Разработка урока по марийской литературе "Г.Микай- марий калыкын баснописецше. «Маскаиге» басне".

Г.Микай- марий калыкын баснописецше. «Маскаиге» басне.

Цель: тунемме : Г.Микайын илыш да сылнымут корныж дене кучыкын палдараш, басне жанрын ойыртемжым рашемдаш.

вияндыме: «Маскаиге» басньын содержаний ден идейжым рашемдаш. Басньым сылнын лудмо навыкым вияндаш.
воспитатлыме:Ваш келшен, икте –весылан полшен илаш кумыландаш.

Оборудований: презентация, сурет-влак, книга, портрет

Урокын ходшо.

1. Оргмомент.

2. М/П тергымаш:

-могай произведений дене палыме лийна?

-авторжо ко?(уке, легенда )

- тун герой ко?

- Ирга дене мо лиеш?

-Вактан кугыза колышо удыржо верч кузе учым шукта?

-20-шо курымышто чодыраште куртньгорным ыштыме годым огыт му?

-Инженер молан вес бригадым конда?

-пунчо йымалне мом муыт?

1. У темым тунемаш ямдылалтмаш.(мутланымаш)
   -Марий да руш йылме дене возымо могай басньым паледа?
   - Басне ойлымаш але почеламут семын возалтеш?
   -Тыглай почеламут деч мо дене ойыртемалтеш?

Йоча –влакын вашмутыштым иктешлена,басньын ойыртемжым рашемдена: басне – почеламут семын возымо,туштен, шылтален але койдарен каласыме кучык произведений.

4. У темым тунеммаш.
Таче ме марий калыкын баснописецше Г.Микай дене палыме лийына.
Поэтын илыш-корныж нерген ме учебник - хрестоматий почеш палыме лийына.
Йодыш –влак:
1.Ко тугай Г.Микай? Тудо могай кундемыште,кунам шочын? (Татарстан Республикыште, Элнет марий ялеш, 1885 ийыште) (ПРЕЗЕНТАЦИЯ)
2.Могай пашам ыштен? (школышто йоча-влакым туныктен)
3.Басне деч посна эше мом возен? (пьесе, йомак, муро-влакым, басньым рушла гыч кусарен)
4.Басньым возаш ко дене тунемын? (руш баснописец И.В. Крылов деч)
Пытартыш йодышлан вашмутым пуымек ,И.А.Крыловын портретше да книгаже –влакым ончыктымаш. (ПРЕЗЕНТАЦИЯ)

5. «Маскаиге» басне почеш паша.
Мутланымаш:

- Чодыраште могай янлык -влак илат?
-Могай янлык телым мала?
-Янлык –влаклан телым могай йосым чыташ логалеш?
ФИЗМИНУТКА

МАСКА КАЕН-КАЕН-КАЕН

ЭНЫЖВОНДЫМ УЖЫЛДЕН

ЭНЫЖВОНДО ЙЫМАК ШИНЧЕ

А ВОКТЕНЖЕ КУГУ ТУМО

ЭНЫЖЫМ КОЧКЫН ПЫТАРЫШ

УГЫЧ КОРНЫШКО ТАРВАНЫШ.

6. Басньым лудмаш.

Ончыч ямдылыме тунемше –влак лудыт.
7. Мутер паша.(Мут –влаклан синонимым кычалына да рушлашке кусарена). (презентация)
Чонгата-кукшака,изи курык;пригорок.
Пастырен- поктен,гнал
Сескем-тулойып,тул пырче-влак,искры
Шужымо ратым- кочкаш кычалын огыл,эре темше лийын,не голодал
Тупшым савыра- коран кая,отворачивается,не помогает людям.
Йуштеш анырген-чот кылмен,окоченеть

8. Басньым шке семын лудмаш.

9. Содержаний ден идейым рашемдымаш:
-Басньыште идалыкын могай жапше ончыкталтын? (басньыште шошо ончыкталтын)
-Маскаиге телым кузе илен эртарен? (пыжашыште, ава помышто мален киен)
-Моло янлык –влак кузе иленыт? (кылмен, шужен коштыныт)
-Янлык –влакым маскаиге молан поктен колтен? (малашыже эрыкым пуэн огытыл)
-Тун шонымаш (мораль) могай? (лудын пуымаш – енын вийже дене гына илаш ок лий, кунам гынат мучаш шуэш)
-Маскаиге гоч могай койышан еным ончыктымо?Тыгай еным молан вурсыман? (маскаиге гоч шкенжым гына йоратыше, моло еным жаплыдыме, илышым палыдыме айдемым суретлен ончыктен)
-Масеаиге семын лияш огыл манын, мом ышташ кулеш?

10. Келшен илымаш нерген могай калыкмутым паледа? (ПРЕЗЕНТАЦИЯ)

Калыкым йоратет гын,калыкат тыйым йората.
Келшен илымаш –эн шерге.
Келшымаште-вий,куат.
Икте чыла верч- чылан икте верч.

Йоча-влакын вашмутыштым иктешлымаш.Икте-весылан полшен,ваш-ваш келшен илыман.Тунам илашат ,тунемашат,пашам ышташат куштылго лиеш.

11. Басньым сылнын лудаш туныктымаш. (презентация)

Лудмо годым пунктуаций знакым шекланен ,логический ударенийым, интонацийым ыштен лудаш туныктыман.

1.Басньым туныктышо лудеш.
2.Йоча –влак ужаш дене лудыт. (1-ше ужаш: туналтыш гыч «янлык-влакым пастырен»,

2-шо ужаш: «кудал колтыш кычкырен» марте

3-шо ужаш: мораль)
3. Басньым роль дене лудмаш.

12. Иктешлымаш.

Г.Микайым молан поэт-баснописец маныт?
Тудо могай кундемыште шочын?
«Маскаиге» произведенийым молан басне маныт?
Маскаиге гоч могай еным ончыктымо?
Тыгай ен пелен молан илаш йосо?

13. Йоча-влакын пашаштым аклымаш

14.М/П: -Басньым сылнын лудаш тунемаш, (презентация)

-келшыше суретым ышташ,

-басне нерген статьям лудаш, йодыш-влаклан вашмутым шонаш.