?стаз-бала ба?баны (эссе)

?лы бабамызды? осы бір ?ле? жолдарынал?аш?ы ?стазды? жолымды баста?аннан бері ?зіме ?мірлік ?станым етіп келемін.?стаз.И?,оны? негізгі м?ні жа?сылы?та, ?мірде ?зі де ба?ытты болып,?згелерді де ба?ыт?а жеткізуді ?йретуге т?рбиелейді.?стазды? ??ымыны? астары адамгершілікпен,?деп-инабатпен,ізеттілікпен,білім – парасатпен байланысып жатыр. «Елді?  надандылы?ымен  алысатын  адам – м??алім»,-  деген  екен  С.М??анов.Я?ни  м??алімні?  е?бегіні? ?леуметтік ??ндылы?ыны?   аса  зор  екендігіне  еш к?м?н  келтіруге болмайды.

М??алім – болаша?ты? т?т?асы,жас  ?рпа?ты  т?рбиелеу  ж?не  тере?де  жан-жа?ты  білім  беру  ісіндегі  ?о?амны?  ж?рт сенген ?кілі.Ол  жас бал?ынны?  білімін, ?детін, д?ниетанымын, ?мірлік ма?сатын ?алыптастырады.«?стаз ?олында адам ?міріні? т?тас та?дыры  т?р».

   ?азір  заман  ?згерді, ?о?ам  ?згерді, ?о?амды?  ?асиеттер  ?згерді, ата – ана  мен бала  психологиясы  ?згерді.?лтты?  рухта  т?рбиеленіп, ізгілік  жа?сылы?ты  тек   ?з ата- анасынан, бабасынан  іздейтін  бала аз. ?азіргі  балалар  еш н?рседен  ?аймы?пайтын, ?зіні?  ?міріне тек тиімділік т?р?ысынан ?арайтын,іскерлікке  бейім, романтикалы?  ?ияшыл  емес, жауапкершілікті  жете ?абылдамайды, к?п н?рсеге  сене  де  бермейді. Сонды?тан,  кез келген  м??алімдерді  оларды?  жан  д?ниесі   ?абылдамайды.Оларды?   с?ранысы  ?те  биік.Осы?ан  орай,  егемен  елімізді?  білім  беру ісінде  реформалар  жасалуда.

 ?азіргі  та?да  д?ниеж?зілік  ?ркениетте  жету  ма?сатында  білім  беру  ж?йесін  о?тайландыру  ?ол?а  алынуда. Онда  азаматты?  міндеттерді ж?зеге  асыру  ?шін  білім  беру  мен  т?рбие  м?селесін  на?ыз гуманистік  д?режеге  к?теру, б?кіл  ?аламды?   м?дени  ??ндылы?тар?а  ?ол жеткізу  ?ажет.М?ны  ат?аратын,с?з  жо?,м??алім.

«?асырды?  мектебі  мен  м??алімі  ?андай  болуы  керек ?» деген негізгі  с?ра??а  жауап  ізделінуде. Білім  беруді?  ?лтты?  моделіне  к?шкен  ?азіргі  мектепке  ойшыл, зерттеуші, ?з ісіне  ?аса?ды?  пен  жаттандылы?тан  аула?,  практикалы?  ?йлестіруді  шебер  ме?герген  психолог – педагогты?  диагностика  ?оя білетін  іскер  м??алім  ?ажет. 

         ?алымдарды?  зерттеуі  бойынша,  м??алімге  ?з  ?ызметінде  екі  ж?здей  ж?мыс  т?рін  ат?ару?а  тура  келеді.Ол мектепті?  барлы? шараларына  ?атысады,к?птеген педагогикалы?  ??былыстар  мен жа?даяттарды кездестіріп, оларды  шамасына,біліктілігіне карай шешеді.

«?асырды?  м??алімі  ?андай болуы  керек?»деген  негізгі  с?ра??а  жауап  іздеп  к?рейікші.

        Біріншіден,м??алім  жеке  к?з?арасы бар ж?не  соны  ?ор?ай  білетін  жігерлі  т?л?а ж?не  маман   м??алім  болуы  керек.Зерттеушілік,ойшылды?  ?асиеті  бар  м??алім  ?ана  т?пкі  н?тижеге  ?ол жеткізе  алады. Ондай  м??алім  ?рбір  к?ніне  есеп  беріп отырады,азатты?  ар – ожданын ?ор?ай алады.

      Екіншіден,м??алім педагогты?, психолгиялы?  білімін  к?нделікті ісінде шебер  пайдалана  білетін  болуы керек.Д?ниеж?зінде  ?аламдану ?рдісі  ж?ріп  жат?анды?тан,а?параттар  а?ыны  к?бейді. М??алім  ?андай  п?ннен  саба?  бермесін,ол  баланы?  ?мірді?  ?рбір   саласына  ?атысты  кез келген  с?ра?ына  жауап беруге даяр болуы керек.

       ?рбір м??алімні? педагогикалы? ойлау ?абілеті ?ылыми т?р?ыда  ?алыптасуы тиіс.Психологиялы? басты за?дылы? - «Адам ?зіні? шы?армашылы? ?згерушілік ?ызметі ар?ылы адамдармен ?арым катынас жасайды.Ж?не жеке ойлау ?абілеті зор жеке т?л?а болып ?алыптасады».К?п білу ?шін к?п ойлау,о?у керек.«?аламтор» ж?йесін білу ?ажет.

       ?шіншіден,міндетті орта білім беру,стандартты о?улы?тарды пайдалану, а?параттарды? к?беюі,т.т. м??алімні? білім берудегі жетекші ролін жойды.Енді білім беру негіздерін ?з бетінше о?ып ?йренуге баулу міндеті т?р.

       Т?ртіншіден,м??алім ?йымдастырушылы?, ??рылымды?, бейімділік сараптамалы? ?абілеттерімен ?атар ?з бойында?ы педагогикалы? жа?даяттарды, д?йектерді, ??былыстарды та?дай білуі ж?не соларды? пайда болуыны? себеп салдарын аны?тай білуге де бейім болуы шарт.Соны? негізінде курделі жа?дайларда шешім таба алатын д?режеге жетуі м?мкін.

        Бесіншіден,м??алімні? адамгершілік, саяси-идеялы? ?станымы ж?мысында к?рініс тауып,ол ?станымды бала т?рбиесіне негіз етіп алуы шарт.

        М??алімні? басты  міндеті саба?ын тартымды етіп  ?ткізу.?рбір саба? м??алімні? шы?армашылы? ж?мысы болуы керек.Саба? о?уды ?йымдастыратын шеберхана,оны? ме?герушісі – ?стаз, ??ралдары к?рнекілік,??гімелесу,эллюстрация,ба?дарламалап о?ыту,проблемалы? ситуацияларды шешу,иновациялы? ендіру.

        Саба?- білімділік, балаларды дамыту ж?не т?рбие беру функциясын кешенді т?рде ж?зге асырылады.О?ушыларды ?алыптастыруды? барлы? жа?ына ?сер етеді,білім ?орын толтырады,а?ыл-ой мен ?абілетін дамытады,жеке басты? дуниеге к?з?арасын,адамгершілігін,эстетикалы? ж?не еріктілік  ?асиеттерін,е?бекке ?атынасын ?алыптастырады.

        Саба?ты? ??рылымы о?ушы?а ?сер етеді,егер саба? к?нделікті біры??ай т?рде ?тетін болса,баланы? п?нге деген ?ызы?ушылы?ы жойылады.Сонды?тан ?йымдастыру формаларын ?згертіп отыру ?ажет деп есептеймін.?зт?жірбиемде мынадай формаларын  пайдаланамын:экскурсия,практикалы? ж?не лабароториялы?,лекция,семинар,?ндірістік ж?не педагогикалы?, ?зіндік ж?мыс,т?жірбиелік саба?тар,ке?ес беру.О?ыту формасы м??алімні? ба?ыттаушылы?ымен о?ушыны ?жымды?,топты? ж?не жеке т?рде о?ыту болып б?лінеді.О?ушы  е?бегін  ба?алау  ж?не  ба?ылауды?  формалары т?мендегідей: емтихандар,сына?тар,ба?алауды? критерилік ж?йесі,реферат жазу,курсты? ж?мыс жазу,тест  тапсырмаларын орындау.

        Саба?ты?  ??рамды  б?лігі  бекіту  ж?не  материалдарды  ?айталау  болып табылады.Сондай а? о?ушыларды?  білімді ме?геруі,іскелік пен да?дыны? ?алыптасуы ба?ыланады.

        Мен ?зімні? ?рбір саба?ымда алдыма мынадай ?ш ма?сат ?оямын:

           1.Білімділік ма?саты:

            А) О?ушыларды? бізді? ?орша?ан ортаны танып білуіне ж?рдемдесу;

            ?) Таби?атта?ы ??былысты зерттеуге,талдау?а,?орытынды шы?аруга ?йрету

            Б) Есеп шы?ару да?дысын ?алыптастыру

            В) Игерген білімді белсенді т?рде пайдалана білу,оны? баянды болуына ?йрету

            Г) Ал?ан білімдерін ?мірде ?олдана білу;

         2.Дамыту ма?саты:

             А) О?ушыларды? физика?а деген ынтасын арттыру,?зіне ?зі сену к?шін

          арттыру,физикадан «?оры?паймын» деген д?режеге жеткізе алса?,сонымен ?атар

          физикалы? ??ымды ?ызы?ты  баяндау,курделіге біртіндеп к?шу, о?ушыларды 

          ?здігінше  к?п  ж?мыс жасата  алса?,сонда ?ана біз  о?ушыларды «мен физиканы

          жа?сы коремін »деген ой?а жетелей аламыз.

         Б)Физиканы бас?а ?ылымдарды танып білуге,оны ме?геруге ?олдану,о?ушыларды?

         танымын жо?арлату.

         В)Логикалы? ойлауды жетілдіру

         Г)Есеп шы?аруды? турлі ?діс т?сілдерін уйрету

      3.Т?рбиелік ма?саты:

       Дидиктатиканы? талабы бойынша жала? біліммен шектелмей т?рбие ?атар ж?руі тиіс.

      А)О?ушыларды? ?ылыми д?ниетанымын ?алыптастыру;

          ?) Ш?кірттер бойында озы? моральдік ?асиеттерді ?алыптастыру,я?ни саналы т?ртіп,белсенділікке ?иынды?ты же?е білуге, табандылы??а, адалды??а, жауапкершілікке, іскелікке т?рбиелеу.

   Б)Эстетикалы? т?рбие,физикалы? ??рал-жабды?тармен таза ж?мыс ж?ргізе білу.

       ?орыта айт?анда,?мірде м??алімні? жаса?ан істері артында м??гі –ба?и ?алуына игі ?сер ететін ?стаздар ?ауымы м??гі жасап,рухы еш?ашан т?мендемесін десек,?зіні? білімін  ?здіксіз  к?теріп  отыр?анда  ?ана,ол  заман талабына  сай  м??алім  болады.

      ?рбір  бала-болаша?  данышпан.Адам  бойында?ы  дарындылы?ты  на?ыз данышпандылы??а  айналдыруды?  бір ?ана  шарты  таби?и  талантпен  шетесіп ?алмай, табандылы?пен  е?бектену.

«?стазы  жа?сыны? – ?стамы  жа?сы»деген  ма?ынада  о?ушыны?  бойында  шынайы білім - білік  да?дыларын  дарытып, зердесіне   ?ылым   негіздерін   то?ыт?ан, б?лдіршінді м?пелеп  баулап,?йренген  н?рселерін  ?мірде  іс  ж?зінде  ?олдана  білуге  жатты?тыра білген,сойлеген с?зі,парасат  пайымы  ?лгі  бол?ан  адам – ?стаз.?зімні?  ойымды  ?лы  бабамыз ?бу Насыр ?л Фарабиді?  ?ла?атты  с?здерімен  ая?таймын.

«?стаз жан жа?ты т?сінігі мол,?андай істі болса да тез шешіп,т?жырымдай  алатын,  ?ш?ыр  ойлы,кореген, батыл  болу керек.?стаз  шынды?  пен  ?ділдікті?  ?ажымас  жа?таушысы, ?айратты  к?рескер  болуы  тиіс».