МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
Галоўнае ўпраўленне па адукацыі
Мінскага абласнога выканаўчага камітэта
УСТАНОВА АДУКАЦЫІ “САЛІГОРСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ КАЛЕДЖ”
БЕЛАРУСКАЯ ДЗІЦЯЧАЯ ЛІТАРАТУРА
Метадычныя рэкамендацыі па вывучэнні вучэбнай дысцыпліны, заданні для дамашняй кантрольнай работы
і рэкамендацыі па іх выкананні для навучэнцаў завочнай формы атрымання адукацыі
па спецыяльнасці 2-01 01 01 “Дашкольная адукацыя”
Салігорск, 2019
МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
Галоўнае ўпраўленне па адукацыі
Мінскага абласнога выканаўчага камітэта
УСТАНОВА АДУКАЦЫІ “САЛІГОРСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ КАЛЕДЖ”
ЗАЦВЯРДЖАЮ
Намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце ўстановы адукацыі
“Салігорскі дзяржаўны каледж”
___________Л.С.Бузун
___________________
БЕЛАРУСКАЯ ДЗІЦЯЧАЯ ЛІТАРАТУРА
Метадычныя рэкамендацыі па вывучэнні вучэбнай дысцыпліны, заданні для дамашняй кантрольнай работы
і рэкамендацыі па іх выкананні для навучэнцаў завочнай формы атрымання адукацыі
па спецыяльнасці 2-01 01 01 “Дашкольная адукацыя”
Салігорск, 2019
Аўтар: Шэнец Вера Ільінічна, выкладчык установы адукацыі “Салігорскі дзяржаўны каледж”
Метадычныя рэкамендацыі па вывучэнні вучэбнай дысцыпліны “Сучасная беларуская мова” разгледжаны на паседжанні цыклавой камісіі агульнаадукацыйных дысцыплін установы адукацыі “Салігорскі дзяржаўны каледж”
“___ “ _____________ 2019., пратакол № “ ___ “
УВОДЗІНЫ
ТЭМАТЫЧНЫ ПЛАН ВУЧЭБНАЙ ДЫСЦЫПЛІНЫ
АГУЛЬНЫЯ МЕТАДЫЧНЫЯ РЭКАМЕНДАЦЫІ ПА ВЫКАНАННІ І АФАРМЛЕННІ ДАМАШНЯЙ КАНТРОЛЬНАЙ РАБОТЫ
ЗАДАННІ ДЛЯ ДАМАШНЯЙ КАНТРОЛЬНАЙ РАБОТЫ. МЕТАДЫЧНЫЯ РЭКАМЕНДАЦЫІ
ТЭМЫ ДЛЯ САМАСТОЙНАГА ВЫВУЧЭННЯ
ПЕРАЛІК ТЭАРЭТЫЧНЫХ ПЫТАННЯЎ
ЛІТАРАТУРА
УВОДЗІНЫ
Вучэбная праграма па вучэбнай дысцыпліне “Беларуская дзіцячая літаратура” складзена на аснове тыпавой вучэбнай праграмы ў дзённай форме атрымання адукацыі, зацверджанай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 28.12.2009.
Патрабаванні да ўзроўню засваення дысцыпліны вызначаны адукацыйным стандартам Рэспублікі Беларусь (АС РБ 2-01 01 01-2019), сярэдняя спецыяльная адукацыя, спецыяльнасць 2-01 01 01 “Дашкольная адукацыя”, кваліфікацыя “Выхавальнік дашкольнай адукацыі”, зацверджаным пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 15.03.2019 № 24.
Вучэбная дысцыпліна “Беларуская дзіцячая літаратура” ўведзена ў спецыяльны цыкл прафесійнага кампанента тыпавога вучэбнага планапа спецыяльнасці 2-01 01 01 “Дашкольная адукацыя” для рэалізацыі адукацыйнай праграмы сярэдняй адукацыі, якая забяспечвае атрыманне кваліфікацыі спецыяліста з сярэдняй спецыяльнай адукацыяй, зацверджанага пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 13.08.2018 № 86 РБ ст.№ 842 Д/тып.
Вучэбная дысцыпліна “Беларуская дзіцячая літаратура” займае важнае месца ў падрыхтоўцы спецыялістаў для дашкольнай адукацыі. Мастацкае слова дапамагае фарміраваць унутраную культуру, развіваць эстэтычны і мастацкі густ будучых педагогаў. У працэсе прафесійнай падрыхтоўкі яны набываюць неабходныя веды па беларускай дзіцячай літаратурн, што дасць магчымасць духоўна і эстэтычна выхоўваць дзяцей, развіваць іх фантазію, абуджаць сапраўдную, шчырую любоў да роднай зямлі, мовы, культуры.
Беларуская дзіцячая літаратура як дысцыпліна ўключана ў прафесійны кампанент падрыхтоўкі педагогаў. Праграмай па беларускай дзіцячай літаратуры прадугледжана вывучэнне аглядавых, абагульняючых, манаграфічных раздзелаў і тэм, што дазваляе ўсвядоміць жанравае і тэматычнае багацце твораў для дзяцей, прасачыць тэндэнцыі развіцця беларускай дзіцячай літаратуры.
Мэта дысцыпліны: сфарміраваць у навучэнцаў уяўленне пра дзіцячую літаратуру як састаўную частку беларускай і сусветнай літаратуры; даць навучэнцам паняцце аб асноўных этапах гісторыка-літаратурнага працэсу фарміравання беларускай дзіцячай літаратуры, пра тэматыку дзіцячага чытання. Асноўныя задачы дысцыпліны:
пазнаёміць навучэнцаў з разнастайнымі жанрамі дзіцячай літаратуры, якія характарызуюць вусную народную творчасць для дзяцей, а таксама з творчасцю лепшых дзіцячых пісьменнікаў і майстакоў-афарміцеляў дзіцячых кніг;
выпрацаваць уменне арыентавацца ў сучаснай дзіцячай літаратуры;
навучыць самастойна аналізаваць мастацка-педагагічны змест дзіцячых кніг, вызначаць іх ролю ў разумовым развіцці, маральным і эстэтычным выхаванні школьнікаў, навучыць складаць анатацыі, падбіраць матэрыял да аўтарскіх і тэматычных выстаў;
развіваць цікавасць да творчасці дзіцячых пісьменнікаы, жаданне і ўменне прапагандаваць кнігі для дзяцей;
асноўную ўвагу накіроўваць на развіцце творчай асобы педагогаў, фарміраванне іх светапогляду і творчага мыслення.
Вывучэнне беларускай дзіцячай літаратуры патрабуе ўсталявання між дысцыплінарных сувязей з педагогікай, псіхалогіяй, сусветнай дзіцячай літаратурай і іншымі дысцыплінамі.
У працэсе навучання неабходна актывізаваць разумовую дзейнасць навучэнцаў, выкарыстоўваючы элементы праблемна-пошуковага метаду, наглядна-ілюстрацыйны матэрыял, тэхнічныя сродкі навучання.
Практычныя заняткі павінны максімальна наблізіць навучэнцаў да прафесійнай дзейнасці і забяспечыць выкарыстанне атрыманых ведаў у будучай педагагічнай рабоце.
Практычныя заняткі ўключаюць розныя віды дзейнасці, што дазваляе трансфармаваць атрыманыя веды ў канкрэтныя практычныя ўменні і навыкі, авалодаць майстэрствам далучэння дзяцей да мастацкага слова.
У выніку вывучэння беларускай дзіцячай літаратуры навучэнцы павінны ведаць на ўзроўні ўяўлення:
спецыфіку беларускай дзіцячай літаратуры як састаўной часткі сусветнай літаратуры;
канкрэтна-гістарычнае, нацыянальнае і агульначалавечае ў змесце і вобразах вывучаных літаратурных твораў;
вытокі беларускай дзіцячай літаратуры;
асноўныя літаратурныя жанры;
асноўныя палажэнні і сучасныя падыходы да аналізу літаратурных твораў;
крытэрыі адбору мастацкіх твораў для дзіцячага чытання;
методыку азнаямлення школьнікаў з мастацкімі творамі розных жанраў;
ведаць на ўзроўні разумення:
характарыстыкі і разнастайнасць відаў і жанраў дзіцячых твораў;
пытанні тэорыі і гісторыі беларускай дзіцячай літаратуры;
выхаваўчае і эстэтычнае значэнне беларускай дзіцячай літаратуры;
асаблівасці ўспрымання мастацкіх твораў і ілюстрацый да іх дзецьмі дашкольнага ўзросту;
асаблівасці тэхнікі чытання твораў розных жанраў;
перыядычны друк для дзяцей;
асаблівасці творчай манеры беларускіх дзіцячых пісьменнікаў;
умець:
вызначаць жанрава-стылістычныя асаблівасці літаратурных твораў;
аналізаваць творы з пазіцыі выхаваўчай і мастацкай каштоўнасці;
выкарыстоуваць ілюстрацні пры азнаямленні дзяцей з мастацкімі творамі;
даваць самастойную ацэнку вывучаным творам з улікам іх мастацкай спецыфікі;
па-мастацку чытаць творы дзіцячай літаратуры;
рыхтаваць і праводзіць гульню-інсцэніроўку паводле мастацкіх твораў;
арганізоўваць аўтарскую і тэматычную выставы, праводзіць літаратурныя віктарыны.
Прафамай дысцыпліны вызначаны мэты па кожнай тэме і спрагназаваны вынікі іх дасягнення ў адпаведнасці з узроўнямі засваення вучэбнага матэрыялу.
Для арганізацыі кантролю вынікаў вучэбнай дзейнасці навучэнцаў прадугледжана правядзенне абавязковай кантрольнай работы.
Вучэбным планам на беларускую дзіцячую літаратуру адводзіццца ўсяго 50 гадзін, з іх 26 гадзін на практычныя заняткі.
Практычныя заняткі павінны насіць актыўны, творчы характар, развіваць самастойнасць мыслення навучэнцаў. Заняткі можна праводзіць у форме гутаркі, абмеркавання падрыхтаваных навучэнцамі паведамленняў, а таксама можна выкарыстаць прыём напісання рэцэнзій на невялікія зборнікі твораў для дзяцей дашкольнага ўзросту.
ТЭМАТЫЧНЫ ПЛАН ВУЧЭБНАЙ ДЫСЦЫПЛІНЫ
| № | Тэма, раздзел |
| Уступ |
| Раздзел 1. Гістарычныя перадумовы ўзнікнення дзіцячай літаратуры. |
| 1.1 1.2 1.3 | Фальклор, яго асаблівасці і спецыфіка Беларускія народныя казкі Зараджэнне беларускай дзіцячай літаратуры. Беларускае кнігадрукаванне |
| Раздзел 2. Беларуская дзіцячая літаратура першай паловы 20 ст. |
| 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 | Беларуская дзіцячая літаратура 1900-1928 гг. Цётка Якуб Колас Янка Купала Змітрок Бядуля Максім Багдановіч Беларуская дзіцячая літаратура 1929-1956 гг. Янка Маўр Алесь Якімовіч Зоська Верас Андрэй Александровіч Янка Журба Максім Танк Эдзі Агняцвет Янка Брыль Артур Вольскі Аляксей Пысін Васіль Зуёнак |
| Раздзел 3. Беларуская дзіцячая літаратура другой паловы 20 ст. |
| 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 | Беларуская дзіцячая літаратура 1957-1985 гг. Еўдакія Лось Васіль Вітка Станіслаў Шушкевіч Сяргей Грахоўскі. Алег Лойка Ніл Гілевіч Рыгор Барадулін Васіль Хомчанка |
| Раздзел 4. Беларуская дзіцячая літаратура на сучасным этапе |
| 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 | Беларуская дзіцячая літаратура на сучасным этапе Авяр’ян Дзеружынскі Ніна Галіноўская Уладзімір Ліпскі Уладзімір Ягоўдзік Уладзімір Карызна Агляд перыёдыкі для дзяцей |
МЕТАДЫЧНЫЯ РЭКАМЕНДАЦЫІ
ПА ВЫКАНАННІ ДАМАШНЯЙ КАНТРОЛЬНАЙ РАБОТЫ
Адной з форм самастойнай работы навучэнца-завочніка з’яўляецца дамашняя кантрольная работа. Выкананне кантрольнай работы дае магчымасць вызначыць веды, уменні, навыкі навучэнцаў, паколькі яна дазваляе праверыць тэарэтычныя веды, іх практычнае прымяненне.
Глыбокае вывучэнне і аналіз пытанняў вучэбнай дысцыпліны “Беларуская дзіцячая літаратура”, уменне класіфікаваць і сістэматызаваць моўны матэрыял, выкладаць свае думкі лагічна, паслядоўна – гэта навыкі, якія набывае навучэнец у працэсе выканання дамашняй кантрольнай работы.
Афармленню кантрольнай работы неабходна надаваць належную ўвагу:
Дамашняя кантрольная работа выконваецца і здаецца ў раздрукаваным камп’ютарным варыянце на лістах фармату А4.
Работа падпісваецца на вокладцы (па-беларуску).
Узор:
Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь
Галоўнае ўпраўленне па адукацыі
Мінскага абласнога выканаўчага камітэта
Установа адукацыі “Салігорскі дзяржаўны каледж”
Кантрольная работа
па вучэбнай дысцыпліне
“Беларуская дзіцячая літаратура”
Варыянт_____
Навучэнкі __________ курса
групы _________________
завочнай формы
атрымання адукацыі
Івановай Кацярыны Іванаўны
Праверыла ___________(Імя, імя па бацьку, прозвішча выкладчыка)
Салігорск, 20___
Пасля вызначэння варыянта дамашняй кантрольнай работы навучэнец знаёміцца з планам работы, вывучае матэрыял па падручніках і вучэбных дапаможніках, працуе са слоўнікамі.
Заданні перапісваюцца поўнасцю, кожнае заданне пачынаецца з чырвонага радка.
Кантрольныя заданні выконваюцца ў камп’ютарным варыянце на лістах фармату (А4: 210х297мм) чорным чарнілам, шрыфт – Times New Roman, кегль – 14 пт, інтэрвал – 1,15; палі: зверху – 2 см, знізу – 2,5 см, злева – 3 см, справа – 1 см.
Абзацы пачынаюцца з чырвонага радка. Чырвоная радок – 1.27.
Выраўноўванне па шырыні з’яўляецца абавязковым.
Пераносы слоў у загалоўках, падзагалоўку і тэксце не дапускаюцца.
Падкрэсліванні ў тэксце, загалоўкаў не дапускаецца, кропка ў канцы загалоўка не ставіцца.
Тэксты структурных элементаў-раздзелаў – варта пачынаць з абзаца.
Неабходна памятаць пра важнасць дзялення тэксту з дапамогай абзацаў-водступаў у радку пры пачатку новай сэнсавай часткі.
Нумары старонак-арабскімі лічбамі, унізе старонкі, выраўноўванне па цэнтры, тытульны ліст ўключаецца ў агульную нумарацыю. Нумарацыя прастаўляецца з асноўнага тэксту.
Запісы павінны быць акуратнымі і зразумелымі.
На першай старонцы ўказваецца нумар варыянта.
Заданні павінны выконвацца ў той паслядоўнасці, у якой яны пададзены ў кантрольнай рабоце.
Навучэнец выконвае самастойна свой варыянт кантрольнай работы. Калі будзе ўстаноўлена несамастойнае выкананне работы, яна не будзе залічана.
Кантрольная работа, у якой не выкананы ўсе заданні, адсутнічае спіс і зноскі выкарыстанай літаратуры або вокладка падпісана па-руску, не прымаюцца і не рэцэнзуюцца.
Атрымаўшы кантрольную работу на дапрацоўку, навучэнец павінен выправіць усе памылкі, адзначаныя ў рэцэнзіі, і абедзве работы накіроўваецца для праверкі ў каледж ва ўстаноўлены тэрмін.
Адрэцэнзіраваная і дапрацаваная кантрольная работа захоўваецца да экзамену.
ЗАДАННІ ДАМАШНЯЙ КАНТРОЛЬНАЙ РАБОТЫ. МЕТАДЫЧНЫЯ РЭКАМЕНДАЦЫІ
ТЭМА № 1. Уводзіны. Спецыфіка дзіцячай літаратуры
План
Праблемы спецыфікі дзіцячай літаратуры.
Асаблівасці развіцця беларускай дзіцячай літаратуры, перыядызацыя. Значэнне дзіцячай літаратуры ў развіцці і выхаванні дзяцей дашкольнага ўзросту.
Асаблівасці ўспрымання дашкольнікаў, літаратура для іх, асноўныя патрабаванні да твораў дзіцячай літаратуры.
Задачы выкладання курса беларускай дзіцячай літаратуры.
Агляд вучэбнай і крытычнай літаратуры па курсу гісторыі беларускай дзіцячай літаратуры.
Метадычныя рэкамендацыі
Раскрыць праблемы спецыфікі дзіцячай літаратуры.
Паказаць асаблівасці развіцця беларускай дзіцячай літаратуры, перыядызацыя, значэнне дзіцячай літаратуры ў развіцці і выхаванні дзяцей дашкольнага ўзросту.
Вызначыць асаблівасці ўспрымання дашкольнікаў, літаратура для іх, асноўныя патрабаванні да твораў дзіцячай літаратуры.
Вызначыць задачы выкладання курса беларускай дзіцячай літаратуры.
Скласці спіс вучэбнай і крытычнай літаратуры па курсу гісторыі беларускай дзіцячай літаратуры.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 2. Фальклор, яго асаблівасці і спецыфіка
План
Спецыфіка беларускага фальклору.
Дзіцячы фальклор Беларусі.
Асноўныя жанры дзіцячага фальклору.
Метадычныя рэкамендацыі
Раскрыць спецыфіку беларускага фальклору.
Ахарактарызаваць дзіцячы фальклор Беларусі.
Зрабіць аналіз асноўных жанраў дзіцячага фальклору.
Скласці канспект занятка па жанрах дзіцячага фальклору (па загадках).
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская Выхаваўчае дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 3. Беларускія народныя казкі
План
Класіфікацыя беларускіх народных казак.
Асаблівасці казачнага сюжэта, кампазіцыі.
значэнне беларускіх народных казак.
Метадычныя рэкамендацыі
Ахактарызаваць класіфікацыю беларускіх народных казак.
Паказаць асаблівасці казачнага сюжэта, кампазіцыі.
Вызначыць выхаваўчае значэнне беларускіх народных казак
Скласці канспект занятка па беларускіх народных казках пра жывёл.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 4. Цётка (Алаіза Пашкевіч)
План
Літаратурная дзейнасць i творы Цёткі. Роля пісьменніцы ў развіцці беларускай дзіцячай літаратуры.
Пейзажныя вершы, празаічныя творы Цёткі для дзяцей i пра дзяцей. Выданне часопіса “Лучынка”. Першыя творы навукова-папулярнай літаратуры (“Гутаркі аб птушках”, “Пералетныя птушкі”). Багацце вобразна-выяўленчых сродкаў.
Псіхалагічнае майстэрства Цёткі ў адлюстраванні лёсу дзяцей. Гуманістычны пафас твораў (“Міхаська”, “Сірочая доля”, “Сірата”).
Метадычныя рэкамендацыі
Ахартарызаваць творчасць Цёткі: тэматычныя, жанрава-стылістычныя асаблiвасці, выхаваўчыя i пазнавальныя значэнні твораў для дашкольшкаў.
Прааналізаваць пейзажныя вершы, празаічныя творы Цёткі для дзяцей i пра дзяцей.
Паказаць значэнне часопіса “Лучынка”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз першых твораў навукова-папулярнай літаратуры (“Гутаркі аб птушках”, “Пералетныя птушкі”).
Паказаць багацце вобразна-выяўленчых сродкаў.
Раскрыць псіхалагічнае майстэрства Цёткі ў адлюстраванні лесу дзяцей у творах “Міхаська”, “Сірочая доля”, “Сірата”, паказаць гуманістычны пафас твораў.
Зрабіць ілюстрацыі да апавяданняў“Міхаська”, “Сірочая доля”, “Сірата”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 5. Якуб Колас
План
Пейзажныя вершы для дзяцей: “Песня аб вясне”, “Дзед-госць”, “Ручай”, “На рэчцы зімою” (на выбар тры вершы).
Аналіз вершаў, змешчаных у праграме дзіцячага сада: “Першы гром”, “Вясна”, “Раніца вясною”, “Канец лета”, “Нa лузе”, “Адлет жураўлёў” (на выбар тры вершы).
Сатырычны верш “Савось-распуснік”. Сатыра i гумар. Вобраз Савося, майстэрства паэта-псіхолага.
Паэма “Mixacёвы прыгоды”. Паэтызацыя прыроды. Дзіцячыя вобразы. Роля паэмы ў эстэтычным i патрыятычным выхаванні дзяцей.
Казачная паэма “Рак-вусач”. Народныя традыцыі ў творы. Павучальны змест. Параўнальны аналіз сюжэта з казкай “Цяжкая доля”.
Метадычныя рэкамендацыі
Паказаць гуманістычны змест, жанравая разнастайнасць твораў Якуба Коласа для дзяцей, адлюстраванне вобразаў дзяцей, беларускай прыроды ў творах песняра.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз вершаў, змешчаных у праграме дзіцячага сада.
Паказаць эстэтычную дасканаласць, дынаміку дзеяння, інтанацыйнае багацце, гукапіс, ролю паэтычнай снадчыны Якуба Коласа ў эстэтычным i патрыятычным выхаванні дзяцей.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз твораў “Савось-распуснік”, ”Mixacёвы прыгоды”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз казачнай паэмы “Рак-вусач”. Зрабіць параўнальны аналіз сюжэта з казкай “Цяжкая доля”.
Скласці сцэнарый да казачнай паэмы “Рак-вусач”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 6. Янка Купала
План
Шчырасць, лірычная ўзнёсласць вершаў Янкі Купалы для дзяцей.
Вершы аб роднай прыродзе: “Вясна”, “Дуб”, “3імой у лесе”.
Сувязь вершаў Я.Купалы для дзяцей дашкольнага узросту з традыцыямі беларускага дзіцячага фальклору, займальнасць сюжэта.
Вершы “Мароз”, “Бай”. Фальклорная аснова вершаў.
Верш “Сын i маці”. Вобразы мaцi, сына. Значэнне верша ў абуджэнні ў дзяцей пачуцця нацыянальнай годнасці. Сугучнасць яго зместу нашаму часу.
Гісторыя напісання верша “Хлопчык i лётчык”. Псіхалагізм, майстэрства раскрыцця душы дзіцяці, шчырасць паэтычных радкоў. Асаблівасці паэтыкі верша.
Метадычныя рэкамендацыі
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз вершаў аб роднай прыродзе. Паказаць эстэтычную каштоўнасць, значэнне ў абуджэнні ў дзяцей пачуцця прыгожага, назіральнасці.
Сувязь вершаў Я.Купалы для дзяцей дашкольнага узросту з традыцыямі беларускага дзіцячага фальклору, займальнасць сюжэта.
Вызначыць фальклорную аснову вершаў “Мароз”, “Бай”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз верша “Сын i маці”. Ахарактарызаваць вобразы мaцi, сына. Паказаць значэнне верша ў абуджэнні ў дзяцей пачуцця нацыянальнай годнасці.
Раскрыць гісторыю напісання верша “Хлопчык i лётчык”.
Напісаць паведамленне па тэме: “Выхаваўчае і пазнавальнае значэнне твораў Янкі Купалы для дзяцей дашкольнага ўзросту”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 7. Змітрок Бядуля
План
Кароткія біяграфічныя звесткі, агляд творчасці Змітрака Бядулі для дзяцей.
Змітрок Бядуля – казачнік. Казкі “Казачка-цацачка”, “Іванка-прастачок”, “Скарб”.
Кароткі аналіз паэмы-казкі “Мурашка Палашка”.
Змітрок Бядуля – майстар лірычнай прозы. Апавяданні “Малыя дрывасекі”, “Пяць лыжак заціркі”, “Тулягі”. Вобразы дзяцей, іх гаротны лёс. Псіхалагізм, майстэрства мастацкай дэталі ў творах.
Апавяданне “Дзе канец свету?”
Вершы Змітрака Бядулі для дзяцей (“Мае забавы”, “Люцік”, “Дудачка”, “Калыханка”, “Сняжынкі”, “Вясной”, “Гаспадарка”, “Лісічка”.
Метадычныя рэкамендацыі
Даць кароткія біяграфічныя звесткі, агляд творчасці Змітрака Бядулі для дзяцей.
Вызначыць выхаваўчае значэнне казак.
Зрабіць кароткі аналіз паэмы-казкі “Мурашка Палашка”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавяданні “Малыя дрывасекі”, “Пяць лыжак заціркі”, “Тулягі”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання “Дзе канец свету?”
Зрабіць ілюстрацыі да апавяданняў “Малыя дрывасекі”, “Пяць лыжак заціркі”, “Тулягі”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 8. Максім Багдановіч
План
Літаратурная дзейнасць і творы М. Багдановіча для дзяцей.
Празаічныя казкі М. Багдановіча (“Музыка” і інш.)
Вершы аб роднай прыродзе М. Багдановіча.
Паэма-казка “Мушка-зелянушка і камарык, насаты тварык”. Эстэтычнае і выхаваўчае значэнне твора.
Метадычныя рэкамендацыі
Ахарактарызаваць літаратурную дзейнасць і творы М. Багдановіча для дзяцей.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз вершаў аб роднай прыродзе М. Багдановіча (на ваш выбар чатырох вершаў).
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз паэмы-казкі “Мушка-зелянушка і камарык, насаты тварык”.
Вызначыць эстэтычнае і выхаваўчае значэнне паэмы-казкі.
Скласці канспект занятка паэмы-казкі “Мушка-зелянушка і камарык, насаты тварык”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 9. Янка Маўр
План
Апавяданні “Слёзы Тубі”, “Незвычайная прынада”, “Лацароні”, “Звяры на караблі”, “Васька Жукаў”, “Максімка”.
Псіхалагічныя навелы “Бярозавы конь”, “Шчасце”.
Аповесць “Палескія рабінзоны”.
Метадычныя рэкамендацыі
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавяданняў “Слёзы Тубі”, “Незвычайная прынада”, “Лацароні”, “Звяры на караблі”, “Васька Жукаў”, “Максімка”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз псіхалагічных навел “Бярозавы конь”, “Шчасце”.
Вызначыць мастацкую дэталь у псіхалагічных навелах Янкі Маўра.
Напісаць водгук на аповесць “Палескія рабінзоны”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 10. Алесь Якімовіч
План
А. Якімовіч – казачнік.
Вершаваная казка “Каваль Вярнідуб”. Сюжэт твора. Выкарыстанне фальклорных традыцый. Вобраз народнага асілка Вярнідуба. Дакладнасць і прыгажосць мовы. Значэнне казкі.
А. Якімовіч – выдатны перакладчык казак А.С. Пушкіна, твораў для дзяцей У. Маякоўскага, К. Чукоўскага.
Месца А. Якімовіча ў беларускай дзіцячай літаратуры. Цікавасць яго да нацыянальных вытокаў.
Метадычныя рэкамендацыі
Ахактарызаваць А. Якімовіча як казачніка.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз вершаванай казкі “Каваль Вярнідуб”: сюжэт твора, фальклорныя традыцыі, вобраз народнага асілка Вярнідуба, дакладнасць і прыгажосць мовы, значэнне казкі.
Прааналізаваць А. Якімовіча як выдатнага перакладчыка казак А.С. Пушкіна, твораў для дзяцей У. Маякоўскага, К. Чукоўскага.
Вызначыць месца А. Якімовіча ў беларускай дзіцячай літаратуры. Паказаць цікавасць яго да нацыянальных вытокаў.
Скласці сцэнарый казкі “Каваль Вярнідуб”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 11. Зоська Верас
План
Кароткія біяграфічныя звесткі З. Верас.
Лірычныя абразкі, пейзажныя апісанні і апавяданні Зоські Верас для дзяцей.
Псіхалагічная дакладнасць вобразаў дзяцей у творах Зоські Верас.
Эстэтычная каштоўнасць, развіццё назіральнасці, цікаўнасці, беражлівых адносінаў да навакольнай прыроды.
Метадычныя рэкамендацыі
Зрабіць кароткія біяграфічныя звесткі З. Верас.
Ахактарызаваць лірычныя абразкі, пейзажныя апісанні і апавяданні Зоські Верас для дзяцей.
Вызначыць эстэтычная каштоўнасць, развіццё назіральнасці, цікаўнасці, беражлівых адносінаў да навакольнай прыроды.
Літаратурна-мастацкі аналіз апавяданняў, абразкоў Зоські Верас (“Птушыная ёлка”, “Першыя кветкі”, “Ластаўка”, “Чараўніца”).
Скласці канспект занятка абразкоў Зоські Верас (два апавяданні на выбар).
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 12. Максім Танк
План
Агульны агляд жыцця Максіма Танка і яго творчасці для дашкольнікаў.
Фальклорныя матывы ў творах Максіма Танка (вершаваныя казкі “Галінка і верабей”, “Журавель і Чапля”, “Конь і Леў”, “Жук і Слімак”).
Сюжэта казкі “Касмічнае падарожжа мураша Бадзіні”. Спалучэнне традыцыйнага і наватарскага ў казцы. Прыём антрапамарфізму. Роля мастацка-выяўленчых сродкаў у апісаннях прыроды, герояў.
Метадычныя рэкамендацыі
Зрабіць агульны агляд жыцця Максіма Танка і яго творчасці для дашкольнікаў.
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаваных казак “Галінка і верабей”, “Журавель і Чапля”, “Конь і Леў”, “Жук і Слімак”.
Паказаць высокую культуру верша, мілагучнасць і вобразнасць мовы, займальнасць і павучальнасць сюжэтаў.
Літаратурна-мастацкі аналіз казкі “Касмічнае падарожжа мураша Бадзіні”.
Скласці канспект занятка па вершаваных казках “Галінка і верабей”, “Журавель і Чапля”, “Конь і Леў”, “Жук і Слімак” (на выбар тры казкі).
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 13. Янка Брыль
План
Кароткія звесткі пра пісьменніка.
Асаблівасці яго твораў для дзяцей малодшага ўзросту.
Паэтызацыя прыроды, уменне абудзіць у дзяцей цікавасць і любоў да яе (“Ліпа і клёнік”, “Сняжок і Волечка”, “Ветэрынар”, “Жыў-быў вожык”).
Тэма апаленага вайной дзяцінства ў апавяданні Я. Брыля “Зялёная школа”.
Метадычныя рэкамендацыі
Зрабіць кароткі агляд кароткіх звестак пра пісьменніка.
Вызначыць всаблівасці яго твораў для дзяцей малодшага ўзросту.
Літаратурна-мастацкі аналіз твораў Я. Брыля для дзяцей (“Ліпа і клёнік”, “Сняжок і Волечка”, “Ветэрынар”, “Жыў-быў вожык”).
Раскрыць тэму апаленага вайной дзяцінства ў творчасці Я. Брыля.
Скласці канспект занятка па апавяданні “Жыў-быў вожык”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 14. Артур Вольскі
План
Біяграфічныя звесткі пра пісьменніка.
Паэтызацыя прыроды, займальнасць, элементы гульні. Прыём антрапамарфізму (“Мухалоўка”, “Козачка”, “Сом”, “Смелы гіль”, “Зязюля”).
Гумарыстычныя вершы-прыгоды “Захварэў парсючок”, “Коцік”, “Выйшаў зайчык пагуляць”. Займальнасць сюжэтаў, паэтычнае майстэрства.
Вызначэнне жанрава-тэматычнай разнастайнасці твораў Артура Вольскага для дзяцей дашкольнага ўзросту “Лясныя мастакі”, “Ізумрудавы горад, дзе ты?”, “Сцяпан вялікі – пан”
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў “Свята мам”, “Куркі”, “Радзіма”, “Родны край”, “Мухалоўка”, “Козачка”, “Чарнічка”, “Пчолка”, “Зязюля”.
Метадычныя рэкамендацыі
Зрабіць кароткія звесткі пра пісьменніка.
Паказаць наватарства ў галіне жанраў і тэм, пазнавальны матэрыял.
Раскрыць паэтызацыю прыроды, займальнасць, элементы гульні, прыём антрапамарфізму ў вершах “Мухалоўка”, “Козачка”, “Сом”, “Смелы гіль”, “Зязюля” ( тры вершы на ваш выбар).
Раскрыць гумар і прыгоды ў вершах “Захварэў парсючок”, “Коцік”, “Выйшаў зайчык пагуляць”.
Вызначыць жанрава-тэматычную разнастайнасці твораў Артура Вольскага для дзяцей дашкольнага ўзросту “Лясныя мастакі”, “Ізумрудавы горад, дзе ты?”, “Сцяпан вялікі – пан”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз вершаў (пяць вершаў на ваш выбар).
Скласці віктарыну па творах Артура Вольскага для дзяцей дашкольнага ўзросту
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 15. Васіль Вітка
План
Кароткі агляд жыцця і творчасці Васіля Віткі.
Адметныя асаблівасці твораў Васіля Віткі для дзяцей.
Гумар, майстэрскае выкарыстанне фальклорных традыцый.
Літаратурна-мастацкі аналіз твораў з уласна аўтарскім сюжэтам “Вавёрчына гора”, “Буслінае лета”, “Казка пра цара Зубра”, “ППШ”.
Жанравая разнастайнасць творчасці Васіля Віткі: апрацоўка аўтарам беларускіх народных забаўлянак, пястушак, жартоўных вершаў, скорагаворак, лічылак.
Вершы аб роднай прыродзе, майстэрскае выкарыстанне гукапісу (“Кнігаўка”, “Салавей”, “Ластаўка”).
Метадычныя рэкамендацыі.
Ахарактарызаваць жыццё і творчасць Васіля Віткі.
Паказаць адметныя асаблівасці твораў Васіля Віткі для дзяцей.
Вызначыць гумар, майстэрскае выкарыстанне фальклорных традыцый.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз твораў з уласна аўтарскім сюжэтам на выбар дзвюх казак.
Паказаць жанравую разнастайнасць творчасці Васіля Віткі.
Паказаць выхаваўчае значэнне вершаў аб роднай прыродзе, майстэрскае выкарыстанне гукапісу.
Скласці канспект занятка паэмы “Вавёрчына гора”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА: № 16. Станіслаў Шушкевіч
План
Біяграфічныя звесткі. Агляд твораў для дзяцей С. Шушкевіча.
Майстэрскае выкарыстанне традыцый дзіцячага фальклору ў творах для маленькіх. Музычнасць паэтычных радкоў, іх інтанацыйнае багацце, выразнасць (“Парсючок”, “Хрыпаты пеўнік”), паэтызацыя прыроды (“Дожджык”, “Лістапад”, “Лівень”, “Ветравей”).
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў:
- “Нашы сябры”, “Пракалоў камарык ножку”, “Хрыпаты пеўнік”, “Свавольнікі”, “Пайшоў коўзацца каток”, “Парсючок”, “Ходзіць коцік па страсе”, “Колькі кіпцікаў у кошкі?”, “Белыя панчошкі”, “Журавы”;
- казак “Ліса з магнітафонам”, “Звярыны баль”.
Метадычныя рэкамендацыі.
Ахарактарызаваць жыццё і творчасць С. Шушкевіча.
Даць уяўленне аб тэматыцы, выкарыстанні вобразна-выяўленчых сродкаў і традыцый фальклору ў творах для маленькіх, іх інтанацыйным багацці, выразнасці.
Паказаць майстэрскае выкарыстанне традыцый дзіцячага фальклору ў творах для маленькіх. Музычнасць паэтычных радкоў, іх інтанацыйнае багацце, выразнасць.
Раскрыць паэтызацыю прыроды.
Скласці план паведамлення на тэму: “Фольклорная аснова і выхаваўчае значэнне дзіцячых твораў С. Шушкевіча”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз пяці вершаў (на ваш выбар) і дзвюх казак
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 17. Ніл Гілевіч
План
Біяграфічныя звесткі пра пісьменніка. Лірычная аснова, псіхалагічная пранікнёнасць вершаў для маленькіх.
Ідэйна-тэматычная адметнасць, лірычная ўзнёсласць, патрыятычная накіраванасць верша “Я – беларус”.
Паэтызацыя прыроды і дзяцінства ў вершах “У лузе”, “Кветка”, “Вітаю вясну”, “Зайчык-уцякайчык”, “Дождж-грыбасей”, “Калі рана ўстанеш”, “Зімой у лесе”.
Пазнавальнасць, дакладнасць апісанняў у вершах пра жывёл і птушак: “Курыца”, “Пліска”, “Сабачаня”, “Верабей”.
Метадычныя рэкамендацыі.
Даць біяграфічныя звесткі пра пісьменніка.
Паказаць лірычную аснову, псіхалагічную пранікненасць вершаў для маленькіх.
Раскрыць ідэйна-тэматычную адметнасць, лірычную ўзнёсласць, патрыятычную накіраванасць верша “Я – беларус”.
Раскрыць паэтызацыю прыроды і дзяцінства ў трох вершах (на ваш выбар).
Вызначыць пазнавальнасць, дакладнасць апісанняў у трох вершах пра жывёл і птушак (на ваш выбар).
Скласці план заняткаў па азнаямленні дзяцей з загадкамі Н. Гілевіча.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 18. Рыгор Барадулін
План
Кароткія звесткі пра Рыгора Барадуліна.
Агульны агляд яго дзейнасці ў галіне беларускай дзіцячай ліаратуры, кніг: “Мех шэрых, мех белых”, “Ай! Не буду! Не хачу!”, “Што было б тады б, калі б”, “Ці пазяхае бегемот”.
Жанравая і тэматычная разнастайнасць дзіцячай паэізіі Р. Барадуліна: вершы, жарты, казкі, скорагаворкі, задачкі, забаўлянкі, калыханкі, лічылкі, дражнілкі, загадкі.
4. Псіхалагізм, вобразы дзяцей у вершах “Ай! Не буду! Не хачу!”, “Ната Машу любіць надта”, “Раскідач”.
Метадычныя рэкамендацыі.
Даць паняцце аб творчасці Р. Барадуліна для дзяцей, шматгранным таленце паэта.
Раскрыць тэматычную і жанравую разнастайнасць творчасці Р. Барадуліна, асаблівасцях паэтыкі, псіхалагізма вобразаў дзяцей.
Раскрыць значэнне творчасці Р. Барадуліна для дзяцей у развіцці беларускай дзіцячай літаратуры.
Скласці канспект занятка ў дзіцячым садзе па вершах Р. Барадуліна.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 19. Васіль Хомчанка
План
Кароткія біяграфічныя звесткі пра В. Хомчанку.
Літаратурна-мастацкі аналіз апавяданняў В. Хомчанкі для дзяцей дашкольнага ўзросту “Яблык”, “Яшава рукавічка”, “Баравікі”, “Білеты ў цырк”.
Ідэйна-тэматычныя асаблівасці апавяданняў, вобразы герояў, выкарыстанне аўтарам сродкаў славеснай вобразнасці.
Метадычныя рэкамендацыі.
Даць кароткія біяграфічныя звесткі пра Васіля Хомчанку.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавяданняў В. Хомчанкі для дзяцей дашкольнага ўзросту (тры на ваш выбар).
Вызначыць ідэйна-тэматычныя асаблівасці апавяданняў, вобразы герояў, выкарыстанне аўтарам сродкаў славеснай вобразнасці.
Скласці план занятка ў дзіцячым садзе па апавяданнях Васіля Хомчанкі.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМА № 20. Уладзімір Ліпскі
План
Біяграфічныя звесткі Уладзіміра Ліпскага.
Шматграннасць тэм, займальнасць сюжэтаў, жывога за лёс дзяцей (“Рыгоркавы прыгоды”, “Падкідыш”).
Працяг і ўзбагачэнне традыцый беларускай літаратуры ў паказе лёсу дзяцей (“Бацькі і дзеці”).
Дасканалае валоданне жанрам казкі, перапляценне казачнага і рэальнага ў творах “Пра Андрэйку Добрыка і чорціка Дуроніка”, “Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска” (адзін твор на ваш выбар).
Высокае майстэрства сюжэта, мовы. Пошукі сінтэзу традыцыйкага і сучаснага.
Метадычныя рэкамендацыі.
Даць біяграфічныя звесткі пісьменніка.
Паказаць шматграннасць тэм, займальнасць сюжэтаў, жывога за лёс дзяцей.
Паказаць традыцыі беларускай літаратуры ў паказе лёсу дзяцей.
Вызначыць дасканалае валоданне жанрам казкі, перапляценне казачнага і рэальнага ў творах
Вызначыць высокае майстэрства сюжэта, мовы, пошукі сінтэзу традыцыйкага і сучаснага.
Скласці віктарыну твораў для дашкольнікаў “Каралева белых прынцэс”, “Антонік-понік”, “Наша Маша”.
Літаратура:
Макарэвіч, А. М., Яфімава, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура / Вышэйшая школа. Мінск, 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні і заданні. Тэсты / складальнік А. Піскун, У. Піскун, В. Струкаў. Мазыр, 2006.
Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя / складальнік М. Б. Яфімава, М. Ляшук. Мінск, 2003.
Гурэвіч, Э. С. Беларуская дзіцячая літаратура / Э. С. Гурэвіч. Мінск, 1970.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбны дапаможнік / Шаўлоўская М. Б. Мінск. 2007.
Шаўлоўская, М. Б. Беларуская дзіцячая літаратура. Хрэстаматыя: вучэбны дапаможнік / М. Б. Шаўлоўская, Мінск, 2005.
ТЭМЫ ДЛЯ САМАСТОЙНАГА ВЫВУЧЭННЯ
Уступ. Праблемы спецыфікі дзіцячай літаратуры.
Асаблівасці развіцця беларускай дзіцячай літаратуры, перыядызацыя. Значэнне дзіцячай літаратуры ў развіцці і выхаванні дзяцей дашколнага ўзросту. Асаблівасці ўспрымання дашкольнікаў, літаратура для іх, асноўныя патрабаванні да твораў дзіцячай літаратуры.
Задачы выкладання курса беларускай дзіцячай літаратуры. Агляд вучэбнай і крытычнай літаратуры па курсу гісторыі беларускай дзіцячай літаратуры.
Раздзел 1. Гістарычныя перадумовы ўзнікнення дзіцячай літаратуры
Фальклор, яго асаблівасці і спецыфіка
Спецыфіка беларускага фальклору. Дзіцячы фальклор Беларусі. Асноўныя жанры (песні-калыханкі, лічылкі, дражнілкі, пястушкі). Вывучэнне твораў малых фальклорных жанраў, якія ўсключаны ў праграму дзіцячага сада. Вызначэнне жанравых асаблівасцей твораў малых фальклорных жанраў. Расказванне на памяць лічылак, загадак, забаўлянак, калыханак. Паведамленні навучэнцаў пра розныя прыёмы па азнаямленні дзяцей з творамі малых фальклорных жанраў.
Беларускія народныя казкі
Класіфікацыя казак, асаблівасці казачнага сюжэта, кампазіцыі, выхаваўчае значэнне. Літаратурна-мастацкі аналіз беларускіх народных казак, змешчаных у праграме дзіцячага сада. Інсцэніраванне казак, якія вывучаюцца ў розных узроставых групах дзіцячага сада. Аналіз мастацкай вартасці і выхаваўчых магчымасцей казак.
Зараджэнне беларускай дзіцячай літаратуры.
Беларускае кнігадрукаванне Дзейнасць Ф.Скарыны, С.Буднага, Л.Зізанія. Літаратурная дзейнасць і творчасць Ф.Багушэвіча.
Раздзел 2. Беларуская дзіцячая літаратура першай паловы ХХ ст.
Беларуская дзіцячая літаратура 1900-1928 гг.
З’яўленне першых беларускіх кніжак для дзяцей “Беларускі лемантар, або Першая навука чытання” (1906), “Першае чытанне для дзетак беларусаў” (1906), “Гасцінец для малых дзяцей” (1906) Цёткі. “Другое чытанне для дзяцей беларусаў” (1909) Якуба Коласа. Тэматычная і жанравая разнастайнасць твораў. Стан, тэндэнцыі развіцця беларускай дзіцячай літаратуры ў 20-я гады. Развіццё беларускага савецкага перыядычнага друку для дзяцей. Дзейнасць першага беларускага савецкага часопіса для дашкольнікаў “Зоркі” (1921-1922), раздзелы для дашкольнікаў у часопісе “Беларускі піянер” і газеце “Піянер Беларусі”. Лепшыя творы беларускай дзіцячай літаратуры 20-х гадоў для дашкольнікаў (Якуб Колас, А. Александровіч, Змітрок Бядуля, А.Якімовіч, П.Трус, К.Буйло). Тэматыка, жанравая разнастайнасць твораў. Літаратурная казка для маленькіх.
Цётка
Роля пісьменніцы ў развіцці беларускай дзіцячай літаратуры. Пейзажныя вершы, празаічныя творы Цёткі для дзяцей і пра дзяцей. Выданне часопіса “Лучынка”. Першыя творы навукова-папулярай літаратуры (“Гутаркі аб птушках”, “Пералётныя птушкі”). Багацце вобразна-выяўленчых сродкаў. Псіхалагічнае майстэрства Цёткі ў адлюстраванні лёсу дзяцей. Гуманістычны пафас твораў.
Якуб Колас
Гуманістычны змест, жанравая разнастайнасць твораў Якуба Коласа для дзяцей. Адлюстраванне вобразаў дзяцей, беларускай прыроды ў творах песняра. Пейзажныя вершы для дзяцей: “Песня аб вясне”, “Дзед-госць”, “Ручай”, “На рэчцы зімою”. Багацце мастацка-выяўленчых сродкаў. Аналіз вершаў, змешчаных у праграме дзіцячага сада: “Першы гром”, “Вясна”, “Раніца вясною”, “Канец лета”, “На лузе”, “Адлёт жураўлёў”. Эстэтычная дасканаласць, дынаміка дзеяння, інтанацыйнае багацце, гукапіс. Сатырычны верш “Савось-распуснік”. Сатыра і гумар. Вобраз Савося, майстэрства паэта-псіхолага. Афарыстычнасць мовы. Паэма “Міхасёвы прыгоды”. Паэтызацыя прыроды. Дзіцячыя вобразы. Роля паэмы ў эстэтычным і патрыятычным выхаванні дзяцей. Казачная пазма “Рак-вусач”.
Янка Купала
Шчырасць, лірычная ўзнёсласць вершаў Янкі Купалы для дзяцей. Вершы аб роднай прыродзе: “Вясна”, “Дуб”, “Зімой у лесе”. Эстэтычная каштоўнасць, значэнне ў абуджэнні ў дзяцей пачуцця прыгожага, назіральнасці. Сувязь вершаў Я.Купалы для дзяцей дашкольнага ўзросту з традыцыямі беларускага дзіцячага фальклору. Займальнасць сюжэта, экспрэсіўнасць мовы. Вершы “Мароз”, “Бай”, фальклораная аснова вершаў. Верш “Сын і маці”. Вобразы маці, сына. Значэнне верша ў абуджэнні ў дзяцей пачуцця нацыянальнай годнасці. Гісторыя напісання верша “Хлопчык і лётчык”. Псіхалагізм, майстэрства раскрыцця душы дзіцяці, шчырасць паэтычных радкоў. Асаблівасці паэтыкі верша.
Змітрок Бядуля
Кароткія біяграфічныя звесткі, агляд творчасці Змітрака Бядулі для дзяцей. Змітрок Бядуля казачнік. Казкі “Казачка-цацачка”, “Іванка – прастачок”, “Скарб”. Творчае развіццё традыцый фальклору, выхаваўчае значэнне казак. Кароткі агляд паэмы-казкі “Мурашка Палашка”. Аўтарская фантазія, гумар у творы. Услаўленне непераможнасці калектыву. Змітрок Бядуля – майстар лірычнай прозы. Апавяданні “Малыя дрывасекі”, “Пяць лыжак заціркі”, “Тулягі”. Вобразы дзяцей, іх гаротны лёс. Псіхалагізм, майстэрства мастацкай дэталі ў творах. Апавяданне “Дзе канец свету?”. Вобраз пастушка Янкі. Вершы Змітрака Бядулі для дзяцей. Удалае спалучэнне тэмы шчаслівага дзяцінства і тэмы прыроды (“Мае забавы”, “Люцік”, “Дудачка”, “Калыханка”). Лірызм, меладычнасць, напеўнасць пейзажнай лірыкі (“Сняжынкі”, ”Вясной”). Гумар, казачная аснова вершаў “Гаспадарка”, “Лісічка”. Дакладнасць твораў Змітрака Бядулі, якія вывучаюцца ў розных узроставых групах дзіцячага сада.
Максім Багдановіч
Літаратурная дзейнасць і творы М.Багдановіча для дзяцей. Вершы аб роднай прыродзе М.Багдановіча. Паэма-казка “ Мушка-зелянушка і камарык, насаты тварык”. Эстэтычнае і выхаваўчае значэнне твора.
Беларуская дзіцячая літаратура 1929-1956 гг.
Стан, тэндэнцыі развіцця беларускай дзіцячай літаратуры. Развіццё перыядычнага друку. Часопісы “Іскры Ільіча”, “Бярозка”. Першая беларуская газета для дзяцей “Піянер Беларусі”. Лепшыя творы беларускай дзіцячай паэзіі і прозы: Янкі Маўра, М. Лынькова, Кузьмы Чорнага, Якуба Коласа, Максіма Танка, П. Броўкі, А. Куляшова. Жанр вершаванай казкі для дзяцей (А.Александровіч, Змітрок Бадюля, Максім Танк). Асаблівасці развіцця беларускай дзіцячай літаратуры ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Творы, напісаныя для дзяцей у гэты перыяд: Янка Купала «Хлопчык і лётчык на вайне», зборнік вершаў Эдзі Агняцвет «Міхасёк». Тэма Вялікай Айчыннай вайны як вядучая ў пасляваеннай беларускай дзіцячай літаратуры. Кніга пісем-успамінаў дзяцей-удзельнікаў і сведкаў вайны – «Ніколі не забудзем» (1948). Гісторыыя стварэння, праблематыка. Беларуская дзіцячая літаратура пасляваеннага часу. Прыход новых аўтараў. Вершаваныя кнігі для дзяцей дашкольнага ўзросту («Сярод лясоў наднёманскіх», «Галінка і верабей», «Казка пра Мядзведзя» Максіма Танка; паэмы-казкі «Вавёрчына гора», «Буслінае лета», «Казка пра Зубра» В.Віткі, яго вершаваныя кнігі «Дударык», «Азбука Васі Вясёлкіна”).
Янка Маўр
Апавяданні “Слёзы Тубі”, “Незвычайная прынада”, “Лацароні”, “Звяры на караблі”, “Васька Жукаў”, “Максімка”. Псіхалагічныя навелы “Бярозавы конь”, “Шчасце”. Мастацкая дэталь у навелах Янкі Маўра. Аповесць “Палескія рабінзоны”.
Алесь Якімовіч
А. Якімовіч – казачнік. Вершаваная казка “Каваль Вярнідуб”. Сюжэт твора. Выкарыстанне фальклорных традыцый. Вобраз народнага асілка Вярнідуба. Дакладнасць і прыгажосць мовы. Зпачэнне казкі. А. Якімовіч выдатны перакладчык казак А. С. Пушкіна, твораў для дзяцей У. Маякоўскага, К. Чукоўскага. Месца А. Якімовіча ў беларускай дзяцячай літаратуры.
Зоська Верас
Кароткія біяграфічныя звесткі. Лірычныя абразкі, пейзажныя апісанні і апавяданні Зоські Верас для дзяцей. Псіхалагчная дакладнасць вобразаў дзяцей у творах Зоські Верас. Эстэтычная каштоўнасць, развіццё назіральнасці, цікаўнасці, беражлівых адносін да навакольнай прыроды. Літаратурна-мастацкі аналіз апавяданняў, абразкоў Зоські Верас (“Птушыная ёлка”, ”Першыя кветкі”, ”Ластаўка”, ”Чараўніца”).
Андрэй Александровіч
Літаратурна-мастацкі аналіз дзіцячых вершаў А.Алексанровіча.
Янка Журба
Лірычная пранікнёнасць вершаў для дзяцей. Выкарыстанне вобразна – выяўленчых сродкаў у апісанні прыроды. Пазнавальнае і развіццёвае значэнне вершаў Янкі Журбы для дзяцей (“Дзед Мароз”, “Коцік”, “Напрадвесні”, “Шпак”, “Пчолка”, “Першыя сняжынкі”).
Максім Танк
Агульны агляд жыцця Максіма Танка і яго творчасці для дашкольнікаў (кнігі “Конь і леў”, ”Галінка і верабей”, ”Ехаў казачнік Бай”, ”Сярод лясоў наднёманскіх”, ”Быліна пра касмічнае падарожжа мураша Бадзіні”). Фальклорныя матывы ў творах Максіма Танка (вершаваныя казкі “Галінка і верабей”, “Журавель і Чапля”, “Конь і Леў, “Жук і Слімак”). Творчая фантазія, займальнасць сюжэта казкі “Касмічнае падарожжа мураша Бадзіні”. Спалучэнне традыцыйнага і наватарскага ў казцы. Прыём антапамарфізму. Роля мастацка-выяўленчых сродкаў у апісаннях прыроды, герояў. Аналіз твораў Максіма Танка, якія вывучаюцца ў розных узроставых групах дзіцячага сада.
Эдзі Агняцвет
Кароткі агляд жыцця і творчасці Эдзі Агняцвет. Жанравая разнастайнасць творчаці. Паэтызацыя працы (“Хто пачынае новы дзень”, “Вясёлка”). Гумарыстычныя вершы Эдзі Агняцвет, іх праблематыка. Асуджэнне некаторых заган дзяцей: ляноты, гультайства, выхвалення (“На дачы ў гамаку”, “Як наеўся Рыгорка”, “Зося на кухні”, “Саўка за сталом”). Значэнне творчасці Эдзі Агняцвет. Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў Эдзі Агняцвет для дзяцей (“Доктар Смех”, “На двары алімпіяда”, “Зямля з блакітымі вачамі”, “Першае слова”, “Рэчка, рэчанька”, “Скорагаворкі”, “Саўка за сталом”).
Янка Брыль
Кароткія звесткі пра пісьменніка. Асаблівасці яго твораў для дзяцей малодшага ўзросту. Паэтызацыя прыроды, уменне абудзіць у дзяцей цікаўнасць і любоў да яе (“Ліпа і клёнік”, “Сняжок і Волечка”, “Ветэрынар”, “Жыў-быў вожык”). Тэма апаленага вайной дзяцінства ў апавяданні Я. Брыля “Зялёная школа”. Літаратурна-мастацкі аналіз твораў Я. Брыля для дзяцей.
Артур Вольскі
Звесткі пра пісьменніка. Наватарства ў галіне жанраў і тэм. Пазнавальны матэрыял. Паэтызацыя прыроды, займальнасць, элементы гульні. Прыём антрапамарфізму (“Мухалоўка”, “Козачка”, “Сом”, “Смелы гіль”, “Зязюля”). Гумарыстычныя вершы-прыгоды: “Захварэў парсючок”, “Коцік”. “Выйшаў зайчык пагуляць”. Займальнасць сюжэтаў, паэтычнае майстэрства. Вызначэнне жанрава-тэматычнай разнастайнасці твораў Артура Вольскага для дзяцей дашкольнага ўзросту: “Лясныя мастакі”, “Ізумрудавы горад, дзе ты?” “Сцяпан-вялікі пан”. Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў.
Аляксей Пысін
Кароткія біяграфічныя звесткі, агульны агляд кніг А. Пысіна “Матылёчкі-матылі”, “Вясёлка над лесам”, “Колькі сонцаў”, “Аляксей, Дзяніс, Алёнка”. Удумлівае, псіхалагічна дакладнае ўвасабленне ў вершах А. Пысіна асаблівасцей мыслення і ўспрымання дзяцей дашкольнікаў.
Васіль Зуёнак
Кароткія біяграфічныя звесткі, прадстаўленне дзіцячых кніг В.Зуёнка “Вясёлы калаўрот”, “Сонечны клубочак”, “Будзем сілы набірацца”, “Хата, поўная гасцей”. Тэматычнае багацце, традыцыі фальклору, займальнасць сюжэтаў вершаў.
Раздзел 3. Беларуская дзіцячая літаратура другой паловы ХХ ст.
Беларуская дзіцячая літаратура 1957-1985 гг.
Стан, тэндэнцыі развіцця беларускай дзіцячай літаратуры 1957–1985 гг. Антываенны пафас беларускай дзіцячай літаратуры. Увага да праблемы вытокаў нацыянальнай гісторыі (Васіль Вітка “Беларуская калыханка”, У.Караткевіч “Зямля пад белымі крыламі”). Стабільнасць тэматыкі беларускай дзіцячай літаратуры для дашкольнікаў. Найбольш значныя творы гэтага перыяду, напісаныя вопытнымі майстрамі дзіцячай літаратуры: “Чытанка-маляванка”, “Казкі” , “Казкі і краскі” Васіля Віткі. “Сонца блізка ўжо зусім” Артура Вольскага, “Сонечная сцежка”, “Знаходка” С.Грахоўскага. “Хата, поўная гасцей” В.Зуёнка, “Чарадзейная скарбонка” П.Макаля. Новыя імёны, творы. Жанравая разнастайнасць твораў для дашкольнікаў.
Еўдакія Лось
Кароткія біяграфічныя звесткі, агульны агляд-прадстаўленне кніг Е. Лось “Абутая елачка”, “Казка пра ласку”, “Дванаццаць загадак”, “Вяселікі”, “Зайчык-выхваляйчык”, “Дванаццаць загадак”, “Смачныя літары”. Дасканалае веданне дзяцей дашкольнага ўзросту (“Гасцінцы”, “Юлька-зязюлька”, “Гаспадынька”).
Васіль Вітка
Кароткі агляд жыцця і творчасці Васіля Віткі. Адметнасць асаблівасці твораў Васіля Віткі для дзяцей: займальнасць і акрэсленаць сюжэта, лірычная пранікнёнасць і даверлівасць тону. Гумар, майстэрскае выкарыстанне фальклорных традыцый. Творы з аўтарскім сюжэтам (“Вавёрчына гора”, “Буслінае лета”, “Казка пра цара Зубра”, “ППШ”). Жанравая разнастайнасць творчасці В.Віткі. Апрацоўка аўтарам беларускіх народных забаўлянак, пястушак, жартоўных вершаў, скорагаворак, лічылак. Вершы аб роднай прыродзе, майстэрскае выкарыстанне гукапісу (“Кнігаўка”, “Салавей”, “Ластаўка”). Літаратурна-мастацкі аналіз паэмы-казкі “Вавёрчына гора”.
Станіслаў Шушкевіч
Біяграфічныя звесткі. Агляд твораў для дзяцей. Майстэрскае выкарыстанне традыцый дзіцячага фальклору ў творах для маленькіх. Музычнасць паэтычных радкоў, іх інтанацыйнае багацце, выразнасць (“Парсючок”, “Хрыпаты пеўнік”). Паэтызацыя прыроды (“Дожджык”. “Лістапад”, “Лівень”, “Ветравей”). Значэнне творчасці С. Шушкевіча для дзяцей. Складанне плана паведамлення на тэму “Фальклорная аснова і выхаваўчае значэнне дзіцячых твораў С. Шушкевіча”. Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў (“Нашы сябры”, “Пракалоў камарык ножку”, “Хрыпаты пеўнік”, “Свавольнікі”, “Пайшоў коўзацца каток”, “Парсючок”, “Ходзіць коцік па страсе”, “Колькі кіпцікаў у кошкі?”, “Белыя панчошкі”, “Журавы”), казак (“Ліса з магнітафонам”, “Звярыны баль”).
Сяргей Грахоўскі, Алег Лойка
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў С. Грахоўскага “Калыханка”, “Лета”, “Ласяня”, “Жмуркі”, “Дзяцел”, “У лесе”, “Сонечная сцежка”, “Зазімак”. Музыка паэтычнага радка, паўторы, гукапіс у вершах А. Лойкі “Навальніца”, “У зімовым лесе”, “Верабей”, “Сіні конік”, “Кураняты”, “Жарабятка”.
Ніл Гілевіч
Звесткі пра пісьменніка. Лірычная аснова, псіхалагічная пранікнёнасць вершаў для маленькіх. Ідэйна-тэматычная адметнасць, лірычная ўзнёсласць, пагрыятычная накіраванасць верша “Я – беларус”. Паэтызацыя прыроды і дзяцінства ў вершах “У лузе”, “Кветка”, “Вітаю вясну”, “Зайчык-уцякайчык”, “Дождж-грыбасей”, “Калі рана ўстанеш”, “Зімой у лесе”. Пазнавальнасць, дакладнасць апісанняў у вершах пра жывёл і птушак: “Курыца”, “Пліска”, “Сабачаня”, “Верабей”. Аналіз загадак Н. Гілевіча як сродку развіцця мастацкага мыслення, фантазіі, моўнай чуйнасці ў дзяцей.
Рыгор Барадулін
Кароткія звесткі пра Р.Барадуліна. Агульны агляд яго дзейнасці ў галіне беларускай дзіцячай літаратуры, кніга “Мех шэрых, мех белых”. “Ай! Не буду! Не хачу!”, “Што было б тады б, калі б”, “Ці пазяхае бегемот”. Жанравая і тэматычная разнастайнасць дзіцячай паэзіі Р. Барадуліна (вершы, жарты, казкі, скорагаворкі, задачкі, забаўлянкі, калыханкі, лічылкі, дражнілкі, загадкі). Псіхалізм, вобразы дзяцей у вершах “Ай! Не буду! Не хачу!”, “Ната Машу любіць надта”, “Раскідач”.
Васіль Хомчанка
Выразнае чытанне і аналіз апавяданняў В.Хомчанкі для дзяцей дашкольнага ўзросту (“Яблык”, “Яшава рукавічка”,”Баравікі”, “Білеты ў цырк” ).
Беларуская дзіцячая літаратура на сучасным этапе
Стан, тэндэнцыі развіцця сучаснай беларускай дзіцячай літаратуры. Багацце тэм і жанраў сучаснай беларускай дзіцячай літарутуры. Новыя імёны, творы: А.Бадак (кнігі “Верабей з рагаткай”, “Незвычайнае падарожжа ў краіну ведзьмаў”), В. Шніп (кнігі “Сунічкі для Веранічкі”,“Наш Максім гаворыць: – Гу”), Л. Пранчак (кнігі “Пра дзядулю, пра бабулю, пра іх унучку Юлю”, “Цік-так, ходзікі”).
Авяр’ян Дзеружынскі
Кароткі агляд жыцця і творчасці. Жанравая і тэматычная разнастайнасць твораў А.Дзеружынскага для дзяцей. Псіхалагізм вершаў, глыбокае пранікненне ў свет дзяцінства. Імкненне пашырыць ведь дзяцей аб навакольным свеце, у звычайным убачыць назвычайнае, казачнае. Таленавітае выкарыстанне, узбагачэнне традыцый фальклору, паэтызацыя і адухаўленне прыроды ў вершах “Сняжынкі”, “Пралеска”, “Ландыш”, “Рамонак” і інш. Выхаванне назіральнасці, цікаўнасці, беражлівых адносін да прыроды (“Жучок-грыбнічок”, “Не крану я яечка”, “Салавейка заспяваў”). Паэтызацыя свету дзяцінства, дзіцячых гульняў і забаў (“Небылічка-смехатунічка”, “Будаўнікі”, “Кую-кую ножку”).
Ніна Галіноўская
Звесткі пра пісьменніцу. Асноўная тэматыка твораў для дзяцей: родная прырода, яе адметнасць і прыгажосць у розныя поры года (“Раніцай”, “Званочкі”, (“Раніцай”. “Званочкі”, “Павуцінка”), жывёльны свет, птушкі, сяброўства з імі дзяцей (“Напугай”, “Мурка”, “Леў”), свет дзіцячых гульняў, адкрыццяў, радасцей (“Лясная казка”, “Мая песня”, “Калі я шчаслівы”). Гумарыстычныя вершы, вершы-жарты (“Кот і пастка”, “Ліскіна праўда”, “У пакоі смеху”), пра заганы паводзін (“ Гультайка”, “Гразнуля”, “Тры рукі”). Лірычнасць, мяккі гумар, элементы гульні, шматфарбнасць, пошук слова яркага, вобразнага, эмацыянальнага – асноўныя асаблівасці паэзіі Н. Галіноўскай. Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў Н. Галіноўскай для дзяцей.
Уладзімір Ліпскі
Біяграфічныя звесткі. Шматграннасць. тэм, займальнасць сюжэтаў, трывога за лёс дзяцей (“Рыгоркавы прыгоды”, “Падкідыш”). Працяг і ўзбагачэнне традыцый беларускай літаратуры ў паказе лёсу дзяцей (“Бацькі і дзеці”). Дасканалае валоданне жанрам казкі, перапляценне казачнага і рэальнага ў творах (“Пра Андрэйку Добрыка і чорціка Дуроніка”, “Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска”). Высокае майстэрства сюжэта, мовы. Пошукі сінтэзу традыцыйнага і сучаснага. Аналіз развіццёвага і выхаваўчага значэння твораў У. Ліпскага для дашкольнікаў (з кніг “Каралева белых прынцэс”, “Антонік-понік”, “Наша Маша”).
Уладзімір Ягоўдзік
Біяграфічныя звесткі. Далучэнне дзяцей да фальклорных скарбаў (“Сонейка, свяці”). Майстэрскія пераказы беларускіх паданняў, легенд (“Залатыя скарбы”, “Вужовы кароль”). Творы, прысвечаныя роднай прыродзе (“Янка і Ружа”, “У царстве Вадзяніка”, “Цікаўныя выдраняты”). Гістарычная тэма ў творчасці У. Ягоўдзіка (”Сем цудаў Беларусі”). Значэнне ў патрыятычным выхаванні дзяцей, у абуджэнні іх прагі пазнання, цікавасці да гісторыі Бацькаўшчыны. Літаратурна-мастацкі аналіз асобных раздзелаў кніг У.Ягоўдзіка (“Сем цудаў Беларусі”, “Ці вернецца князь Кук?”)
Уладзімір Карызна
Кароткія звесткі пра пісьменніка, агляд кніжак для дзяцей (”Зямля – два паўшар’і”, ”Мір і сонейка для ўсіх”. ”Насціна кніжка'", ”Іграй, жалейка, не змаўкай”). Жанравая разнастайнасць твораў для дзяцей (вершы, казкі, небылічкі. лічылкі). Тэматыка твораў для дашкольнікаў: тэма Радзімы (”Наша Беларусь”. ”Песня аб родным”, ”Адкуль пачалася Радзіма”), прыроды (”Лісце прыляцела”, ”Чэрвень”,”А дзе жаба?”) Творчыя знаходкі, фантазія, майстэрства мастацкай дэталі ў творах для дзяцей. Аптымізм, шчырасць, даверлівасць паэтычнай мовы ў дзіцячай паэзіі У. Карызны.
Агляд перыёдыкі для дзяцей
Аналіз жанраў публікацый, зместу раздзелаў і іх тэматыкі ў часопісах “Вясёлка”, “Бярозка. “Лесавічок”, газетах “Зорка”, “Раніца”.
ПЕРАЛІК ТЭАРЭТЫЧНЫХ ПЫТАННЯЎ
для навучэнцаў, якія здаюць экзамен па вучэбнай дысцыпліне “Беларуская дзіцячая літаратура” прафесійнага кампанента вучэбнага плана ўстановы адукацыі па спецыяльнасці 2-01 01 01 Дашкольная адукацыя, у завочнай форме атрымання адукацыі.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз сатырычнага верша “Савось-распуснік” Якуба Коласа.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз казкі “Конь і леў” Максіма Танка.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз казкі“Жук і слімак” Максіма Танка.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз казкі “Журавель і чапля” Максіма Танка.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз казкі “Буслінае лета” Васіля Віткі.
Аналіз жанраў публікацый, зместу раздзелаў і іх тэматыкі ў дзіцячым часопісе “Бярозка”.
Ахарактарызаваць асноўныя жанры дзіцячага фальклору.
Літаратурна-мастацкі аналіз кнігі Анатоля Клышкі “Францыск Скарына, альбо Як да нас прыйшла кніга”.
Аналіз жанраў публікацый, зместу раздзелаў і іх тэматыкі ў дзіцячым часопісе “Вясёлка”.
Літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Васіля Хомчанкі для дзяцей дашкольнага ўзросту “Яблык”.
Літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Васіля Хомчанкі для дзяцей дашкольнага ўзросту “Білеты ў цырк”.
Літаратурна-мастацкі аналіз апавяданняў Васіля Хомчанкі для дзяцей дашкольнага ўзросту “Яшава рукавічка”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз казкі “Касмічнае падарожжа Мураша Бадзіні” Максіма Танка.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз пазмы-казкі “Вавёрчына гора” Васіля Віткі.
Ахарактарызаваць казкі пра жывёл.
Ахарактарызаваць сацыяльна-бытавыя казкі.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання “Жыў-быў вожык” Янкі Брыля.
Ахарактарызаваць чарадзейныя казкі.
Раскрыць паэтызацыю прыроды, уменне абудзіць у дзяцей цікавасць да прыроды ў апавяданні “Ліпа і клёнік” Янкі Брыля.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Янкі Маўра “Слёзы Тубі”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Янкі Маўра “Максімка”.
Гістарычная аснова верша Янкі Купалы “Хлопчык і лётчык”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання “Міхаська” Цёткі.
Аналіз жанраў публікацый, зместу раздзелаў і іх тэматыкі ў дзіцячым часопісе “Буся”.
Раскрыць паэтызацыю прыроды, уменне абудзіць у дзяцей цікавасць да прыроды ў апавяданні “Сняжок і Волечка” Янкі Брыля.
Фальклорныя традыцыі ў казцы “Мушка-зелянушка і камарык-насаты тварык” Максіма Багдановіча.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання “Пяць лыжак заціркі” Змітрака Бядулі.
Літаратурна-мастацкі аналіз пейзажных вершаў Якуба Коласа “Песня аб вясне”, “Дзед-госць”, “На рэчцы зімой”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Зоські Верас “Першыя кветкі”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Зоські Верас “Птушыная ёлка”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Зоські Верас “Ластаўка”.
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў “Першы гром”, “Раніца вясной”, “Канец лета” Якуба Коласа.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Янкі Маўра “Шчасце”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз вершаванай казкі “Каваль Вярнідуб” Алеся Якімовіча.
Літаратурна-мастацкі аналіз п’есы “Новы калабок” Пятра Васючэнкі.
Казачная паэма “Рак-вусач” Якуба Коласа. Параўнальны аналіз сюжэта з казкай “Цяжкая доля”.
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў аб роднай прыродзе Янкі Купалы “Вясна”, “Дуб”, “Зімой у лесе”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання “Малыя дрывасекі” Змітрака Бядулі.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз апавядання Янкі Маўра “Незвычайная прынада”.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз паэмы “Міхасёвы прыгоды” Якуба Коласа.
Апавяданне “Дзе канец свету?” Змітрака Бядулі. Вобраз пастушка Янкі.
Зрабіць літаратурна-мастацкі аналіз верша “Сын і маці” Янкі Купалы. Вобразы маці і сына.
Літаратурна-мастацкі аналіз вершаў Янкі Купалы “Мароз”, “Бай”. Фальклорная аснова вершаў.
Кароткі агляд паэмы-казкі “Мурашка Палашка” Змітрак Бядулі. Услаўленне непераможнасці калектыву.
Першая беларуская кніжка для дзяцей – “Беларускі лемантар” (1906г.). Значэнне чытанкі ў развіцці беларускай дзіцячай літаратуры.
Першая беларуская кніжка для дзяцей: “Першае чытанне для дзетак беларусаў” (1906г.). Значэнне чытанкі ў развіцці беларускай дзіцячай літаратуры.
Першая беларуская кніжка для дзяцей: “Гасцінец для малых дзяцей з невялікімі пераменамі” Цёткі (1906г.). Значэнне чытанкі ў развіцці беларускай дзіцячай літаратуры.
Першая беларуская кніжка для дзяцей: “Другое чытанне для дзяцей беларусаў”(1909г.) Якуба Коласа. Значэнне чытанкі ў развіцці беларускай дзіцячай літаратуры.
ЛІТАРАТУРА
Асноўная:
Беларуская дзіцячая літаратура: вучэб. дапам. / А.М. Макарэвіч [і інш.]; пад агул. рэд. А.М. Макарэвіча, М.Б. Яфімавай. – Мінск: Вышэйшая школа, 2008. – 687 c
Беларуская дзіцячая літаратура; Пад агул. рэд. М.Б. Яфімавай, М.М. Барсток: Вучэб. дапам. / М.Б. Яфімава, М.М. Барсток, Э.С. Гурэвіч і інш. – Мінск: Вышэйшая школа, 1980. – 350 с.
Беларуская дзіцячая літаратура: Хрэстаматыя / Склад. М.Б. Яфімава, В.М. Ляшук. – Мінск: Вышэйшая школа, 2003. – 638 c.
Беларуская дзiцячая лiтаратура: Хрэстаматыя : вучэбны дапаможнiк для педагагiчных спецыяльнасцей ВНУ / аўт.- уклад. М.Ф. Шаўлоўская. – Мiнск: Юнипресс, 2005. – 688 с.
Дадатковая
Арабей, Л.Л. Стану песняй ...: Жыццѐ і творчасць Цѐткі / Л.Л. Арабей. – Мінск: Маст. літ., 1990. – 268 с.
Васючэнка, П. Сучасная беларуская драматургія / П. Васючэнка. – Мінск: Маст. літ., 2000. – 158 с.
Гурэвіч, Э.С. Янка Маўр : нарыс жыцця і творчасці / Э. С. Гурэвіч; рэд. П.К. Дзюбайла; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-тліт. імя Я. Купалы. –2-евыд., дап. – Мінск: Бел. навука, 2004. – 148 с.
Дыдактычны матэрыял па беларускай дзіцячай літаратуры: вучэбна-метадычны дапаможнік / М.Ф. Шаўлоўская. – 3-евыд. – Мінск : БДПУ, 2007. – 82 с.
Кабашнікаў, К.П., Барташэвіч Г.А. Сустрэчы з казкай: Кніга для настаўніка / К.П. Кабашнікаў, Г.А. Барташэвіч. – Мінск: Нар. асвета, 1984. – 96 с.
Лашкевіч, В.А. Змітрок Бядуля – дзецям / В.А. Лашкевіч. – Мінск: Універсітэцкае, 1986. – 110 с.
Марціновіч, А.А. Творчасць Георгія Марчука / А.А. Марціновіч // Беларуская мова і літаратура. – 2011. – № 1. – С. 49 – 55.
Марціновіч, А. Чуе сэрцам, ацэньвае сэрцам (пра творчасць А. Масла) / А. Марціновіч // Маладосць. – 2011. – № 3. – С. 97 – 109.
Марчанка, С.М. Васіль Вітка: нарыс жыцця і творчасці / С.М. Марчанка. – Мінск: Маст. літ., 1985. – 187 с.
Несцяровіч, В.Б. Бацькаў дар (творчасць Алеся Якімовіча) / В.Б. Несцяровіч //Пачатковая школа. – 2009. – №1. – С. 45 – 47.
Несцяровіч, В.Б. Дзівоснае – побач з намі (пра пісьменніка Уладзіміра Ягоўдзіка) / В.Б. Несцяровіч // Пачатковая школа. – 2006. – №2. –С.38–40.
Несцяровіч, В.Б. Свет гармоніі і прыгажосці ў творах Васіля Віткі / В.Б. Несцяровіч // Роднае слова. – 2011. – № 5. – С. 12 – 18.
Трафімчык, А.В. Беларуская дзіцячая драматургія / А.В. Трафімчык. – Мінск: Ковчег, 2012. – 127 с.
Яфімава, М.Б. «Ключык да маленькіх сэрцаў»: да 75-годдзя Ніны Галіноўскай / М.Б. Яфімава // Пачатковая школа. – 2010. – № 12. – С. 61– 62.
Яфімава, М.Б. Цэлы свет – дзецям: Творчы партрэт Янкі Маўра / М.Б. Яфімава. – Мінск: Выдавецтва БДУ, 1983. – 136 с.
18 754
1 303 
