Ашық тәрбие сағаты
№19 ОЖББМ мектепалды даярлық тобы
Мұғалімі: Халекенова А.Н
Білім беру саласы: Әлеуметтік орта. Қатынас
Тақырыбы: Әжемнің үйі ақ жайлау (Киіз үйде)
Мақсаты: Балаларға қазақ халқының ежелгі тұрағы киіз үй туралы мәлімет беру, киіз үй құрылысымен таныстыру. Балалардың жүрегіне ұлттық сана - сезімді ұялату, ұлттық өнер жайлы білімін кеңейту. Салт - дәстүрлерін, қол - өнерін дәріптей отырып, ел жандылыққа, бір – бірін сыйлауға, достықты қадірлеуге тәрбиелеу. Қазақ халқының дәстүрлеріне қызығушылықты қолдау және құрметтеуді дамыту.
Көрнекілігі: киіз үй жасаулары, киіз үй макеті, слайд
Әдіс – тәсілдері: Саяхаттау, сұрақ – жауап, түсіндіру, ән
Алдын – ала жұмыс: Әжетуралы тақпақ , ән жаттау.
Қостілділік: Киіз үй – юрта.
Сөздік жұмыс: Шаңырақ, кереге, уық, сықырлауық есік.
| Оқу іс-әрекетінің кезеңдері | Нұсқаушының іс-әрекеті | Балалардың іс-әрекеті |
| Мотивациялық қозғаушылық | -Балалар, қане бәріміз шеңбер болып қол ұстасып тұрайықшы.Біздің тобымызға көптеген қонақтар келіп отыр. А,л, балалар қонақтармен амандасайық. Біз балдырған тең басқан Дос құшағын кең ашқан Тілегіміз бейбіт күн Ашық болсын көк аспан Мықты болсын іргеміз Бәрімізде біргеміз | Балалар шаттық шеңбер айтып, қонақтармен үш тілде амандасады. |
| Ұйымдастыру-шылық- ізденістік | Әуен ойнайтын киіз үй. Балалар мынау не? Балалар бұл жәй киіз үй емес секілді, қане ішін ашып көрейік. Балалар киіз үйде мынадай тапсырмалары бар екен. Балалар ендеше киіз үй туралы жайлауда тұратын әжемізден неге сұрамасқа балалар? Балалар, біз бүгін Зере әжеміздің жайлауына киіз үйіне қонаққа барамыз. (балаларды жартылай құрылған киіз үйге апару) Балалар әжеміздің үйіне бару үшін сиқырлы әуенге билеп барамыз. Амансыңдар ма, балаларым! Қош келдіңдер! Әже сізге қонаққа келген себебіміз, киіз үй жайлы білгіміз келіп еді. Слайд көрсету Киіз үй - қазақ халқының ертеден келе жатқан баспанасы. Ол көшіп - қонғанда тез жиып, шапшаң тігуге ыңғайлы. Біздің қазақ халқы ертеде қыста қыстауға, жазда жайлауға көшіп жүрген. Көшіп қонуға ыңғайлы болсын деп осындай киіз үйлер дайындаған. Бұл киіз үй қыста жылы, жазда салқын болған. Киіз үй негізінен ағаштан жасалып, киізбен жабылған. Сондықтан киіз үй деп аталған. Қане айтып көріңдерші – киіз үй. Ал орыс қызым сендерде киіз үйді қалай атайды? Біздің орыс тілінде - Юрта деп атайды. 1- бала Кереге – киіз үйдің негізгі қаңқасын құрайды. Керегенің әр ағашын желі, ал керегелік желінің ең ұзынын – ерісін, қысқалауын – балашық, ең қысқасын – сағанақ деп атайды.Керегенің көктеліп біткен әр бөлігін қанат деп атайды. Қанат саны үй көлеміне қарай көбейе береді. Керегенің бас санына қарай уық саны азайып, көбейіп отырады. 2- бала Уық – кереге басы мен шаңырақты ұстастыратын ағаш. Ол сәмбі талдан жасалады. Уықтың кереге басына байланатын жағы жалпақтау, имектеу болып келеді, мұны уықтың иіні деп атайды.Уықтың жоғары түзу жағын қары, шаңырақ көзіне сұғынатан төрт қырлы ұшын қаламы дейді.Уықтың кеғреге басына байланатын жағын тесіп, бау өткізеді, оны уық бау дейді. 3- бала Шаңырақ – киіз үйдің еңсесін құрап, тұтастырып тұратын күмбез. Оны көбіне тораңғыдан, сом қайыңнан иіп қиюластырады, қоспаларын жылтырауық металмен, күміспен құрсайды. Шаңырақтың дөңгелек шеңберін тоғын дейді.Оған уық сұғынатын төрт қырлы көз - қаламдықтар теседі.Түндікті көтеріп тұру үшін және киіз үйдің төбесіне жауын – шашын іркілмеуі үшін бекітілген ағаштарды күлдіреуіш деп атайды. 2-тапсырма «Артығын тап» Берілген суреттердің ішінен киіз үйге қатысты емес суретті табу. Сергіту сәті Дөңгелене тұрайық Керегені құрайық Уықтарша иіліп Киіз үйді құрайық 3-тапсырма Киіз үйді құрып бер. Әр түрлі түсті киіз үйді түстеріне қарай құрау. Шығармашылық жұмыс Бастырма әдісі арқылы сурет салу. Балалар әжеге арнап камзолды әшкейлеп береді. | Киіз үй юрта Балалар «Қара жорға» биін билеп жайлауға келеді.
Әже, бабушк, грандмазе\
Саламатсыз ба, әже!
Әженің немерелері киіз үй туралы айтып береді.
Балалар менімен бірге қайталаңдаршы: шаңырақ, кереге, уық және сықырлауық.
Әжем менің әліде Ұқсамайды кәріге Швй қайнатып береді Қажет болса бәріңе
Әжем менің ақ әжем Көп жасаған, жан әжем Ауырғанда мен үшін Бір сүйгені дәрі әжем
Менің әжем бал әжем Айтқан сөзі дәл әжем Аман болса көреді Қызығымды әлі әжем
Әжем менің, ақ әжем Ақыл беріп үйреткен .Аппақ әжем, пәк әжем, Мейіріммен тербеткен. Аман болсын басыңыз, Ағармасын шашыңыз. Шөбере сүйіп әлі де, Жүзге жетсін жасыңыз.
Шаңырақ, терезе Кереге, баспалдақ Уық, шатыр Балалар берілген тапсырмаларды орындайды. Балалар сергіту сәтін орындайды.
Балалар түстерніе қарай, пішіндерін тауып орналастырады. Балалар көкөністен дайындалған мөр арқылы сурет салады.
Жақсы әже сізге рахмет көп жасаңыз Сауболыңыз
|
|
|
|
|
| Рефлексиялық- түзетушілік | Балалар біз бүгін кімнің үйіне қонаққа бардық? Әжеден не туралы білдік? Әжемізге не жасап бердік? Балалар сендер бүгінгі оқу іс әрекетіне жақсы қатыстыңдар.
| Әжеге бардық Киіз үй туралы Тақпақ айттық, киіз үй туралы білдік Камзолды көкөністі бастыру арқылы жасадық |
Күтілетін нәтиже: Білуі: Балалар қазақ халқының ежелгі тұрағы киіз үй туралы жалпы мәлімет біледі. Меңгеруі:Бастырма әдісімен сурет салуды меңгерді. Игеруі: Қазақ халқының салт – дәстүрлерін дәріптеуді.
Ашық тәрбие сағаты
№19 ОЖББМ мектепалды даярлық тобы
Мұғалімі: Халекенова А.Н
Тақырыбы: «Ата- баба дәстүрі амандықтың белгісі» Әжелер сайысы
Мақсаты:Балабақшаның балаларына ұлттық тәрбие құндылықтарын сіңіре отырып, кәсәби шеберліктерін арттыру.Қазақтың ұлттық дәстүрін білуді игерту.
Балалар әжелерге арнап тақпақтарымызды айтайық
Балалар бүгін біздердің балабақшамызда әжелер сайысы өтпекші Әжелерімізге сәттілік тілеп ортаға шақырайық.
1.Ажар әжесімен
2.Зарина Карина әжесімен
3.Санжар әжесімен
4.Малика әжесімен
5.Бану әжесімен
Ортаға шақырайық әжелер қош келдіңіздер төрден орын алыңыздар.
Сайысқа қатысушылар:
«Балдырған » тобының әжелері және № 19 мектеп әжелері.
Сайыс бағдарламасы:
1. «Тегін білу тектілік»(өзін таныстыру)
2 .Салт-дәстүр көрсету (әжелер бір салтты аяғына дейін көрсетеді)
3.Үй тапсырмасы «Дәм –думан»(ас дайындау)
Жүргізуші:Бүгінгі күнің әділ бағасын беріп, сайысымыздың жеңімпазын анықтайтын әділқазылар алқасымен таныс болыңыздар.
Әділқазы береді
Өздеріңе билікті
Өнерде кім жеңеді
Сол алады сыйлықты
Әдіқазылар мүшесімен таныстыру
Би:Көңілді күн
Жүргізуші:
Ал кімнің өнері бар қаншалықты
Таныстырып өздерін ән салыпты
Бүгінгі сайсымызға бәйге алуға
Әжелер аянбай ақ жан салыпты
Уа,халайық,халайық!
Мүнда назар салайық
Мерекесі ұжымның
Әжелер тойын бастайық!
Әжелер өздерін таныстырады
Ән:Әже
Жүргізуші: «Жетелі,өнер сүйіп еңбектенер,өмір жолы өшпестей өрнектелер»демекші,өнерге жол берейік.
Салт-дәстүр көрсету.
Әжелер дайындап келген дәстурлерін ортаға салады.
Би:Мен өнерлі баламын
Дәм думанға жол берейік қазақтың үлттық тағамдарымен таныстыру.
Қазылар алқасына сөз берейік.
Қазылар әжелерге орын беріп марапаттайды.
Жүргізуші.Әжелер қалқып бақыт аралында
Лайым мүң қонбасын жанарыңа.
Осымен сайысымызды аяқтаймыз
Гүл бітсін бәріңіздің қадамыңа.
Құрметті әжелер сіздерге көп-көп рахмет бүгін алтын уақыттарыңызды бөліп біздің балаларға салт дәстүрлерді көрсетіп бергендеріңізге.Осындай ақ жаулықты ақылшы әжелеріміз көп болсын деген ниетпен сайысымызды аяқтаймыз.Сау болыңыздар.
Ашық тәрбие сағаты
№19 ОЖББМ мектепалды даярлық тобы
Мұғалімі: Халекенова А.Н Тақырыбы: «Әр бір бала-жарқыраған бір жұлдыз» Мақсаты: Жан - жақты жетілген, білімді де тәрбиелі, қазақ халқының салт-дәстүрін дәріптеп, ата-ана аманатын жалғастыратын толыққанды азамат тәрбиелеу. Жас ұрпақты өз ойын жеткізе білуге, шығармашылықпен жұмыс жасауға баулу.
Көрнекілігі:ақын-жазушылардың суреттері,салт-дәстүрлерден слайд, балалар шығармашылығына керекті құралдар,мақтау қағаздары.
Әдісі: Сазды бағдарлама.
І. Кіріспе сөз. Жас ұрпаққа тәрбие беру мәселесі мемлекетке де, ата-ана мен тәрбиешіге де зор міндет жүктеуде. Тәрбиелі бала әдепті, ақылды, білімді, еңбекқор, адамгершілік қасиеттерімен ерекшеленіп, жолдастары үлгі алатын, беделді болып келеді. Әр бала – керемет рухани күш иесі. Ол шетсіз-шексіздікті танып білуге ұмтылады. Балаға сеніммен қарау оны қуаттандыра түседі. Қазақ халқы бала бойына салт-дәстүрді сіңіре отырып, балаларын қатерден қорғау үшін көптен тілеу тілеп, бата алған екен. Осы дәстүрге орай бүгінгі ойын-сауығымызды баланың дүние есігін ашқаннан бастап,қазіргі жеткен жетістіктеріне арнап «Әрбір бала - бір жұлдыз» деп атадық.
І. «Сырлы есімдер...» Адам өмірінде өз есімінің алар орны ерекше. Ат қойыстың өзінде де бүкіл бір халықтың психологиясы, таным – түсінігі, ой – арманы көрініп тұрады. Өмірде өзінің қолы жетпеген биіктерге, армандарға ұрпағының қолы жетсін деп тілемейтін ата – ана жоқ. Дүниеге келген нәрестеге ат қою расында да ізгі ниеттен туындайды. «Балаға қандай ат қойылса, оның болашақ тағдыры соған байланысты болады», - деген наным - сенім бар.Ендеше, өз есімдеріміздің сырына үңіліп көрейік...
Балалар өз есімдерінің сырын ашады.
№7 «Айналайын»балабақшасының тәрбиеленушілері:Даулетов Ғафиз, Қуаныш Инабат,Социал Томерис . №19мектеп алды даярлық тобының балалары:Салават Әділет,Қалел Аңсар,Галиева Назым.
Әр бүлдіршін-ел гүлі,
Бақытты елде туғаның,есіміңді белгілі.
Талай ұрпақ ауысар, талай әдемі есімдер дүниеге келер, бірақ қай заманда да сөзге мән берілген. Ат қоюдағы жауапкершілігімізден жаңылмасақ болғаны.
Би: «Гүл көбелек»
ІІ. «Өзге тілдің бәрін біл,өз тіліңді құрметте»
Ақын-жазушылардың шығармаларынан өлеңдер оқу.
Ғафиз : "Отан"
Инабат: "Туған жер" А.Бақтыгереева.
Томерис: "О,тіршілік!" Қадыр Мырза Әлі.
Назым: «Балаларыма» Б.Момышұлы.
Әділет: «Қар»Ж.Кенжеғалиева.
ІІІ. "Шебер қолдар" Балалар өз қолдарымен ұлттық бағытта тапсырмалар орындайды.
Би: «Домбыра үні»
ҮІ. «Салт-дәстүр- асыл қазына» Балаларға қазақтың қызықты салт-дәстүрлері мен рәсімдері, оның тәрбиелік мәні туралы білімдерін кеңейту.
Басталыпты өмірдің көші,міне,
Бөлейікші бөбекті бесігіне.
Салт-дәстүрін ұлтының біліп өссін,
Жігіт болсын лайықты есіміне.
Сүйінші -жас нәресте дүниеге келгенде,жақсы қуаныш болғанда адам осы хабарды тез жеткізіп,жақындарынан сүйінші сұраған.Сүйіншіге хабаршы не сұраса соны берген.
Көрімдік-нәрестені атасына,нағашысына немесе жақын-туыстарына көрсетіп,көрімдік алу дәстүрі де -ертеден келе жатқан салт.Көрімдікке ат мінгізу,шапан кигізу-ертедегі ел дәстүрі.
"Бесікке салу"- нәрестені алғаш бесікке бөлеу рәсімі.Баланы бесікке бөлемес бұрын сәбидің әжесі немесе шешесі түбектің тесігінен балаларға тәттілер үлестіреді.осыдан кейін бесікті отпен аластап,баланы бөлейді және "бесік жыры"айтылады.
Әлди-әлди-ақ бөпем,
Ақ бесікке жат бөпем.
Жылама,бөпем жылама,
Жілік шағып берейін
Байқұтанның құйрығын
Жіпке тағып берейін.
"Тұсау кесу" - бала қаз тұрып,тәй-тәй басып жүре бастаған кезде жасалатын салт-дәстүр.Баланың аяғына ала жіп байлап,оны қайшы немесе пышақпен кеседі.Осындайда дана қазақ баланың келешегіне ақ жол тілеп,"балам тез жүріп кетсін"деген ниетпен "тұсаукесер"тойын жасайды.
-"Тұсаукесер"жырын шырқайық"
Қаз-қаз,балам,қаз балам,
Қадам бассаң,мәз болам.
Күрмеуіңді шешейін,
Тұсауыңды кесейін.
Қадамыңа қарайық,
Басқаныңды санайық!
"Атқа мінгізу"тойы- бала 4,5, 5 -ке толғанша әке-шешесі ұл балаға арнайы ат,ертоқым даярлайды.Атқа мінгізу тойы жаз айларында болады,бәленшенің баласы азамат болыпты,атқа мінгізу тойына шақырып жатыр десіп,балаға арнап қамшы,садақ т.б.заттар жасап әкеп сыйға тартады.Бұл-баланы азамат болуға жарадың деген ырымдар.Ел жиналғаннан кейін баланы өзіне арналған атқа отырғызып байлап қояды да,ағасы немесе атасы атты жетектеп,ауылды айналдырып келеді,бұдан кейін бала жиналып тұрған қарияларға атпен келіп сәлем бергізеді.
"Тіл ашар"тойы -бала 7 жасқа толған кезде әке-шешесі немесе ата,әжесі қолынан жетектеп,мектепке апаратын болған.Баланың мектепке баруын ауыл-аймақты шақырып той жасаған,қариялар балаға баталарын беріп, жақсы тілектер тілейді.
Ән: «Қазақ қызы» Орындайтындар:Инабат,Ұлжан Оразғалиқызы.
Қорытынды сөз. Бау – бақшаны баптап, күтіп, мезгілімен суарсаң ғана жеміске кенелесің. Бүгінгі ойын-сауығымыздың ерекшелігі:бала бойына адамгершілік қасиет пен білім нәрін, тәрбие негізін бірлесе отырып сіңірсек қана сол бір мол жеміске жетеміз. Қазақта «Жұлдызың – жоғары болсын» деген бата – тілек бар. Ендеше, ұрпағымыздың шоқ жұлдыздай жарқырап көріне беруіне тілек білдірейік!
756
62 603 
