Tema: "Ana dilim- uygun dizili sedef. Vokal hem konson sesleri".

Zaman hayır olsun, saygılı dostlarım!

Uroon epigrafı: Binnärlän seslär dolaylёёrlar insanı: yaprakların uslu erä dökülmesi, kürtündä saurgunun uluması, çöşmelerin şen akıntısı, kuşların ilkyaz çalması…

Fonetika -o gramatikanın bir bölümü, angısı üürener, izleer sözün seslerini hem onnarın düzülmelerini XVII asirin çeketmesindän. Evropada bu işlem debreştirildi saar hem lafedämeyän uşakları üüretmää deyni.

Fonetika uurunda çok çalıştılar bölä bilim adamnarı, nicä L.B. Şerba, N.S. Trubeţkoy, L.R. Zinde r. Gagauz fonetikasına büük zaamet döktülär G. Gaydarcı hem L. Pokrovskaya .

Fonetikanın var 4 bölümü: - cümna fonetika -dünnä dillerin ses dizimini izleer; - uydurmalı fonetik a-dillerin sеs dizimnerini karşılaştırёr; - tarihli fonetika - uzun zamanda ses dizimini izleer; - yazdırmalı fonetika -konkret dilin ses dizimini bir etepta açıklёё r.

Uroon neetleri: - kaavilemää fonetika tarafından bilgileri: vokal hem konson seslerini hem onnarın özelliklerini; - verili tekstlerdän ayırıp-çıkarmaa vokal garmoniyasınnan yada garmoniyasız lafları, derindän analiz yapmaa; -baş hem ikincili cümlä paylarını seçmää, angı söz payınnan belli olmalarını açıklamaa; -annamaa, görmää, duymaa dilin zenginniini, gözelliini.

Gruplarda iş. Açıklamaa verili sözleri: I gr.- Laflar, nicä ilkyaz çimeni, biri-birinnän fışırdaşёrlar, sızıntı gibi şırıldёёrlar, kuşlar gibi cıvıldaşёrlar... IIgr .- Şaşёrsın dilimizin käämilliinä: herbir ses-kär paasız baaşış, uygun dizili sedef... III gr .- Ana dilimiz-tatlı bal, angısı… (Kolaylık “ Yazı çevredä”).

Kolaylık «İki bölümnü günnük».

İki bölümnü günnük

Üürenicilerin cuvapları

Üüredicinin soruşlar ı

• Dilin angı bölümünä lafların “Telefon, Magnitafon, Mikrofon” bir payı girer?

• Fonetika

• Neyi izleer hem aaraştırёr fonetika?

• Seslär, angıların kurulmasında soluk kösteksiz çıkёr?

• Bu seslerin kurulmalarında soluk türlü kösteklerä karşı geler.

• Sesleri hem bukvaları

• Vokal sesleri

• Konson sesleri

• 20 vokal sesi

• 10 kalın :

• 5 dar - a o u ı ё

• 5 uzun - aa oo uu ıı ёё
• 10 İncä:

• 5 dar - ä ö ü i e

• 5 uzun -ää öö üü ii ee

• 21 konson sesi

• Ggauz dilindä kaç vokal sesi var?

• Vokal seslär pay olёrlar…

• Kaç konson sesi gagauz dilindä?

8.Konson sesleri var…

• Seslilär:

• b c d g j l m n r v y z

• Sessizlär:

• ç f h k p s ş t ţ

• Çiftlilär: b c d g j v z

• p ç t k ş f s

• Çiftsizlär: h l m n r y ţ

• c ç y

9.Herkerä yımışak…

Yardımcı kiyat

Sınışlar: I gr. - s.158 iş 1 IIgr. - s.159 iş 2 III gr.– s.159 iş 3 Bu vakıt işleniler individual- s.161 iş 5

Tehnika “Aara da bul” Verili lafta bulun eni lafları : Ötmelerinä ---

Analitik sınışları. Tekstlän iş(gr-da) -s. 160-“Horu” I gr. - tipini, stilini, temasını hem öz fikirini açıklamaa. IIgr. – paylara bölmää, payları adlamaa. III gr .- vokal garmoniyası bozuk lafları seçip-çıkarmaa, inandırmaa.

Bu vakıt bulunmuş laflarlan iş: 1üür. - laflan “erinä” cümlä kurmaa da sintaksiz analizini yapmaa. 2üür .- lafa “iiri” fonetika analizini yapmaa. 3üür. - lafa “ötmelerinä” morfema analizini yapmaa.

… Özel dilimiz taa var bir saklılık hem büülülük . Onda dünnenin türlü benizdä renkleri duyulёr, çetin seslerin kayet yımışak hem yalpa k ötmelerinä kadar geçmeleri işidiler; o sınırsız da var nasıl, diri yaşamak gibi, herkıpımca zenginnesin hem ilerlesin...

Epigrafa dönmäk: Binnärlan seslär dolaylёёrlar insanı: yaprakların uslu erä dökülmesi, kürtündä saurgunun uluması, çöşmelerin şen akıntısı, kuşların ilkyaz çalması…

Refleksiya ( 3 «NE»). Annadım… Duydum… İsteerim…

Evä iş. l gr.- s. 160 iş 3- cümleyä analiz; ll gr.- s. 160 iş 3 – morfema analizi bellili lafa; lll gr.-s.160 iş 3 – seçilmiş lafa fonetika analizi. Individual iş: kurmaa krasvord temaya”Bukvalar hem seslär”.

İŞİNİZ İÇİN ŞÜKÜR EDERİM !