Саба?ты? та?ырыбы: Тама?тану физиологиясы. Тама?тануда?ы
к?к?ністерді? р?лі. ?аза?станны? ресурстары.
Саба?ты? ма?саты: ♦ О?ушылар?а тама?тану физиологиясы, м?де-
ниеті ж?не к?к?ністерді? та?амда?ы орны
туралы ма?л?мат беру.
♦ О?ушыларды? жалпы д?ниетанымын, ойлау
?рекетін ?алыптастыру.
♦ Е?бекс?йгіштікке, тал?ампазды??а, ??ыпты-
лы??а баулу.
Саба?ты? т?рі: жа?а саба?
Саба?ты? ?дісі: баяндау, ??гімелеу, к?рнекілік
Саба?ты? жабды?талуы: суретті плакаттар, альбом жина?ы,
буклеттер
П?н аралы? байланыс: биология, ?дебиет, экономика.
Саба?ты? ??рылысы: ?йымдастыру б?лімі;
?ткен саба??а шолу;
Жа?а саба?ты хабарлау;
Жа?а саба?ты ме?геру;
?орытындылау.
1.?йымдастыру б?лімі: О?ушыларды т?гелдеу, саба??а дайынды?ын, ??рал-жабды?ын тексеру.
2. ?ткен саба??а шолу; Санитарлы?-гигиеналы? талаптар мен е?бекті? ?ауіпсіздік ережесі туралы с?рау.
3.Жа?а саба?ты хабарлап ма?сат-міндетін ?ою.
4. Саба? барысы: О?ушыларды? назарына к?рнекіліктер ?сыну. Та?ырып?а байланысты с?ра?тар ?ою:
- Тама?тану ж?не тама?тану м?дениетін ?алай т?сінесі??
- К?к?ністерді? адам а?засына ?андай пайдасы бар?
Жа?а саба?ты ме?герту;
-Тама?тану дегеніміз- организмні? тіршілігін, денсаулы?ын ж?не е?бекке ?абілеттілігін са?тау ?шін ?ажетті ?оректік заттарды сі?іру процесі.
Адам а?засы тама?пен бірге тіршілік ?рекетіне ?ажет н?руыздар, майлар, к?мірсуларды, сондай-а?, биологиялы? белсенді заттар-д?румендер мен минералды т?здарды алады.
Адам ?мірінде д?рыс ж?не тиімді тама?тану ма?ызды р?л ат?арады. Тама? алуан т?рлі болуы керек: еттен ж?не балы?тан, жасал?ан та?амдар, с?т та?амдары, к?к?ністер мен жеміс-жидектер, ?сімдіктекті ж?не жануартекті майлар.
Тама?тану м?дениеті дегеніміз - бір ?алыпты тама?тану, та?амдарды? ?р т?рлі болуы, м?лшермен тама?тану. К?к?ністерді? ?азіргі кезде адам а?засы ?шін зор пайдасы бар екеніне ешкім к?манданбайды. Бізді? елімізде к?к?ністі? к?птеген т?рлері ?сіріледі.
К?к?ніс азы?тарында б?рінен де углеводтар к?п болады, азда?ан м?лшерде белок пен май бар.
К?к?ніс д?румендерді? ?айнар к?зі, ?сіресе аскорбин ?ыш?ылына бай.
Сонымен ?оса, оны? ??рамында минералды? заттар бар. К?к?ністер ?здігінше та?ам ретінде, сонымен ?атар, майлы етке, балы??а гарнир т?рінде
?сынылады. К?к?ністер мен олардан жасал?ан салат, та?амыны? тез ?орытылуын ?амтамасыз етеді. О?ушылар д?птерлеріне ?ажетті ма?л?маттарды жазып алады.
Материалды бекіту;
Пысы?тау?а арнал?ан с?ра?тар:
- К?нделікті адам та?амында ?андай азы?тар болу керек?
- М?лшерден тыс тама?тану неге ?кеп со?ады?
- К?к?ністерден ?андай та?ам т?рлерін дайындау?а болады?
Саба?ты ?орытындылау. ?йге тапсырма: К?к?ністерді? адам а?засына пайдасы. (м?нжазба) «Сені? с?йікті асы?» (к?к?ніс ?осыл?ан та?ам т?рі)
Экономика б?лімі: ?аза?станны? экономикалы? ?леуеті ?те жо?ары. Б?л ?ажетті ресурстарды? барлы? т?рлеріні? болуына, экономикалы? жетістіктерді? даму болаша?ына, елімізді? б?секелестікке ?абілетіні? негізін ны?айту?а, ?ндіріс пен т?тынуды ?амтамасыз етуге д?лелді міндеттер ?ою?а м?мкіндік береді.
Кез-келген елді?, оны? ішінде ?аза?станны? да таби?и ортасы таби?ат жа?дайы мен таби?ат ресурстарынан т?рады.
Таби?ат жа?дайы дегеніміз- таби?ат к?штері мен нысандары, оны? сапасы. Таби?ат жа?дайына белгілі бір жерді? шаруашылы??а ?сер ету т?р?ысынан алып жат?ан аума?ы, материктегі орны ж?не к?лемі, климаты мен су режімі, топыра? жамыл?ысы жатады.
Таби?ат ресурстары− б?л шаруашылы?ты? дамуына ?ажетті таби?и ?ор. Таби?ат ресурстары шаруашылы?ты дамытуда тікелей ?олданылады. Пайдалы ?азбалар, жер, су ауа, жел, топыра?, ?сімдіктер ?лемі ж?не жануарлар д?нисі таби?ат ресурстарын ??райды.
Таби?ат ресурстары ?о?амды? ?ндірісті? энергетикалы? ж?не шикізат базасы болып табылады.
Таби?ат ресурстарыны? сар?ылатын ж?не сар?ылмайтын т?рлері болады.
Сар?ылатын : ?алпына келетін, ?алпына келмейтін минералды ресурстар болып б?лінеді.
?алпына келетін ресурстар?а: су ресурстары, жер ж?не биологиялы? ресурстар жатады.
?алпына келмейтін ресурстар?а: энергетикалы? (к?мір, м?най, газ, жан?ыш та?татас), металды? (темір, марганец, т?сті метелдар), химиялы? (фосфор, калий т?зы).
Сар?ылмайтын: к?н энергиясы, климатты? ?ор, жел, те?ізді? толысу ж?не ?айту, су а?ыны энергиясы.
?ндірістік факторлар- тауар мен ?ызмет к?рсету ?ндірісі ?шін ?ажетті ресурстар. Олар д?ст?рлі т?рде мынадай б?ліктерге б?лінеді:
- Е?бек ресурстары немесе е?бек;
- Инвестициялы? ресурстар немесе капитал;
- Жер ресурстары немесе жер;
- К?сіпкерлік талап немесе к?сіпкерлік ?абілет;
- А?парат немесе технология.
?ндіріс – б?л т?тыну ?шін таби?ат ресурстарын ??деу процесі. Міне, барлы? ресурстар адам, мемлекет ?мірімен ты?ыз байланысты болады. Я?ни, ресурстар- мемлекетті?, адамны? игілігі.
Просмотр содержимого документа
«Тама?тану физиологиясы. Тама?тануда?ы к?к?ністерді? р?лі.»
Сабақтың тақырыбы: Тамақтану физиологиясы. Тамақтанудағы
көкөністердің рөлі. Қазақстанның ресурстары.
Сабақтың мақсаты: ♦ Оқушыларға тамақтану физиологиясы, мәде-
ниеті және көкөністердің тағамдағы орны
туралы мағлұмат беру.
♦ Оқушылардың жалпы дүниетанымын, ойлау
әрекетін қалыптастыру.
♦ Еңбексүйгіштікке, талғампаздыққа, ұқыпты-
лыққа баулу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдісі: баяндау, әңгімелеу, көрнекілік
Сабақтың жабдықталуы: суретті плакаттар, альбом жинағы,
буклеттер
Пән аралық байланыс: биология, әдебиет, экономика.
Сабақтың құрылысы: Ұйымдастыру бөлімі;
Өткен сабаққа шолу;
Жаңа сабақты хабарлау;
Жаңа сабақты меңгеру;
Қорытындылау.
1.Ұйымдастыру бөлімі: Оқушыларды түгелдеу, сабаққа дайындығын, құрал-жабдығын тексеру.
2. Өткен сабаққа шолу; Санитарлық-гигиеналық талаптар мен еңбектің қауіпсіздік ережесі туралы сұрау.
3.Жаңа сабақты хабарлап мақсат-міндетін қою.
4. Сабақ барысы: Оқушылардың назарына көрнекіліктер ұсыну. Тақырыпқа байланысты сұрақтар қою:
- Тамақтану және тамақтану мәдениетін қалай түсінесің?
- Көкөністердің адам ағзасына қандай пайдасы бар?
Жаңа сабақты меңгерту;
-Тамақтану дегеніміз- организмнің тіршілігін, денсаулығын және еңбекке қабілеттілігін сақтау үшін қажетті қоректік заттарды сіңіру процесі.
Адам ағзасы тамақпен бірге тіршілік әрекетіне қажет нәруыздар, майлар, көмірсуларды, сондай-ақ, биологиялық белсенді заттар-дәрумендер мен минералды тұздарды алады.
Адам өмірінде дұрыс және тиімді тамақтану маңызды рөл атқарады. Тамақ алуан түрлі болуы керек: еттен және балықтан, жасалған тағамдар, сүт тағамдары, көкөністер мен жеміс-жидектер, өсімдіктекті және жануартекті майлар.
Тамақтану мәдениеті дегеніміз - бір қалыпты тамақтану, тағамдардың әр түрлі болуы, мөлшермен тамақтану. Көкөністердің қазіргі кезде адам ағзасы үшін зор пайдасы бар екеніне ешкім күманданбайды. Біздің елімізде көкөністің көптеген түрлері өсіріледі.
Көкөніс азықтарында бәрінен де углеводтар көп болады, аздаған мөлшерде белок пен май бар.
Көкөніс дәрумендердің қайнар көзі, әсіресе аскорбин қышқылына бай.
Сонымен қоса, оның құрамында минералдық заттар бар. Көкөністер өздігінше тағам ретінде, сонымен қатар, майлы етке, балыққа гарнир түрінде
ұсынылады. Көкөністер мен олардан жасалған салат, тағамының тез қорытылуын қамтамасыз етеді. Оқушылар дәптерлеріне қажетті мағлұматтарды жазып алады.
Материалды бекіту;
Пысықтауға арналған сұрақтар:
- Күнделікті адам тағамында қандай азықтар болу керек?
- Мөлшерден тыс тамақтану неге әкеп соғады?
- Көкөністерден қандай тағам түрлерін дайындауға болады?
Сабақты қорытындылау. Үйге тапсырма: Көкөністердің адам ағзасына пайдасы. (мәнжазба) «Сенің сүйікті асың» (көкөніс қосылған тағам түрі)
Экономика бөлімі: Қазақстанның экономикалық әлеуеті өте жоғары. Бұл қажетті ресурстардың барлық түрлерінің болуына, экономикалық жетістіктердің даму болашағына, еліміздің бәсекелестікке қабілетінің негізін нығайтуға, өндіріс пен тұтынуды қамтамасыз етуге дәлелді міндеттер қоюға мүмкіндік береді.
Кез-келген елдің, оның ішінде Қазақстанның да табиғи ортасы табиғат жағдайы мен табиғат ресурстарынан тұрады.
Табиғат жағдайы дегеніміз- табиғат күштері мен нысандары, оның сапасы. Табиғат жағдайына белгілі бір жердің шаруашылыққа әсер ету тұрғысынан алып жатқан аумағы, материктегі орны және көлемі, климаты мен су режімі, топырақ жамылғысы жатады.
Табиғат ресурстары− бұл шаруашылықтың дамуына қажетті табиғи қор. Табиғат ресурстары шаруашылықты дамытуда тікелей қолданылады. Пайдалы қазбалар, жер, су ауа, жел, топырақ, өсімдіктер әлемі және жануарлар дүнисі табиғат ресурстарын құрайды.
Табиғат ресурстары қоғамдық өндірістің энергетикалық және шикізат базасы болып табылады.
Табиғат ресурстарының сарқылатын және сарқылмайтын түрлері болады.
Сарқылатын : қалпына келетін, қалпына келмейтін минералды ресурстар болып бөлінеді.
Қалпына келетін ресурстарға: су ресурстары, жер және биологиялық ресурстар жатады.
Қалпына келмейтін ресурстарға: энергетикалық (көмір, мұнай, газ, жанғыш тақтатас), металдық (темір, марганец, түсті метелдар), химиялық (фосфор, калий тұзы).
Сарқылмайтын: күн энергиясы, климаттық қор, жел, теңіздің толысу және қайту, су ағыны энергиясы.
Өндірістік факторлар- тауар мен қызмет көрсету өндірісі үшін қажетті ресурстар. Олар дәстүрлі түрде мынадай бөліктерге бөлінеді:
Еңбек ресурстары немесе еңбек;
Инвестициялық ресурстар немесе капитал;
Жер ресурстары немесе жер;
Кәсіпкерлік талап немесе кәсіпкерлік қабілет;
Ақпарат немесе технология.
Өндіріс – бұл тұтыну үшін табиғат ресурстарын өңдеу процесі. Міне, барлық ресурстар адам, мемлекет өмірімен тығыз байланысты болады. Яғни, ресурстар- мемлекеттің, адамның игілігі.
261
126 688 
