Урок калмыцкой литературы в 8 классе по творчеству К.Эрендженова "Строение кибитки"

Утх зокъялын кичǝл 8 класст

Кичǝлин төр: Эрнҗəнə Константинǝ «Модчин туск келвр» (хальмг əмтнə амн үгин зөөрин янзар бичсн келвр)

Кичǝлин күцл: мана өвкнр модар урлҗ ю кеҗ эдлҗ йовсна туск тууҗла таньлдулад, ишкǝ герин модар кесн келкǝс болн ниилврмүдин чинр сурһульчнрт цǝǝлһҗ, нердиннь тодлуллһн.

Кичǝлин дөңцл: компьютер, ишкǝ герин презентац, ишкǝ гер (кегдл), Э. К. «Тер чилгр өдр» гидг дегтр, Э., 1977 җ., 8 классин дегтрмүд.

Кичǝлин йовуд:

1.Герин даалһвр сергǝҗ сурлһн: Эрнҗǝнǝ К. җирһлин болн билгин хаалһ сурһульчнар келүллһн.

2.Шин төр: багшин үг: Кезǝнǝ мана өвкнр теегǝр ус, өвс хǝǝһǝд, нүүһǝд йовдг цагтан модар урлҗ олн зүсн юм кедг бǝǝҗ. Тер дунд ишкǝ герин келкǝс болн ниилврмүд (багшин келсиг презентацин таблицд олҗ авад цǝǝлһлһн)

Ишкə герин модар кесн цогцин келкəс:

Цаһрг – эн əмин деер кирслəд көвкəлһҗ орксн дөрвлҗн нəрхн модн.

Харач – бүдүн модар төгрглəд кесн оран ниилвр.

Уньд – дурсинь авчксн ут урһа модна үзүрт шор һарһчксн оран келкə.

Терм – модар кирслсн төгрг кевтə əрə матилһсн бурһсн модар кесн герин һол ниилвр.

Модн үүдн – деерк ниилврнь – тотх, доракнь – эрк.

Герин бүрǝслǝ таньлдлһн.

Текстин халхсар көдллһн: сурһульчнр дарандан умшад, таблицд үзүллһн.

Багшин цǝǝлһвр: ишкə гер кехин кергт хөөнə ноосн кергтə бǝǝсмн.

Сава – ноосна бут (бураһар цокад овалчксн ноосн)

Эн белдчксн ноосар герин ишкə кенə (герин бүрəс). Нег герт: дөрвн иргвч, дөрвн туурһ, хойр деевр, нег өрк, нег ишкə үүдн уйгдна.

Кизəрмүдəснь: ширдг, девскүр, дер, эмəлин тохм, делтр, темəнə немнə, барана уут, бəрүл, түңгрцг.

Ишкə герин өргн бүс, дунд бүс, нəрхн бүс, туурһ, дееврин бүчмүд, термин ниилвр багц орадг орац, харачин хойр бүч – цуһараһинь хөөнə ноосар утц ээрəд, терүгəрн хошлң некəд кенə.

«Ноосна зуңһг – чимин (белвсн харин - каракурт) хорна дарңх, мөрнə көлсн – моһан хорна дарңх» гиһəд моһата, чимтə теегтəн əл уга ширдгəн, мөрнə көлсн шиңгрсн тохман делгəд хонад, түнəд хальмг күн йовдг бəəсмн.

Чим зуусн күүнд хөөнə махар шөл кеҗ өгəд, хөөнə зуңһгта ноосна цурт орулдг бəəсмн. Кү зуусн чимиг үзхлəрн бəрҗ авад, ишкə герин уньдас машин хар утцар əмдəр дүүҗлəд хатадг бəəҗ.. Тернь бас хальмг улсин нег авъяс бəəсмн.

Тиигҗ хөөнə ноосн мана өвкнрт ик тусан күргҗ йовсмн. Тегəд хальмгуд ишкə герин бүрəһəн, олн зүсн делгцəн эрк биш хөөнə ноосар кедг бəəҗ. Кеер нүүһəд йовдг улст əмнднь нөкд болдг бəəҗ.

Күүндвр: Ямаран учрар мана өвкнр ишкǝ герт бǝǝдг бǝǝсмб? Ишкǝ гер гисн

юмб? Ямаран ишкǝ гермүд мана өвкнр олзлҗ йовсмн? Ишкǝ гер бǝрхлǝрн ю олзлдг бǝǝсмб? Ямаран хөд хальмгуд өскдг бǝǝсмб?

3.Товчлвр: таблицǝр ишкǝ герин ǝңгс давтад тодллһн.

Ишкǝ герин кегдл сǝǝнǝр хǝлǝҗ шинҗллһн (багмудар кѳдллһн).

4.Ашлвр. Эндр бидн ямаран төр хаһлувидн? Тана тоолврар ишкǝ гериг мана өвкнр яһад үүдǝсмб? Ишкǝ герин нилч хальмгудын җирһлд? Угатя байн улсин ишкǝ гермүд юуһарн йилгрдг бǝǝсмб? Хөөнǝ ноосар ю кедг бǝǝҗ?

5.Герин даалһвр: 86 – 87 халхс