ТемаБашталгыч мектептин окуу процессин экологиялык билим жана тажрыйбалардын негизинде оркундотуу мумкунчулуктору

КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ БЕРҮҮ ЖАНА ИЛИМ МИНИСТРЛИГИ ОШ МАМЛЕКЕТТИК УНИВЕРСИТЕТИ ПЕДАГОГИКА, ПСИХОЛОГИЯ ЖАНА ДЕНЕ ТАРБИЯ ФАКУЛЬТЕТИ Тема Башталгыч мектептин окуу процессин экологиялык билим жана тажрыйбалардын негизинде оркундотуу мумкунчулуктору

Аткарган: МНО(м)-1-18 тайпасын

магистранты Камбарова Назира

Жетекчиси: п.и.к., доцент Колдошев М.К

Аннотация

• Бул макалада кенже класс окуучуларынын сабактарын окутууда экологиялык тарбияны калыптандыруу боюнча илимий көз караштар, изилдөөлөр топтолуп берилди. Сабактарды окутуу менен бирге окуучуларга экологиялык аң-сезимди, экологилык тарбияны, маданиятты калыптандыруу, кенже курактан баштап жаратылышка аяр мамиле кылууга, табияттагы тирүү организмдерге гуманисттик көз карашта мамиле кылууга тарбиялоону өз ичине камтыды.

Туйунду создор

• экология;
• экологиялык тарбия;
• гуманитардык экология;
• технология.

Изилдоонун актуалдуулугу

• Адам баласынын Жер планетасында жашап жана сакталып калуусу, алардын күнүмдүк тиричилиги акыры келип жаратылыш менен тыгыз байланышта журөт. Жаратылыш ресурстарынын арбын болушу адам коомунун андан ары жашап калуусуна негиз болот. Бирок, бүгүнкү күндө адамзаттын жаратылышка кийлигилүүсүнөн табияттын жапа чегүүсү күч алдууда. Ошондуктан, адамдар курчап турган айлана-чөйрө менен байланыш түзгөндө анын белгилүү чегин билиши керек. Ал үчүн коомдун ар бир жараны өзүн ошол системанын бир бөлүгү катары сезип, системанын көп түрдүүлүгүнө, анын өнүгүшүнө реалдуу баа берүүгө тийиш.

.

• Тарбиялык милдеттердин ийгиликтүү аткарылышы көпчүлүк учурда этноэкологиялык материалдардын илимий мазмунуна, дүйнө таануучулук маңызына алардын окуучулар тарабынан жеткиликтүү аңдалышына байланыштуу болот. Бул маселе тууралуу И. Даминова башталгыч класстарда "...окуучулардын аң-сезимине кичинекей гана илимий идеяны киргизүү керек, бирок муну табияттын жана коомдун өнүгүү мыйзамдарын материалисттик жактан түшүнүүгө пайдубал түзө тургандай деңгээлде өтө жөнөкөй жана кылдаттык менен ишке ашыруу керек", – деп жазган [9, 147].
• Ушул ыңгайдан алганда «Мекен таануу» сабактарынын мааниси зор. Бул предметти башталгыч класстарда окутууда дүйнөгө болгон көз-караштын алгачкы пайдубалы түптөлөт, б.а. алар бул сабакты окуп-үйрөнүү менен табияттын биримдиги жана өнүгүшү, табият кубулуштарынын өз ара байланышы тууралуу элементардык билимдерге умтулат. Муну менен катар туулган жердин жаныбарлар жана өсүмдүктөр дүйнөсүн сактап коргоого карата жоопкерчилик сезимдерин арттырат.

Колдонулган адабияттар:

• Аблабекова, Ж.К. Башталгыч класстын окуучуларында алгачкы экологиялык түшүнүктөрдү калыптандыруунун педагогикалык негиздери [Текст] / дис с. канд. пед.наук / Ж.К. Аблабекова. - Б. 2010.
• Айтманбетов, М. Кыргызстандын жаратылышын коргоо жана туура пайдалануу [Текст] / М. Айтманбетов. - Ф.: Мектеп, 1984. - 80 б.
• Алимбеков, А. Кыргыз этнопедагогикасы [Текст] / А. Алимбеков. – Б., 1996. – 69 б.
• Алымов, Б. Биздин адабиятты 7-класста окутуу. Орто мектептин адабият мугалимдери үчүн окуу куралы [Текст] / Б. Алымов. – Ф.: Мектеп, 1983. – 252 б.
• Бабаев, М.Д. Совершенствование школьного экологического образования в процессе изучения естественнонаучных дисциплин / [Текст] автореф.дисс.кан.пед.наук / М.Д. Бабаев. – Ош,2003.
• Байышова, Г.Ж. Мектептердин башталгыч класстарынын сабактан тышкаркы иштеринде элдик салттар аркылуу экологиялык тарбиялоонун илимий негиздери [Текст] / пед. илим. канд. дис. / Г.Ж. Байышова. – Б. 2010. – 150 б.

.

• Бабакова, Т.А. Теория и практика школьного экологического краеведения [Текст] / дис. д-ра пед. наук / Т.А. Бабакова. – М., 1996.
• Бекбоев, И. Инсанга багыттап окутуу технологиясынын теориялык жана практикалык маселелери [Текст] / 3-басылышы / И. Бекбоев. – Б.: «Бийиктик», 2011. – 384 б.
• Даминова, И. Кыргыз эл педагогикасынын прогрессивдүү идеялары жана тажрыйбалары аркылуу башталгыч класстын окуучуларын экологиялык жактан тарбиялоо [Текст] / пед. илимд. канд. дис. / И. Даминова. – Б., 2010. – 171 б.
• Дүйшөнбаев, П., Дүйшөнбаев, М. Чынгыз Айтматовдун экологиялык этикасы [Текст] / П. Дүйшөнбаев, М. Дүйшөнбаев. – Бишкек: Шам, 2005.- 335б.
• Морони, А. Междисциплинарный подход к проблемам экологического образования [Текст] // Перспективы. / А. Морини. – 1992. – №1-2. – С.188-200.
• Мурсалиев, А.М. ж. б. Жалпы экология [Текст]: Кыргыз Республикасынын жогорку окуу жайларынын табият таануу ж-a гуманитардык фак. студ. учун окуу китеби / А.М. Мурсалиев, Т.З. Ниязов, А.Б. Шамшиев. – Б.: «Турар», 2010. – 486
• Сухомлинский В.А. Сердце отдаю детям. 3е изд. – Киев: Радякська школа, 1973. – 242 с.
•  
•