Саха тылын уруога 4 кылаас

Предмет: Саха тыла

Кылаас: 4

Уруок тиэмэтэ: Хатылааһын “Саҥа чаастара”

Уруок сыала: саҥа чаастараын хатылааһын.

Уруок соруктара:

• Саҥа чаастарын хатылааһын;

• Бэйэни сыаналана үөрэнии;

• Саҥа чаастарыгар сөпкө ыйытыы туруоруу.

Үөрэх сатабылларын сайыннарыы:

Сатабылы иҥэрии:

• Дэгиттэр үөрэҕи сайыннарыы;

• оҕо бэйэтин дьоҕурун, бэйэ санаатын этинэрин сайыннарыы;

• болҕомтолорун түмүү, оҕо алҕаһын көннөрүү.

Бодоруһуу:

• оҕо толкуйдаан бэйэтин санаатын этэрин ситиһии.

Тус бэйэни сайыннарыы:

• оҕону сөптөөхтүк толкуйдатыы;

• саҥарар үөрүйэхтэрин сайыннарыы;

• бэйэтин санаатын этинэргэ үөрэтии.

Көрөр-билэр сатабыл:

• саҥа билиини оҕо бэйэтэ толкуйдаан санааран ылыныытын ситиһии.

Туттуллар матырыйааллар: кинигэ, презентация, карточкалар.

Уруок хаамыыта

-Үтүө күнүнэн! Күндү үөрэнээччилэр.

-уруокпутун саҕалыыбыи, мин аатым Миланна Яковлевна, бүгүн эһиэхэ саха тылын уруогун ыытабын. Бүгүҥҥү уруокка биhиги бөлөҕунэн үлэлиэхпит, барбыты хатылыахпыт, туох эрэ саҥаны билиэхпит. Онон оҕолор, уруокпутун көхтөөхтүк,  улаханнык саҥаран, эйэлээхтик үлэлээн саҕалыахха.Олоруҥ

-Бары хартыынаны көрөбүт, ханнык сибэкки биһиэхэ көстөрүй?(Ньургуһун)

-Ньургуһун ханнык саҥа чааһа буоларый? (аат тыл. Туох? диэн ыйытыыга хоруйдуур)

-Ньургуһун саас хайыырый? (тыллар, үүнэр)Ханнык саҥа чааһа буоларый? (Туохтуур)

-Ньургуһун хайдах өҥнөөҕүй? (феолетовай өҥнөөх) Өссө хайдах өҥнөөх ньургуһуну билэҕитий?СЛАЙД Хас араас өҥнөөх эбитий?

-(оҕолор эппиэттэрэ)карта көрдөрүү

-тоҕо ньургуһун диэн ааттаабыттара буолуой? (оҕолор эппиэттэр) Сахаларга уруулуу тыллаах-өстөөх тоҥустарга «Ньур» диэн тыл «оноҕос (стрела)» диэн суолталаах эбит.Оттон французтуу ньургуһун perce-neige диэн, тылбаастаатахха, «хаары дьөл» диэн буолар. Ол иһин оҕолор ньургуһуну аан маҥнай хаары дьөлөн тахсарын иһин ньургуһун диэн ааттаабыттар эбит.

-Молодцы.

-Өссө ханнык саҥа чаастарын барбыккытый? (сыһыат, солбуйар аат, ахсаан аат)

-бу саҥа чаастарын биһиги барытын барбыппыт да? Бүгүн биһиги тугу хатылыыр эбиппитий ол аата? (оҕолор эппиэттэрэ).

-аат тылы хатылааһын: оонньуу КИМ? ТУОХ?

-Аат тыл биридимиэти аатын көрдөрөр КИМ ? ТУОХ ? диэн ыйытыыга хоруйдуур. Маладьыастар.

Этиигэ туох буоларый ? (туһаан)

-ДУОСКАҔА ЫЙААҺЫН

(презентация)

-туохтууру хатылааһын: Бөлөҕүнэн үлэ. Карточка:

Биһиги туохтуурбут хайаабытай? (үүммүтэ), Ханнык саҥа чааһа этэй?(Туохтуур)

Ол аата ханнык саҥа чааһын хатылыыр эбиппитий? (Туохтуур.Тугу гынар? Хайыыр?)

Бары экраны көрөбүт: үүнэр, үүммүтэ, үүнүөҕэ- бу тыллар туох уратылаахтарый?ким этиэҕэй?(кэминэн турар).

-Карточка түҥэтии. Көппүт туохтууру сөпкө туруоран биэрии, кэминэнэ ырытыы.

-Предмет тугу гынарын көрдөрөр саҥа чааһа туохтуур дэнэр. Тугу гынар? Хайыыр? Этиигэ туох буоларый ? Кэпсиирэ. Тугунан уларыйарый? (кэминэн: ааспыт, билиҥҥи, кэлэр кэм)

-даҕааһын ааты хатылааһын:

-Ньургуһунмут хайдах өҥнөөх этилэрий? ....

-Ханнык саҥа чааһа буолбутай? (Даҕааһын аат)Ханнык ыйытыыга хоруйдууруй? (хыннык? Хайдах?) Этиигэ туох буоларый? (ойоҕос чилиэн)

-Хартыынаннан үлэ.

-Даҕааһын аат биридимиэт тугун көрдөрөр эбитий? (Биридимиэт бэлиэтин: өҥүн, дьүһүнүн, сытын. Ханнык? Хайдах? Диэн ыйытыыга хоруйдуур.) Этиигэ туох буоларый? Ойоҕос чилиэн буолар.

-ахсаан аат:

-Ньургуһуммут хас араастаах этэй? –5 Маладьыастар

Ханнык саҥа чааһын туттан биллибитий? (Ахсаан аат)Ханнык ыйытыыга хоруйдууруй? (Хас ? Төһө?)

-Эһиги хаһыс кылааска үөрэнэҕитий?

-хас саастааххыный?

-бугун хаһыс чыыьыланый?

-үөрэнэн төһөҕө бүтэҕитий?

-бииргэ төрөөбүт хаскытый?

-чаһыы хас буоллай?

Ахсаан ааты математика эрэ уруогар туттубакка куннээҕи олохпутугар туттар эбиппит да?(туттар эбиппит)

-маладьыастар.

-Ол аата ахсаан аат биридимиэт тугун көрдөрөр эбитий? (Биридимиэт ахсаанын көрдөрөр. ХАС? ТӨҺӨ? Диэн ыйытыыга хоруйдуур.)

-солбуйар аат:

Кыргыттар ньургуһун көрө бардылар –кинилэр: Ханнык саҥа чааһын туттан этиини уларыттыбыный? (Солбуйар аат) Хас араастааҕый?

Оонньуу.

-Аат тыл, даҕааһын аат, ахсаан аат оннуларыгар туттуллар саҥа чааһа Солбуйар аат дэнэр

-сыһыат: (дуоскаҕа үлэ) Корзинаҕа сыһыаттары хомуйуу.

Хайааһын хаһан, хайдах буоларын көрдөрөр саҥа чааһа сыһыат дэнэр. Хаһан? Хайдах? Хаһан? Хайдах? Төһө өр? Ханна? Тоҕо?

-СЫННЬАЛАҤ

(Кинигэннэн үлэ. 75 сирэй , 1 эрчиллии.)

-дьиэҕэ үлэ 75 сирэй, 2 эрчиллии

Түмүк.