Адыгэхэм я дежк1э 1уэры1уатэм и мыхьэнэр ин дыдэщ. Абы ехъумэ хабзэри, нэмысри, л1ыгъэри. Къэдвгъэщ1эжыт т1э сыт 1уэры1уатэр зищ1ысыр?
С- 1уэры1уатэр-1ук1э я1уатэ, зы жьэм къыжьдэк1ыу адрей жьэм жьдыхьэурэ иджырей зэманым къэса тхыдэщ.
Ат1э къызжеф1эт сыт адыгэ 1уэры1уатэм хыхьэр?
С-Адыгэ 1уэры1уатэм хохьэ: нарт хьыбархэр, псалъэжьхэр, къуажыхьхэр, уэрэдхэр, псынщ1эрыпсалъэхэр, нэщэнэхэр, таурыхъхэр псысэхэр).
Пэж дыдэщ!
1уэры1уатэр хьэлэмэту зэхэлъщ, купщ1аф1эщ, на1уэщ, шэрыуэщ.
2слайд
Феплъым мы сурэтым. Сыт мы сурэтым щыфлъагъур?
С -Бажэ , Къру.
Бажэр сыт хуэдэ псэущхьэ?
С -хьэк1экхъуэк1эщ.
Кърур щэ?
С- Бзу лъэпкъыгъуэщ.
А т1ур дуней пэжым щызырихьэл1эу зэныбжьэгъу хъуну?
С- бажэм кърур ишхынущ.
Ат1э дэнэ псэущхьит1ыр щызэхуэзэфынур?
С –Псысэм щызэхуэзэфынущ.
Сыт псысэк1э зэджэр?
С-Ущие зыхэлъ тхыгъэ к1эщ1 псэущхьэхэр хъуэрыбзэк1э щызэпсалъэм псысэк1э йоджэ.
Губзыгъэ! Пэж дыдэщ.
Адыгэ 1уэры1уатэм и куэдщ таурыхъхэр, псысэхэр.
Сурэтымк1э къэфщ1эфыну п1эрэ нобэ дджыну псысэм и фэщыгъэц1эр?
С - Сэ къызэрысщыхъумк1э нобэ дызэджэну псысэм и ц1эр Бажэмрэ Кърумрэ.
Сыт хуэдэ мурад ди дерсым зыхуэвгъэувыжыр?
Псысэм деджэну абы и гупсысэр, дызэхуигъасэр къэтщ1эну.
Прием Матэ гукъинэ
-Фэщыгъэц1эмк1э псысэр зытеухуар къэтщ1эфыну п1эрэ?
-Фэ сыт хуэдэ гурыгъуазэ къывита псысэм и ц1эм?
Мы лэжьыгъэр дгъэзэщ1эн папщ1э гупит1у зыдгуэщын хуейщ.
1 гупым Бажэм теухуауэ фщ1эр фотх.
Д- (Бзаджэ, пц1ыупс, жэр, фэрыщ1, )
2 гупым Кърум теухуауэ фщ1эр фотх.
Д- (пэ к1ыхьщ, псыхэуэ, дахэ )
Фтхамэ фха гурыгъуазэхэр ди матэ ц1ык1ум щызэхуэдвгъэхьэс.
Дэтхэнэ зыми фтхахэр фыкъеджэурэ матэм ифлъхьэ.
Фыпсэу гуры1уэгъуэ дыдэу къэф1уэтащ фи гупсысэр.
Мы лэжьыгъэм иджыри къытедгъэзэнущ.
3 слайд
Бзаджэм и бзаджагъэр япэ ирегъэщ.
-Сыт хуэдэ псэущхьэм ехьэл1а хъуну мы псалъэжьыр?
Д- (Бажэм)
Пэж дыдэщ!
-Дауэ мы псалъэжьыр къызэрывгуры1уар?
Д- Бзаджэр псоми ебзэджэк1ыну иужь йохьэ.
Абы теухуауэ бзэджагъэм къыпэк1уар къэтщ1энщ мы псысэм деджэмэ.
4 слайд
Бажэмрэ Кърумрэ
Бажэр кърум ныбжьэгъу хуэхъуащ, игъэхьэщ1эну къреджэ: «Къак1уэ, еблагъэ, си ныбжьэгъу, еблагъэ, си дыщэ! Узгъэтхъэнкъэ!».
Кърур къэк1уащ хьэщ1ап1э, Бажэм щыпс п1ащ1э т1эк1у ищ1ри тепщэчым ирик1ащ. Егъэт1ысри же1э: «Хэ1эбэт, ущымысхьыт, си псэ закъуэ! Сэращ зыщ1ар».
Кърур тепщэчым еу1уащ, арщхьэк1э зыри къы1эрыхьакъым. Бажэм, сыт, тепщэчыр и бзэгу бгъуф1эмк1э зэпебзеихь. Арати, шыпсыр псори езым ишхыжащ. Бажэм щыпсыр ишхын иухри жи1ащ: «Емык1у сыкъомыщ1, зи лажьэ к1уэдын, аращ си1эр,нэгъуэщ1 си1эу къуэгъэнап1э сщ1ыркъым».
«Упсэу, си ныбжьэгъу лъап1э, сыбгъэтхъащ,- же1э Кърум,- пщэдей си деж нак1уэ».
Ет1уанэ махуэм Бажэр Кърум и деж к1уащ. Кърум лыбжьэ игъэхьэзырати, кхъуэщын к1ыхь щхьэ зэвым ирилъхьэри Бажэм бгъэдигъэуващ.
«Едзакъэ, кхъы1э, хэ1эбэ, ущымысхь си ныбжьэгъу лъап1э! Пэжу , нэгъуэщ1 си1эу къэзгъанэркъым. Зыри пщызгъэпщк1уркъым».
Бажэр кхъуэщыным теуфэрэзащ, зигъэк1эрэхъуащ, зыкъигъэк1эрэхъуэжащ, кхъуэщыным ебзеящ, епэмащ, сыт хуэдэу зимыщ1ами, зыри къы1эрыхьакъым. Кърур и лъакъуэ лъагэхэмк1э щхьэщытщ, и пэ к1ыхьымк1э кхъуэщын щхьэ зэвым йо1эбэри кърелъэф. И1эбэщ, и1эбэри псори щхын иухащ. «Ат1э, си ныбжьэгъу лъап1э, емык1у сыкъомыщ1. Нэгъуэщ1си1эу пщызгъэпщк1уркъым».
Бажэр и унэм къэк1уэжащ, и гуры1упсыр къы1урыжу.
Абы щыщ1эдзауэ Крум ар и иныбжьэгъужакъым.
Ди матэ ц1ык1ум деж дывгъэгъэзэжыт иджы, ттхамрэ къызэрыщ1эк1амрэ зэтехуэрэ зэтемыхуэрэ девгъэплъыт.
Д-(Бажэм и щытык1э ттхамрэ къызэрыщ1эк1амрэ зэтохуэ, ауэ кърур дызэримыгугъауэ нэхъ бзаджэжу къыщ1эк1ащ.)
Губзыгъэ! Пэж дыдэу гу лъыптащ, кърур бажэм зэребзэджэк1ыжам!
Ари кърум и матэм ивгъэзэгъэж.
Мы лэжыгъэм къык1элъык1уэу сэ фхуэзгъэхьэзыращ удз гъэгъа телъыджэ. Мы псысэм ехьэл1ауэ тхьэмпэ къэс упщ1э тетщ. Абы феджэурэ жэуапыр ефтыжи. Тхьэмпэр удз гъэгъа ц1ык1ум евгъэгъуэтыж.
2. Тхыгъэр зытеухуар зыхэщ1эныгъэ.(Осмысление)
Прием (Ромашка вопросов)------------------------------
Бажэмрэ кърумрэ сытхуэдэ зэхущытык1э я1э хъуа ?
Д-(Бажэмрэ кърумрэ зэныбжьэгъу хъуащ)
2.Дауэ къригъэблэгъа ик1и игъэхьэщ1а бажэм кърур?
Д- ( сэ къызэрызгуры1уамк1э бажэм кърур гуапэу къригъэблэгъащ, ауэ игъэхьэщ1эфакъым. )
Ди адыгэ хабзэмк1э къек1урэ бажэм ищ1ар?
С-( къек1укъым апхуэдэу пщ1э хъунукъым. Адыгэм дежк1э хьэщ1эм нэхъ лъап1э щы1экъым. Шхын нэхъ 1эф1хэр унагъуэм хьэщ1эм хузэблах)
3.Псысэм дауэ къыщыхэщрэ бажэм и бзаджагъэр?
Д- ( Сыт щхьэк1э кърур тепщэчым имышхык1ыфу, езым псори и бзэгу бгъуф1эмк1э ирибзейк1ыжакъэ.)
4.Кърум и п1эм фитамэ фэ дауэ фщ1ынут?
Д-(Кърум и п1эп ситамэ сэри арат сщ1энур, бажэм и бзэджагъэм и зэран къек1ыжащ.)
Д -(Сэ а жэуапымк1э сыарэзыкъым)
Сыт ущ1эмыарэзыр уэ? Уи гупсысэр къытхуэ1уатэт.
Д-(Бажэм и бзэджагъэм щигъэуами, кърум апхуэдэу пщ1э зэрымыхъунур и щапхъэк1э иригъэлъэгъуамэ абы и щыуагъэр къищ1эжыну къыщ1эк1ынт)
5 слайд
Пэж дыдэщ! Мы псалъэжым зэрыжи1эщи, « Мывэк1э къоуэм щ1акхъуэк1э еуэ» 1еим 1еик1э упэув хъунукъым. Уи гупсысэр гуры1уэгъуэщ упсэу!
5.Сыт бажэмрэ кърумрэ я зэныбжьэгъугъэр к1эщ1у щ1иухар?
Д-(Т1ури зэхуэдэ бзаджэти зэгуры1уакъым)
6.Мы псысэм сыт хуэдэ к1эух и1эну фыхуейт?
Д- зэгуры1уэжауэ зэныбжьэгъуу къэнэну сыхуейт.
6 слайд
Иджы къуэжыхьыр къэдвгъащ1эт.
3. Зыкъэпщытэжыныгъэ(Рефлексия).
Рефлексия:
(Къуажэхьхэр къэщ1эн. Синквейн зэхэггъэувэн.)
- Зи к1эр зылъэфу, зи фэр зи бий
Д- (бажэ).
Бажэм и щытык1э, и псэук1э ехьэл1ауэ синквейн ц1ык1у зэхэдгъэгъувэт.
Т1урыт1у фызэгъусэу лэжьыгъэр вгъэзащ1э.
Бажэ
бзаджэ пц1ыупс
къегъапц1э мэщак1уэ зегъэпщк1у
Бажэр мэзым щощак1уэ.
Псэущхьэ
Сыт псысэм ц1ыхур зыхуигъасэр?
С- дызэрылъагъуу , зыми демыбзэджэк1ыу, ц1ыху пэжу, гуапэу дыщытыну.
Псысэр и къежьап1эр жыжьэщ. Сыт хуэдэ псысэми гъэсэныгъэ гуэр 1эмал имы1эу хэлъщ. Псысэм дэтхэнэ зыри хуегъасэ пэжыныгъэм, гущабагъэм, зэныбжьэгъугъэм.
7 слайд
Нобэ си урокым хэлэжьыхьахэм берычэт бейсын вжызо1э.Нэжэгужагъэ къывиту мы дыгъэ ц1ык1ухэри фызот.
8слайд
Нобэ фэзгъэлъэгъуар 2-нэ классым и дерсым критическэ гупсысэк1эм и методыр къызэрыщызгъэсэбэпырщ.
Ди жагъуэ зэрыхъущи адыгэбзэм хухэха сыхьэт бжыгъэхэр иужьырей илъэсхэм зэхэпщ1эу нэхъ мащ1э хъуащ. Сабийм тэмэму удэлэжьэну зэман бгъуэтыркъым. Ди сабийхэм адыгэбзэр ящыгъупщэжынк1э шынагъуэ щы1эщ. Ц1ыхур зыхуейр бзэм къри1уатэ къудейкъым, абы къыдэк1уэу ар гупсысэм и 1эщэ хьэлэмэтщ. Лъэпкъ зэхэщ1ык1ым зезыгъэужь, ар езыгъэф1ак1уэ, нэхъ лъагэ зыщ1 1эмэпсымэ телъыджэщ. Ц1ыхум и акъылыф1агъыр, и зэхэщ1ык1 гупсысэм и кууагъыр къызэрыпщ1эр, къыбжезы1эр абы и псалъэрщ.
9 слайд
Абы и щ1эгъэкъуэн хъун папщ1э ди школым лэжьыгъэшхуэ щок1уэк1. Адыгэ хабзэр нэмысыр яхэпщауэ щ1эблэ ц1ык1ухэр къэгъэтэджыным долэжь.
10слайд
Мы 1эмалымк1э урилэжьэну нэхъ къозэгъ тхыгъэ мыин щебгъэджым и деж, ар зы урокым къызэпкърыпхыжыфын хуэдэу. Мы методикэм и къалэн нэхъыщхьэр- еджак1уэм тхыгъэр егъэджын къудейркъым, ат1э ар иджыну хуейуэ абы бгъэдэшэнырщ, хуэшэнырщ. Ат1э мы технологием и 1эмалхэр сэбэпщ:
11 слайд
Тхыгъэ яджыр нэхъ зыхащ1ык1ыу, тхыгъэр щызэпкърахк1э 1уэхум хэк1ып1э, 1эмалхэр къахуагъэлъэгъуэфу есэнымк1э.
Еджак1уэр куууэ 1уэхум к1уэц1рыплъу, езым и гупсысэк1эрэ 1уэху еплъык1эрэ и1эу, ар ехьэк1 имы1эу, имыущэхуу къи1уатэу егъасэ.
Урокым щызэрагъэгъуэта 1эмалхэр, хэк1ып1эхэр гъащ1эм къыщагъэсэбэпыфынущ.
Мы технологием и 1эмалхэм щыщщ:
12 слайд
-Матэ гукъинэ «Корзина впечатлений»
-Удз гъэгъа телъыджэ «Ромашка Блума»
-синквейныр
Адыгэ литературэм къыщынэмыщ1а нэгъуэщ1 дерсхэми мы приемхэр къыщыбгъэсэбэп хъунущ.
3 488
13 489 
