ЖАҢА САБАҚТАР
Азот қышқылы. Нитраттар.Сабақтың тақырыбы: Азот қышқылы. Нитраттар.
Сабақтың мақсаты: 1) оқушыларға азот қышқылының алынуы, физикалық қасиетін, химиялық қасиеттерін, қолданылуын, нитраттардың ерекше қасиеттерін түсіндіру, ұғындыру, меңгерту.
2) Азоттың қосылыстары туралы білімдерін кеңейту,тереңдету, шығармашылық міндетін дамыту.
3) Оқушылардың дүниетанымдылығын кеңейту. Білім алуға саналы көзқарастарын дамытуға тәрбиелеу.
Сабақ түрі: дәстүрлі сабақ
Сабақ әдісі: интерактивті, дәріс, диалог.
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру
Өткен материал бойынша жұмыс.
Сәйкестендіру тест.
№ | Сұрақ | Жауап |
1 | Азоттың сутекті қосылысы | а) N2 |
2 | Азоттың (IV) оксиді қандай газ. | ә)NO |
3 | Азоттың тұз түзбейтін оксиді қандай газ | б)N2O,NO,N2O3,NO2,N2O5 |
4 | Ауада таралуы 78% | в)NH4OH |
5 | Атмосферада найзағай ойнағанда түзілетін оксид | г)Mg3N |
6 | Ауада тотығатын оксид. | д)HNO3 |
7 | Магний азотпен әрекеттесіп түзіледі | е)қоңыр улы газ |
8 | Азот оксиді сумен әрекеттесіп, не түзеді. | ж)түссіз газ |
9 | Азоттың бірнеше оксидтері бар | з)азот(II) оксиді |
10 | Әлсіз негіздік қасиет көрсетеді | и)NH3 |
Жауабы: 1и, 2e, 3ж, 4а, 5з, 6ә, 7г, 8д, 9б, 10в.
Азот, Аммиак, азот(IV) оксиді сөзіне сиквейн құру.
Не?
Қандай?
Не істейді?
Не үшін?
Синоним
Оқулықпен жұмыс: 1) Сандық есеп.
«Мектеп» 82 бет 7 — жаттығу. «Атамұра» 86 бет 4 — жаттығу
Жаңа материалды меңгерту.
Молекулалық, құрылымдық, электрондық кұрылысы. Тотығу дәрежесі HN+5O3
Алынуы зертханада: NaNO3+H2SO4→NaHSO4+HNO3.
Өнеркәсіпте: NH3→ NO→NO2→HNO3
Физикалық қасиеті: өткір иісті, түссіз сұйықтық, ылғал тартқыш. Жарық пен жылу әсерінен ыдырайды. 4HNO3→4NO2+2H2O+O2
Химиялық қасиеті: HNO3 – күшті тотықтырғыш
a) Басқа қышқылдармен ортақ қасиеттері
CuO+2HNO3→Cu(NO3)2+H2O
Cu(OH)2+2HNO3→Cu(NO3)2+H2O
NaOH+HNO3 → NaNO3+H2O
ә) Өзіне тән қасиеттері
Cu+4HNO3(конц.) →Cu(NO3)2+2NO2↑+2H2O
3Cu+8HNO3(сұй.) →3Cu(NO3)2+2NO2↑+4H2O
Zn+4HNO3(конц.) → Zn(NO3)2+2NO2↑+2H2O
4Zn+10HNO3(сұй.) →4 Zn(NO3)2+NH 4NO3↑+3H2O
4Mg+10HNO3(сұй.) →4 Mg(NO3)2+N 2O+5H2O
Au+3HCl+HNO3→AuCl3+NO+2H2O
Pt, Pd, Ir, Au әрекеттеспейді Al – пассивтенеді
S+2HNO3(сұй.)→H2SO4+2NO
S+6HNO3(конц.)→H2SO4+6NO2+2H2O
3P+5HNO3+H2O→3H3PO4+5NO
Қолданылуы
Бояулар; дәрі-дәрмектер, қопарылғыш заттар, металдарды өндіру, нитраттар талшықтар, пластмассалар
Азот қышқылының тұздары – нитраттар NaNO3, KNO3, Ca(NO3) 2, NH4NO3 – селитралар.
Азот қышқылының тұздары қыздырғанда ыдырайды
Li – Mg Al – Pb Cu –Au
Me(NO2)x+O2 Me xOy +NO2+O2 Me+NO2+O2
Мысалы: 2KNO3→2KNO2+O2↑
2Pb(NO3)2→2PbO+4NO2↑+3O2↑
2AgNO3→2Ag+2NO2↑+O2
Жаңа сабақты бекіту.
Сендер мына тұжырыммен келісесіндер ме?
Азот күшті тотықтырғыш.
Азот қыщқылы тек еритін негіздермен әрекеттеседі.
Азот қышқылы жарықта ыдырайды.
Азот қышкылы тұздары нитриттер деп аталады.
Азот қышкылы металдардың активтілік қатарындағы металдармен әрекеттеседі.
Азот қышкылы алюминиді пассивтейді.
Азот қышкылын өндірісте аммиактан алады.
Азот қышкылы металдармен әрекеттескенде сутегі бөлінбейді.
Жауабы: 1-иә, 2-жоқ, 3-иә, 4-жоқ, 5-жоқ, 6-иә, 7-иә, 8-иә.
Деңгейлік тапсырмалар.
1 деңгей: Азот қышқылындағы азоттың тотығу дәрежесі.
2 деңгей: Мына тізбекті жүзеге асыр.
N2→NH3→NO→NO2→HNO3→Cu(NO3)2
3 деңгей: 12,6 г азот қышқылын бейтараптауға неше грамм калий гидроксиді жұмсалады? (11,2 г)
«Лабиринттік ойын». Реакция теңдеуін жазыңыз.
Жауабы:
CuO+2HNO3→Cu(NO3)2+H2O HNO3+NaOH→NaNO3+H2O
Үйге тапсырма: «Мектеп» §19. 2- жаттығу
«Атамұра» §19. А-2, В-1,3. С-1,4
«Нитраттардың ағзаға әсері» реферат.