Шортанбай Қанайұлы "Зар заман" өлеңі

Сабақтың тақырыбы:

Ш.Қанайұлы "Зар заман" өлеңі

Оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сәйкес):

Ақын өлеңінің идеясын ашу. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау.

Сабақ мақсаты:

Ақын өлеңінің мазмұнын түсінеді, идеясын ашады. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдайды.

Тілдік мақсат:

Символ, синекдоха, риторикалық сұрақ, анафора, эпифора

Пәнаралық байланыс:

Тарих

Құндылықтарға баулу:

Отансүйгіштік

Алдыңғы білім:

Автор туралы ақпарат.

Табыс критерийлері

Барлық оқушылар:

Көпшілік оқушылар:

Жекелеген оқушылар:

а) Шығармадағы негізгі идеяны анықтайды.

ә) Шортанбай заманы мен бүгінгі заманды салыстырады.

а) Шығармадағы көркемдегіш құралдарды табады

а) Шығармадағы көркемдегіш құралдарды табады және қолданысын талдайды.

Уақыты

Кезеңдері

Сабақта жоспарланған жаттығу түрлері

Мақсаты

Бағалау

Ресурстар

2 мин

Сабақтың басы

Ұйымдастыру

Қызығушылықты ояту

Ынтымақтастық атмосферасын құру «Сенімділік»  жаттығуы

Шарты:

оқушыларға ақ  парақтар  таратылып,  ортасынан екіге бөлу тапсырылады. Бір бөлігіне өздерінің жақсы қасиеттерін,  екінші бөлігіне  жағымсыз қылықтарын  жазады.  «Балалар, осы парақтың сіздердің жақсы азамат не азаматша болып өсуіңізге көмектесетін бөлігін жыртып, өзіңізге алып қалыңыз, екінші бөлікті (жағымсыз қылықтарды) умаждап, қоқыс жәшігіне салыңыз.

Жағымды ахуал қалыптастыру.

Қима қағаздар

5 мин

Сабақ басталмас бұрын мұғалім тақтаға Ресей құрамына өткен Қазақстан қалаларының атын жазып қоямын. Оқушылардан бүгінгі сабақпен байланысын сұрайды.

«Сұрақ-жауап» әдісі бойынша үй жұмысын тексеру.

1. Шортанбай Қанайұлы туралы не білеміз?

2.  Шортанбай өмір сүрген заман қандай еді?
3.  Ел билеу жүйесінде қандай өзгерістер болды?
4.  Бұл өз дәуіріне риза болмай, түңілуден, үмітсіздіктен, сары уайымнан туған ба?
5.  Шортанбайдың осы бір  «зар заман» деген сөзі не себепті кейінгі бір тұтас дәуірдің атына айналды?

Алдыңғы білімді еске түсіру

6 мин

Сабақтың басы

Мәтінмен жұмыс

«Зар заман» өлеңінің аудионұсқасын тыңдатамын. Сұрақ-жауап арқылы тақырыпты ашу.

• Шортанбай заман өзгерісін қалай түсінді және қалай жырлады?

• Заманның тарлығының белгісі өлеңнің қай жолдарында берілген?

• Шортанбай ақынның ойынша заманды

аздырушылар кімдер?

Мәтінмен жұмыс істей отырып, өлеңнің тақырыбын ашады.

Қ/Б

Шапалақ

10 мин

1-тапсырма ЖЖ.

Жұптарға өлең жолдары бөлініп беріледі. Олар өлең жолдарынан көркемдегіш құралдарды (символ, синекдоха, эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) тауып, төбесіне көркемдегіш құрал түрін жазып қояды.

2-тапсырма ТЖ.

Оқушылар топқа бірігеді. Мәтіннен тапқан көркемдегіш құралдарды талқылап, «Фишбоун» әдісі арқылы сызбаға түсіреді. Сынып алдында  қорғайды.

Орындалу барысы:

басы – тақырыптың мәселесі;

  сол жақ сүйектері – көркемдегіш құрал түрлерін жазу;

  оң жақ сүйектері – көркемдегіш сөздерге мәтіннен  

  тапқан мысалдарды жазу;

  құйрығы – шығарманың көркем тілі жайлы түйінді сөз.

       Қаңқадағы жазулар қысқа болу керек. Олар тірек сөздерден немесе тақырыптың негізгі ойын ашатын фразалық сөздерден болуы мүмкін.

3-тапсырма ТЖ.

Оқушылар тапсырманы орындап болған соң, қазіргі заманның зар заман белгілері қандай деген тақырыпта ой бөліседі.

Өлеңді жан-жақты талдау, көркемдегіш құралдарды табу.

Бағалау критерийі

Шығармадағы көркемдегіш  құралдардың қолданысын талдай алады;

Ақынның тіл шеберлігіне сыни тұрғыдан баға бере алады.

Дескриптор

–  оқушылар тақырыптың негізгі мәселесін анықтайды;
–  мәтіндегі көркемдегіш құрал түрлеріне  кемінде 5 мысал келтіреді;
–  көркемдегіш сөздердің түрлерін  үзінді арқылы дәлелдейді;
–  шығарма жайлы түйінді ой қорытады.

Бағалау парағы, А 4 форматтағы қағаз.

3 мин

Сергіту сәті

Сергіту, ширату

8 мин

Сабақтың соңы

Сабақты тест жұмысы арқылы қорытындылау.

Интербелсенді тақта, бағалау парағы.

1 мин

Үй тапсырмасы

“Ақынға айтарым” деген тақырыпта жұбыңызбен

жеке параққа хат жазып келіңіздер.

5 мин

Рефлексия.

Кері байланыс.

Кері байланыс:

«Алты ойшыл қалпақ» әдісі арқылы қорытындылау

Сабақтан қандай әсер алғандарын, нені білгендерін, не маңызды болғанын білу.

Алты қалпақ