Кыргызстандын көлдөрү жана суу сактагычтары

Т.ОРМОНБЕКОВ АТЫНДАГЫ №28 МЕКТЕП-ЛИЦЕЙИ

География мугалими:

Таңкузиев Союзбек Халмирзевич

8-класс

География сабагы

Тема: Кыргызстандын көлдөрү жана суу сактагычтары

Саламатсыздарбы урматтуу агай-эжекелер жана окуучулар!

КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨЛДӨРҮ ЖАНА СУУ САКТАГЫЧТАРЫНА САЯКАТ.

МАКАЛДАРДЫ УЛАГЫЛА. 1. СУУ ӨМҮРДҮН …. 2. СУУ СЫЙЛАГАН ЗОР БОЛООР, … . 3. ТООНУ, ТАШТЫ СУУ БУЗАТ,АДАМ ЗАТТЫ … 4. АККАН АРЫКТАН … . 5. ЭЛ БАШЫ БОЛГУЧА … .

Сабактын темасы: Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү жана суу сактагычтары.

Сабактын максаты:

1.Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү жана суу сактагычтары боюнча маалымат алышат.

2. Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү жана суу сактагычтарын картадан аныктап, контур картага жазганды Ү йр Ө н Ү ш Ө т.

3.Сууну сарамжалдуу пайдаланууга тарбияланышат.

КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨЛДӨРҮ КЫРГЫЗСТАНДА КӨЛДӨРДҮН САНЫ 500 ДӨН АШЫК.КӨЛДӨР БӨГӨЛГӨН,ЧУҢКУРЛАРДАГЫ ЖАНА АРАЛАШМА ЖОЛ МЕНЕН КАЛЫПТАНГАН БОЛУП ҮЧКӨ БӨЛҮНӨТ .

. Ысык-Көл

. Көл-Төр

. Ала-Көл

. Беш-Таш

. Мецбахер

. Көл- ү көк

. Кара-Токо

Кылаа-Көл .

. Жуукучак

Кашка-Суу .

. Соң-Көл

. Сары-Челек

. Жашыл-Көл

. Өкүргөн-Көл

. Кара-Суу

. Сары-Көл

. Капка-Таш

Таш-Булак .

. Чатыр-Көл

. Көл-Суу

Кулун .

. Ай-Көл

Ысык-К ө л

Ысык-Көл.

УЗУНДУГУ-182 КМ ТУУРАСЫ-58 КМ АЯНТЫ-6236 КМ² КӨЛӨМҮ-1738 КМ³ ЭҢ ТЕРЕҢ ЖЕРИ-668М ТУЗДУУЛУГУ-5,8% ‰ СУУ ТОПТОО АЯНТЫ-15,844 КМ² КУЙГАН ДАРЫЯЛАР~ 80 ДАРЫЯ ДЕНИЗ ДЕНГЭЭЛИНЕН БИЙИКТИГИ 1607 М

С о ң -К ө л

Соң-Көл  Тянь-Шань тоолорунун кооз к ө л ү болуп саналат.  “Со ң -К ө л” деген с ө з “Акыркы к ө л” деген маанини билдирет. Ал Нарын облусунун т ү нд ү к-батыш б ө л ү г ү нд ө г ү “Со ң -К ө л тоо” менен “Молдо тоонун” кырларында жайгашкан зор ө р өө нч ө д ө , де ң из де ң гээлинен 3016 м бийиктикте жайгашкан. К ө лд ү н узундугу 29 км , ал эми туурасы – 18 км , тере ң диги – 22 метрди т ү з ө т. Бул к ө л Кыргызстандагы э ң ири ич үү ч ү суу топтолгон жай болуп саналат. К ө лд ү н бетинин аянты – 278 кв . км.  

Соң-К ө лд ү н суусу тоолордон агып т ү шк ө н чакан дайралардын эсебинен толукталып турат, ал эми көлдөн Со ң -К ө л дайрасы агып чыгып, оргуштаган Нарын дайрасына кошулат.

Чатыр-К ө л

Чатыр–Көлүн  — көркүнө чыгарган, баш аягына жетпей созулган  Торугарт  тоо кыркалары түштүктө созулса, анын түндүгүнүн  Ат-башы  тоолорунун түгөнгүс кыркалары курчайт. Андагы мөнгүлөрдөн эрип аккан мөлтүр-тунук, кашка суулар жерден сызылып чыккан булак сууларына кошулуп, Чатыр-Көлгө тынымсыз куюп көлөмүн толтуруп турат. Жалпысынан алганда көлгө 50дөн ашуун суулар куят. Алардын ичинен тынымсыз көлдү толтурган  Көк-Аргын ,  Муз-Төр , Таш-Булак, Муз-Бел, Айрык, Үч-булак суулары бар. Чатыр-Көлдүн узундугу 23, туурасы 11 километрге созулуп, аянты 170,62 чарчы км . Көгөргөн көлдүн күзгүдөй чагылган аймагын түзөт. Анын тереңдиги 7 метрден баштап 19 метрге жетет.

Сары-Челек

Сары-Челек к өлү Тоскоол , Тоскоол-Ата ,  Чаткал  кырка тоосунун  Ат-Ойнок кырка тоосуна  такалган жерде  Кожо-Ата , суусунун алабында жайгашкан к ө л.  Аксы районунун  аймагында. Деңиз де ң гээлинен 1873 м бийиктикте. Узундугу 7,5 км, орточо жазылыгы 650 м (э ң жазы жери 2280 м), кууш жери 300 м. Аянты 4,92 км кв. Орточо тереңдиги 98 м (э ң тере ң жери 234 м). Тере ң диги боюнча  Кыргызстанда  2–орунда( Ысык-Көлдөн  кийин). Жээги к ө б ү нч ө тик, жардуу,булу ң -буйткалуу. Суунун тунуктугу 16 м.  Сары-Челек  жер титирегенде эбегейсиз зор к ө чк ү ө р өө ндүн таманын б ө г ө п калышынан пайда болгон. Ошондуктан к ө лд ү н формасы тоо ө р өө н ү н ү н формасын кайталап узатасынан жатат. К ө лг ө   Сары-Челек  суусу куюп,андан Тоскоол суусу агып чыгат. К ө л т ү б ү нд ө г ү тектон жаракалардан булактар чыгат .

Мерцбахер к ө л ү

Мерцбахер көлүнүн аянты 4,5 км², тере ң диги 60 м , узундугу 4 км , дениз денгээлинен бийиктиги 3304 м , Ысык-Көл областынын чыгышында Т үштүк-Эң илчек мө ң гүсүнүн аймагында орун алган.

Кыргызстандагы ири суу сактагычтар :

№

1.

Суу сактагычтардын аттары

Токтогул

2.

Аянты (км²)

Плотинасынын бийиктиги (м)

284,3

Киров

3.

215

Орто-Токой

26,5

4.

5.

83,1

25

Күрпсай

Папан

52

6.

12,2

110

7,1

Т ө ртк ү л

7.

120

Үч-Коргон

6,6

8.

9.

34

4

Найман

Ала-Арча

31

3,2

10.

40,5

5,21

Базар-Коргон

22

2,8

2,5

КЫРГЫЗСТАНДЫН СУУ САКТАГЫЧТАРЫ К ЫРГЫЗСТАНДА ЖАЛПЫ АЯНТЫ 1 КМ КВ. ЖОГОРУ 11 ИРИ СУУ САКТАГЫЧ БАР.

Ала-Арча .

. Сокулук

Чат-Базар .

. Киров

. Орто-Токой

Токтогул .

. Камбар-Ата 1

ү ч-Коргон .

. Күрпсай

. Көгарт

. Базар-Коргон

. Андижан

. Найман

Араван .

Сох .

. Папан

. Төтркүл

«Блиц» сууроолор:

1.КЫРГЫЗСТАНДА КАНЧА ИРИ КӨЛ БАР? 2.КЫРГЫЗСТАНДА КАНЧА ИРИ СУУ САКТАГЫЧТАР БАР? 3.КӨЛДӨР КАНЧАГА БӨЛҮНӨТ? 4.ЫСЫК-КӨЛДҮН АЯНТЫ? 5.СОҢ-КӨЛДҮН АЯНТЫ? 6.ЧАТЫР-КӨЛДҮН АЯНТЫ? 7.САРЫ-ЧЕЛЕК КӨЛҮНҮН АЯНТЫ? 8.ТОКТОГУЛ СУУ САКТАГЫЧТЫН АЯНТЫ? 9.КИРОВ СУУ САКТАГЫЧТЫН АЯНТЫ? 10.ПАПАН СУУ САКТАГЫЧЫНЫН ТЕРЕНДИГИ?

ҮЙ ТАПШЫРМА:

КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨЛДӨРҮ ЖАНА СУУ САКТАГЫЧТАРЫН КАРТАДАН АНЫКТАП, КОНТУР КАРТАГА ЖАЗГУУ ЖАНА КИТЕПТЕН ТЕМАНЫ ОКУУ.

К ӨҢҮ л бургандарыныздарга рахмат! Биздин бүгүнкү саякатыбыз аяктады.