Саба?ты? та?ырыбы: "К?нерген с?здер, т?ра?ты тіркестер ж?не жа?а с?здерден ?ткенді ?айталау"
Саба?ты? ма?саты:
Білімділігі: о?ушыларды? ?ткен та?ырыптары бойынша ал?ан білімдерін тексеру. Дамытушылы?ы: к?нерген с?здер,жа?а с?здер,т?ра?ты тіркестер та?ырыбы бойынша білімдерін ке?ейтіп,тіл байлы?тарын дамыту
Т?рбиелілігі: о?ушыларды к?ркем ?дебиетті с?юге,?деби тілде с?йлеуге т?рбиелеу
Саба? т?рі: ?айталау, тіл ?старту,
Саба? ?дісі: сайыс
П?наралы? байланыс: к?ркем ?дебиет,тарих
К?рнекіліктер: топшамалар,?обдиша, интерактивті та?та
Саба? барысы:
?йымдастыру кезе?і;
О?ушыларды 3 топ?а б?лу.
1. зерделілер
2. ойшылдар
3. тап?ырлар
?й тапсырмасына шолу.
С?ра?-жауап. Интерактивті та?тадан к?рсетіледі.
1. Лексика дегеніміз не?
2. К?нерген с?здер дегеніміз не?
3. Т?ра?ты тіркес деген не?
4. Жа?а с?здер деген не?
Ерте, ерте, ертеде бір ?ш ?ария дос болыпты.Олар: К?небай, Жа?абай, Т?ра?бай. Олар ?за? жылдар бойы тату дос бол?ан. К?ндерді? бір к?нінде ?шеуі бір м?мілеге келе алмай, дауласып ?алады.
К?небай былай дейді:
- Мен сендерді? екеуі?нен де баймын. Мені? с?здерім бірнеше ?асырдан бері келе жат?ан халы?ты? асыл ?азынасы, халы? ?ткен тарихын мен ар?ылы біледі, сонды?тан халы? мені ?ана ?ажет етеді,- дейді.
Жа?абай ?арнын керіп:
- Ей, К?небай, сен неменеге жетісіп т?рсы?. Халы? сені? с?здері?ді ?олданбайды. Сені? с?здері? к?нделікті ?олданыстан шы?ып ?ал?ан. Халы? оны ?мытып ?ал?ан да шы?ар. Ал, мен болсам ?о?ам дамы?ан сайын байимын. Халы? мені? с?здерімді жиі ?олданады. Мен ?лкен ?ажеттілікке иемін. ?азіргі ?о?амда халы??а е? керегі мен боламын. – дейді.
Т?ра?бай ?зіні? салма?ты мінезімен:
- Ей, достарым, неменеге ?ызыл ке?ірдек болып ?алды?ыздар? Ма?ан ?ара?даршы, мен осы к?нермеймін де, жа?армаймын да. Біра? халы? мен ар?ылы ?з ?деби тілдерін байыта т?седі. ?з ойларын тере?ірек жеткізуге мені? к?мегім ?ажет.Мен халы??а к?п ?ызмет етемін-дейді.
С?йтіп, ?шеуі дауласа келе ар?ы аталары Лексика?а келіп ж?гінеді. Лексика б?ларды? жауаптарын ты?дап алып:
- Мен сендерге т?релік айтпаймын. Сендерге халы? т?релік етсін,- дейді. Енді ?шеуі халы??а, мына отыр?ан 5-сынып?а ?она??а келеді.
Сонымен балалар, б?гінгі саба?ымызды? ?она?ымен таныс болайы?. / ?ш ?ариямен таныстыру / Б?л ?ш атамыз бізге ??р ?ол келген жо?. Олар ?здеріні? тапсырмалары ар?ылы сендерді? ?аншалы?ты б?ларды? байлы?тарын тілімізде ?олданамыз екен, ?аншалы?ты білеміз екен соны к?ргілері келеді.
1-тапсырма.
Берілген м?тін ?ай шы?армадан алын?анын аны?тап ж?не м?тін ішінен т?ра?ты тіркесті табу керек
1.?з ?йіне келгенде ол бой жазып ?алады. ?йі ?те кішкентай болса керек. Киізі ?ыры? жамау к?ркесіне келіп «?айран ?з ?йім, ке? сарай боз ?йім» деп керілгенде, екі ая?ы тізесіне дейін к?ркеден шы?ып жатады екен.
2.Ол ?олына ж?з батпан шо?парын алып, Кер??ла атты? шабысымен д?уге ?арсы шаба ж?неледі. К?зді ашып-ж?м?анша д?уді? бір басы ?шып т?седі.
3. ?кем би болмаса да, би т?сетін ?й бол?аны ?ой. Шешем ?ыры? кісіні ренжітпей аттандырса, «?ыры?ты? бірі ?ыдыр» деген, ма?ан б?лкім, ?ыдыр дары?ан шы?ар, ата.
2-тапсырма. Ма?ал-м?телді жал?астыру, ішінен к?нерген с?зді табу, т?сіп ?ал?ан дыбысты немесе с?зді жазу.
1.Кісі елінде с...лт...н бол?анша
?з елі?де ?лтан бол
2.Жаман ......... жал бітсе,(ат?а)
Жанына т ... рс ...? байлатпас. (торсы?)
3.Иілген басты ?...л...ш кеспес.(?ылыш)
3- тапсырма.
С?йлемдерді та?тада талдау ішінен неологизмдерді табу.
1.Елбасы мінген ?ша? Астана ?уежайына келіп ?онды.
2.Орал ?аласында?ы Досты? да??ылы боойында Сырым бабамыз?а ескерткіш орнатыл?ан.
3.?стіміздегі жылы атам мен ?жемні? зейнета?ысы к?бейді.
4- тапсырма.
Берілген с?здерді? ма?ынасын т?ра?ты тіркес ар?ылы бері?дер.
1. Жылдам - ........2. К?п - .............3. Ай?ын - .............
аз-
жа?ын-
алыс-
?ялу-
?ор?у-
тату-
5- тапсырма. Тест с?ра?тарына жауап беру
1-н?с?а
1.Архаизмді тап
А) жеке к?сіпкер
?) ?ызыл отау
Б) Адалба?ан
2. Жа?а с?зді тап
А) ?ымыз
?) ба?даршам
Б) ?дебиет
3. Т?ра?ты тіркесті тап
А) ат ізін салмады
?) жо?ары білм
Б) ж?йрік ат
4. Тарихи с?зді тап
А) комсомол
?) мысы ??ру
Б) теледидар
6- тапсырма. ?демі с?йлем.(?р топ м?шелері неологизмдерді ?атыстыра отырып ойдан с?йлем ??растыру)
7- тапсырма. Т?ра?ты тіркесті? ма?ынасын ашу
1. Екі к?зі т?рт болу – (к?ту)
2. Салы су?а кету –(шарасызды?)
3. Ж?м?ан аузын ашпау –(?ндемеу)
4. Т?н ?й?ысын т?рт болу – (ба?ып-?а?у)
5. ?ол ?шын беру – (к?мектесу)
6. ??р ала?ан ?алу – (барынан айрылып ?алу)
- Ал, балалар, берген жауаптары? бойынша ал?ан д??гелекшелері?ді сана?дар.
Сайысты ?орытындылап, же?імпаздарды аны?тау.
?орытынды: Міне, балалар, б?гін біз ?она??а келген ?ш атамызды? байлы?ын пайдаланды?, к?демізге жаратты?. Олар бізге керек пе екен?
- И?, олар бізді? тілімізді, с?йлеу м?дениетімізді дамыту ?шін ?лкен ?ызмет ат?арады екен.
Б?л ?ш атамызды? да байлы?ы бізге, халы??а ?ажет деп т?релігін айтайы?. Осымен ертегіміз де ая?талды, саба?ымызды да ая?таймыз. Ба?алау. ?й тапспрмасын беру.
583
76 615 
