Презентация к уроку по ОБЖ для 5-х классов на тему:Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесі.

№ 169 Н.Илялетдинов атындағы орта мектеп.

Өмір Қауіпсіздігі Негіздері пәніне арналған

сабақ жоспары. 5 сынып.

Сабақтың тақырыбы: Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесі.

Дайындаған: №169 Н. Илялетдинов атындағы орта мектебінің дене тәрбиесі пәнінің мұғалімі - Спатаев Жантас Калилаевич .

Жаңақорған

Сабақтың тақырыбы: Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесі.

Пән : ӨҚН.

Сынып : 5.

Өтілетін мерзім:

Дене шынықтыру пән мұғалімі : Ж.Қ.Спатаев .

Сабақтың  тақырыбы: Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесі.

Сабақтың іс жүзіндегі мақсаты: Оқушылардың өздерінің жеке басының және қоршаған адамдардың қауіпсіздігіне жауапкершілікпен қарауға, болуы мүмкін апат, қирау және алапат зардаптарынан дұрыс қорғана білуді қатерлі жағдайларда сауатты шешім қабылдай және болжай алу, сондай-ақ адам тіршілігінің барлық саласындағы қауіпті жағдайлардың алдын- алып, өзіне және басқаларға көмек көрсете білуін қалыптастыру.

Сабақтың мақсаты: .

-білімділік - Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесі.

- тәрбиелік - Балаларға экологиялық мәдениет, салауатты өмірді тәжірибеде бекіту және түсіндіру, қауіпті заттармен абай болу, көшеде өзін дұрыс ұстау Төтенше жағдайда ескерту шараларынан кейін өздерінің әрекеттеріне сенімділікті енгізу Оқушыларды табиғатты  қорғауға, аялауға өздерінің ондағы      тіршілік иелеріне қамқорлық жасауға тәрбиелеу

дамытушылық - Жауапкершілікті арттырып, қайратты, тапқыр, сабырлы, жігерлі болуға шыңдау. Оқушыларды табиғатты  қорғауға, аялауға өздерінің ондағы      тіршілік иелеріне қамқорлық жасауға тәрбиелеу Оқушылардың бойында білім, көзқарас , сенім жүйесін қалыптастырып , сол арқылы олардың қоршаған ортаға деген жауапкершілік қарым-қатынасын жан жақты дамыту.

Сабақтың  түрі: үйрету сабағы.

Сабаққтың    әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, деңгейлік тапсырмалар. 

Сабақтың көрнекілігі: кітап, суреттер, плакаттар.

Пәнаралық   байланыс : биология, география.

Күтілетін  нәтиже: бір және бірнеше көзден ақпарат ала алады, алынған ақпаратқа

сыни қорытынды жасай білуі, ақпаратты мазмұнына қарай

топтастырады, өзіне-өзі сенімділікпен және жауапкершіліктен

қарайтын тұлға қалыптасады.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру  бөлімі. Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.Оқушыларға сабақтың мақсаты мен міндетін түсіндіру.Ынтымақтастық атмосферасын құру,бағалау ерекшілігін түсіндіру. Психологиялық сәт.

II.Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесі. Мұғалім: Жарақаттар – бұл адам ұлпалары мен органдарының зақымдануы, сыртқы себептерден аяқ-қолдың сынуы мен буынның шығуы, жұмсақ ұлпаның жаралануы мен дененің сыдырылуы, органдардың зақымдануы және көптеген басқа жәйттардың әсерінен ұлпалар мен органдар тұтастығы мен қызмтенінің бұзылуы. Жарақаттануға механикалық, техникалық, химиялық, спецификалық (рентген сәулесі, радиоактивті сәулелер, электр тогы), психикалық факторлар әсер етуі мүмкін. Механикалық жарақаттар ашық және жабық болуы мүмкін. Жабық зақымдану – бұл тері жамылғылары мен кілегейлі қабықтар тұтастығы бұзылмайтын зақымдалу түрлері. Ашық зақымдану – бұл органдар ұлпаларының зақымдалуы, артынша тері жамылғылардың кілегейлі қабықтардың тұтастығы бұзылады. (жарақаттар, сүйектің ашық сынуы.)

ЕГЕР ЖАРАҚАТ ЖЕРІНДЕ БӨТЕН ЗАТ БОЛСА. Егер жарақат жерінде бөтен зат болса, мысалы шынының бір бөлігі, онда оны алмныз. Олай сіз жарақат алған а дамға зиянды келтіресіз. Мүмкін бұл зат қан ағымын үстап тұрған шығар.

Сіздің іс-әрекетіңіз:

Жараның айналасына он минуттай қатты қысып қанды тоқтатыңыз. Сақиналық повязкамен жарақат жерінің айналасын ораңыз.

Бинт жарақат жеріндегі повязканы жоғары және төмен жағынан қатты үстап тұру керек.

Жедел жәрдемді шақырыныз.

АРТЕРИЯНЫ БАСУ ЖӘНЕ ЖГУТТЫ САЛУ

. Егер қысып устап тұрған повязка көмектеспесе, онда жарақатқа қанды апаратын артерияны басып қөрініз.Ең алдымен артерияны қолмен басып қөріңіз. Егер бұл көмектеспесе, онда адамға жгут салуға тура келеді.

Ол үшін шүбірекпен, шлангпен немесе жүқа арқанмен жарақат жерінен жоғары жағын байланыз. Сосын жгуттің астына жүқа таяқшаны, карандаш немесе қаламды кіргізіп қатты бұра бастаңыз. Содан кейін қарапайым қысатын повязканы байланыз.

Артерияны 10 минуттан артық қысып үстауға болмайды. Әйтпесе тканьдарда қан бармағаннын себебінен өзгермейтін құбылыстар пайда болады да оны кесіп тастауға (ампутировать) тура келеді.

Жгут салғаннан кейін адамға су ішкізу керек.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ЖАРАҚАТ ЖЕРІҢ ҚАЛАЙ

ОРАУ КЕРЕК.

Орайтын заттар бұл:

Бинттер (стерильді және стерильді емес).

Мақта тазартылған (гигроскопическая) және қарапайым. Тазартылған мақта ылғалды (влагу) және ірікті (гной) тарту қабілетіге ие.

Таза орамалмен, кесілген матамен (простынянымен), салфеткалардың көмегімен қан тоқтатуға және жарақат жеріне кір кірмеуге жағдайын жасауға болады.

ЖАРАҚАТ ЖЕРІН ҚАЛАЙ ДҰРЫС БАЙЛАУ КЕРЕК:

Бинттін шетің жарақат жеріне қойып, бір толық айналым жасаңыз, упаковканы сыртқы жағын жараға қарай ұстаңыз: солай орауға ыңғайлы болады. Жарақат жерінен төмен 2-3 рет толық айналым жасап, 2-3 рет жарақаттан жоғары байланыз.

Сосын бинттің шетің екіге кесіп, содан екі жіпті жасап байлап қойыныз (тек қана жарақаттың астында емес).

Дұрыс емес жасалған повязка қатты қысып тастап және қан айналымына кедергіні жасау мүмкін. Сол себептен жарақат алған адам саусақтармен қозғаалады ма, саусақтын ұштарының (подушечки палец) түсі өзгерген жоқ па, және сезім қабілеттері жоғалған жоқ па перевязка жасағаннан кейін тексеру керек.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ЖАРАҚАТ ЖЕРІҢ ҚАЛАЙ ОРАУ КЕРЕК.

Орайтын аттар бұл:

Бинттер (стерильді және стерильді е мес).

Мақта тазартылған (гигроскопическая) және қарапайым. Тазартылған мақта ылғалды (влагу) және ірікті (гной) тарту қабілетіге ие.

Таза орамалмен, кесілген матамен (простынянымен), салфеткалардың көмегімен қан тоқтатуға және жарақат жеріне кір кірмеуге жағдайын жасауға болады.

ЖАРАҚАТ ЖЕРІН ҚАЛАЙ ДҰРЫС БАЙЛАУ КЕРЕК:

Бинттін шетің жарақат жеріне қойып, бір толық айналым жасаңыз, упаковканы сыртқы жағын жараға қарай ұстаңыз: солай орауға ыңғайлы болады. Жарақат жерінен төмен 2-3 рет толық айналым жасап, 2-3 рет жарақаттан жоғары байланыз.

Сосын бинттің шетің екіге кесіп, содан екі жіпті жасап байлап қойыныз (тек қана жарақаттың астында емес).

Дұрыс емес жасалған повязка қатты қысып тастап және қан айналымына кедергіні жасау мүмкін. Сол себептен жарақат алған адам саусақтармен қозғаалады ма, саусақтын ұштарының (подушечки палец) түсі өзгерген жоқ па, және сезім қабілеттері жоғалған жоқ па перевязка жасағаннан кейін тексеру керек.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / КЕУДЕНІҢ ЖАРАҚАТТАНУЫ/.

Бұл жарақат көбіне көлік апаттарда, құлағанда, ө ндірістерде төтенше жағдайларда

пайда болады.

ЕГЕР КЕУДЕ ӨТКІР ЗАТПЕН ТЕСІЛГЕН БОЛСА.

Белгілері:

Кеуденің ауырғаны.

Дем алу қиындағаны.

Қаны бар көпіршіктерінің шығуы.

Дем алғанда ысқырық дауысты есту (жараға ауаның кіріп жатқаның белгісі).

Еріннің және терінің қөгергені.

Сіздің іс-әрекетіңіз:

Зардап шеккен адам дем алу үшін, жараны тезірек жабуға ұмтылыңыз. Мұны ең

алдымен қолмен, сосын кез келген ауаны өткізбейтін затпен (полиэтилен, фольга)

соның үстінен пластырьмен жабыстыра салу керек.

Алғашқы көмекті жасағаннан кейін, жедел жәрдемді шақырыңыз.

Тірек-қимыл аппараттарының жарақаты .

Сынық түрлері. Жабық сынық белгілері:

-Сүйек сынған жердің сырқырауы;

-Аяқ-қол саусақтары бастарының қысқаруы немесе қисаюы.

-Сүйек сынған жердің қанталауы:

-Аяқ-қол қызметінің бұзылуы.

-Ашық сынық белгілері:

-Аяқ-қол бармақ бастарының қысқаруы немесе қисаюы;

-Жарада сүйек жарықшақтарының болуы;

-Жарақаттанған жердегі қалыпсыз қозғалыс;

-Аяқ қолды қозғалтқан кездегі сырқырау.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ІШТІҢ ЖАРАҚАТАНУЫ/ .

Іште адамда мочевой пузырь, шектер, және әйелдерде матка бар. Бұл мүшелерде қөп қан

тамырлары бар. Олардың жарақат алуы өте қауіпті болуы мүмкін.

АШЫҚ ЖАРАҚАТ.

Егер жарақат іргемен өтсе, онда ол ашылмау үшін іштің бұлшық еті қысылып тұру қажет.

Ол үшін адамды арқаға жатқызып, созылған аяқтарды кішкене қөтеріп астына оралған

қөрпені, куртканы немесе пальто салу керек. Егер жарақат қөлденең болса, онда керісінше

Бұлшық еттері кысылып тұрғанда жара ашылып кету мүмкін. Бұлшық еттерді әлсірету үшін,

бүгілген аяқтың астына және бастың астына бір зат қою керек.

Жарақатқа өңдеу жасау үшін:

Инфекцияны кіргізбеу үшін жараға жөтелмей және дем алмай жараны ақырын ашу керек.

Қан ағымын тоқтату үшін, жараға бірнеше қабатқа оралған марляны салу керек. Содан

Кейін бинтті пайдаланып, жараны қатты қыспай, кеудені байлап тасту керек. Матаның

узелі жараның астында болмау керек. Егер матаны арқадан өткізуге болмаса, онда оны

пластырьмен жабыстыра салуға болады.

  Дем алуға және қанның айналымына қедергі болмау үшін түймелерді ағытыңыз және белбеуді

шешіңіз.

Қолдарды сыртқа қалдырып зардап шеккен адамды қөрпемен жабыңыз. Жедел жәрдемді

шақырыңыз және де ол келгенше адамды назарсыз қалдырмаңыз.

Зардап шеккен адамға суды ішкізбеңіз, өйткені ауруханада оған жалпы анестезияны жасау

мүмкін. Егер адам шөлдесе, оның ернін ылғалдаңыз.

Егер адам санасыз болса онда оны есін е түсіріңіз. Егер адам жөтеліп жатса немесе оның

жүрегі айнып жатса онда оның жарасын ақырын ұстай тұрыңыз.

Егер жарадан ішкі органдар қөрініп жатса, оларды қайтадан ішке салмаңыз және

оларға мүлде тимеңіз.

ІШТІҢ ЖАРАҚАТ АЛҒАНЫНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ:

Ішке тигізгенде оның ауыруы.

Іштің қатаю (напряжение) және де спазмалар.

Іште қанның белгілері (кровоподтеки) және жырылып кетулер (ссадиналар).

Беттің ағаруы, салқын терленген маңдай.

Әлсіздігі.

Жоғарыда айтылған белгілер (симптомдар) ішкі қан ағымының белгілері. Осындай жағдайда тез жедел жәрдем шақыру керек.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / СЫНЫҚТАР ЖӘНЕ ЖАРЫҚТАР/.

Ашық және жабық түрдегі сынықтар ажыратылады. Ашық сынық кезінде сүйек сынықтары жұмсақ теріні кесіп сыртына шығады.

Жабық сынық кезінде тері бұзылмайды, сынған жерде ішкі қан кету, ісік және ауру пайда болады.

ҚАЛАЙ АЛҒАШКЫ ЖӘРДЕМ КӨРСЕТУ КЕРЕК?

Ашық сыңық кезінде:

Сынған жерден киімді шешіп (керек болса кесіп), терінің зақымданбағанына (қөз жеткізу. Егер тері зақымданған болса, онда оны бірден орау керек.

Қан кетуді тоқтатып, саусақпен үлкен тамырларының жараның төменгі және жоғары жағын басып, немесе жгут салу қажет.

Ластанудан сақтау үшін, жараның айналасың йодпен немесе спиртпен өндеп, залалсыңдандырылған бинт таңу.

Жабық сынық кезінде:

Салқын компресс қою.

Зақымдаған жерін, сүйек қозғалысы болмау үшін, уақытша шинаға байлау.

Сынықтың кез келген түрінде жарақаттану шыны толық қимылсыз тыныштықта қалдыру керек.

Шина салу:

Егер қол астында арнайы шина болмаса, орнына тақтайшаны, фанера тілімін, таяқты қолдануға болады.

Шина тағу: тақтайшаны дайындау, сынықтан бір буынға жоғары және төмен қамтитындай. Жарақаттанған жерді тақтайшамен қозғалмайтындай етіп бинтпен емесе оны алмастырушы материалмен байлау керек.

Егер шина үшін олмаса, мысалы, қол жарақатталса, пиджактың жеңінің шынтақ жерін бүгіп, қолды денеге асылатындай етіп байлауға болады.

Иық ынғанда алғашқы көмекті екі адам көрсету керек: біреу жарақаттанған қолды ұстап, иықты сәл төмен тартады, екіншісі бір шинаны ұшы қолтыққа жететіндей етіп ішкі жағына қозғайды, ал екінші шинаны сыртына салады. Шиналар дұрыс қойылған соң, байлайды. Колды байланған орамалға іледі.

МИДЫҢ ҚОЗҒАЛУЫ .

Белгілері:

Қысқа мерзімдік ессіздік.

Әлсіздік.

Әлсіз пульс, дыбысты дем, бет қызаруы, жоғары температура.

Қөз қарашығының екі түрлігі.

Журек айнуы.

Ориентацияның жоғалуы.

Сіздің іс-әрекетіңіз: Тез арада жедел-жәрдем шақыру.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ЭЛЕКТРОЗАҚЫМДАНУ /.

Электротогымен зақымдану пайда болады:

Екі ашық электросымды үстау.

Бір ымды үстап суда немесе ылғалда тұрсаңыз.

Сіздің іс-әрекетіңіз:

Жедел жәрдемді шақыру.

АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ТРАВМАЛЫҚ ШОК /.

Ағзамың қанайналысының жай жүруінен травмалық шок пайда болады.

Ағзаның әлсізденуі.

Бас айналуы. Жүрек айнуы.

Қатты сусау.

Терлеу.

Ақырын және бір келкі емес пульс.

Тез дем алу

Сіздің іс-әрекетіңіз:

Науқасты басын төмен, аяғын жоғары қаратып жатқызу.

Оны тыныштандыру.

Белдігін, түймелерін босату.

Жедел-жәрдем шақырту.

Науқасты көрпемен орау. Грелканы қолданбаған жөн.

Ерін сулау, бірақ су ішкізбеу. Өйткені ол адамның ауруханаға барғанда анестезияны уақытына жасамауға апарады.

Адамды қозғатпау керек.

Егер демалу қиындыққа түссе, онда адамды кеудеге жатқызып, басынды қисайту керек.

Егер адам дем алмаса, онда оған жасанды түрде дем алдыру.

IV.Қорытынды.

VI. Үйге  тапсырма. Оқұ,сұрақтарға жауап беру.

Жарақаттанған және зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережесіне ережесіне түсінік беру.

VІI. Бағалау бөлімі.

Сабаққа  қатысы  бойынша  бағалау.

VІІI. Сабақты  қорытындылау.

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды атап өту, тиісті бағаларын журналға қою. Оқушылармен қоштасу.