СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Жизненный и творческий путь Шамиля Казиева

Нажмите, чтобы узнать подробности

v

Жизненный и творческий

путь

Шамиля Казиева

Жизненный и творческий

путь

Шамиля Казиева

Просмотр содержимого документа
«Жизненный и творческий путь Шамиля Казиева»




Министерство образования и науки Республики Дагестан

МКОУ «Хореджская СОШ»





Методическая разработка открытого


занятия по кружку табасаранского языка


на тему:

«Жизненный и творческий

путь

Шамиля Казиева»



Учитель табасаранского языка:

Айдемирова Майсарат С.




2018 г.




Увухъ хъавухъ рякъбар кьувват,

Вува душмнариз аьламат,

Сагъ ибшри вухъ хъайи кьувват,

Жан дюн'яйин ваз, ригъ, Ватан!

(Манаф Шамхалов)



Дарснан гьяракат

I. Класс тешкил апIуб (1- 2 мин.)

1.Салам тувуб

2.БицIидар рягьят кайибси дитуб

3.Мялимдин бицIидарихьна айи ккунивал улупуб

Увухъ хъавухъ рякъбар, кьувват,

Вува душмнариз аьламат.

Сагъ ибшри вухъ хъайи кьувват,

Жан дюн'яйин ваз, ригъ, Ватан.


II. ЦIийи дарс (20-25 мин.)

1. КучIвбан гаф (вступ. слово) ‒ аьдатнан дару дарс хьибди.

2. БицIидарихьна илтикIуб Ш. Къазиевдин уьмрикан, яратмишарикан гьерхри:

а) танишди вуйинхъа ухьу Ш. Къазиевдихъди?

б) фицдар эсерар ухьхьан кIваина хуз шулу.

в) бицIидари са-саб мисал хуб (т.е. хъинцамегьмер и т.д.).

г) йиз гаф цIийи дарснакан

ШАМИЛ КЪАЗИЕВ




Шамил Къазиев 1944-пи йисан мартдиъ Табасаран райондин Гуми гъулаъ бабкан гъахьну.

Дагъустандин госуниверситетдин филологияйин факультет ккудубкIу Ш. Къазиев, мялимди гьилихну, гьамусяаьтна думу Дагъучпедгиздиъ лихура.

Ш. Къазиевдин шиърарин «Ахсрарин нефес» кIуру сабпи китаб 1976-пи йисан удубчIвну. Гьамусдиз дугъан «Ярхла рякъ», «Руг ва рюкъ», «Аку цIадлар», «Гъюран жилгъа», «Жилин сабур». «Уьъйир aпIpy сул», «ТIилисим кайи сим», «Амрар ва лукIар» кIуру китабар удучIвна. 1985-пи йисан «Жилин сабур» китабнаан Ш. Къазиевдиз Дагъустан Республикайин СтIал Сулеймандин ччвурнахъ хъайи премия тувна. Дугъан бязи эсерар урус ва жара чIаларизра таржума дапIна. Урус чIалниинди Москвайиъ дугъан «Ахсрарин нефес», «Руг ва рюкъ» китабар адагъна.

Ш. Къазиев Урусатдин Федерацияйин писателарин Союздин член, Да- гъустан республикайин культурайин лайикьлу работник ву.

Один из лучших современных табасаранских поэтов Ш. Казиев родился в с. Гуми (Ккуми) Табасаранского района в семье поэта Рамазана Казиева, собирателя фольклора и наследия дореволюционных поэтов.

Окончил Литературный институт им. А.М. Горького. Автор нескольких книг, стихов на родном языке.

Маленький Шамиль очень любил слушать народные сказки, собираемые отцом. Повзрослев, он сам начинает собирать поэтические произведения устного народного творчества и не прерывает это дело всю последующую жизнь, а на шестом десятке своей жизни начинает плодотворно работать над переводами собранных им произведений на русский язык, свидетельством чего является раздел прекрасных переводов в его книге «Терновый венец» (2000 г.).

За книгу «Земля и пепел» удостоен республиканской премии имени С. Стальского.

Перевёл на табасаранский язык сказку П. Ершова «Конёк-Горбунок».

Шамиль Казиев является автором поэмы «Ямисат», в основу которой легла легенда о семи братьях и сестре, защищавших Табасаран от войск Надир-шаха.

В 2010 году вышла его книга «Табасаранские народные песни» на русском и табасаранском языках.


МучIу завуъ В темном небе

Аку хядар кутIушвуру, Столько звёзд блекнут,

ГьудубчIвган ваз, как Луна взойдёт.

Шубарин арайиъ гъулан Среди девушек села

Йиз ваз уву вува, масан Ты одна моя Луна


д) цIийи дарснахъди мялимди дурхну таниш апIуб (Урхуб ва мяна ачухъ апIуб)


ЦIийи дарс «Гъюран жилгъа»

Дуст абгурайи Гъюркан ва дирбаш ярквран кьюлкан

Сценка: «Гъюран жилгъа»шиъриинди дивнайи сягьнайиз лигурхьа.

Автор : Гъапнийи, кIур , сад йигъан

Ярквран жилгъайиъ Гъюру:


Гъюр: Ярквраъ, дустар адруган,

Шулу кьадарсуз тIагъру.

Душмнар азуз ккунибкьан,

Аьгъдарзуз дуст гьаз адарш,

Кюмек апIрур сацIибкьан,

УзутIан цIибкьан дирбаш.


Автор: Гьаму вахтна саб Кьюлу,

Маш жибкIурай цIадлихъди,

Разиди Гъюраз гъапну.


Автор: Хъана либцури Гъюру

Ккадаъну хайлин рякъяр.

Аьхир дидиз рябкъюру

Гьаригъ дубснайи къяркъяр.



Гъюр: Гъач, Къяркъяр шулхьа дустар.


Къяркъяр: Къяр-р-р!

Узу- ничхир, уву- гъюр,

Увуз дуст шулин увкан?...


Автор: Дерд апIури, эбхну кIул,

Ибшури гъябгъюру Гъюр.

Гьаму вахтна дидиз рябкъюр

Жилгъайиъ дабхънайи Сул.


Сул: Жан чве гъюр!

Фу гъабхьну, гьаз ибшурва?


Гъюр: Либцураза ихь ярквраъ,

Ялгъузди, дуст хъадарди

Гьаз дуствал адар мушваъ?


Сул: Гъабч, гъягъюрхьа йиз хулаз.

Яраб увуз аьгъяйкIан,

Фукьан хуш вуш Гъюр йиз кIваз!...


Автор: Ва гъубшу Сул гьялакди

Хъа Гъюр дидин кьяляхъди...

Гъапну сулу чан бабаз.


Сул: Дип ляхин,

Гъарабх, хъади гъабч чиркквар...

АпIурхьа гъюран хинкIар...



Гъюр: Ухьу дустар дайинхъа-а-а!



Сул: Фукьан абдал даринхъа!



Автор: Хъасин, Сулу, гьедребгуз,

ГъийитIну Гъюран ликар...

Хабар фиткан, саб Кьюлкан

Аьмлюхъярикк либцурай.


е) комментированное чтение по отрывкам (жикъи кьатIар ахтармиш апIуб).

ж) цIийи гафар.


III. Релаксация (отрывок из мультфильма)

3 мин


IV. Дарс мюгькам апIуб

1) Ш. Къазиевдин уьмрикан жикъи суалар:

2) Шиърихьна вуйи суалар ва дидин жанр аьгъю апIуб.

1. Халкьдин сабвал фти уьбхюра?

2. Халкьна чIал чиб-чипхьан жара апIуз шулин?

3. Читин деврариъ халкьди чIал гъюбхнийкIан, даршиш чIалну – халкь?

4. Ухьуз ихь бабан чIал гьаз варитIан багьа ву?

3) литературайин геройдикан пуб.

4) урус шаирарин эсерарихъди аьлакьа(дать читать наизусть или выразительно на русском на тему Родина).

5) тест по литературе.


V. Дарснан натижа (3 мин.)

1) музыкальное отступление (табасаран)-3мин.

Гьамус, бицIидар, ухьу ихь Рамазанова Регинайи апIурайи «Дадайиз» кIуру уткан мяълийихъ хпехъурхьа. Гьаз гьапиш, Ш. Къазиев ихь культурайиъ гьацира гюзел мяълийирин авторсира адлу ву.

2) мялимдин вари дарснакан аьхиримжи гаф.

У- Баяр-шубар, ихь дарс ухьу гъи лайикьлу cap инсандиз адлу шаириз, дугъан шиъриз, гьацира дугъу дибикIнайи Гъюран жилгъайиан гъадабгънайи кьатIраз (инсцинировка) тялукь гъапIунхьа. Магьа ихь дарс аьхирихъна рубкьура.

Рябкъюрайиганси, Ш. Къазиевдин яратмишарин тематика яркьуб ву. Дугъан поэзияйиъ гизаф эсерар а, гъурхган, кIваз дерин тясир апIрудар, кIвак гъалабалугъ капIрудар ву. Дугъу варибдикан бикIура.

Ш. Къазиевдин дикIру эсерар фуну темайиз тялукь вушра, уткандар ву, хъа йиз фикриан дугъан бицIидариз вуйи эсерарин утканвал удукьруб дар, Ихь литературайиъ мугъуси бицIидариз яратмиш апIурайир адар. Дугъан эсерарин пчIували, асантвали, зарафатнан чIалну урхурайидар гьяйран апIypy, дурари кIваз рягьятвал хуру.

Гьелбетда, саб дарснаъ Ш. Къазиевди ккадапIу уьмрин рякъ ухьхьан ккадапIуз даршул, дугъан вари эсерар дурхну ккудукIуз даршул. Ухьу гъи анжагъ дугъан уьмрин асас гьядисйир фикрикк ккаунхьа. Шаирин аьхюсдар, ужударсдар эсерар кIваин апIуз чалишмиш гъахьунхьа. Ихь дарс анжагъ бицIи, жикъи сейир гьисаб апIуз шулу. Кьабул гъахьунчвуз эсерар?

Б -Ав.

VI. Кьиматар дивуб


VII. Хулан ляхин (2мин.)




Рябкъюрайиганси, Ш. Къазиевдин яратмишарин тематика яркьуб ву. Дугъан поэзияйиъ гизаф эсерар а, гъурхган, кIваз дерин тясир апIрудар, кIван гъалабалугъ капIрудар. Варибдикан бикIура дугъу.

4. Мяълийир кайи дискнахъ хъпехъуб. Гьамус, бицIидар , ухьу cаб уткан мяълийихъ хпехъурхьа. Гьаз гъапиш, Ш. Къазиев ихь культурайиъ гьацира гюзель мяълийирин авторсира адлу ву. Ухьу Дагъустандин лайикьлу артист Аьбдуллагь Мирзакеримовди апIурайи мяълийихъ хъпехъурхьа.

5. Ш. Къазиевдин дикIру эсерар фуну темайиз тялукь вушра, уткандар ву, хъа йиз фикриан дугъан бицIидариз вуйи эсерарин утканвал удукьруб дар. Ихь литературайиъ мугъуси бицIидариз яратмиш апIурайир адар . Думу эсерарин пIчIували, асантвали, зарафатнан чIалну урхурайидар гьяйран anIypy, дурарин кIваз рягьятвал хуру.

У.- Мектебдиъ учву аьгъю гъапIи эсерарикан фиццар кIваинди мийичв?

Б.-«Мярхяр», «Хъинцамегьмер», « Нимкъар», « Кьалмар», « Уьъйир aпIpy сул», « Гъюран жилгъа», « Фатма гъари, Аьбдулбари ва чIурдиан дарфи кIари» ва гь. ж.

У.- Вари гьаму эсерарин асас фикир фициб ву?

Б,- БицIидарин кIваъ уж'вал, гьякьлувал тербияламиш апIуб.



Чюнгюр вува,

Халкьдин мухриин али,

Йиз багъри чIал,

Йиз аьзиз чIал.

ГучIурзуз вук

Кучуз... Мукьам кIваъ айи,

Гьякьлуб вуйкIан,

Даршиш - кучIал.

Халкьдин далу

Вуйва мучIу аьсрариъ

Аьгь гъапIунва

Фукьан балйир...

Ерхьуразуз

Яв симарин мукьмариъ

Читин деврин

Гьарйир, сузйир.

Фукьан гъерхьну

Гъубшу девриъ халкьариз Яв симарин

Халкьди - уву,

Дарш уву - халкь?

Афалугъди

Кучраза яв симарик...

Ачухъ апIин

Пашман мукьмар?

Фукьан ашкьар

Саб мяълийихъ эллериз

Гъушну, тувну

Чпин жанар?

Мяъли кIури

ГъакIну устад-сазандрар,

Уьбхюз ккунди

Яв ширин сес.

Гьадрар вуйин

МучIу девриъ ву гъюбхдар,

Йиз чIал - йиз рюгь,

Суфат, гьевес?

Аьсрарихьан,

ТIараш гъапIу халкь, Ватан

Гъабхьундар

Уву апIуз тIанкь.

Читин девриъ

Шли фуж гъюрхнуш, йип аган:

Сир яв гьенгнан –

Гъюз гъит йиз кIван

Аьшкьну ацIнай табариз

Саб лепе яв

Мукьмин гьюл'ан.



Скачать

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Вебинар для учителей

Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!