Табиғи ресурстар

Күні: 11.09.2017.

Сыныбы: 10 А

Сабақтың тақырыбы: Тарихи географиялық аймақтар және Дүниежүзінің саяси картасы.

Мақсаты:

Білімділік мақсаты – Саяси картаның мазмұны, оның қалыптасу кезеңдері туралы және саяси картаның өзгеруіне әсер ететін факторлара туралы білімді қалыптастыру,оқушылардың  жылдам ойлау дағдысын қалыптастыру

Дамытушылық мақсаты – Оқушылардың географиялық ой-өрісін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты – Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру.

Сабақтың әдісі:       сұрақ- жауап, талдау, жинақтау, сыни тұрғысынан дамыту әдістері.

Сабақтың көрнекілігі:   дүние жүзінің саяси картасы, оқулық, атлас.

Сабақтың түрі:аралас сабақ.

Пәнаралық байланыс:тарих, әдебиет.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу,

Үй жұмысын тексеру:

1.Ендік зоналылық.
2.Табиғат зонасы дегеніміз не?
3.Биіктік белдеулік дегеніміз не?
4.Тундра зонасын  сипатта.
5.Тайга дегеніміз не?
6.Прерий,пампа дегеніміз не?
7.Саванна,гамада дегеніміз не?

Жаңа сабақ: сабақ мақсатын айту
«Ой шақыру» өзара бір-біріне сұрақ-жауап әдісімен сабақтың тақырыбын ашу:

1.     Саяси карта дегеніміз не ?

2.     Саяси карта өзгерістер болама ?

    Саяси картаның өзгеруі:

-        әр түрлі деңгейдегі соғыстар;

-        елдің тәуелсіздігінен айырылуы, шекаралары мен аймағының өзгеруі;

-        жаңа тәуелсіз мемлекеттердің қалыптасуы;

-        ел аты мен астана атауының өзгертілуі;

-        мемлекеттердің ыдырауы мен бірігуі;

-        елдердің мемлекеттік құрылымы мен басқару жүйесінің өзгеруі;

-        елдер арасындағы және халықаралық келісімдер;

-        ел астанасының басқа қалаға көшіруі.

                         Саяси картаның қалыптасу кезеңдері

Дүние жүзі бойынша отар иеленуші немесе метрополия елдерді атаңдар?:
1.Испания
2.Португалия
3.Ұлыбритания
4.Франция
5.Нидерланд
6.Германия
Дүние жүзі бойынша отарлық  аумақтарды  атаңдар?:
1.Америка-20 ғасырдың басында 27 ℅
2.Азия-56℅
3.Африка-90℅ отарланды.
 Саяси картадағы ыстық нүктелерді атаңдар?

Топ-1 (1-тапсырма)

 І  кезең: Еуропалықтардың отарлау әрекеттері 15 ғасырда португалдардың Солтүстік Африкадағы аса маңызды сауда және көлік қатынасы орталықтары болып табылатын Сеута және Мелилья қалаларын жаулап алуынан басталды.

1 кезең:
19 ғасырдың басында Латын Америкасында бастаған ұлт азаттық қозғалыс  нәтижесінде :
1.Эквадор-1809ж
2.Колумбия-1810ж
3.Венесуэла-1811ж
4.Парагвай-1811ж
5.Аргентина-1816ж тәуелсіздік алды.
Бірінші дүниежүзілік соғыстан соң Аустрия-Венгрия монархиясы, Осман империясы ыдырады,Германияда монархия құлатылып, фашистердің келуі,
Дүниежүзінің саяси картасында КСРО,Чехославакия,Ирландия,Исландия,Ватикан сияқты жаңа мемлекеттер пайда болды.
Финляндия, Польша, Балтық бойы елдері тәуелсіздігін жариялады.
Бұл кезде Африкада Египет,Эфиопия,Либерия,ОАР ған тәуелсіз елдер болды.

 2 кезең:
Екінші дүниежүзілік соғыс қарсаңы мен одан кейін :
1939-1940 жылдары Балтық бойы елдерін қосып алуынан КСРО аумағы кеңейе түсті.Соғыста жеңіліске ұшыраған Германияның  шекаралары өзгерді,саяси картада Югаславия,ГФР,ГДР, мемлекеттері пайда болды. Азияда бұл кезеңде Индонезия мен Вьетнам (1945), Филиппин (1946), Үндістан (1947), Бирма (қазіргі Мьянма 1948), Цейлон (қазіргі Шри-Ланка 1948) тәуелсіздігін алды. 1948 ж Корея бөлініп, 38 с.е. бойымен сызықтың солтүстігінде КХДР, оңтүстігінде Корея Республикасы пайда болды. 1948 жылы БҰҰ шешімімен Израиль мемлекеті қалыптасты. 1949 ж Қытайда мемлекет құрылымын өзгертіп, Қытай Халқы Республикасы жарияланды.

2-топ (2тапсырма)

2 кезең:

20 ғ 50-60 ж Ұлыбритания мен Францияның иеліктері негізінде бірнеше тәуелсіз мемлекеттер (мальдив аралдары, Камбоджа, Пәкстан Ислам Республикасы, Бангладеш, Сингапур, Кувейт т.б.) пайда болды. Осы кезеңде Африкада 40-қа жуық мемлекеттер өз тәуелсіздігін алды. Тарихта «Африка жылы» деген атқа ие болға 1960жылы Африканың 16 елі тәуелсіздігін жариялады.

2 кезең:

Еуропаның саяси картасындағы соңғы өзгерістер 20 ғ 80-90ж социалистік жүйенің ыдырауымен байланысты болды. 1989-1990ж Болгария, ГДР, Румыния, Чехословакияда тоталитарлық жүйеге қарсы төңкерістер болды. Нәтижесінде 1993ж Чехия мен Словакия Республикалары пайда болды. 1990ж ГДР мен ФРГ қайта бірікті. 1991Ж КСРО ыдырап, 15 республика өз тәуелсіздігін жариялады. ЮФРО-ң ыдырауы салдарынан Хорватия, Словения, Македония, Босния және Герцогавина, Югославия пайда болды.

2 кезең:
Соңғы онжылдықтың ішінде саяси картада төмендегідей өзгерістер болды:
1.1993жылы Эфиопияның Қызыл теңіз жағалауында орналасқан аралдық Палау Республикасы пайда болды.

2.Камбоджа мемлекеттік құрылымын өзгертіп,конституциялық монархияға айналды.
3.1997жылы Зайр Республикасы атын өзгертіп, Конго Демократиялық Респуликасы деп аталды.
4.1997 жылы 99жыл бойы Ұлыбритания отары болып келген Сянган (Гонконг)
әкімшілік аудан ретінде Қытай қарамағына енді.
5.1999жылы Португал отары Аомын (Макао) Қытай құрамына енді.

2кезең
Қазіргі кезде тәуелсіздігін жариялаған 200ден астам мемлекет бар.
Оның 191 ғана халықаралық деңгейде танылған.Мысалы; Азербайжан құрамындағы, Таулы Карабах өз тәуелсіздігін жариялағанмен  халықаралық деңгейде танылмай отыр.Саяси картаға енгізілмей отыр.Ал керісінше Палестинаны тәуелсіз мемлекет ретінде танымаған мен Израилдың басқыншылық әрекеті нәтижесінде өз аумағын қалпына келтіре алмай отыр.
3-тапсырма
Сандық тізбек құрастыру
1993-Эритрея тәуелсіздігін жариялады
1990-ГДР,ГФР бірікті
1993-Гонконг Қытай құрамына кірді
1960-Африка жылы
1810-Колумбия Тәуелсіздігін алды.

Рефлексия

Үйге тапсырма беру. §-17 оқу. Кескін картаға  метрополияларды түсіру

 Бағалау.