Қазақ тілі пәні бойынша "дауыссыз дыбыстар.Қатаң дауыссыз дыбыс" (5 сынып)тақырыбына ашық сабақ жоспары

Қостанай облысы,Денисов ауданы,Денисов ауылы

«№3 Денисов орта мектебі»КММ

Пән мұғалімі: Нұрғазина Маржан Ерболатқызы

Сыныбы: 5 Пәні:Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Дауыссыз дыбыстар.Қатаң дауыссыз дыбыс.

Сабақтың мақсаты:   

Білімділік: Оқушыларға дауыссыз дыбыстар туралы мағұлмат бере отырып, тілідің қатысына қарай қатаң, ұяң,үнді дыбыстарды ажырата білуді үйрету. Дамытушылық: Ойлау қабілетін, сөйлеу мәнерін,тіл байлығын, ой-өрісін дамыту.

Тәрбиелік: Тапқырлыққа, білгірлікке,ізгілікке, бір-бірінен ажырата білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, венн диаграмма, кеспе қағаздар,тірек сызба,семантикалық карта.

Пәнаралық байланыс: Әдебиет.

Көрнекі құралдары: Тірек сызба, ойын тапсырмалар, бағалау жұлдызшасы.

С А Б А Қ Т Ы Ң    Ж Ү Р У    Б А Р Ы С Ы .

І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу,түгендеу, сабаққа қатысын қадағалау.

ІІ. Психологиялық тренинг. «Жүректен жүрекке.» Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер айту.

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру, бекіту.

- Дауысты дыбыстар туралы жазып келген ертегілерін оқыту. Сол жазғандарына сүйеніп, өз пікірлерін, түсінгендерін айтқызу. Балалардың сөздерін қорытып, дауысты дыбыстар жөнінде түйін жасау. Сабақтың тақырыбына қызығушылығын оятуға байланысты мынадай жұмыстар жүргізу:

  - «Кім білгіш»

1. Дауысты дыбыстар дегеніміз не?

2. Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не? Оларды ата.

3.Еріндік,езулік дауысты дыбыстар дегеніміз не?

4.Қазақ тіліне тән дауысты дыбыстарды ата.

/Сұраққа толық әрі жиі жауап беріп отырған оқушыларға жұлдызша тарату /

IV. Жаңа сабақ.

       Мұғалімнің сөзі. «Әліппе» ханшайымы барлық әріптерге ән орындаудан жарыс жариялаған еді. Сонда осы жарысқа барлық дауысты әріптер жиналған болатын, себебі олардың дауыстары жақсы болатын және олар ән айта алатын. Барлық әріптер көзге түскілері келді,жеңіске жетуді қалады. Олар өте-мөте тырысып бақты:өздерінің ең жақсы әндерін шырқады.Бұл байқалған жәйт ханшайымның назарынан тыс қалмады. Жарысқа қатысушылардың қайысын жеңімпаз деп жарияласам екен деп,ол түні бойы ойға батты. Себебі олардың бәрі де жарасымды ән салды емес пе.

Таң атқаннан кейін біздің билеушіміз өзінің дана шешімін жария етті- ол дауыстылардың сингармонизмі,яғни дауыстылардың сөз ішінде бірыңғай не жуан не жіңішке болып, әуендесіп-үндесіп айтылуы туралы заң шығарды. Дауысты дыбыстар жуан,жіңішке болып олар жеке жарасымды қала болып бөлінді.Ал, дауыссыз дыбыстарды қуатты үш алқапқа жайғастырды.

                            Ал мұнда дауыссыз әріптер

                            Бір қатарға тұрыпты.

                            Дауыс пен шудан

                            Олар құрылыпты.

Ұяң қала орналасқан,ал бұл қалашықта әрдайым ұяң: б,в,г,ғ,д,ж,з.

Қатаң қалада үйлер бос тұрмайды, олар әрқашан қатаң естілетін дауыссыздар: П,ф,к,қ,т,с,ш,щ,х,ц,ч,һ.

Мұрын жолды үнді алқабы өзінің қонақжайлығымен атақты.Ол өзіне мейман келгенді әрқашан жақсы көреді, атап айтқанда-дауысты У әріпінің келуіне қуанады. Үнді:р,л,й,м,н,ң.

Ханшайым барлық қаланы екпін теңізінің бойына орналастырыпты.

 .

Ештеңені шатастырып алмас үшін-сіздерге біздің визит карточканы ұсынамын

 V. « Кім тапқыр?»

                          Жайғаным –түкті кілем,

                           Ілгенім-тықыр кілем. ( Жасыл шөп.)

                          Мұхиттардың ортасында

                          Аппақ тау бар, түк өспейді.

                          Жер шарының картасында

                          Оған еш шың теңеспейді.   ( Оқжетпес.)

                         Туған жердің белбеуі

                         Шұбатылып қалыпты.

                         Керемет-ау кернеуі,

                         Тасты тесіп, жарыпты. (Бұлақ)

                  Жұмбақтың шешуіне фонетикалық талдау жасау.

/Жұмбақтың жауабын толық әрі дұрыс жауап беріп отырған оқушыларға жұлдызша тарату /

VІ. Кітаппен жұмыс.  261-жаттығу. Мәтінді оқып,осындағы дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажырату. Мәтіннен дүниедегі естілерден көрген жақсы сөздерін талдау,мағынасын ашу.

 VІІ.      Сергіту сәті.  «Кім шапшаң?»  Карточкамен жұмыс.

 VІІІ. Жаңа сабақты бекіту.

Бүгінгі сабақты қалай меңгергенін бақылау үшін сызбаны толтыру. Дұрыс жауабына қосу белгісін қою

2.   «Венн диаграмма»

Өкпеден шыққан ауаның кедергіге ұшырап, салдыр мен үннен пайда болуы

Өкпенден шыққан ауаның еш кедерсіз үннен ғана жасалуы

Дыбыстау     мүшелері арқылы жасалады

 Дауысты дыбыс.                   Ортақ қасиеті.                   Дауыссыз дыбыс.

IX. Үйге тапсырма:

262-жаттығу. Сөздерге көрсетілген жұп дауыссыздардың тиістісін жазу.

                  Үлгі: п-б; пайдасыз, баласыз,балық.

X.Оқушыларды бағалау.

                                               Ана тілі.

                                Бір ауыз сөз үйреніпсің  бүгінде

                                Менің ана тілімде

                                Қазақ болып туғаннан соң, бөбегім,

                                Қазақ болып өлген жақсы түбінде.

                                Барлық тілді үйренерсің сен әлі,

                                Жігіт болып саналы.

                                Қайда жүрсең өз еліңді ұмытпа,

                                Өз еліңнің туын көтер жоғары.- деп Тұманбай Молдағалиев ақынымыз

              айтқандай өз еліміздің туын жоғары көтеріп, ана тіліміздің мәртебесін көтере білейік!

«К» әрпінен басталатын    сөздер.

1. Қыздың аты.

2 Батырдың аты.

3.Құс аты.

4. Жыл мезгілі.

5. Пайдалы кен.

«С» әрпінен басталатын сөздер.

   1. Ақынның фамилясы.

   2.Қаланың аты.

   3.Үй жануары.

  4.Оқу құралы.

  5. Әріптен не құралады?

«Б» әріпінен басталатын сөздер  

1. Адам аты.

   2.Құс аты.

   3.Бас киім.

   4.Сан аты.

   5.Ағаш аты.

  « Қ» әрпінен басталатын сөздер.

1. Ұлдың аты.

2. Қаланың аты.

3.Құс аты.

4.Төрт түлік аты.

5.Оқу құралы.

  «Ш» әрпінен басталатын   сөздер.

  1. Әйгілі компазитор аты.

  2. Киім аты.

  3. Спорттық құрал.

  4.Қала аты.

  5. Іс тігетін адам.