэбит ситиһиилээх буоллун, саҥаны интэриэһинэйи билэн бараргытыгар баҕарабын.

Уруокка бэлэмнэнэр, болҕойон истэр.

Бэйэни салайынар-дьаһанар

Үөрэтэр түгэни тэрийии

(оһох тыаһыыр муусуката иһиллэр)

Оҕолоор, билигин биһиги 100 сыл аннараа өттүгэр тыс-тыс тыаһыыр көмүлүөк оһохтоох балаҕаҥҥа тиийиэххэ. (Көмүлүөк оһохтоох балаҕан иһэ көстөр).

Учууталы болҕойон истэр, кэпсэтэргэ бэлэм, кэпсэтиигэ араас санаа үөскүүрүн өйдүүр, бэйэ санаатын тиэрдэргэ кыһаллар

Билэр-көрөр сатабыла: саҥа билиини арыйарга оҕо тус бэйэтин билиитигэр тирэҕирэр.

Үөрэнэр соругу туруоруу. Сэһэргэһии

Оҕолоор, Манна биһигини көрсүөҕэ... (Ойуунускай мэтириэтэ көстөр) Кимий бу? Билэр киһигит дуо? Кини туһунан тугу билэҕит?(оҕолор эппиэттииллэр)

Маладьыастар, П.А.Ойуунускай. 130 сыл анараа өттүгэр сэтинньи 11 күнүгэр Таатта улууһугар Муҥха Дэлбэрийбит алааска маннык балаҕаҥҥа Өлөксөй-Хочугур уонна Дьэбдьэкиэй Слепцовтар диэн дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрдүс оҕонон күн сирин көрбүтэ.

Ойуунускай саха сэбиэскэй литературатын төрүттээбит, Саха сирин автономиятын тэрийбит Улуу киһибит буолар. Кини быйыл 130 үбүлүөйдээх сыла. Ойуунускай 1927 сыллаахха «Сүүс сыллаах улуу былаан» айымньыны суруйбута. (кинигэтин көрдөрөбүн)Бу суруйуутуттан этэр тылын истиэххэйиҥ.

(Ойуунускай видеота көстөр)

Видеосюжеты болҕомтолоохтук истэр

Билэр-көрөр сатабыл: саҥа билиини арыйарга оҕо тус бэйэтин билиитигэр тирэҕирэр. Бодоруһар сатабыл. Истэр, сэҥэрээр, санаатын кэпсэтии сиэрин тутуһан биллэрэр. Тус бэйэ сайдыытын сатабыла сиэр-майгы өйдөбүлүнэн дойдутунан киэн туттара

Үөрэнэр дьайыы

Туох туһунан иһиттигит? Туох санаа үөскээтэй?

Ойуунускай быһа холоон үйэ аннараа өттүгэр инникини өтө көрбүтэ туолбут эбит дуо? (санааларын истэбин)

(тэҥнэбил хартыыналар тахсаллар)

Медицина

Үөрэх

Тутуу

Техника

Олохпут, дойдубут төһө сайдыбыт эбитий? Былыр өбүгэлэрбит барахсаттар хайдах олорбут эбиттэрий?Эһиги санааҕытыгар бу барыта хайдах баар буолбутай? (оҕолор санааларын истэбин).

(Идэлээх дьон хартыыналара тахсар)

Бу кимнээҕий? Маны барытын биир тылынан туох диибитий? (идэ)

Оҕолоор, маннык идэлэри истибиккит дуо? (кэнэҕэски идэлэр, хартыыналар тахсаллар)

Медицинаҕа биоинформатик (компьютернай технология көмөтүнэн медико-биологическай анализтарынан дьарыктанар специалист)

Үөрэххэ ментор-стартапов (араас проекторы олоххо киллэриигэ көмөлөһөр специалист)

Тутууга прораб-вотчер (тутуу хаамыытын цифровой бырайыак нөҥүө сыаналыыр, көннөрөр)

Техника робототехник (роботы оҥорор конструктор, программист, электронщик уо.д.а. барыта түмүллүбүтэ) баар өссө инники идэ (профессия будущего). Атлас будущих профессий туһунан истибиккит дуо? (эппиэттэрин истэбин, экраҥҥа көрдөрөбүн) Бу барыта биһиги олохпут инникитэ. Ким бу идэлэри баһылыахтааҕый? (эппиэттэрин истэбин)

Уруок туох туһунан буоларын сабаҕалаан көрөр

Билиини арыйар, саныыр, өйдүүр, түмүк оҥорор, сааһылаан ситимниир

Бөлөҕүнэн үлэ

Календарь будущего

Капсула времени

тюбик

Былатыан Ойуунускай 100 сылын өтө көрбүт буоллаҕына, биһиги бүгүн аны биэс уон сылынан дойдубут хайдах буолуоҕай диэн толкуйдаан көрүөххэйиҥ. Биһиги иннибитигэр 2073 сыллаах халандаар. (Бэлэм макеты түҥэтэбин)

(Оҕолор кэрийэн көрөбүн, сүбэлиибин)

(Ааҕан иһитиннэрэллэр)

Дойдубутугар Россияҕа туох сайдыы барыаҕай? (оҕолор суруйбуттарын ааҕан иһитиннэрэллэр)

эһиги санааҕытыгар бу барыта ханнык дойдуга оҥоһуллан тахсыан сөбүй? Биһиги дойдубутугар Россияҕа оҥоһуллуон сөп дуо? (оҕолор санааларын истэбин) Маладьыастар, оҕолоор, биһиги туох баарбытын барытын бэйэбит дойдубут иһигэр оҥорон таһаарыахтаахпыт, оччоҕо биһиги

кимтэн да, туохтан да тутулуга суох буолабыт. Атыннык эттэххэ, технологическай суверенитеттаах буолабыт.

Бэриллибит сорудаҕынан үлэлиир. Бэйэ икки ардыгпар сүбэлэһэр. Санаатын этэргэ, иһитиннэрэргэ бэлэмнэнэр, кыттар

Бодоруһар сатабыл. Бөлөххө биир сыаллаах-соруктаах оҕолороу кытьта таһаарыылаахтык, көхтөөхтүк үлэлиир. Истэр, сэҥээрэр, санаатын кэпсэтии сиэрин тутуһан биллэрэр

Түмүк

Оттон технологическай суверенитет диэн тугуй?

Оҕолоор, мин эһиэхэ биир түгэни кэпсэхпин баҕарабын. (ситупцияны ааҕан иһитиннэрэбин)

Поповтар дьиэ кэргэн саҥа дьиэҕэ көһөн киирбиттэр. Саҥа дьиэ киэҥэ, салгына ырааһа үчүгэйэ сүр. Элбэхтик ырытыһан, сүбэлэһэн туох ханан туруохтааҕын, ким хоһо ханна буолуохтааҕын бэрт үчүгэйдик быһаарсыбыттар. Бары астыммыттар, тута сыҕарытан миэстэтин булларан кэбиспиттэр. Үлэ бүтэн үөрэ-көтө чэйдии олорбуттар. Ол олордохторуна ыаллара дьахтар киирэн кэлбит. “Ыскаап тоҕо манна турда? Уларытыҥ. Оҕолор хосторун түгэххэ көһөрүҥ”, - диэн айманан турбут. Бары соһуйан ах бардылар. Бу быһыыны эһиги туох дии саныыгыт? Сөпкө гыммыт дуо?

Оҕолор санаалара.

Оттон биһиги дьиэбит ханна баарый?

Оҕолор эппиэттэрэ: Павловскайга, Мэҥэ Хаҥаласка, Саха сиригэр, Россияҕа.

Дойду олоҕо кимтэн да, туохтан да тутулуга суох буолуохтаах, сайдар суолун бэйэтэ быһаарыныахтаах, ким да биһиги дьиэбитигэр киирэн хаһаайынныа суохтаах, экономиканы норуот бэйэтэ сайыннаран, промышленность үрдүк чыпчаалга тахсыахтаах. Ол буолар технологическай суверенитет.

Сайдыылаах дойду киһитэ хайдах хаачыстыбалаах буолуон нааданый? (үлэһит, үөрэхтээх)

Ол аата бүгүҥҥү кэпсэтиибит темата:

Арассыыйа кэлэр кэскилэ – норуот өйүн күүһүгэр

Оҕолоор, биһиги дойдубут инникитэ биһигиттэн, хас биирдиибититтэн тутулуктааҕын умнумаҥ. Хас биирдиигит дойдубутугар туһалаах дьон буола үүнүөхтээхпит диэн былааннаах, сыаллаах буолуохтаахпыт. Көхтөөх кыттыыгыт иһин махтанабын. Көрсүөххэ диэри!

Болҕойон истэр, сэҥээрэр

Тус бэйэ сайдыытын сатабыла