Акыл ордо 7-класс

«Акыл ордо»

Интеллектуалдык

таймаш

Темасы: Кайталоо

Максаты

Окуучулардын билим, билгичтик,

к ѳндүмдѳрүн калптандыруу, системалуу билим денгээлине ээ болгонун текшеруу, тарыхка

болгон кызыгууларын жогорулатуу

2

1. Окуучулар тест, терминдер менен иштѳѳ, жылдарга саякат жасоо аркылуу ѳтүлгѳн теманы кайталап, бышыкташат.

2. Жоопту ылдам таба билүү аркылуу маалыматтарга ээ болуу, ой жүгүртүү жана сынчыл ойлонуу кѳндүмдѳрүн калптандыруу менен ѳзүн-ѳзүн ѳнүктүрүу

3. Маалымдуулугун кеӊейтүү менен интелектуалдык денгээлин жогорулатууга, жекече, топто иштѳѳгѳ бири – бирине жардамдашууга, тез ойлонуп жооп таба билүүгѳ тарбиялоо.

2

Билим таймаштын шарттары

1.Кыргызстан тарыхынан отулгон темалар боюнча тузулгон тесттик суроолор берилет

2. Болгон окуяны жылдары менен дал келтирүү.

3. Сүйлѳмдѳрдүү толуктоо

4. Текст менен иштѳѳ.

5. Архитектуралык эстеликтер жѳнүндѳ маалымат берүү .

6. Терминдер менен иштѳѳ

1- тур:

Тест

• 20-30-жж.Кыргызстандагы коомдук саясий абал.
• Кыргызстандын индустриялык өнүгүшү
• Кыргызстандагы айыл чарбасын коллективдештирүү жылдарында
• Кыргыргызстанда тоталитардык режимдин чыңдалышы.
• Тоталитардык режимдин массалык жазалоолору
• Кыргызстандагы 20-30-жж руханий турмушу
• Кыргыстандын жоокерлери УАМ согуштун майдандарында

5

1- тур:

• Тарых менен тамырды кезсең болот
• Тарых менен ташты да эзсең болот
• Тарыхсыз калк таптакыр тамырсыз калк
• Тарыхсыз калк жер менен жексен болот

Шайлообек Дүйшөув.

6

1. Сенин тагдырыңдын соңу келди.Мен жакында алтындалган ордуңду ээлеймин.Анын жанына аргымагымды байлап туумду саямын.эгерде куч сынашууга кудретиң жетсе дароо келгиниң .Антүүгө шааң жетпей турган болсо тезиреек чыгып кеткиниң бул кандай ультиматум?

А.Эне сай кыргыздарынын моголдорго койгон талабы 839-ж

Б. 840-ж кыргыз каганы Ордо –Балыкты басып алуудан мурун Уйгур каганына койгон кескин талабы

В.Кытай императорунун кыргыздарга койгон талабы.

2. Борбордук азиядагы уйгур кагандыгы кайсы мезгилде жашаган.

А.744-840жж

Б.700-845жж

В.940-980жж

3.Улуу кыргыз дөөлөтү деген терминди тарых илимине киргизген окумуштуу.

А.Ю.Худяков.

Б. В.Бартольд.

В. Г.Миллер.

4.Караханийлер мамлекети Орто Азияда анын ичинен Кыргызстандын аймагында

кайсы жылдары жашаган

А.788-950-жж

Б.840-920-жж

В. 940-1212-жж

5. Караханий мамлекетинин төрт борбор шаарын аныктагыла .

А.Баласагын.Өзгөн.

Кашкар.Самарканд.

Б.Ысык-Көл.Самарканд

Өзгөн.Ош

В.Ош.Талас

.Өзгөн.Баласагын

6.Кидандардын же каракытайлардын башкаруучулары кандай титул алып жүргөн

А.каган

Б. гурхан

В.ажо

7.Монголдор кыргызстандын аймагына келгенде кайсы мамлекет өкүм сүрүп жаткан

А.караханийлер

Б . наймандар

В.кидандар

8. Кара кытайларга күйөө бала болуп гурхандан 1210-жылы бийликти тартып алган найман ханзаадасы ким

А. Күчүлүк

Б.Хубилай

В.Таян хан

• Чыңгыз хандын атасы Есугей апасы Оэлун
• Балдары .........

А.Хайду .Пуладчы.

Арык -Бука

Б. Мүнке.Гүйүк

Хубилай.Хулага.

В.Жучу.Чагатай

Угедей.Тулуй.

10. АСЫЛ КЕПТЕР жашыруун тарых бул

А.Моңголдордун Кытайдагы Юань династиясынын тарыхы

Б.Чыңгыз хандын анын түпкү ата бабалары жана урпактары жөнүндөгү эпикалык баян

В.Моголустан дын тарыхы жөнүндөгү илим

11. Төмөндө аты аталган инсандардын кайсылары саякатчы Марко Поло менен замандаш болгон

А.Чыңгз хан жана Угедей

Б.Хайду жана Хубилай хан

В.Тоглук Тимур жана Батый хан

12. Моголстан тарыхчысы Мухамед Хайдар кимдерди МОГОЛСТАНДЫН ТОКОЙ АРСТАНДАРЫ деп атаган.

А.кыргыздарды

Б. казактарды

В. кыпчактарды

13.Аңыркай салгылашуусунда кыргыздардын солто уруусунан чыккан кайсы бааатыр эрдик көрсөткөн

А.Мухамет кыргыз

Б.Бишкек баатыр

В.Тайлак баатыр

14.3миң түтүн канча кишиге барабар

А.5 миң түтүн

Б.13 миң

В.15 миң

15.Жапанда бир ажыдаар бар билесиңби

Жаны жок кыймылдоого денесинде

Ичинде сөөкөрү бакча-бакча

Жаркылдайт жалгыз көзү төбөсүндө

А.боз үй

Б.ажыдаар

В.тоо

16. 1070-жыл бул убакта караханид мамлекети

А.Чыгыш жана Батын кагандыгы бириккен

Б.Түштүк жана түндүк болуп бөлүнгөн

В.Чыгыш жана Батыш кагандыгына бөлүнгөн

КАТЕГОРИЯЛАР

2- тур:

23

инсандар

Тарыхый этеликтер

Дал келтир

К категориясы

Тарыхый инсандар

1. Сактардын башкаруучусу

Томирис

1. Улуу түрк кагандыгын ким негиздеген

Бумын 552-603-жж

3.Караханийлер кагандыгын ким негиздеген.

Сатух-Абд -Ал –Керим-Карахан .

4.Батыш түрк кагандыгын башкаруучусу.

Тон Жабгу каган.

5.Монголдордун империясын түзүп 1227-ж каза болгон

Чыңгыз хан

6.14-кылымдын биринчи жарымында

Теңир-тоодогу кыргыздардын көз карандысыз мамлекетин түптөөгө аракет кылган инсан.

Мухаммед-Кыргыз

7.Хундардын башкаруучусу?

Түмөн

8.Газнавилер мамлекетин ким негиздеген.

Алп -Тегин

9.Усундардын башкаруучусунун титулу

күнбаг

инсандар

с

Барсбек каган

Тайлак баатыр

Исхак Асан уулу

Полот хан

Шабдан баатыр

Байтик баатыр

Алымбек датка

Иманалы Айдарбеков

Ишеналы Арабаев.

Абдыкадыр Орозбеков .

Жусуп А б дырахманов

«К» категориясы

1. Бардык жагы бирдей болгон тик бурчтук

квадрат

2. Кокондун ханы

Кудаяр хан

3. Кыргыздын эң алгачкы профессору?

Кысым Тыныстанов.

5.Бул инсан Алай ханышасы наамын алган.

Курманжан Датка.

6. «Чечекей» кайсыл органдын тузулушуно кирет.

Көз

7. Манастын канча чоросу болгон?

кырк

8. ……..-кебин капка сал.

карынын

14. Билим булагы-

Китеп

15. «К» тамгасынан бүткөн сан

кырк

Тарыхый жайлар

Бул тарыхый эстелик жөнүндө маалымат бер

• Бурана мунарасы Чүй өрөөнүндө X-XI-кылымга таандык

Бул тарыхый эстелик жөнүндө сүйлөп бер

Таш –Рабат кербен- сарай Нарын областы XV-кылым

Бул тарыхый эстелик жөнүндө сүйлөп бер

Манастын күмбөзү Таласта XIV- к

Бул тарыхый эстелик жөнүндө сүйлөп бер

Бабурдун үйү Ош шаарында XV-XVI-

Бул тарыхый эстелик жөнүндө сүйлөп бер

Ө згөн мунарасы Ош шаарынан 54 чакырым алыстыкта жайгашкан XI-XII-кк

Бул тарыхый эстелик жөнүндө сүйлөп бер

Шах-Фазил кумбөзү Жалал-Абад облусунда XI-XII-кк

• 1

Махмуд Кашгари

• 2

Зиджи Гурагани

Жусуп баласагун

• 3

Маджму-ат-Таварих

Захредин Бабур

• 4

Кут адгу бтлиг

Улугбек

Бабур наме

• 1

Махмуд Кашгари

• 2

Зиджи Гурагани

Жусуп баласагун

• 3

Маджму-ат-Таварих

Захредин Бабур

• 4

Кут адгу бтлиг

Улугбек

Бабур наме

1

Байтик баатыр

2

А

Тайлак баатыр

3

Саяк уруусу

Б

Алымбек датка

4

Солто уруусу

В

Ормон хан

Сары багыш

Г

Адыгине

1

Байтик баатыр

2

А

Тайлак баатыр

3

Саяк уруусу

Б

Алымбек датка

4

Солто уруусу

В

Ормон хан

Сары багыш

Г

Адыгине

Көңүл бурганыңыздар үчүн чооң рахмат!!!

3- тур:

Финал

Логикалык суроо

74

Жумуртка чокпойт экен туздуу сууда,

Ал эми чогуп кетет туздуу сууда.

Токтоосуз кандай жооп табар экен,

Сырдашкан сени менен билим буга?

Архимед кучу суюктуктун

тыгыздыгынан коз каранды.

Туздуу суунун тыгыздыгы,

тузсуз сууга караганда чон.

Омур бою чарчабай

Насос сындуу иштеген

Баардык мактоо жарашат

Жаным бирге сиз менен

Организмдеги кайсыл орган?

Журок

Чункур эмес, дон эмес,

Тусу бардай он эмес.

Даргойу ккен тар эмес,

Эч нерсеге зар эмес.

Копчулук анда жатышат,

Батпаганы ойдо качышат

Эгер аны таппасан,

Ичим абдан ачышат.

Тегиздик

74

Сапары бир жерден башталат,

Ар бири ар жакка аттанат.

Саат жебелери ондонуп

Торт турдуу болуп турдонот

Муну тапкан окуучу.

Билимге карай куулонот

бурч

Чокудан тике тушуптур,

Негизи аны кутуптур

Тикесинен туруп ал жерге. Баштаган ишин бутуптур

Бийиктик

Ийгилик!