Разработка урока " Обращение и вводные слова".

Дарснытемасы: Обращение ва гиришген сёзлени беклешдирив.

Дарснымурады: -яшланы гечилген темалагъа гёре билимин тергев;

-токътав белгилерин тийишли ерде къоллап болмакъ;

- тилге ва Ватангъа бакъгъан сюювюн артдырмакъ.

Дарсны юрюшю:

1). Гиришив.

Гьакъылдан уллу байлыкъ да ёкъ, билимден уллу хазна да ёкъ.

(Айтывну маънасын чечлик)

2) Жумланы синтаксис якъданчечмик.

Асият къапудан гирди, абзардан оьтдю, догъагъа чыкъды.

( простой, генглешген, бир жынслы уьйюрлер булан къуршагъан).

3) шиъру(гиришив ва къуршайгъан сёзлер булан)

Къоркъа, дав дагъыболса,

Къара гюн гележекден.

Сайки, къайтып битмеген

Гиччиси оьлежекден.

Умутун гючюн,ана,

Къайгъы басды башымны.

Нечик айтайым сагъа

Гёзлеме деп яшынгны.

Гертисин айтма сагъа

Тилим айланмай мени.

Умутунгну оьлтюрсем,

Оьлтюрежекмен сени…

Инсанлар, айтыгъызчы сиз энни:

Шо ананы алдында

Гюнагьым бармы мени?

( Шу шиърудабизгенечиксезлерелугъа-Сайки, Инсанлар).

Шулай сёзлеге не сезлер деп айтыла?

Биз сизин булан бугюн шу теманы беклешдирме герекбиз.

4) Обращение деп, нечик сезлеге айтабыз?

(Сёйлев оьзю не бакъдырылагъан адамланы ва башгъа предметлени атларын гёрсетеген сёзлеге- обращение деп айтыла. Жумланы уьюрю де болмай).

Токътав белгирин нечик къоллайбыз?

Гиришген сезлеге не деп айтабыз?

(Жумлада айтылгъан пикругъа сёйлевчюню къаравун билдирмек учун къолланагъан, тек оьзлер жумланы члени болмайгъан сёзлеге – гиришген сёзлр деп айтыла.)

5) Мен гьалисизге шу гесектекстниохуйман,

(Сиз тергев кюйде тынглагъыз ва текстде ёлугъагъан гиришив сезлени айырайыкъ. )

1). Бах, ким этип бола дагъы шулай буйрукъну? Зайирбек этген, озокъда.

2). Бу чу, уьюнге, бир-бирде агъавума да гёз этип йибере.

3). Шагьар буса, гертилей де, къурчакъ уьй йимик безенген.

4). Сайки, ахырынчы сёзлени бизге багъышлама да, оланы тамаза председательни бувармакъ учун айтды.

5). Гертиси, Гьажини оьзюню юреги де парахат тюгюл эди. (озокъда, гертилей де, сайки, гертиси).

6)Гьаригизни алдыгъызда жумлалар берилген. Охуп токътав белгилерин салыгъыз.

1). Сурхай уьйге чагъында къайтарсанг. 2). Аявлу анам сени гёнгюнгню алмай нечик турайым! 3). Старшина мунда гел! 4). Мен бугюн, бажив, такси булан сени алма гелемен. 5). Охувчулар къушланы якълайыкъ. 6). Гертиси, букъуллукъда эки йыл тургъан Жаппаравлагъа ишге гёчдю.

7). Озокъда колхозларда болур къуват. 8). Гьай анасыз сени я оьлюмден бек къоркъмайгъан улан болгъандагъы о.

9). Насипге тюкенге Садыкъдан къайры дагъы гиши ёкъ эди. 10).Ахыр да кёпюрню шо ерге салажакъ болдулар. 11).Гёресен ишлер не ерге чыгъып бара Зугьра! 12).Огъар озокъда англатма къыйын.

Сёзлюк иш.

Бувармакъ- поручить

Умут- надежда

Догъа-корридор

Къуват- сила

7) Яратывчулукъ ва англатыв диктант.

1) Озокъда, ашлыкъ тарыкъ.2) Ёлдашлар, соравукимни бар?

3) Уллубий, сен игити эдинг эллени, тартынмайгъан душманны гюллесинден.

4) Охувчулар къушланы якълай.(Охувчулар, къушланы якълайыкъ).

5) Къызлар космонавт Валентина Терешковагъа къутлав кагъыз йибердилер. ( Къызлар, космонавт Валентина Терешковагъа къутлав кагъыз йиберейик).

8) Тапшурув 125 ( 5жумла)- оьзбашына ишлев. (тврческая работа).

3) Рефлексия.

-Биз не темаланы эсге алып ишледик?

- Сизге не англашылмады?

-Нечик къыйын сёзлер булан ёлукъдугъуз?

4) Уьйге иш.

« Языкъ Гьабибат»- повестден

5 жумла табып, гиришив сёзлер булангъы язып алмакъ.