Отун өнөр жай тармагы.

Оригинальные шаблоны для презентаций: https://presentation-creation.ru/powerpoint-templates.html

Бесплатно и без регистрации.

Тема:Отун-өнөр жай тармагы. Аткарган: Өсөрбек кызы Айгерим Группа:Ми18

Республикадагы отун-энергетикалык ресурстарга:

1

Көмүр,нефть,газ

2

Күндүн энергиясы,шамал

Жер алдындагы терм суулары

3

Коммерциялык эмес отун кирет.

4

Отун өнөр жайы

• Кыргыз Республикасында отун өнөр жайы башка өнөр жай тармактарына караганда мурдараак калыптанган. Көмүр казып алуу ишканалары 19-кылымдын 2-жарымында Кыргызстандын түштүгүндө-Сүлүктү менен Кызылкыяда пайда болгон.Көкжаңгак көмүр кени 1910-ж.,Маркай кени 1914-ж., Ташкөмүр кени 1926-ж. казыла баштаган.
• Көмүр ресурстары республиканын аймагы боюнча текши таралган эмес,анын 65%ы Түштүк Кыргызстандын облустарында,33%ы Нарын,2%ы Ысык-Көл облустарында жайгашкан.Комур кендеринин 70% дан ашыгы тоолуу аймактарда.
• Казылып алынган көмүрдүн көбү энергетикалык,32%ы коммуналдык чарбалар,13%ы курулуш материалдарын чыгарууда пайдаланылат.

• Көмүрдүн запасы боюнча республика Борбордук Азияда Казакстандан, гидроэнергетика ресурсу боюнча Тажикстандан кийинки экинчи орунда турат.
• Оор өнөр жайынын ичинен отун-энергетика өнөр жайы экинчи орунду ээлейт.Бул тармакка жалпы өнөр жайдын дүң продукциясынын 19,9%ы туура келет.(2000). Өнөр жайдын ички тармактык структурасында электр энергетикасынын үлүшү 67,0% болсо,отун өнөр жайыныкы-33,0%ды түзөт.

• Көмүрдүн 70% Түндүк Кыргызстанда керектелет,ал эми анын 90% түштүктөн казылып алынат. Көмүрдү алыска ташуу үчүн миллиондогон сомдук каражаттар сарпталат,натыйжада отундун өздүк наркы жогорулайг.Сырттан ташылып келинген көмүрдүн баалары мамлекеттик баадан 3-5 эсе жогору.Ошондуктан мамлекеттик энергетикалык программада көрсөтүлгөндөй, өзүбүздөгү отун-энергетикалык байлыктарды өздөштүрүүнү күчөтүү менен сырттан ташылып келген отундун үлүшүн кескин кыскартуу керек.

• Республиканын отун өнөр жай тармактарына нефть менен газды пайдалануу да кирет.Республикада нефтинин 12 кени бар.
• Нефть кендери Баткен жана Жалал-Абад облустарында жайгашкан.
• Нефтини изилдөө республикада 19-кылымдын аягынан бери эле жүргүзүлө баштаган,бирок өнөр жайлык запасы бар кен табылган эмес.
• Азыркы кездеги нефть өндүрүүнүн 90%ы Түштүк Кыргызстандагы Избаскен,Чангырташ жана Майлысуу,Чыгыш Избаскен кендерине туура келет.

• Газдын өнөр жайлык запасы да аз-5 млрд м^3 ге жетет.Газ чыгуучу жер да түштүктөгү-Избаскен,Кызылалма.
• Газ чыгуучу перспективалуу райондорго-Фергана,Чуй,Талас,Аксай ж.б. өрөөндөр кирет.
• Нефть ж-а газ өндүрүү тармагы республиканын нефть,газга болгон керектөөсүн камсыз кыла албайт.Ошондуктар аларды Орусия, Казакстан менен, Өзбекстандан алууга муктаж болууда.

• Электр-энергетикасы отун энергетика өнөр жайынын негизин түзөт.Ал республиканын эл чарбасынын өсүшүнө,жайгашуусуна,райондук өнөр жайлардын түзүлүшүнө зор таасирин тийгизет.
• 1917-жылга чейин Кыргызстанда электр энергиясы өзүнчө өнөр жай тармагы катары өнүккөн эмес.1913-14-ж.чакан 5 электр станциясы (жалпы кубаттуулугу 265 кВт)иштеген.Алар Кызыл-кыя көмүр кениндеги жылуулук станциясы (121кВт).Ош шаарындагы эки ГЭС (410кВт), Бишкек дизельэлектр станциясы (16.5кВт),Каракол электрстанциясы (7,5кВт).
• 1929-ж.Кичи Аламүдүн ГЭСи (410кВт) курулган.
• 1923-жылдан баштап электр энергиясы көчөлөрдү жарыктандырууга,1930-жылдан айыл чарбасына пайдаланыла баштаган.
• 1940-ж.Кыргызстандын бардык электрстанцияларынын жалпы кубаттуулугу 19,6миң кВт ка жетип,51,6миң кВт•с электр энергия иштеп чыгарылган.

Кыргызстандын гидроэнергеткасы. ГЭСтер жөнүндө маалымат.

• Токтогул ГЭСи  —  Кыргызстан дагы суу электр энергиясын өндүрүүчү жана ирригациялык эң ири ишкана. Кетментөбө өрөөнүнүн чегинде,  Нарын дарыянын  нугунун кууш жеринде курулган. 1962-ж. курула баштап, 1975-жылдан иштейт. Төрт агрегаты бар, жалпы кубаттуулугу 1200 мВт; долбоор боюнча жыл ичинде иштеп чыгара ала турган электр энергиясынын көлөмү 4,4 млрд кВт/саат.
• Суу сактагычтын  көлөмү 19,5 млрд м 3 ; Бирок электр энергиясын чыгарга пайдолуу көлөмү болгону 8,5 млрд м 3  түзөт. Плотинасынын бийиктиги 215 м. Иштегенден бери 96 млрд/саат электр энергиясын өндүргөн. ГЭСте 180 адам иштейт (2001).
• Иштегенине 40 жылдын чамасы болгондуктан ири жанылануусу - бөтөнчө электр-механикалык жабдыктарынын - талап. (2013).

• Уч-Коргон суу сактагычы —  Жалал-Абад облусунун   Ноокен району нун ( Шамалдысай шаар часынын жанында) аймагында.  Нарын дарыясы нын нугуна курулган. Суу агымын сутка боюнча жөнгө салып турат. Энергия алууда, сугатка пайдаланылат. 1964-жылы ишке киргизилген. Узундугу 16км, эң жазы жери 2,5 км, эң терең жери 29 м, суу толгондогу аянты 74 км 2 , көлөмү 52,5 млн м 3 . Плотинасынын узундугу 2882 м, туурасы 10м. 47 миң га жерди сугарат

Аталышы

Узундугу

Үч-Коргон суу сактагычы

Жазы жери

16 км

2.5 км,

Терең жери

Сыйымдуулугу

29 м

Аянты

52 млн м 3

74 км 2

• Ат-Башы ГЭСи
• Жылына 32,4 – 65 млн.сомго товардык продукция өндүрүп, 115 – 160 млн. кВт/саат (Нарын облусунун жылдык керектөөсүнөн 25-28%) электр энергиясын иштеп чыгарган Ат-Башы гидроэлектростанциясы, Нарын аймагындагы өндүрүштүн жалгыз булагы болуп саналат.
• Нарын облусунун бийик тоолуу Нарын районундагы Ат-Башы суусунда Ат-Башы ГЭСи жайгашкан. Ат-Башы суусу Нарын дарыясынын сол жээктеги биринчи ири куймасы болуп эсептелет.
• Ат-Башы гидротүйүнүнүн күнүмдүк жөндөөсүнүн пайдалуу көлөмү 7,0 млн.м3. ГЭСтин сууну сарптоо эсеби – секундасына 70,4 м3. Станция деңиз деңгээлинен 1900 м. бийиктикте жайгашкан. Бийиктиги 79 м. ГЭСтин көтөрмөсү (плотина), жергиликтүү майда шагыл - таш аралашкан топурактан жана таштардан үйүлгөн. Үстү жагында жайгашкан 0,6 мм полиэтилен жука тасмасынан жасалган диафрагма, чыпкалоого каршы түзүлмө болуп саналат. Полиэтилен диафрагмасын тургузуу боюнча техникалык шарттары жана талаптары Казакстандын филиалы “Гидропроект” тарабынан иштелип чыкты. Орнотулган кубаттуулугу 40000 кВт Ат-Башы ГЭСи Кыргыз Республикасынын колдонулуп жаткан гидроэлектростанциясы жана ал 1970-жылы ишке киргизилген.

• Ташкөмүр ГЭСи  —  Нарын дарыясы нда Күрпсай гидро түйүнүнүн 18,5 км төмөн, Карасуунун (Нарындын оң куймасы) чатына чукул курулган. Станциянын добоорун “Гидропроект” институту түзгөн. Курулушту “Нарынгидрокурулуш” акционердик коому ишке ашырган. ГЭСтин 3 агрегаты бар; ар бир агрегаттын кубаттуулугу 150 МВт. Долбоордук жалпы кубаттуулугу 450 МВт.
• Биринчи агрегаты 1995-жылы, экинчиси -1986-жылы , үчүнчүсү -1987-жылы ишке киргизилген. Тосмосунун (плотинасынын) бийиктиги 75 метр, суу сактагычынын жалпы көлөмү140млн м. өндүрүлгөнэлектр энергиянын жылдык орточо өлчөмү 1555млн КВт саат.

• Шамалды-Сай ГЭСи —  Нарын дарыясында ,  Ташкөмүр ГЭСинен  14км төмөнүрөөк жайгашкан. Долбоорун ”Гидропроект” институту түзгөн. Суу электр станциясы 3 агрегаттан турат. Ар бир агрегаттын кубаттуулугу 80МВт. Долбоор боюнча кубаттуулугу 240МВт. Биринчи агрегаты 1992-жылы, экинчиси 1994-жылы, үчүнчүсү 1996-жылы ишке киргшизилген. Суу сактагычынын жалпы көлөмү 40,87 млн.метр, пайдалуу көлөмү 5,47 млн. Электр энергия өндүрүүсүнүн жылдык орточо көлөмү 900млн. КВт саат. Пайдаланууга берилгенден 2000-жылга чейин 3,75 млрд саат электр энергиясын өндүргөн.

• Гидроэнергетиканы мындан ары да өнүктүрүүнүн дагы бир жолу шар аккан чакан сууларды пайдалануу.Чакан суулардын суммардык потенциалы өтө жогору-8,2млн кВт.
• Мындай энергияны калкы жана ишканалары аз бийик тоолуу жерлерде жүргүзүлүүсү өзгөчө пайдалуу.