?аза? тілі мен ?дебиеті саба?тарын жа?аша о?ыту

?аза? тілі мен ?дебиеті саба?тарын жа?аша о?ыту

«М??алімні? жа?а ?рпа?ы білім де?гейі ж?нінен ?лде?айда жо?ары болу керек. Ол ?шін жа?а формацияны? педагогы ?ажет” деген».

Елбасымыз Н.?.Назарбаев

?стаз алдында?ы басты ма?сат – сапалы білім мен саналы т?рбие беру, ш?кіртерді? талабы мен а?ымына сай ?алыптасуына ы?пал ету. Баланы жан-жа?ты жетілдіруде ?лкен танымды? баспалда?тарына жетелер да?ды – машы?тарды ?алыптастыру?а жол ашатын о?ыту мен т?рбие технологиясын жете білу, оны ме?геру, ?з біліктілігін арттыру. ?аза? тілі саба?ы ?рі тартымды, ?рі ?ызы?ты, ?рі сапалы болуы ?р ?стазды? ?зіне, білім де?гейіне, к?сіби шеберлігіне байланысты. О?у-т?рбие негізі-саба?. Жа?а ?дістерді пайдалануы – б?гінгі к?нні? талабы. Елбасы Н.?.Назарбаевты? «Келер ?рпа? алдында зор жауапкершілік ж?гін ар?алап келеміз», - деген с?зі ?стаз ?ауымына ?лкен тапсырыстарды артып отыр. Елімізді? болаша?ы к?ркейіп, ?ркениетті елдерді? ?атарына ?осылуы б?гінгі ?рпа? бейнесімен к?рінеді.

Орыс тілінде о?ытылатын мектептерде ?аза? тілінен саба? беруде о?ушыны? ойлауы мен тілін дамытуда. Д?ниетанымын ?алыптастыруда алдымызда ?лкен міндеттерді? т?р?анын м?лім. ?аза? тілі саба?ында жа?а технологияларды пайдалана отырып, о?ушыларды? с?здік ?орын молайту, с?йлеу тіліні? грамматикасын ?алыптастыру, дыбыстарды д?рыс айту, диалогтік с?йлеуді? ?алыптасуы, т?сінгенін айта білу, сауатты жазу?а да?дыландыру, д?ниетанымын, ой - ?рісін ке?ейту, ?мірге деген к?з?арасын жан - жа?ты дамытып, шы?армашылы? ?абілетіне жол ашу.

Ол-сонымен бірге бас?а ?лт балаларына ?аза?ты? ?дебиеті мен м?дениетін, ?ылымын, ?нерін насихаттайтын п?н. О?ытушы саба?ты д?рыс жоспарлап, ма?сатын на?ты белгілеп алмайынша дегеніне жете алмайды. ?р сыныпты? ба?дарламасына ?арай о?ушылар жа?а с?здерді ме?гереді, с?здерді жаттаумен тынбай, сол с?здерді ?атыстырып, с?йлем ж?не м?тін ??растыра білу керек деп ойлаймын.

Елбасымыз Н.?.Назарбаев “?аза?станны? болаша?ы – ?аза? тілінде” ж?не “Тілімізді? мемлекеттік ?ызметте де, ?ндірісте де, ?ылымда да, білім беруде де д?л орыс тіліні? ?олданылуындай болып ?олданылуы ?шін ?олдан келгенні? б?рін істеу керек” деген т?жырымдары бар.

Біз ?стаздар ?ауымы ?андай да болмасын жа?алы??а ??ла? т?ре ж?ретініміз аны?. Жа?а технологияларды саба?та ?олдануды? тиімділігін ?ашан да жол?а ?оямыз. Жеті модульді саба?ты жоспарлауда ?олдануды? тиімділігі, саба? тартымды, ?серлі, ай?ын, ма?сатты, ?ызы?ты ж?не толы?тай м?нді болады. Жо?арыда айтыл?андай саба?ты? мазм?нын, ??рылысын, д?лдігін, ж?мыс ж?ргізу т?сілін білім мазм?нын ?лемдік стандарт?а жеткізу ?шін жа?аша о?у ?дерісі ар?ылы ?з ойын еркін айтатын, ?зіне сенімді, жан-жа?ты ойлай алатын, а?паратты? технологияларды жетік ме?герген, бірнеше тілді білетін о?ушыларды дайындау ?шін м??алімні? ??зіреттілігін жетілдіру керектігін т?сіндім.

?аза? тілі мен ?дебиеті саба?тарында жа?а технологияларды ?олдану ар?ылы о?ушыларды? таным белсенділігін арттыру, ?азіргі ?о?ам талабына сай ой-?рісін дамыту, шы?армашылы?ын ке?ейту, дамыту, тере? білімді, б?секеге ?абілетті т?л?аны жасау, заман с?ранысына сай ізденімпаз т?л?аны ?алыптастыру болып отыр. ?орыта айт?анда, о?ыту процесіні? н?тижелі болуы ?стазды? саба? беру шеберлігіне, саба?ын ?ыз?ылы?ты ж?ргізіп, зейін ?ойдыра білуіне, о?ушыларды? ?здігінен білім алу?а ?йренуіне байланысты. ?андай да болмасын жа?а ?діс-т?сілдер ?рбір о?ушыны? ?з бетімен о?ып ?йренуіне сенімін ?ялатып, шы?армашылы?пен ж?мыс істеуіне, ?орытынды жасай алуына, с?йлеу м?дениетіні? ?суіне ы?пал етеді, білім сапасын арттырады. Жа?а ?діс-т?сілдерді м?н-ма?ыналарына, ерекшеліктеріне ?арай та?дап ?олдана білсек, бала?а білім беруде ?тарымыз аны?.

Мен к?бінесе о?ушылармен бірлесіп, ?йымдасып, топтасып ж?мыс істеуіне к??іл б?лемін. Ш?кірт бірлесіп ?йренуде кішігірім топтармен, ж?ппен ж?мыс жасауда орта? проблемаларды тал?ыла?анда жа?а пікірлерге шы?армашылы?пен ?арау т?р?ысында жа?алы?тар ашу барысында ж?мыс істейді. Топ м?шелері ?з ойларын орта?а салып сол ойларды к?рсетеді. Шамалары келгенше ?ор?ап шы?у?а тырысады. Бірлесіп ж?мыс жаса?анда мына жайттарды есте ?стаймын: Сыйласты? ; Жауапкершілік ; Топты? барлы? м?шелеріні? кезепен с?йлеу да?дысын ?йрету; С?йлесуде ?леуметтік ?арым – ?атынас жасау, да?дыларын ?алыптастыру; Топта ?тымды ж?мыс істеу. ?з ойларын ашы? айту?а жетелеу. ?здерін ж?не ?згені ба?алау. М??алімдерді?, о?ушыларды? топ ішінде с?йлеуін ба?ылау ж?не ?ажет кезде кірісіп с?йлеп кету; Бірлесіп ж?мыс жасауда ?ол жеткізген жетістіктерім: О?ушыны? е? алдымен есте ?стау ?абілетіні? жо?арлауы; Жиі- жиі ой тал?асын жасау ж?не тере? т?сінікпен ойлауды? дамуы ар?ылы о?ушыны с?йлету; Саба?та ?з бетімен ба?ылаусыз отыр?аннан г?рі о?ушыныны? ж?мыс басты болуы; Бір н?рсеге ?йрету м?нді т?рде ?ызы?ушылы?ын оянуы; Бірлесіп ж?мыс жасау кезінде топ м?шелеріні? ?лтына, жынысына, ?абілетіне, ?леуметтік жа?дайына ?арамай оларды? бір – біріне д?рыс к?з?араспен ?арап, ойларын т?сінеді. О?ушылар ж?мыс жасау барысында бір – біріне к?мектесіп, ойларын орта?а салады, ынталарына к?ш – ?уат бере отырып, ?здеріні? білім алуын к?термелейді, о?у?а, жазу?а, ты?дау?а, с?йлеуге ке? м?мкіндіктер беретін ортада о?ушыны ?з пікірлерін еркін жеткізуге жа?дайлар жасайды. Саба? ?стінде жан – жа?ты с?ра? ?оюда да м??алім м?мкіндігінше барлы? о?ушыны? жауап беруін ?амтамасыз етуі керек. С?ра? ?оюды? ?арапайым т?рінен тере? ойлау?а дейінгі т?рлері бар екендігі белгілі. Ал ?стазды? ма?саты- о?ушыны? ойлау сатысы е? т?менгі де?гейден жо?ары тере? ойлау де?гейі т?сінуден басталады. Одан кейін ?олдану, анализ, синтезге дейін жо?арлайды.

Жа?аша жа??ыртып о?ыту, интерактив ?дістер, жа?а технологиялар тіл ?йренушіні? танымды?, білімдік белсенділігін тудыру?а, у?ждемесін тудыру?а ба?ыттал?ан. Біра? б?ны? б?рі о?ытушыны? шеберлігіне байланысты, о?ытушы ?немі ізденісте болуы ?ажет. М??алім ж?мысты ?йымдастыра білуі ?ажет: ма?сат ?ою, ж?мысты жоспарлау, тапсырманы б?лу, о?ушыны? ?рекетін ба?ылау ж?не ба?алау, м??алім ш?кірттерді? ке?есшісі болады. Ж?мысты ?йымдастырып, топ?а б?ліп, ?р топ?а та?ырып беріп, оларды тал?ылау к?зделеді. Келесі ?р ш?кіртке жеке-жеке тапсырма беру, одан кейін ж?пты? тапсырма?а ?р т?рлі тапсырмалар беруге болады. Со?ында б?кіл топ ?з ж?мыстарыны? н?тижесін тал?ылайды, бір-бірін ба?алайды.

?лы ?алым Д.И.Менделеев: «?ылымды с?йген ж?не жа?сы ме?гере білген м??алім ?ана о?ушыларына тере? де ма?ыналы білім бере алады» деген. ?орыта айт?анда, жа?а ?діс ар?ылы б?гінгі к?ні білім беру ж?йесінде о?ушыларды? шы?армашылы? ?рекетін дамыту?а, оларды? о?у е?бегіне деген жа?ымды мотивациясын ?алыптастыру ?шін, тиімді инновациялы? шешімні? бірі саба?та тиімді ?діс –т?сілдерді, ж?мыс т?рлерін ?олдану ?стазды? біліктілігі мен ?дістемелік шеберлігіне байланысты. ?азіргі та?да б?секеге ?абілетті ?шт??ырлы тілін дамытуда, ?аза? тіліні? м?ртебесін к?теруде, ?з ойын, пікірін ауызша ж?не жазбаша тілде к?ркем де аны?, на?ты етіп бере білу жолында «СТО» стратегияларын дамыту ж?мыстары к?мегін к?птеп тигізері аны?. Б?гінгі ?мірін бала о?ытып, білім беруге бел байла?ан ?р ?стазды? жанд?ниесі сенім ен тілекті? шуа?ымен н?рлана т?спек деп ойлаймын. ?ашан да білімді ?рпа?-болаша?ымызды? кепілі. Егеменді елімізді? та?дыры-жас ?рпа?ты? ?олында болса, ?рпа?ты? та?дыры-б?гінгі ?стаздарды? ?олында.

Президентіміз Н.?. Назарбаев: «Біз ?мір бойына жететін білім алу» моделінен «?мір бойы білім алып ?ту» моделіне к?шуге тиіспіз»-деген пікірі ?згерем деген ?рбір о?ушыны? да, м??алімні? де, басшыны? да рухани азы?ы болуы тиіс. Олай болса келешек ?рпа?ымызды? жан-жа?ты, тере? білімді, я?ни интеллектаулды де?гейін жо?ары болуына ?ойылатын талап зор.

?аза? тілі мен ?дебиеті п?ніні? м??алімі Торжанова Айг?л Дайыр?ызы.