Кристаллическая структура оксида цинка нанородина

Bitiruv malakaviy ishining maqsadi: Zno nanorodlari matritsasida katta quvvatli ultrabinafsha nur ta’sirida paydo bo’ladigan nurlanishning vaqtiy xarakteristikalarini o’rganish.

3

Rux oksidi nanorodining kristall tuzilishi

Zno strukturasining kristall tuzilishi

5.2042 A 0 ≤ c ≤ 5.2075 A 0

3.2475 A 0 ≤ a ≤ 3.2501 A 0 [0001] kristallni o’sish yo’nalishi ko’rsatadi.

a) o’tuvchi nurda ishlovchi elektron mikroskopda olingan tasviri.

b) elektron difraksiyaning tasviri

4

ZnO nanorodlarini o’stirish texnologiyasi

Rux oksidi nanorodlarini sintez qilish qurilmasining ishchi qism- lari sxemasi. Bunda 1 – oqova kvarts reaktor, 2 – rux solinuvchi idishcha, 3 – ichki ampula, 4- tagliklar, 5 –elektr qizitgich.

Rux oksidi nanorodlarining “o’z – o’zini kataliz“ jarayonida o’sishini sxematik ko’rinishi. 1 – rux tomchisining tuzilishi (boshlang’ich jarayon), 2 – tomchi tagida ZnO kristalining paydo bo’lishi, 3 – ZnO nanorodlarining o’sishi, 4 – Rux tomchisining bug’lanishi (jarayonning yakunlanishi ).

Eksperimental qurilma tarkibiy qismlari

1–N 2 azot lazeri 2–kvarts plastin- kalar, 3 va 4–kvarts linzalar, 5–diaf- ragma 6–o’rganilayotgan na’muna, 7–foto qabul qilgich, 8–kondensorlar, 9–filtrlarni almashtirish tizimi, 10–monoxramator, 11 , 12–foto ko’pay- tirgich, 13–kommutator, 14–kechikish chizig’i, 15–osillograf, 16–boksikarinteg- rator, 17–voltmeter, 18–ikki koordinatali printer, 19–kompyuter, 20 – printer.

ZnO nanorodlarida uyg’otuvchi nur intensivligiga bog’liq holda nurlanishning kuchayishi

ZnO nanorodi matritsalarining uyg’otuvchi nurning turli quvvat zichliklarida olingan lyuminessentsiya spektri.

N anorodda uyg’ongan majburiy nurlanish uni chegaralab turuvchi kremniy va havo qatlaridam qaytib kuchayadi.

Intensivlik 389 nm da maksimumga erishadi.

R SiZnO =0.17

R ZnOh =0.18

ZnO nanorodlari lyuminessentsiyasi davomiyligining uyg’otuvchi nur intensivligiga bog’liqligi

Quvvat zichligining kichik qiymat- larida davomiylik ~ 6.5 ns ni katta qiymatlarida 2.8 ns ni tashkil etdi.

Uyg’otuvchi yorug’lik quvvati zichligining turli qiymatlarida olingan ZnO nanorod matritsasining lyuminessentsiya impulsining ko’ri- nishi

ZnO nanorodi lyuminessentsiyasi davomiyligining to’lqin uzunlikka bog’liqligi

Lyuminessentsiya maksimumida davomiylik 1 ns ga teng. Maksimumdan kichik va katta to’lqin uzunliklarda davomiylik ortadi. Bundan ko’rinadiki, bu to’lqin uzunliklarda nurlanish spontan nurlanishdir.

Xulosalar

• ZnO nanorod matritsasi N 2 – lazeri yordamida uyg’otilganda lyumines- sentsiya kuzatildi, uning maksimumi 389 nm to’lqin uzunligida joylashgan va bu ZnO ning bieksiton nurlanishidir.
• Quvvat zichligining kichik qiymatlarida balandlik yarmidagi impuls kengligi taxminan 6.5 ns ni, katta qiymatlarida esa 1 ns ni tashkil etishligi aniqlandi. Davomiylikning quyi chegarasi asbobning o’lchash chegarasidan kichik
• ZnO nanorodi lyuminessentsiyasi davomiyligi to’lqin uzunligiga bog’liq bo’lib, lyuminessentsiya maksimumi (389 nm) da eng kichik qiymatni 1 ns ni, 389 nm dan kichik va katta to’lqin uzunliklar sohasida esa impuls davomiyligi bir xil tarzda ortib borishi aniqlandi.

E’tiboringiz uchun raxmat!