Урок калмыцкой литературы в 8 классе по творчеству Михаила Хонинова

Утх зокъялын кичǝл 8 класст

Кичǝлин төр: Хоньна М. «Орс дү»(«Чи медхмч, Смоленскин һазр» гидг романа тасрха)

Кичǝлин күцл: орн-нутган, һазр-усан харсхар олн əмтн, тер дунд бичкдүд, маля даахарн босад ноолдҗахиг сурһульчнрт цǝǝлһҗ медүлхмн.

Кичǝлин дөңцл: компьютер, роман «Чи медхмч, Смоленскин һазр», 8 классин дегтрмүд, дǝǝнǝ төр хаһлҗах хальмг бичǝчнрин үүдǝврмүдǝс тогтсн дегтрмүдин һǝǝхүл.

Кичǝлин йовуд:

1.Герин даалһвр сергǝҗ сурлһн: өмннь олзлсн презентац үзүлǝд, Хоньна М. җирһлин болн билгин хаалһин тускар сурһульчнрас сурлһн.

2.Шин төр: 1.багшин үг: эндр бидн Хоньна М. «Чи медхмч, Смоленскин һазр» гидг романа тасрхаһар күүндвр кехүвидн: романа һол төр: Төрскəн харслһн. «Орс дү» гидг əңгин һол төр: орн-нутган, һазр-усан харсхар олн əмтн, тер дунд бичкдүд, маля даахарн босад ноолдҗахиг бичəч үзүлҗəнə.

Келврин аһулһ ахрар: Каспля һол, Колотовк, Демидово, Сенино селəд… ик бəрлдəн болсн һазрт өөр бəəсн селəнə школьникүд зер-зев, бууһин сум, бу хəəҗ йовад, əрə киитə, ухаһан геесн ротын командир Хониевиг олҗ авна. Унтҗ кевтсн лейтенантин зүүднд төрскн һазрнь үзгднə. Көвүд Муутлыг чирəд Митян герт авч ирнə. Митян эк сана зовад, така алулад, шөл өгнə. Немшнр гермүд эргəд негҗцхəв. Муутлыг пөөгрт бултулв. Немшнр Митян герт ирəд, хот-хол хəəһəд ниргүлəд, һахаһинь авцхав. Хониев тер өдртəн Стрельцова Мариян герин пол дор асхн күртл һарсн уга. Эк көвүн хойр такан шөл өгəд, невчкн чинə орулв. Июлин 20-д Митя Хониевиг йовулв. Муутл Митя хойрин күүндвр: хальмг тег, шавта улсд нөкд боллһн, орн-нутган харсх. Муутл Митяг пулеметар хадг дасхв. Эдн немшнр дүүрң маши шатав. Немшнр партизанмудыг хəəһəд, кесг улс түүрмд суулһв. Митя əмт харсад, Демидовин комендатурт ирв. Көвүг гестаповцнрин һарт өгв. Митян зөрмг үкл. Терүнə хөөн лейтенант Хониев немшнриг кесг хонгтан амрасн уга. Алдгинь алад, дүүҗлəд, шавтаһад бəəв. Немшнр Калмык Мишкиг бəрхəр зүткцхəв.

2.Келврин тасрха умшлһн: багш болн сурһульчнр.

3.Зура тогталһн:

1. Ик бəрлдəнə хөөн. 2.Бичкдүд ноолдан болсн һазрт.3.Хониев Муутл - əмд (ухан-сегəн уга кевтнə).4.Муутлын зүүдн: хальмг тег. Хавр. Төрскн хотн. Таңх. Школ. Школын үүрмүд. Эк. Экин өгсн чигəн. 5.Муутлыг олҗ авлһн. 6.Муутл Митян герт. 7.Муутлд нөкд боллһн.8. Орс экин нилч. 9.Митя Муутл хойрин күүндвр: хальмг тег. Шавта улсд нөкд боллһн. Пулеметар хадг даслһн. Митян ухан-тоолвр: орн-нутган харсх.10. Немшин маши шаталһн. 11.Митя гестапон һарт. 12.Митян зөрмг үкл. 13.Лейтенант Хониев. 14.Дəн бола… Смоленскин һазр, хойр цергин бəəр бəрлдлһнд тоосн, утанд ки давхцҗ бүтв.

4. Күүндвр: Дǝǝнǝ төр «Чи медхмч, Смоленскин һазр?» гидг романд яһҗ хаһлгдҗ бǝǝнǝ? Митя көвүнǝ тускар ю келҗ болх? Бичкдүд дǝǝнд яһҗ орлцв? Эднǝ үүлдврин, седвǝрин тускар ю келҗ болх? Төрскнǝ төр үүдǝврт яһҗ үзүлгдҗǝнǝ? Белорус күүкд күүнǝ тускар ю келҗ болх? Эдн яһҗ Муутлд нөкд болцхав? Бичкдүдин өр-өвч седклин тускар ю келҗ болх? Ямаран ухан-тоолвр эн үүдǝврин йовдлас һарһҗ болх? Хоньна Муутл яһҗ Белоруссин һазрт дǝǝллдҗ йовҗ? Дǝкǝд ямаран хальмг бичǝчнр дǝǝнд Төрскǝн харссмн?

5.Ашлвр. Иигǝд бидн эндрк кичǝлǝн чилǝҗǝнǝвидн. Хоньна Михаилин үүдǝвр таднд таасгдсн гиҗ санҗанав. Төрскн һазрин төр, Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнǝ төр кенигчн тагчгар үлдǝшгө. Эн төрмүдиг хальмг келǝр соңсҗ, келҗ йилһснь ончта. Олна иньгллт үүдǝврин дүрмүдǝр дамҗулад бичǝч маднд үзүлҗǝнǝ.

6.Герин даалһвр: 141 – 148 халхс