Татарстан Республикасы Лениногорск муниципаль районының
“Лениногорск шәһәре беренче төп гомуми белем бирү мәктәбе” муниципаль бюджет белем бирү учреждениясе
7 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан
үткәрелгән ачык дәрес эшкәртмәсе
Туган (татар) теле һәм әдәбияты укытучысы:
Гарифуллина Гөлсирень Мәхмүт кызы
Татар әдәбияты 7 нче сыйныф, рус төркеме
Тема:Ф.Хөсни “Сөйләнмәгән хикәя”
Дәреснең тибы: яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
Максат
1) Теманы аңлау һәм уңышка ирешү өчен җирлек тудыру; фикерләү сәләтен үстерү эшен дәвам итү.
2) Кеше бәхете” төшенчәсенең мәгънәсен аңлау өчен шартлар тудыру;
герой кылган гамәлләрне анализлау аша образны аңларга ярдәм итү.
3) Әхлакый мәсьәләләрне аерып чыгарып, кешеләр арасындагы мөнәсәбәтләр асылына бәя бирергә ярдәм итү.
Планлаштырылган нәтиҗәләр
1) Метапредмет:Танып-белү:
Белемнәрне структуралау, ягъни өлеш–кисәкләренең эчке төзелешен тәртипкә салу.
Коммуникатив:
Уку грамоталылыгын үстерү: мәгълүматны табу һәм аны аерып алу;
мәгълүматны интеграцияләү һәм интерпретацияләү;
фикерләү һәм бәяләү.
Регулятив:
Билгеле һәм билгеле булмаганны чагыштырып, хәл ителергә тиешле уку бурычын кую.
Бирелгәнүрнәктәнтайпылышһәмаермалыкбулу-булмавыначыклауөчен, эшалымынһәманыңнәтиҗәсенбирелгән эталон-үрнәкбеләнчагыштыру
2) Предмет:
ФатихХөснинең “Сөйләнмәгәнхикәя” әсәренөйрәнү, тема турындатөшенчәформалаштыру.
3) Шәхси:
Җаваплылыкхисе, һәрэшнеахырынакадәрҗиткерәбелүтеләгетәрбияләү.
Дәреснеңтибы: яңабелемнәрнеүзләштерүдәресе
Төптөшенчәләр
ФатихХөснинең “Сөйләнмәгәнхикәя” әсәренөйрәнү, тема турындатөшенчәформалаштыру.
Эшнеоештыру: Фронталь, төркемдә, парларда, индивидуаль.
Чыганаклар: Дәреслек, сүзлекләр, методик әсбап.
Җиһазлау: Ноутбук, экран (такта), Ф.Хөснинең портреты, “Сөйләнмәгәнхикәя”әсәре, презентация
Дәресбарышы
1) Мотивлаштыру
Уңайпсихологикхаләттудыру.
Исәнләшү
Исәнмесез. Саумысыз
- Кәефләрегезничексоң?
- Кояшлыиртәкебек,
Тукай телен, татар телен
Өйрәнергәдипкилдек.
Шәхси: әдәп-әхлаккагыйдәләренискәтөшерү, бер-берсенәуңышлартеләү.
2) Актуальләштерү
- укучылар Ләйсән Фәтхетдинованың нәрсә турында язганын чишеп карагыз әле
Уку-локры ул, аң – ркафту, белем – атмры, акыл- фкаря.
(Уку – орлык ул, аң – туфрак, белем – тамыр, акыл – яфрак.)
Өйэшентикшерү.
-Ф.Хөснинең тормышы белән танышырга кирәк иде.Укучыларның Ф.Хөсни турында алган белемнәрен тыңлау.
3) Тема белән танышу
- Тактада нини сүзтезмә язылган?
Й,м,н,ө,ә,ә,ә,с,л,г я,ә,х,к,и
-Дөрес, Сөйләнмәгән хикәя
-Димәк, без бүгенге дәрестә нинди әсәр белән танышачакбыз?
-Дәреслектә Фатих Хөснинең “Сөйләнмәгән хикәя” әсәре бирелгән.
-Без Фатих Хөснинең “Сөйләнмәгән хикәя”әсәре белән танышачакбыз.
Сүзлек эше:ризалыкбирү — датъ согласие
чабатачы — тот, кто плетёт лапти
сипкелле — веснушчатый
шәт (шаять) — наверно, вероятно
көрсенеп кую — вздохнутъ тяжело
мич башы — лежанка (длинный выступ у печки для лежания )
чат — перекрёсток
бишмәт — верхняя одежда, обычно стёганая
җиңги — обращение к жене старшего брата или родственника
камырташый — тесто бежит
аякҗиргәтимәү — не чувствовать под ногами земли
ачык авыз — разиня, ротозей, зевака
Ял минуты
4) Теманы ныгыту
Маһруй җиңги Биктимерне Җамалиларга ни өчен җибәрә?
а)ашка чакырырга
б)таба алырга
в)бала карарга
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| б)таба алырга | Тексттантурыдан-туры бирелгәнһәм логик фикерләүнеталәпитмиторганмәглүматнытабабелүосталыгы | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл - җавап дөрес булса. |
2. Хикәядә кайсы чор сурәтләнгән?
а) элек, революциягәчаклыук
б) авыр еллар чоры сурәтләнгән
в) ике вариант та дөрес
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| в) ике вариант та дөрес | Тексттан турыдан – туры бирелмәгән, әмма күздә тотылган мәгълүматны таба белү осталыгы | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап дөрес булса. |
3. Биктимер таба алып кайтканда, Чишмә тавына килеп чыккач, шугалактагы балаларны күреп, нәрсәгә кызыга?
а) урамда йөрергә
б) әнисенә булышырга
в) чана шуарга
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| в) чана шуарга | Текстның эченә тирән яшеренгән мәгълүматны табу һәм аерып алу. Тексттагы кайбер рәсми элементларга таянып авторның идеясын үзгәртеп бирү осталыгы. | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап дөрес булса. |
4. Биктимер таудан шуганда нинди рәхәтлек кичерә?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| Биктимернеңкулларыканатларгаәйләнәләр. Әкиятләрдәсөйләнәторганканатлыкешегәәверелеп, иртәдәнкичкәчаклыбәхеттоманыэчендәочыпйөри. | Тексттамахсусбирелгәнгадификернеаңлау, кирәклемәгълүмат билгеле булганда автор фикерен ачыклау осталыгы | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап өлешчә дөрес булса; 2 балл – тулы җавап бирелсә. |
5. Әсәр нәрсә турында?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| Балалар белән ата-аналар арасындагы мөнәсәбәт | Текстның чикләнгән өлешендә автор фикерен ачыклау осталыгы (кирәкле мәгълүмат аз билгеле һәм автор идеясенә туры килерлек нәтиҗә ясау кирәк булганда) | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап өлешчә дөрес булса; 2 балл – тулы җавап бирелсә. |
6. Әнисе улын ничек каршы ала?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| Балалар белән ата-аналар арасындагы мөнәсәбәт | Текстның чикләнгән өлешендә автор фикерен ачыклау осталыгы (кирәкле мәгълүмат аз билгеле һәм автор идеясенә туры килерлек нәтиҗә ясау кирәк булганда) | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап өлешчә дөрес булса; 2 балл – тулы җавап бирелсә. |
7. Автор нәрсә әйтергә теләгән?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| Әти-әниләрнең сүзен тыңларга кирәклеге турында | Тулысынча текстны һәм аның аерым өлешләрен аңлап катлаулы нәтиҗә ясау, абстракт, каршылыклы эчтәлекнең асылын ачу, тел үзенчәлекләрен аңлату осталыгы | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап өлешчә дөрес булса; 2 балл – тулы җавап бирелсә. |
8. Хикәядәге кебек хәлләр синең белән дә булганы бармы?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| Үзең белән булган берәр вакыйганы сөйләргә. | Тексттагы мәгълүматны тормышта алынган белем, шәхси тәҗрибә, тормыш кыйммәте белән бәйли белү осталыгы | 0 балл- мисал китерә алмаса; 3 балл – үзе белән булган вакыйганы сөйләсә |
9. Биктимер шушы вакыйгадан соң анасының сүзен тыңлаганмы?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
| Биктимернеңмиңасөйләвенәкараганда, шуннансоңулбервакытта да әнисенеңсүзенаякастынасалыптаптамаган. | Гипотеза чыгару яки текстны критик бәяләү өчен программа таләпләренә җавап бирүче белемнәрне, фән буенча алынган белемнәрне куллана белү осталыгы. | 0 балл- җавап дөрес булмаса; 1 балл – җавап өлешчә дөрес булса; 2 балл – тулы җавап бирелсә. |
10. Бүгенге тыныч тормышта да, авыр хәлләргә очрарга мөмкинме?
| Дөрес җавап | Уку күнекмәләре | Бәяләү критерийлары |
Әниләрне рәнҗетү; Картлар йортларына бирү | Таныш булмаган тексттан алынган яңа белемнәр нигезендә гипотеза чыгару һәм критик бәяләү осталыгы | 0 балл- мисал китерә алмаса; 3 балл – мисал китерә алса |
6) Рефлексия
Укучылар, бухикәядән без ниндинәтиҗәясыйалабыз?
- Бәхетлебулуөченкүпнәрсәкирәкми. Биктимерүзтеләгенәиреште, башкаларкебектауданшуды.
- Биктимернегаепләпбуламы?
- Юк, ул да бәхетлебулыргатиеш. Әзгенәбулса да, аның да шатланыргахакы бар.
- Тик берүзеңгенәбәхетлебулушатлыккитерми.
- Тагынниндинәтиҗәясапбула?
- Әти-әнинетыңларгакирәк, шундагынабәхетлебуласың.
Укытучы. Дөрес. Укучылар, бәхетаналарныңтабанастында, диелгән .Аналарнытыңларгакирәк. Шундагынабәхетлебулырсың.
Бәяләү.
Һәртөркемнеңэшенәһәминдивидуальчыгышларга, үзэшләренәукучыларбәябирәләр, билгекуялар.
Өйэшебирүһәмаңлату.
а) хикәянең эчтәлеген сөйләргә әзерләнү;
б) Биктимер белән әнисе Маһруй диалогын сәнгатҗле укырга;
в) Биктимергә бәяләмә (характеристика) язарга.
5 599
7 433 
