Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
средняя общеобразовательная школа
пос. Мизур Алагирского района РСО-Алания
«Мæ уарзон мадæлон æвзаг »
Мероприятие к дню осетинского языка и литературы
Учитель начальных классов
Каргинова Лариса Таймуразовна
17.05.2021
17 май 2021
Мызуры посёлочы библиотека
(Мероприятие было проведено совместно с поселковой библиотекой)
Архайджытæ 2-4 кълæсты ахуырдзаутæ
1 амонæг: Хъæрджынты Ларисæ Таймуразы чызг
2 амонæг: Сохиты Нинæ Барисы чызг
Сценари
«Мæ уарзон МАДÆЛОН ÆВЗАГ»
Ирыстоны ГИМН
1 амонæг: - Уæ бонтæ хорз, зынаргъ æмбæлттæ! Æгас нæм цæут æмæ уыл рæсугъд
бæрæгбæттæ цæуæд!
2 амонæг: - Добрый день дорогие друзья! Добро пожаловать на наш праздник!
1 амонæг: - Абон нæ республикæйы адæм ирон æвзаджы бæрæгбоныл цин кæнынц.
2 амонæг: - Сегодня вся республика празднует день осетинского языка и литературы.
1 амонæг: - Ирон бæрæгбон та æнæ рæсугъд фæндырдзагъдæй, æнæ аив кафтæй нæ
фидауы
2-æм къласы ахуырдзутæ кафынц «Хонгæ»
1 амонæг : - 1899 азы фынддæсæм майы фыццаг
хатт рацыд мыхуыры Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæты
æмбырдгонд ”Ирон фæндыр”. Уымæ гæсгæ 2003 азæй фæстæмæ
15 майы бæрæг кæнæн ирон æвзаг æмæ литературæйы
бон.
2 амонæг: - В 1899 году 15 мая впервые вышел в печати первый сборник стихов Коста
Левановича Хетагурова «Осетинская лира». С 2003 года
15 мая мы празднуем день осетинского языка и литературы.
Куыд хъæздыг у ирон æвзаджы суадон!
Нæ байсысдзæн æнустæм дæр йæ цад.
«Ирон фæндыр» - нæ зондамонæг фаззон,
Хæссы сæрибар, амонд æмæ цард.
Нæртон æвзаг – нæ хæхты хуызæн рагон,
Ныййарæг мадау, ды уымæн зынаргъ.
Къостайы фæдзæхст ма рох кæнут абоН,
Æххæст кæнут йæ бæллицтæ сымах!
1 амонæг: - Алы адæмы хаттæн дæр йæ мадæлон æвзаг у се ппæтæй стырдæр хæзна. Ирон
адæмæн се стырдæр хæзна у ирон æвзаг.
2 амонæг: - Богатство каждого народа заключается в знание языка. Самое большое
богатство нашего народа в том, что мы сумели сохранить наш язык, несмотря
ни на что.
«Ирон æвзаг» 3-æм къласы ахуырдзутæ
Ирон æвзаг – нæ хæзнаты хæзнадæр,
Æвидигæ, алутонау, йæ тых.
Нæй махæн уымæй а зæххыл зынаргъдæр,
Æнустæм у æнæмæлгæ, хъæддых.
Нæ зарджытæ ирон æвзæгыл зарæм,
Нæ истори ирон дзырдтæй фыссæм.
«Мадæлон æвзаг» 2-æм ахуырдзутæ
Мах нырма стæм сабитæ, Цас уарзæм ирон æвзаг,
Афтæмæй фыссæм. Уый зæгъæн дæр нæй.
Ахуыр кæнæм абетæ, Мады рæвдыд, мады ад
Чингуытæ кæсæм. Базыдтам дæуæй.
Цас аргъæуттæ базыдтам, Бон изæрмæ кадджытæ
Цас диссæгтæ, Цас.мах фæкæсæм фаг
Раст, цыма, зæрватыккау, Зæрдæйæн куыд адджын дæ
Чиныг у æгас Мадæлон æвзаг
1 амонæг: - Адæмы зонд æмæ зæрдæмæ фæндаг ссарыны тæккæ хуыздæр æмæ растдæр
мадзал у уыдонæн се взаг базонын. Адæмæн се взаг цас тыгдæр базонай,
уыйбæрц сын тынгдæр базондзынæ сæ зонд æмæ сæ зæрдæ, - фыста уырыссаг
фыссæг К. Д. Ушинский.
2 амонæг: - Обращаться с языком кое-как – значит и мыслить кое – как: неточно,
приблизительно, - писал русский писатель А.Н.Толстой.
1 амонæг:
- Дунейы тæккæ хуыздæр хæрзтæн
У сæ хуыздæр мадæлон æвзаг,
Чи йæм кæсы иунæг боны цæстæй,
У гъеуый йæ адæмæн знаг,
– фыста ирон фыссæг Цæгæраты Гиго.
2 амонæг:
- Для познания, какого ни есть народа
старайся прежде изучить его язык,
- писал великий ученый Пифагор.
Ирон æвзаг. Соттиты Риммæ
Цæудзысты азтæ, ивдзысты фæлтæртæ,
Æнусты сæрты хиздзæнис æнус,
Фæлæ уæддæр, алайнаг дзырды зæлтæ,
Ирон зæххыл сымах уыдзыстут буц.
1 амонæг: - Ирон æвзагыл дзурынмæ кæддæриддæр тырнырдтой æндæр адæмы
минæвæрдтæ æмæ сын уый сæ кад дæлдæр никуы фæкодта. Сæ
рæстæджы уырыссаг стыр ахуыргæндтæ Шегрен æмæ Миллер
иттæг хорз сахуыр кодтой йæ фыццаг грамматикæ. Ныртæккæ ирон
æвзаг наукон æгъдауæй ахуыр кæнынц бирæ фæсарæйнаг бæстæты.
Дауыраты Харитон.
2 амонæг: - Истинная любовь к своей стране немыслима без любви к своему языку. -
говорил русский писатель К.Г. Паустовский.
1 амонæг: - Нæ зындгонд ирон ахуыргонд Абайты Васо та афтæ фыста: Ахуыргонд
адæймаг æппæты фыццаг йæ мадæлон æвзаг сахуыр кæны, стæй уæд æндæр
адæмы взæгтæ.
Мадæлон æвзаг
…Сты зондæн уацхæссæг
Æппæт дунейы взæгтæ
Нæ дзы зонын хæстæг æви дæрддаг,
Фæлæ ныххойыс зæрдæйы къæсæртæ
Æрмæстдæр ды – мæ мадæлон æвзаг.
Таурæгъ «Хуыцауы зæхх»
Ис ахæм рагон таурæгъ:
Хуыцау, дам, Дуне арæзта. Йæ куыст фæци æмæ загъта: Ныр та ахæм бæстæ аразын, мæхæдæг кæм цæрон. Æмæ сфæлдыста Ирыстон. Кавказы хæхты астæу æрбынат кодта Ирыстон. Йæ иу кæрон Арвыкомы æнусон хæхтæ, иннæ кæрон Мæздæджы æнæкæрон быдыртæ.
Æнусон цъититæ, хæххон æхсæрдзæнтæ, абухгæ цæугæдæттæ, бæркадджын быдыртæ, фыдæлты мæсгуытæ, цъæх – цъæхид арвыл хæххон цæргæс, сыгъдæг уæлдæф, æмæ хосгæнæг суæрттæ, фосы дзуг æмæ хохаг фиййауы уадындзы цагъд.
1 амонæг: - Ацы Хуыцауæй хорзæхгонд зæххыл фæзынди дунемæ ирон
адæмы уарзондæр хъæбул Хетæгкаты Къоста.
Æмдзæвгæ Къостайы лæвар. /Чеджемты Æхсар)
1 амонæг: - Адæмон аргъæуттæ, таурæгътæ æмæ кадджытæ сдзырдтой
рæсугъд поэтикон хъæлæсæй Къостайы чиныджы.
2 амонæг: - Народные сказания и легенды ожили и были рассказаны
красивым поэтическим языком Коста.
1 амонæг: - Дунейыл цы æвзæгтæ ис, уыдонæй бирæтæ сæфты къахыл лæуд
сты, цæмæй уыдоны ′хсæн ирон æвзаг дæр ма фæуа, уый
тыххæй нæ хъæуы Къостайы рæсугъд æвзаг цæсты гагуыйау
хъахъхъæнын. Тынг цымыдисаг кæсы бирæ ахуыргæндтæм ирон æвзаг.
Суанг ма йæ фæсарæйнаг университетты дæр ахуыр кæнынц.
2 амонæг: - На Земле тысячи языков и многие из них на грани исчезновения.
Нельзя допустить, чтобы язык Коста оказался в их числе.
Во многих зарубежных странах осетинский язык, как один из самых
древних, вызывает интерес ученых языковедов. И
является предметом изучения студентов
1 амонæг: - Афтæ фæзæгъынц æвзаг, дам, бинонты ′хсæн гуыры. Сывæллон
йæ бинонты хсæн фыццаг ныхас иронау куы фехъуса, фыццаг
ирон зарæг куы сахуыр кæна, зæрдæйæ йæ уæд бауарздзæни,
гъеуæд ын уыдзæни мадæлон.
2-æм æмæ 3-æм къласы ахуырдзутæ дзурынц æмдзæвгæтæ
Æмдзæвгæ Авдæны зарæг.
Сабийæн авдæнмæ дзидзи мад дары,
Мидбылты худгæ йын «А – ло – лай» зары.
Саби дæр раст цыма зарæг æнкъары,
Мады ныхæстимæ не ´взаг æмбары.
Æмдзæвгæ Иры зæхх. Чеджемты Æхсар.
Иры зæхх – Нарты фыдыбæстæ.
Иры цот – хурмæ тырнæг.
Ацы бæрзонд хæхты цæргæстæ
Никуы фæтæхынц ныллæг.
Æмдзæвгæ Мадæлон æвзаг. Даурæ.
Дзур, мæ къона, дзур иронау.
Азтæ атæхдзысты бонау.
Хорз лæг уыдзынæ кæддæр.
Бахъæудзæн дæ гъеуæд сæр.
Базон кафын æмæ зарын,
Зон дæ адæмы нымайын.
Ма у не гъдæуттæн ызнаг.
Уарз дæ мадæлон æвзаг.
Æмдзæвгæ
Ирон дæн æз, æз дзурдзынæн иронау!
Зынаргъ мын у мæ мадæлон æвзаг!
Мæйдар æхсæв нын рухс уыдзæнис бонау,-
Ирон æвзаг ирон фарнæй у дзаг.
3-æм къласы ахуырдзутæ кафынц «Симд»
Сценкæтæ:
1 - амонæг: Ныр та бакæсæм цыбыр юмористикон сценкæ «Раст дзуапп»
Æххæст æй кæнынц 2 кълас
Сценкæ «Раст дзуапп»
Ахуыргæнæг: Симон «4» ма мын «2»- ыл фæдих кæн.
Симон: ( архайы, нæ йын уайы) Æмæ цы фæдих кæнон?.
Ахуыргæнæг: Цыппар фæткъуыйы фæдих кæн дæхи æмæ Сосланыл.
Симон: Æртæ мæн, иу иу та Сосланы.
Ахуыргæнæг: Æмхуызон сæ фæдих кæн.
Симон: Æмæ Сослан мæнæн æрдæгыл фæдих кæнит. Стæй дыргъæй фæткъуыйы едтæмæ ницы уарзын , æмæ дзы фылдæр нæ раттдзынæн.
Ахуыргæнæг: Хорз уæдæ, кæд фæткъуы нæ дæттыс, уæд тачылауитæ фæдих кæн.
Симон: Уый уыдзæн цыппар .
Ахуыргæнæг:Цæмæн цыппар?
Симон: Уымæн æмæ æз чылауитæ нæ уарзын æмæ сæ иууылдæр Сосланæн дæттын.
Ахуыргæнæг: Æвæццæгæн æй нæ зоныс æмæ афтæ æфсæндтæ кæныс.
Симон: Уæдæ йæ кæд ды зоныс, уæд ма йæ зæгъ.
Ахуыргæнæг: Æз æй зонын, фæлæ ма дæ боныг радав.(дæтты йæм æй)
«4»-ы « 2»йыл куы фæдих кæнæм, уæд дын йæ дзуапп фыссын дæ боныджы «Дыууæ»!!! Уый дын раст дзуапп.
Симон: (Йæ боныг райста æмæ ацыд).
Кæрон.
2 амонæг: Бакæсæм иннæ сценкæмæ «Ирон чызджытæ» 3 кълас
Сценкæ«Ирон чызджытæ».
(Дыууæ чызджы æрбауайынц. Хъæуы уазæг сæм хæстæг бацыд, æмæ сæм дзуры)
Уазæг: - Уæ бон хорз чызджытæ!
Фатик: - Здрасте!
Светик: Привет!
Уазæг: Иронау нæ зонут, ацы хорз чызджытæ?
Фатик: - Æз зонын. Скъолайы дæр ирон проходит кодтон. Фæлæ мæнæ Светик хорз нæ зоны, уый половина осетинка у.
Уазæг: Ома куыд половина?
Фатик: - Йæ мад уырыссаг у.
Уазæг: Æмæ уæд ды та цахæм осетинка дæ? Стæй дæ ном цы хуыйны?
Фатик: Æз та целая осетинка дæн. Стæй мæ ном та Фатик.
Светик: Фатикæн йæ родителтæ осетинтæ сты дыууæ дæр.
Уазæг: Æмæ ахуыр та кæм кæнут?
Светик: Æз Владикавказский техникумы, первый курсы.
Фатик: Æз дæр Светикы однокурсница дæн.
Уазæг: Æмæ цæргæ та кæм кæнут?
Фатик: Æз Ардонский дæн.
Светик: Æз та Владикавказский.
Уазæг: О, оооо! Уæдæ уæ иу горæттаг у, нæ?
Светик: О, о ! Æз Владикавказаг горæттаг дæн.
Уазæг: Уæдæ мæм хъусут, целая осетинка æмæ половина осетинка.
Иронау дæ ном хуыйны Светланæ, кæнæ Ацырухс. Дæуæн та Фатимæ. Стæй уæ иу Дзæуджыхъæуккаг у, иннæ та Æрыдойнаг. Стæй уæ целый æмæ половина дæр ничи у, Фатимæ у сыгъдæг ирон, кæцы Светикæй ницæмæй хицæн кæны.
Светланæ дæр ирон, фæлæ ахæмы фæхонæм æрдæг ирон.
Смахмæ та куыд фæкаст, истæмæй хицæн кæнынц кæрæдзийæ Фатимæ æмæ Светланæ?
Мæнмæ гæсгæ дыууæ дæр æмхуызон сты. Светиктæ æмæ Фатиктæ дæр , уымæн хуыйнынц.
Кæрон
1 амонæг: - Нæ абоны бæрæгбон кæронмæ æрхæццæ. Фæлæ нæй кæрон ирон
аив ныхасæн, ирон æгъдауæн, ирон æфсармæн.
«Мæлæн дын нæй, мæ фыдæлты æвзаг,-
Дæ зæронд мад у ацы зæххы къори,
Æмæ куы сæфай ма зæгъæд ызнаг,-
Дæуимæ сæфы дунейы истори!»
2 амонæг: - Тынг æхсызгон нын у абон кæй æрбамбырд стæм, æмæ та мæнæ нæ иумыйаг рæсугъд ирон бæрæгбоныл кæй бацин кодтам. Адæймаг фыццаг йæхи хъуамæ уарза, стæй та искæй. Де ‘взаг ды куыннæ уарзай, уæд æндæр нацийы та кæм хъæуы.
Алы иронæн дæр сæрбæрзондæй йæ бон хъуамæ уа зæгъын: «Æз дæн ирон».
1 амонæг: - Цины бæрæгбæтты æмбæлут.
2 амонæг: - Хæрзбон!
Мероприятие закончилось выставкой книг на осетинском языке
784
61 110 
