Тарых предметинен сабак иштелмеси

МАВЗУ : КУШОН ИМПЕРИЯСИ

Дарснинг мақсади:

• Кушан империясининг тузулиши, худудлари ва чорвачилиги хақида маълумот олишади.
• Ўқиб ўрганиш билан билимларини оширишади.
• Олган билимларин турмушда қўллашга йўналтиришади

Дарснинг бориши :

• Ўтилган дарсни сўраш ва баҳолаш.
• Янги мавзуни баён қилиш .
• Мустахкамлаш

УЙГА ВАЗИФАНИ СЎРАШ .

• Халқларнинг буюк кўчиши нечи асрга чўзилган ?

Халқларнинг буюк кўчиши уч асрга чўзилган .

Халқларнинг буюк кўчиши уч асрга чўзилган .

Атилла ким ?

Атилла хунн уруғларининг Европадаги давлати лашкарбошиси эди

Янги мавзу:

• Кушон подшолиги. Эрамиздан аввалги 140-130 йилларда Юнон-Балх подшолиги ҳудудини кўчманчи юэчжи уруғлари босиб олган. Уруғлар бошлиғи Гуйшан (кушон) исмидан Кушон давлати, деб аталган. Айрим маълумотларга кўра, кўчманчи уруғлар Хитойнинг Шинжон ҳудудидан кўчиб келиб, Шимолий Балх (Афғонистоннинг шимоли, Ўзбекистоннинг жануби) ҳудудида жойлашган. Подшолар Кудзула Кадфиз, унинг ўғли Вима Кадфиз ва невараси Канишка раҳбарлиги остида катта ҳудудларни буйсундиришган. Шунинг учун подшоликнинг гуллаб-яшнаган даври Ка- нишка билан ўғли Хувишка подшолик қилган даврга тўғри келади .

• Бу даврда Кушон ҳокимияти шимолий Ҳиндистонда мустаҳкамланган. Парфия ва саклар билан ғолибона уруш олиб борган. Кушон империяси- нинг пойтахти Кушон шаҳридан жинуби-ғарбий Ҳиндистондаги Пешавор шаҳрига кўчирилган. Рим, Хань империялари сингари Кушон ҳам буюк империяларнинг бирига айланган. I аср бошида Эронда пайдо бўлган Сосонийлар давлати Кушон империясига бир неча марта зарба беради. Натижада Кушон империяси кўплаб мулкидан ажраган.
• Шундай килиб, IV асрда Кушон империяси қудратини йўқотган.

• Кушон империясининг хўжалиги қандай ривожланган? Ўтроклашган халк сони ўсган. Қақраган чўлларга канал қазиш орқали сув етказилиб гуллаб-яшнаган воҳалар пайдо бўлган. Ерлар темир тишли омоч би лан ҳайдалган. Шаҳарлар ва шаҳар кўринишидаги қишлоқлар жуда тез кўпайган. Натижада мамлакатда шаҳар маданияти шаклланиб, ривожла- на бошлаган. Шаҳарларга будда ибодатхоналари, мажмуалар ўзгача кўрк бағишлаган. Шаҳарлар ҳунармандчилик ва савдо марказларига айланган. Кушонликлар Буюк Ипак йўли орқали Миср, Рим, Ҳиндистон, Хитой им- периялари билан савдо-сотиқ қилишган.

• Кушонликлар товар сифатида темир, рангли металлар, мўйнали тери- лар ва бошқа буюмларни сотишган. Кушонга Хитойдан ипак газламалар

• лак, кўзгу, ғарбдан хўжалик аслаҳалари узлуксиз келиб турган. Кушон шаҳарларидан топилган металлга ишлов бериш устахоналари ва темир эритиладиган керамик мешларнинг қолдиқлари Кушонда ҳунармандчилик яхши ривожланганидан далолат беради. Кушон даврида гилдан сопол идишлар ясалган. Яхши пишитилиб, юзаси ранг билан бўёқланиб, ялти- ратилган. Бу идишлар айланма дастгоҳда моҳирлик билан тайёрланиб, уларга бир ёки иккита кулок (даста) қилинган. Юзаси ўсимликларнинг тасвири ёки уйма-чизма безаклар билан жилоланган. Демак, Кушонда хунармандчилик уй-рўзғор хўжалигидан ажраб чикиб, алоҳида ишлаб чиқариш соҳасига айланган. Темирга, суякка тасвир чизиш санъати ҳам юксак даражада ривожланган. Кушонда металл тангалар чиқарилган.

МУСТАХКАМЛАШ:

Кушон давлатига қачон асос солинган?

Кушонликлар Буюк ипак йўли оқали қайси империялар билан алоқа қилган?

УЙГА ВАЗИФА :

• 8 123-127 БЕТЛАРНИ ЎҚИБ СЎЗЛАБ ИШ ДАФТАРИГА ЁЗИБ КЕЛАМИЗ