Մեսրոպ Մաշտոց /բաց դաս/

8

Բաց դաս Հայոց հրաշքը`Մ. Մաշտոց

III ԴԱՍԱՐԱՆ

ԴԱՍՎԱՐ` Գ․ Հովհաննիսյան

ԴԱՍԻ ՊԼԱՆ

Դասարան՝ III

Առարկան՝ Մայրենի

Թեման՝

Նպատակները՝

1. նպաստել հայրենասիրության դաստիարակությանը, աշակերտների մեջ ձևավորել ակնածանք հայ երախտավորների և հայկական մշակութային արժեքների հանդեպ

4.Խոսքը օգտագործել որպես մտածողության ակտիվացման միջոց:

5.Ձևավորել աշխարհայացք ճաշակ

Անհրաժեշտ պարագաներ, ցուցադրական նյութեր՝

1.Մ. Մաշտոցի վերաբերյալ աշակերտներին ներկայացրած փաթեթները որոնք ստեղծվել են ամբողջ դասարանի կողմից թեմայի ուսուցման ընթացքում:

2.Այբուբենի նկարազարդումներ, համապատասխան առածներ, ասացվածքներ, լրացուցիչ նյութեր:

3.Դասարանում ծնված խորագրով պաստառ: 4.Համակարգչային ցուցադրումներ: 5.Մ.Մաշտոցի նկարը

Դասի ընթացքը

Խթանման փուլ.

Ուսուցիչ- Ինչու՞ են մեզ հայ անվանում, մեր երլիրը` Հայաստան:

Աշակերտ – Հայկի անունով մեր երկիրը կոչվում է Հայաստան, իսկ մենք հայ:

Ուսուցիչ-Հերոսությունները ոչ միայն զենքով են կատարվում, այլև գրչով:Իսկ ո՞րն է մեր լեզուն:

Աշակերտ- Հայերենը

Ուսուցիչ- Ո՞վ է ստեղծել հայերեն տառերը:

Աշակերտ- Մ. Մաշտոցը

Ուսուցիչ- Հայկի սխրանքի շնորհիվ մենք հայ մնացինք, Մաշտոցի սխրանքի շնորհիվ խոսում և գրում ենք հայերեն:

Տեսանյութ

Իմաստի ընկալում.

Դասարանը բաժանվում է խմբերի: Խմբերը վերցնում են համապատասխան հանձնարարությունը, տրվում է որոշակի ժամանակ,որպեսզի խմբերում կատարվի քննարկումներ: Խմբերը ներկայացնում են իրենց աշխատանքները:

1 . Ընթերցանության կենտրոն

Արտասանել ,, Հայոց հրաշքը` Մ.Մաշտոց’’ բանաստեղծությունը : Բնութագրել Մ. Մաշտոցին

մեթոդի կիրառմամբ աշակերտները կբնութագրեն Մեսրոպ Մաշտոցին:

Մեսրոպ Մաշտոց

2 . Բնագիտական կենտրոն

Գրել տեղեկություններ Մ. Մաշտոցի մասին

• Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է Տարոնի Հացեկաց գյուղում 361 թվին: Սկզբում եղել է զինվորական, ապա մտել է եկեղեցական կարգ ու դարձել հոգևորական:

• Մեսրոպ Մաշտոց ժողովրդին քրիստոնելությունն էր քարոզում, սակայն բնակիչների մեջ հեթանոսությունը շատ ուժեղ էր: Մաշտոցը մտածում է, որ ժողովրդի մեջ քրիստոնելությունը լավ տարածելու համար անհրաժեշտ է Աստվաշծաշունչն ու շատ ուրիշ գրքեր թարգմանել հայերեն:

• Մեսրոպ Մաշտոց Եդեսիայում ստեղծում է հայերեն այբուբենը: Հայերեն այբուբենը ստեղծելուց հետո գնում է գրչության արվեստագետ՝ Հռոփանոսի մոտ, ով գեղագրական ձև է տալիս հայկական գրերին: Գրերի գյուտը տեղի է ունեցել 406 թվին:

• . Մեսրոպ Մաշտոց վերադառնալով Վաղարշապատ սկսում է հայկական ազգային դպրոցների ստեղծման գործը: Մաշտոցն ու Սահակ Պարթևը հավաքում են աշակերտներ ու սովորեցնում են հայերեն տառերը:

• . Մեսրոպ Մաշտոցն իր աշակերտների հետ հայերեն է թարգմանում Աստվածաշունչը և բազմաթիվ կարևոր գրքեր: Առաջին հայերեն թարգանված նախադասությունը, «Ճանաչել զիմաստություն և զխրատ իմանալ զբանս հանճարոյ» նախադասությունն է:

• . Մեսրոպ Մաշտոցը մահացել է 440 թվին, և իր աշակերտ Վահան Ամատունու ցանկությամբ թաղվել է Օշականում:

3 . Արվեստի կենտրոն

Երգել Մ. Մաշտոցի մասին երգ/Մ. Մաշտոցն աղոթեց…/: Նկարել հայոց այբուբենը:

4 . Մաթեմատիկական կենտրոն

Կազմել խնդիր այս թեմայի շուրջ

1 . Մ. Մաշտոցը ծնվել է 361 թվականին և մահացել է 440 թվականին:Քանի տարի է ապրել Մ. Մաշտոցը: լուծում / 440 – 361 = 79/ պատ. 79 տարի

2. Մ. Մաշտոցը ստեղծել է 36 տառ:Ժամանակակից հայերենը ունի 39 տառ: Հետագայում քանի տառով համալրվեց այբուբենը:Լուծում 39-36 = 3 պատ.`3տառով

5. Բեմական կենտրոն

Բեմականացնել դրվագ գրերի ստեղծման գյուտից

-Արքա՛, ձեզ մոտ ենք եկել մտահոգված երկրի ծանր վիճակով: Հայոց աշխարհը մինչև այսօր իրենից չի կարող հեռացնել օրհասական պահերը: Քրիստոնեության լույսը արդեն մի դար է, ինչ լուսավորում է այս երկիրը, բայց մինչև այսօր մեր եկեղեցիներում սուրբ գիրքը կարդում են հունաց և ասորաց լեզուներով:

Սահակ-Այո՛, արքա, ցավալի է, բայց մինչև այսօր մեր եկեղեցիներում աղոթում են օտար լեզուներով: Ո՞ր գյուղացին, ո՞ր քաղաքացին և ո՞ր հայն է հասկանում այդ լեզուները և այս դրության մեջ ի՞նչ լույս, ի՞նչ բարոյական կամ հոգևոր ուղղություն կարող է տալ եկեղեցին ժողովրդին:

Մեսրոպ- Ի ՞ նչ եք կարծում ի՞նչ միջոցով վերացնենք վերահաս վտանգը, օտար ազդեցությունների վտանգը և ձուլման վտանգը, որն անխուսափելի է :

Վռամշապուհ -Ճիշտ եք ասում Հայաստանը, որպես գայթակղության քար, դեռևս մնում է Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև:

Մեսրոպ- Քրիստոնեությունը մեզ հեռացրեց պարսիկներից և մոտեցրեց նենգ բյուզանդացիներին:

Սահակ- Մի խոսքով, մենք երկու կրակի արանքում ենք, օրհասական պահեր դեռ շատ ենք ապրելու:

Մեսրոպ—Մեր ինքնության պահպանման միակ երաշխիքը այբուբենի ստեղծումն է: Արդեն ինչքան ժամանակ է, որ ես Սուրբ Գիրքը քարոզում եմ՝ հունարենից հայերեն բանավոր թարգմանելով: Ների ′ ր ինձ արքա, չկարծեք, թե դժգոհում եմ, ուղղակի գավառում հայոց հեթանոսական կրոնը դեռ պինդ է նստած: Անհրաժետ է անհապաղ թարգմանել քրիստոնեական գրքերը: Քարոզները և ծեսերը կատարել մայրենի լեզվով, ինքնուրույն գրականություն ստեղծել , կրթության լույսը տարածել: Մի ՞թե ես սխալ բան եմ ասում ,արքա′:

Վռամշապուհ-Գուցե շատերը խենթություն համարեն քո ասածը և անհնարին մի բան, բայց պետք է ասեմ, որ քո ասածը իմ սրտին էլ է հաճելի: Ես գիտեմ մի բան, որ Դանիել անունով մի եպիսկոպոսի մոտ կան հայերեն նշանագրեր: Դրանք ես արագորեն հասցնել կտամ ձեզ: Իսկ դու, Մեսրո՛պ, երկրի զանազան վայրերում դպրոցներ հիմնի՛ր: Կրթական հետագա գործը ես կտնօրինեմ արքունական միջոցներով: Դե′, ձեր գործին հաջողություն եմ ցանկանում: Բարին ընդ ձեզ:

Աշակերտ -Այբուբենն այնքան խիստ անհրաժեշտ էր տառապած հային…

Եվ մեր հայ մեծը, նորից աղոթքին ապավինելով,

Հարություն տվեց հայոց տառերին:

Աշակերտ -Տվեց բոլորիս մեր այբուբենը՝ լուսե բանալին,

Եվ պարգևեց մեզ մեր հասունության վկայագիրը:

Այդ փաստը սիրով թղթին է հանձնում

Մեր համեստ Կորյուն մատենագիրը:

Աշակերտ -Տարակուսում էր մեծ վարդապետը.

« Աջից ձախ գրել, թե ՞ հակառակը » :

Եվ որոշումը հստակ կայացվեց.

Տառերն ունեցան գեղեցիկ և լավ դասավորություն:

Երգ ,,36 քաջ խիզախ զինվոր ’’

Աշակերտ -Կատարյալ տառեր՝ հստակ գրությամբ,

Կենսունակ այնքան, որ արդեն ահա քանի-քանի դար

Լուսավորում է մեր ուղին արդար:

Աշակերտ -Կորյունի ասած այդ սքանչելի սուրբ այբուբենով ՝

Այդ ժամանակի կատարյալ գրով,

Մեր մատյանները շուտով գրվեցին,

Եվ տառերն հայոց միշտ եղբայրաբար մեջք մեջքի տված ՝

Իրար օգնեցին:

Տեսանյութ Մ.Մաշտոցի մասին

Հայոց այբուբենն աշխարհում միակն է, որ կազմված է ակրոհնչական եղանակով: Այն կապակցված խոսք է, որ  ուղղված է Աստծուն:Աղոթքը գրվել է 18-րդ  դարում՝ Ղազար Ջահկեցի կաթողիկոսի կողմից:

Աղոթք

 Արարիչ Բոլոր Գոյությունների,

Դատավոր Երկնքի,

Զորավոր Էություն,

Ըստհուն (Հավիտենական) Թագավոր

Ժամանակների, Իրերի, Լույսի, Խավարի, Ծովերի, Կյանքի, Համայնքների,

Ձայն Ղողանջող,

Ճեմարան Մտքի,

Յիսուս (Հիսուս) Նազովրեցի,

Շնորհ Ոգեշունչ,

Չարերի Պատռող,

Ջանադիր Ռաբբի,

Սուրբերի Վկայարան,

Տեր մեՐ Ցանկալի

ՈՒ Փառք Քրիստոսիդ:

Տեսանյութ ,,Այբուբենի գաղտնիքները’’

 Մաշտոցի  ստեղծած ամեն մի տառ հզոր զինվոր է, իսկ  այբուբենը Հայկյան բանակն է: Դարերի ավերիչ շունչը չկարողացավ մարել Մաշտոցի վառած լուսավոր ջահը: Մաշտոցյան գրերը եղան մեր հարուստ լեզվի գանձարանի սուրբ բանալին և է´լ ավելի պայծառացրին հայ միտքը: 

Կշռադատում.

մեթոդով ամփոփել դասը:

զգացի

տեսա

լսեցի

եզրակացրի

Գնահատման փուլ.

Խմբային աշխատանքներում մասնակցած ակտիվ աշակերտների գնահատում:

Դասն ավարտվում է երգով՝ նվիրված Մ. Մաշտոցին

2 . Բնագիտական կենտրոն

Գրել տեղեկություններ Մ. Մաշտոցի մասին

• Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է Տարոնի Հացեկաց գյուղում 361 թվին: Սկզբում եղել է զինվորական, ապա մտել է եկեղեցական կարգ ու դարձել հոգևորական:

• Մեսրոպ Մաշտոց ժողովրդին քրիստոնելությունն էր քարոզում, սակայն բնակիչների մեջ հեթանոսությունը շատ ուժեղ էր: Մաշտոցը մտածում է, որ ժողովրդի մեջ քրիստոնելությունը լավ տարածելու համար անհրաժեշտ է Աստվաշծաշունչն ու շատ ուրիշ գրքեր թարգմանել հայերեն:

• Մեսրոպ Մաշտոց Եդեսիայում ստեղծում է հայերեն այբուբենը: Հայերեն այբուբենը ստեղծելուց հետո գնում է գրչության արվեստագետ՝ Հռոփանոսի մոտ, ով գեղագրական ձև է տալիս հայկական գրերին: Գրերի գյուտը տեղի է ունեցել 406 թվին:

• . Մեսրոպ Մաշտոց վերադառնալով Վաղարշապատ սկսում է հայկական ազգային դպրոցների ստեղծման գործը: Մաշտոցն ու Սահակ Պարթևը հավաքում են աշակերտներ ու սովորեցնում են հայերեն տառերը:

• . Մեսրոպ Մաշտոցն իր աշակերտների հետ հայերեն է թարգմանում Աստվածաշունչը և բազմաթիվ կարևոր գրքեր: Առաջին հայերեն թարգանված նախադասությունը, «Ճանաչել զիմաստություն և զխրատ իմանալ զբանս հանճարոյ» նախադասությունն է:

• . Մեսրոպ Մաշտոցը մահացել է 440 թվին, և իր աշակերտ Վահան Ամատունու ցանկությամբ թաղվել է Օշականում:

 Արարիչ Բոլոր Գոյությունների,

Դատավոր Երկնքի,

Զորավոր Էություն,

Ըստհուն (Հավիտենական) Թագավոր

Ժամանակների, Իրերի, Լույսի, Խավարի, Ծովերի, Կյանքի, Համայնքների,

Ձայն Ղողանջող,

Ճեմարան Մտքի,

Յիսուս (Հիսուս) Նազովրեցի,

Շնորհ Ոգեշունչ,

Չարերի Պատռող,

Ջանադիր Ռաբբի,

Սուրբերի Վկայարան,

Տեր մեՐ Ցանկալի

ՈՒ Փառք Քրիստոսիդ:

Թատերական կենտրոն

Մեսրոպ -Արքա՛, ձեզ մոտ ենք եկել մտահոգված երկրի ծանր վիճակով: չի կարող հեռացնել Քրիստոնեության լույսը արդեն մի դար է, ինչ լուսավորում է այս երկիրը, բայց մինչև այսօր մեր եկեղեցիներում սուրբ գիրքը կարդում են հունարեն և ասորերեն :

Սահակ-Այո՛, արքա, ցավալի է, բայց մինչև այսօր մեր եկեղեցիներում աղոթում են օտար լեզուներով: Ո՞ր գյուղացին, ո՞ր քաղաքացին և ո՞ր հայն է հասկանում այդ լեզուները և այս դրության մեջ ի՞նչ լույս, ի՞նչ բարոյական կամ հոգևոր ուղղություն կարող է տալ եկեղեցին ժողովրդին:

Մեսրոպ- Ի ՞ նչ եք կարծում ի՞նչ միջոցով վերացնենք վերահաս վտանգը, օտար ազդեցությունների վտանգը և ձուլման վտանգը, որն անխուսափելի է :

Վռամշապուհ արքա -Ճիշտ եք ասում Հայաստանը, դեռևս մնում է Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև:

Մեսրոպ- Քրիստոնեությունը մեզ հեռացրեց պարսիկներից և մոտեցրեց նենգ բյուզանդացիներին:

Սահակ- Մի խոսքով, մենք երկու կրակի արանքում ենք:

Մեսրոպ—Մեր ինքնության պահպանման միակ երաշխիքը այբուբենի ստեղծումն է: Արդեն ինչքան ժամանակ է, որ ես Սուրբ Գիրքը քարոզում եմ՝ հունարենից հայերեն բանավոր թարգմանելով: Անհրաժետ է անհապաղ թարգմանել քրիստոնեական գրքերը: ,

Վռամշապուհ- Քո ասածը իմ սրտին էլ է հաճելի: Ես գիտեմ մի բան, որ Դանիել անունով մի եպիսկոպոսի մոտ կան հայերեն նշանագրեր: Դրանք ես արագորեն հասցնել կտամ ձեզ: Իսկ դու, Մեսրո՛պ, երկրի զանազան վայրերում դպրոցներ հիմնի՛ր: Կրթական հետագա գործը ես կտնօրինեմ արքունական միջոցներով: Դե′, ձեր գործին հաջողություն եմ ցանկանում: Բարին ընդ ձեզ:

Մեսրոպ -Այբուբենն այնքան խիստ անհրաժեշտ էր տառապած հային…

Եվ ես, նորից աղոթքին ապավինելով,

Հարություն կտամ հայոց տառերին:

Վռամշապուհ արքա - « Աջից ձախ գրել, թե ՞ հակառակը » :

Եվ որոշումը հստակ կայացվեց.

Տառերն ունեցան գեղեցիկ և լավ դասավորություն: