Кенже мектеп окуучусунун таанып билуу ишмердуулугу.

Тема:Кенже мектеп окуучусунун таанып билүү ишмердүүлүгү

План :

1.Кенже мектеп окуучусунун мектепке даярдыгын аныктоочу ыкма(Керне-Изаректин тестти)

2.Кенже мектеп окуучсунун таануу процесстери (эси, элестетүүсү ,көңү буруусу)

Сабактын максаты:

1.1-класс окуучуларынын канчалык таануу деңгээлде мектепке даярдыгын тесттин жардамы менен аныкташат.

2.Кенже мектеп окуучусунун таануу процесстеринин калыптануусун жана алардын окуу процессиндеги ордун аныкташат.

1. Керне Изарека графикалык тести,баланын мектепке болгон даярдыгын текшерет,анын майда моторикалык кыймылдарын жана көздүн координациясын текшерет.Тест 3 бөлүктөн турат.

Биринчи тапшыпма баланын жалпы интелектуалдк өнүгүусүн текшерет

Экинчи жана үчүнчүсү көрүүчү көндүмүн текшерет.Жалпсынан канчалык денгээлде бала бир типтүү тапшырманы канча убакытта иштей алуусун текшерет.

Биринчи тапшырма “Апамдын сүрөтү”,башк эч кандай түшүндүрмөлөрдү бербеш керек.Карандаш менен баракка өзү каалагандай кылып,аял кишинин сүрөтүн тартат.

Экинчи тапшырма барактын экинчи бетине “Ал ойноп жатат”,жазуу түрүндө жазууну көчүрүп берүүнү өтүнүнүз.

Үчүнчү тапшырма “Чекиттердин топтомун көчүрүү”кагаздын бетинде жайгаштыруусун көрсөтүп берүү керек.

Ачкыч

1-тапшырма

1-балл тартылган фигурада баш,денеси,колдору,буттары көрүнүш керек.Башы денеге уланып андан чоң болбош керек,чачы,кулактары көрүнүш керек.Бетинде көздөрү,оозу мурду бар.Колунда беш бармагы көрүнөт,буттары дана көрүнөт.Аялдын кийимдери бар.

2-балл 1-баллдагыдай бирок тартуу.Эгерде чачы моюндун жана бармактардын жоктугу эске алынбайт,аялэкендиги берилсе

3-балл фигурада башы денеси,колдору,буттары эки түз сызык менен берилген(көлөмдүү) моюну,чачы,бармактары,таманы жок

4-балл жөнөкөй сүрөт башы денеси бар,колдору,буттары бир түз сызык менен берилген

5-балл дененин контуру коөрүнбөйт башында эле колу буту кошо тартылат

2-тапшырма

1-балл сөздөр толугу менен көчүрүлгөн тамгалардын чоңдугу эки эседен ашпайт,биринчи жазуу түрүндө жазылган эки сөз дана көрүнөт горизонталдык сызыкта жазылган

2-балл тамгалар тааный тургандай көчүрүлүп тамгалардын чоңдугу жана горизонталдык жайгашуусу эске алынган эмес.

3-балл эки созгө бөлүнгөн 4 тамганы түшүнсө болот

4-балл эки тамганы түшүнсө болот жазуу сызыкта жазылгандыгы сезилет

5-балл чиймелер ар кандай

3-тапшырма

1-балл сүрөт толугу менен көчүрүлгөн бир гана чекит колонкадан же сызыктан чыгып кеткен сүрөт кичине тартылса туура ,чоң болсо эки эседен ашпаш керек

2-балл чекиттердин саны жана жайгашуусу туура сызыктын жана колонкалардын ортосу 3 көп эмес жерде айырма бар

3-балл сүрөт үлгүдөгүдөй узун туурасынын чоңдугу эки эседен ашпайт чекиттердин саны 20 дан ашпайт жана 7 ден кем эмес

4-балл контуру үлгүгө тура келбейт,бирок чекиттерден турат,чекиттердин саны жана сүрөттүн чоңдугу эске алынбайт,түз сызыктар чийилген

5-балл чиймелер

3-6 балл бала интелектуалдык жактан жакшыөнүккөн

7-9 балл өнүгүүсү орто эгерде балдар 3 тапшырмада тегиз жайгашкан

10-15 балл мындай балдар менен дагы текшерүү иштерди жүргүзүү керек.

Эс .

Баланын психикалык өнүгүүсүндө эс процесси негизги,өзгөчө орунда турат.Кенже мектеп жашында эс чоӊ өзгөрүүгө дуушар болуучу учур.

• Окуунун алгачкы этаптарында бала материалды эрксизэске сактоого жөндөмдүү болот.Бирок эси али чачкын,өнүгүү этабында турат.Көп учурда үйгө берилген тапшырманы эске сактай алышпайт.Сезим эске сактоонун бекемдигине,тездигине ,чоӊ таасирин тийгизет.Информациялар эмоционалдуу болсо (ырлар,жомоктор) эсинде жакшы калат.

• Психологдор кенже мектеп жашындагы балдарды механикалык эс негизги орунда турат деп эсептешкен.

• Ар түрдүү жаштагы балдар маанисиз муундан турган сөздөргө караганда,маанилүү муундан сөздөрдү көп эсте калары белгиленген.Материалды мазмунун түшүнүшпөй сөзмө сөз жаттап алуусу баланын али физиологиялык,психикалык жактан жетилбегендигинен,мугалим сабакта эмнени талап кылып жатканын,эмнеге көӊүл буруу керектигин жакшы элестетишпегендиктеринен болот.

• Кенже мектеп жашындагы балдардын окуу процессинде эрктүү эске сактоосу негизги орунду ээлейт деген ой пикир таралган.Бирок окуу материалдарын эрктүү эске сактоодо ички активдүүлүк болбосо,окуучудан көп нервдик энергияны талап кылат.Бекеринен окуучунун өзү жасаган ишинин 90% ти,өзү көргөндүн 50% ти,өзү уккандын 10% ти гана эсте калат.

Ошентип кенже мектеп жашындагы балдардын эси курагына көз каранды.Аларда төмөндөгүдөй жалпы өзгөчөлүктөр кездешет

• Көргөзмөлүү түшүнүктөрдү (сүрөттөр,өзү көргөнаракеттер) эстеринде жакшы калат.

• Сөз менен туюнулган түшүнүктөр эстеринде түрдүүчө калат.
  Эгер сөз конкреттүү предмтердин атын билдирсе эстеринде жакшы калат.

• Обстрактуу түшүнүктөр да эстеринде түрдүүчө сакталат.Ал эми айрым түшүнүктөр башка кубулуштар менен начар байланышта турса,анда алардын эстеринде жакшы калбайт.

• Эстин конкреттүү образдуу мүнөзү балдардын иштерининбардык түрүндө кездешет.Түшүнүүгө кыйын бөлгөн материалдар көргөзмөлүүлүккө негизделсе эстеринде жакшы калат.

• Эрктүү эске караганда эрксиз эске сактоо күчтүү өнүккөн.

Элестетүү .

Окуу процесси балдардын элестетүүсүнө өзгөчө талап коёт.Бала ар түрдүү сабактарда мугалимдин,китептен алган информацияны өзгөртпөй,дал өзүндөй кайталоо менен чектелбестен ,калып калган окуяларды,сүрөттөлбөй калган адамдардын өзгөчө белгилерин элестете билүүсүн да талап кылат.

Жалпысынан төмөндөгүдөй өзгөчөлүктөргө ээ.

• Кенже мектеп жашындагы баланын элестетүүсү алгач информацияларды аз санда кайтадан иштеп чыгуу деңгээлинде жүрөт.Турмушта көргөн окуяларын өзгөртпөй айтып берүүгө аракеттенишет.Андан соң бала өзүнүн элестетүүсүн чыгармачлык деңгээлде кайтадан иштеп чыгып,ага алымча-кошумчаларды киргизүүгө аракет жасайт.

• Кенже мектеп жашындагы баланын элестетүүсү акырындап конкреттүү затка же аракетке таянуудан алыстап,сөздүн жардамы менен элестетүүгө өтө баштайт.Мис.балдардын көпчүлүгү эски автомабилге ,мотоциклге отурушуп,булар жүрбөсө деле кыялында түрдүү материктерге “саякат”жасай беришет.

• Алгач окуучулардын элестетүүлөрү тар,жарды,бөлүктөргө акжыратылбаган абалда болот.Акырындап образдап образдагы деталдар ,элементтер көбөйө баштайт.

• Биринчи класстын окуучуларынын элестетүүлөрү схематикалык мүнөздө болот.Алардын сүрөттөрүндө объектин жалпы контуру гана берилип,анын көп элементтери түшүп калат,анткенианчалык көӊүл бурушпайт.

• Биринчи класстын окуучуларынын жараткан образдарында акыл иш аракетинин анчалык башкарылбагандыгы жана ойлоосунун начардыгы байкалат

Көӊүл буруу

Кеже мектеп жашындагы балдардын окуусунун алгачкы этабында көңүл буруу эрксиз мүнөзгө ээ

Бул жашта өтө ачык объектер ,күтүлбөгөн окуялар алардын көңүлдөрүнүн борборунда тура.Бала али көңүл буруусун башкара албайт,тышкы дүүлүктүргүчтөрдүн таасиринин астында жашайт.Балдардын көңүл буруусу ойлоо процесси менен тыгыз байланышта.Тезалаксышып башка керексиз нерселер менен алек болушат.Эрксиз көңү буруу туруктуу болсун үчүн материал көргөзмөлүү ачык болушу зарыл.Бирок сабакты мындай уюштуруу (көргөзмөлүү,ачык) баш мээнин корасында күчтүү козголууну пайда кылып,материалды жалпылоого,түшүндүрүүгө жана кабыл алууга жолтоо кылат.М:таякчаларды,жемиштер менен алмаштырган учурда окуу иш аракеттери ишке ашпай үйдөгү жер жемиштерди элестетүү менен алардын даамы менен алек болушкан сабак максатына жеткен эмес.Өтөкөргөзмөлүү сырдалган плакаттар менен окуучунун көңүлүн тартуу менен аракеттенбей нейтралдуу нерв энергиясын мажбурлай турган деңгээлде уюштуруу керек.

• Көӊүл буруунун алмашуусу начар.Бир объекттен экинчи объектиге өтүүсү жай өтөт.Кантип өтүү жолун андашпайт.Бир убакта өтүүчү иш-аракеттерди өзү иштеп жаткан ишти жеттектөө менен бирге жолдошунун сөзүн,кластагы окуяларды тескоого күчтөрү жетпейт.

• Көӊүл буруунун турукттуулугу жеткиликтүү эмес.Жеңил эле алагды болушат.Мындай абал 1-2 класстын окуучуларына көңүлдөрүн бир жерге,узак убакытка чейин топтой албайт.

• Көӊүл буруунун көлөмү чоң кишилерге караганда салыштырмалуу чакан.Алар бир эле учурда сүрөттү көрүү менен бирге,мугалимдин аңгемесинин мазмунун ,автордун сөзүн угуп,кабыл алууга жөндөмсүз.

• Көӊүл буруунун көлөмү чакан.Алар бир эле сүрөттөрдү көрүү менен бирге мугалимдин аңгемесинин мазмунун кабыл алууга жөндөмсүз келишет

• Көӊүл буруунун чаржайыттыгы 1-2 класстын окуучуларынын көңүл буруучунда чаржайыттык көп байкалат.Анын себептери ; баланын чарчоосу,туура эмес дем алуу,мугалимдин тууура эмес түшүндүргөнүнөн сабакты бирдей ыргакта өтүшүнөн

Көӊүл бурууну туура уюштуруунун төмөндөгүдөй жолдору бар:

• Сабакты нормалдуу темпте өтүү,бош убакытты кескин азайтуу,

• Түшүндүрүү,суроо так жеткиликтүү,кыска көп сүйлөбөй

Деталдуу түшүндүрмө берүү

• Баланын активдүүлүгүнө таянуу,иштин формасын түрүн көбөйтүү

Иштин жаны формасын,түрүн көбөйтүү