СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Синонимлер Антонимлер

Нажмите, чтобы узнать подробности

Просмотр содержимого документа
«Синонимлер Антонимлер»

План-конспект урока крымскотатарского языка __8__урок Дата проведения: 06.10.2023 Учитель: Халилова Э. А Класс: 5 Тема: Синонимы. Антонимы

  1. Формирование универсальных учебных действий

Планируемые результаты:

        1. Предметные: - пользоваться словарём; видеть в тексте синонимы и антонимы, омонимы, подбирать синонимы и антонимы к данным словам, способствовать повышению грамотности учащихся с различным уровнем познавательных возможностей, расширять их словарный запас.

        2. Метапредметные: умение использовать знания родного языка на других уроках; умение использовать знания родного языка на практике; способность сопоставлять собственные действия с запланированными результатами, контролировать свою деятельность, осуществляемую для достижения целей;

        3. Личностные: – чувство прекрасного – умение чувствовать красоту и выразительность речи, стремление к совершенствованию собственной речи; – любовь и уважение к родному языку; саморазвитие.

        4. Регулятивные УУД: – самостоятельно формулировать проблему (тему) и цели урока; иметь способность к целеполаганию, включая постановку новых целей; – самостоятельно анализировать условия и пути достижения цели; – самостоятельно составлять план решения учебной проблемы; – работать по плану, сверяя свои действия с целью, прогнозировать, корректировать свою деятельность; – в диалоге с учителем вырабатывать критерии оценки и определять степень успешности своей работы и работы других в соответствии с этими критериями.

        5. Познавательные УУД - умение применять материал урока на практике; -умение находить ответы на вопросы при помощи текстов и рисунков; – перерабатывать и преобразовывать информацию из одной формы в другую (составлять план, таблицу, схему); - осуществлять анализ и синтез.

        6. Коммуникативные УУД: оформлять свои мысли в устной и письменной форме с учётом речевой ситуации; создавать тексты различного типа, стиля, жанра;

учитывать разные мнения и стремиться к координации различных позиций в сотрудничестве; уметь устанавливать и сравнивать разные точки зрения прежде, чем принимать решения и делать выборы; – уметь задавать вопросы, необходимые для организации собственной деятельности и сотрудничества с партнёром; – слушать и слышать других, пытаться принимать иную точку зрения, быть готовым корректировать свою точку зрения; – выступать перед аудиторией сверстников с сообщениями.

Тип урока: комбинированный урок

Оборудование: учебник, тетрадь, карточки

Ход урока

I. Организационный момент. Селямлашув. Тешкилий дакъкъасы.

Селям алейкум, балалар. Ким бугунь невбетчи? Айнынъ къачынджы куню?

-Афтанынъ куню? -Йыл мевсими? -Ава насыл? Дерсте ким ёкъ?

Яхшы, сагъ ол! Ерине отур.

- Бизге бугунь мусафилер кельгенлер.

Биз берабер бугунь пек меракълы ве файдалы дерс кечиреджекмиз. Дерсте дикъкъатлы ве актив олунъыз. Бизим дерсимиз аджайип алда кечеджек. Ве энъ актив балаларгъа бир бахшыш азырладым. Дерснинъ сонъунда насыл бахшыш олгъаныны берабер бакъарыкъ.


II. Актуализация опорных знаний. Постановка целей и задач. Талебелернинъ таянч бильгилерини актуаллештирюв.

Айтынъыз манъа, лютфен, эвге вазифе не берильген эди ве кечкен дерсте насыл мевзунен таныш олдыкъ? (омонимлер, 333-иш)

Келинъиз бу мевзумызны текрарлайыкъ.

1. Омонимлер не демек? (айтылувы бир, амма маналары башкъа башкъа олгъан сёзлерге омонимлер дейлер. Багъ-сад, бакъ-связь; сагъ-живой, сагъ-правый; бакъа-лягушка, бакъа-смотрит;куль-пепел, куль-смейся.)

2. 333-иш, не япмагъа керек эди? (Джумлелер тизмек) Эв ишини тешкермек.

Мен корем, эпинъиз эвде яхшы чалыштынъыз, машалла!


III. Изучение нового материала. Янъы мевзуны анълатув.

Оджа: Бугуньки дерсимиз аджайип ве меракълы оладжакъ, чюнки биз сизлернен сеяаткъа кетеджекмиз. Биз бильги анахтарыны къыдыраджакъмыз. Меракълы сёзлернен таныш оладжакъмыз, джумлелер тизеджекмиз, ресимлернен чалышаджакъмыз

Бу сеяатымыз къыйын оладжакъ, амма бизим ярдымджыларымыз бар. Бу, эльбетте, бизим лугъат сёзлеримиз.

Лугъат иши:

Сеяат – путешествие

Мемлекет - страна

Шеэр – полноводная река

Тарла - поле

Къоба – пещера

Юзь – лицо

Рузгяр – ветер

Къоркъунчлы – страшный

Орман – лес

Яйла – долина

Пусюр – грязный



Оджа: Дефтерлеримизни ачып, бугуньки санны язып алайыкъ.



Оджа: Бакъынъыз, насыл гузель ерге келип чыкътыкъ.



Тапмаджалар мемлекети


Оджа: Бугуньки мевзумызны сиз манъа айтырсынъыз. Насыл мевзу олгъаныны анъламакъ ичюн, тапмаджаларны чезмек керексинъиз.

1. Бир шейге бир къач тюрлю сёз айтмакъ мумкюн. Мисаль ичюн (юрек) бу шейге насыл даа айтмакъ мумкюн? (къальп)

юрек-къальп

къырмыскъа-къарынджа

къырмызы-къызыл

Демек насыл сёз бу тапмаджада сакълангъан? (синоним)

2. Бу аталар сёзлеринде къайд этильген сёзлерге насыл ад бермек мумкюн? (антоним)

Эмектен дост артар, ошектен – душман

Урбанынъ янъысы яхшы, достнынъ – эскиси.

Оджа:Демек, бугунь биз насыл мевзунен таныш оладжакъмыз?

(Синоним ве антонимлер.) Догъру, машалла! Келинъиз дефтерлеримизге мевзумызны да язып алайыкъ.

Бизим макъсатларымыз: синонимлер ве антонимлер акъкъында малюмат алмакъ ве араларында фаркъларыны огренмек.

Сизнинъ бильгилеринъизни, севиелеринъизни вазифелер иле тешкиреджекмиз ве пекитеджекмиз; Оюн вастасынен бильгилерини даа чокълаштыраджакъмыз. Ве эльбетте ана-тилимизге севги дуйгъусыны ве меракъ ашламакъ;


Оджа: Балалар, ралелеринъизге бирер джедвель къойдым. Бу джедвеллерге дерснинъ девамында озюнъизге баа къоймакъ керексинъиз. Биринджи вазифеде чалышсанъыз, джевап берсенъиз озюнъизге 1 бал къоясынъыз. Бойле этип, баалар къазанаджакъсынъыз. Анълаштыкъмы? (Эбет)

Баалав джедвели.


Вазифелернинъ адлары


Баалар

(эр бир вазифеге 1 бал)

1.

«Тапмаджалар мемлекети»


2.

«Синонимлер шеэри»


3.

«Антонимлер шеэри»


4.

«Къоркъунчлы орман»


5.

«Достлукъ къобасы»



Нетидже:




Оджа: Сеяатымызны девам этейик. Энди биз бир шеэрге кельдик. Бу шеэрни адыны бильмек ичюн, вазифелерни беджермек керек оладжакъ.



Синонимлер шеэри


Вазифе: Къавузлар ичиндеки сёзлерден келишкен союны къошып язынъыз.

Голь … ( бузлады, ушюди )

Къокъу бурныма … ( котекледи, урды )

(Юрек, къалып) …хасталыгъы.

(Юксек, юдже) … унван.


Суаллер.

Къаузлар ичиндеки сёзлерге насыл сёзлер деймиз?

(Синоним сёзлер)

Насыл сёзлерге синонимлер дерлер?

Талебелер къаидени окъуй. (Айтылувы ве язылувы башкъа, амма маналары бир. Я да бир - бирине якъын олгъан сёзлерге синонимлер дерлер).


Вазифе: Къавузлар ичиндеки къулланылмай къалгъан сёзлернен де джумлелер тизинъиз (агъзавий).

Битам пек ушюди.

Боксёрлар бир – бирини яхшы котекледи.

Оджа: Демек бу шеэрнинъ ады Синоним шеэри экен. 

Машалла, балалар, биз энди янъы бир шеэрнен таныш олдыкъ.

Оджа: Келинъиз, сеатымызны девам этейик ве экинджи шеэрмизнен таныш олайыкъ.

Антонимлер шеэри


Вазифе: Оюн «Акисине айт» Талебелер джумлелерни невбетнен окъуйлар, дигерлери исе етишмеген сёзни тапып айталар.


Мен санъа якъын десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа кенъ десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа алчакъ десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа дюльбер десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа балабан десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа темиз десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа беяз десем,

Сен манъа …. дейсинъ.

Мен санъа азгъын десем,

Сен манъа …. дейсинъ.




Оджа слайдтаки сёзлерге талебелернинъ дикъкъатыны джельп эте.

Якъын – узакъ

Кенъ – тар

Алчакъ – юксек

Дюльбер – чиркин

Балабан – кичик

Темиз – кирли

Беяз – къара

Азгъын – семиз

Оджа: Бу сёзлерни биз оюнумызда къулландыкъ. Олар насыл мананы ифаде эте? (Къарама – къаршы мананы ифаде этелер)

Бойле сёзлерге антонимлер дерлер? (Антонимлер дерлер.)

Насыл сёзлерге антонимлер дерлер?

Къарама – къаршы маналы сёзлерге антонимлер дерлер.

Оджа: Бу вазифени де биз беджерип олдыкъ. Экинджи шеэримизнен таныш олдыкъ. Даа бизлерни нелер беклей экен?


ФИЗМИНУТКА

Оджа: Ёлумызны девам этемиз. Эльбетте…ёлумыздан кетип биз раатлыкъ тарласына келип чыкътыкъ. Мен корем, эпинъыз болдурдынъыз. Келинъиз раатлыкъ дакъкъасыны кечирейик.

Раатлыкъ дакъкъасы.

Беш дуйгъу органымыз бар.

Биринджиси этрафны къокълар.

Бурун…. Бурун, бурун, бурун.

Беш дуйгъу органымыз бар.

Экинджиси сеслерни дуяр.

Къулакъ…къулакъ,къулакъ,къулакъ.

Беш дуйгъу органымыз бар.

Учюнджиси эр шейни тадар.

Тиль… тиль, тиль, тиль.

Беш дуйгъу органымыз бар.

Дёртюнджиси докъуна манъа.

Тен… тен, тен, тен.

Беш дуйгъу органымыз бар.

Бешинджиси эр ерге бакъар.

Козь… козь, козь, козь.

Беш дуйгъу органымыз бар.


Оджа: Бираз раатландыкъ. Сеяатымызны девам этмеге азырсынъызмы? Эбет.

Демек энди биз къоркъунчлы балабан ормангъа расткельдик.

Бу ормандан чыкъмакъ ичюн, сиз меним суаллериме джевап бермек керексинъиз.


Къоркъунчлы орман


Энди биз сизнен синоним ве антонимлер не олгъаныны анъладыкъ.

Амма ким манъа айтаджакъ. Асылында синоним ве антонимлерни не ичюн биз къулланамыз? Ана тилимизде олар не ичюн кереклер?


Оджа: Догъру! Машалла! Эльбетте, синоним ве антонимлер бизим тилимизнинъ байлыгъыны юксельте. Ана тилимизни чешит-тюрлю, авесли, тылсымлы ве меракълыджа япа. Асылында тек бизим тилимизде дегильде, эр бир халкънынъ тилинде къулланалар.


Тахта узеринде иш, 346-иш, с.136.

Нокъталар ерине къаршы маналы сёзлер язынъыз.

Джесюр йигит – къоркъакъ йигит

Ишкир койлю – тенбель койлю

Сагълам къарт – хаста къарт

Балаларнынъ буюги – балаларнынъ кичиги.

Эвге кирди – эвден чыкъты.


IV. Ильк пекитюв.

Оджа: Ёлумызны девам этип, достлукъ къобасына кельдик.


Достлукъ къобасы


Оджа: Бу къобандан кечмек ичюн биз чифтлешип чалышмакъ керекмиз. (Талебелерге карточкалар даркъатыла).


Сёзлернинъ достуны тапынъыз

Биринджи сырадаки сёзлерге экинджи сырадан синонимлер тапып язынъыз.


Карточка №1

Биринджи сырадаки сёзлерге экинджи сырадан синонимлер тапып язынъыз.


Юзь Сайгъы


Пусюр Къол


Эль Суаль берди


Урьмет Бет


Рузгяр Ель


Сорады Кирли



Вазифени берабер тешкеримиз



Оджа: Келинъиз энди учь сырагъа болюнейик. Группаларда чалышаджакъмыз. Эр бир группагъа тюрлю вазифе азырладым.



1 сыра. Шиирни окъунъыз. Омоним сёзлерни сечип язынъыз.

Бу сёзлернинъ ифаделеген эр манасыны изаланъыз.


Бахшыш

Бундан учь йыл огюнде,

Азбарымыз четинде,

Сачтым алма фиданы,

Бакътым – осьтюрдим оны.

Алмалары Сары, ал,

Эр бири Дей: «Мени ал!»

Далыны тепрете ель,

Алмагъа узатам эль,

Терек эгиле, манъа

Дей: «Чокъ тешеккюр санъа!

Алмаларым джый да ал!

Пек татлыдыр, дерсинъ бал.»

(Иса Абдураман)




2 сыра. Ашагъыдаки сёзлерни окъуп, якъын маналы сёзлерни синонимик сыраларгъа язынъыз.


Апте, ушюмек, апай, сайгъы, бита, тата, енге,

урьмет, къартана, бузламакъ, дуду, къадын.





3 сыра. Ашагъыдаки аталар сёзлеринден антонимлер тапынъыз.


Яхшы достнынъ файдасы тиймесе де, зарары да тиймез.

Чокъ динъле, аз сёйле.

Токъ ачнынъ къадрине етмез.

Къасевет олмаса, къуванч да олмаз эди.

Кельгенни къувма, кеткенни тутма.





Группалар беджерген вазифелерни тешкерюв


1 сыранынъ джевабы.

Омонимлер ве оларнынъ маналары.


Сачтым алма (терек фиданы манасында) фиданы

Алмалары (емиш чешити манасында) Сары, ал

Алмалары сары, ал (ренк, тюс манасында)

Эр бири дей: «Мени ал » (узьмек манасында)

Алмаларым джый да ал! (узьмек, джыйлмакъ манасында)


Талебелернинъ нутукъны инкишаф этюв.

(Суаллер, бутюн сыныфкъа бериле)

Балалар, сиз терек сачтынъызмы?

Насыл тереклер сачтынъыз?

Инсанлар не ичюн озь азбарларда, койлеринде,

шеэрлеринде чокъча терек фиданлары сачмагъа тырышалар?

Севимли терегинъизни тасвир этинъиз.


2 сыранынъ джевабы.

Синонимик сыралар:


апте, тата;

бита, къартана;

ушюмек, бузламакъ;

енге, дуду;

сайгъы, урьмет;

апай, къадын;

3 сыранынъ джевабы.

Антонимлер:


Файда – зарар,

Чокъ – аз,

Токъ – ач,

Къасевет – къуванч,

Къувма – тутма,

Кельгени – кеткени.



Оджа: Машалла сизге. Сиз бир шейден къоркъмадынъыз, эписи вазифелерни беджердинъиз. Бу сандыкънынъ анахтарыны къазандынъыз.








V.Итоги урока. Рефлексия.

Насыл мевзуны кечтик?

Нени анъладынъыз?

Синонимлер бу насыл сёзлер? Мисаллер кетиринъиз.

Неге антонимлер дейлер? Мисаллер кетиринъиз.

Макъсадларымызны беджердикми?

Вазифелерни бегендинъиз?

Насыл иш энъ меракълы олды?

Къайсы вазифе энъ къыйын эди?Вазифелерни бегендинъиз?


VI. Домашняя работа. Эвге вазифе: Къаиделерни эзберлемек;

с. 137, 349-иш.

Иджаджий вазифе: Синоним ве антонимлер

алеминде кроссвордыны тизмек.

Тильни яхшы бильмеген талебелерге башкъа вазифе бериле:

Лугъатнен къулланып, сёзлерни терджиме этмек ве эзберлемек


Эв иши

Лугъатнен къулланып, сёзлерни терджиме этмек ве эзберлемек.


Эрте, кучьлю, янъы, темиз, сонъу, кельди, кирди, котерильди, узакълашты, ачты, акъшам, файда, джесюр, къатты, отурды.




Баалав: Балалар, сагъ олунъыз! Эпинъиз яхшы чалыштынъыз! Бильгилеринъизни арттырдынъыз.

Бааларны саюв.




Скачать

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Вебинар для учителей

Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!