СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Янги мавзуни кандай утиши бойича

Категория: Всем учителям

Нажмите, чтобы узнать подробности

Янги мавзуни ўтиш жараёнида ?ай усулда ў?увчининг зе?ни, у?уви ва билиш ?обилиятини ривожлантириш мумкин?

Мавзуни тушунтиришни тў?ри ташкил этилса, нафа?ат ў?увчига тўли? маълумот берилади, балки ў?увчининг билими чу?урлаштирилади, билиш фаолиятини мукаммаллаштиришга муваффа? бўлинади.

Ў?итувчининг ў?увчиларга дарс мавзусини эълон ?илиши, дарс бошлашининг ўзи ни?оятда му?им а?амиятга эга. Ў?итувчи дарс мавзусини эълон ?илиши билан кифояланмаслиги лозим. Биринчи навбатда масаланинг (мавзунинг) на?адар му?им эканлиги, ў?увчилар уни билиши шарт эканлигига ишонч ?осил ?илмо?и зарур.

Бунинг учун ў?итувчи мавзуни манти?ан ечилиш ?ирраларини очиб ташлаши, ў?увчида ?изи?иш уй?отиши ва табиий равишда ў?увчини мавзуни билишга зарурат ту?илишига етаклаши зарур омиллардандир. Ў?итувчи мавзуга нисбатан ?изи?иш уй?отиши учун энг аввал масаланинг на?адар му?имлигини, унинг табиатда ва инсон ?аёт фаолияти, хўжалик фаолиятидаги а?амияти ?а?ида ва ни?оят бу жараённинг табиатда мавжуд модда, энергия ва информация алмашинувида тутган ўрни ?а?ида батафсил маълумот беради.

Бунинг учун ў?итувчи дарс билан бо?ли? ?изи?арли фактлар келтириши ма?садга мувофикдир. Мав­зуни савол-жавоб тари?асида ўтилса ў?увчига янада тушунарли бўлади

 

Биз ?уйида янги педагогик технологияларнинг баъзи бир методларининг таърифлари ва афзалликлари ?а?ида маълумотлар келтирамиз

1.     «Кичик гуру?ларда ишлаш» методи. Бу метод ў?итувчи томонидан берилган маълум бир топшири?ни ?амкорликда бажариш учун ў?увчиларни кичик гуру?ларга ажратиб, берилган топшири?ни ечиш йўлларини ишлаб чи?ишни та?азо этувчи методдир.

«Кичик гуру?ларда ишлаш» методи ?ўлланганда ў?увчи кичик гуру?ларда ишлаб, дарсда фаол иштирок этиш ?у?у?ига, бошловчи ролида бўлишга, бир-биридан ўрганишга ва турли ну?таи назарларни ?адрлаш имконига эга бўлади.

«Кичик гуру?ларда ишлаш» методининг афзалликлари:

-          ў?итиш мазмунини яхши ўзлаштиришга олиб келади;

-          муло?отга киришиш кўникмасини такомиллашишига олиб келади;

-          ва?тни тежаш имконияти мавжуд;

-          барча ў?увчилар жалб этилади;

-          ўз-ўзини ва гуру?лараро ба?олаш имконияти мавжуд бўлади.

Бу методнинг камчилиги:

-          синфда кучсиз ў?увчилар бўлганлиги сабаб кучли ў?увчиларнинг ?ам паст ба?о олиш э?тимоли бор.

2. «А?лий ?ужум» методи. «А?лий ?ужум» методи бирор муаммони ечишда ў?увчилар томонидан билдирилган эркин фикр ва муло?азаларни тўплаб, улар ор?али маълум бир ечимга келинадиган энг самарали методдир.

«Аклий ?ужум» методидан фойдаланганда ў?увчиларнинг барчасини жалб этиш имконияти бўлади. Ў?увчиларда муло?от ?илиш ва мунозара олиб бориш маданияти шаклланади. Ў?увчиларда ўз фикрини фа?ат о?заки эмас, балки ёзма равишда баён этиш ма?орати манти?ий ва тизимли фикр юритиш кўникмаси ривожланади. «А?лий ?ужум» методи ?ўлланганда билдирилган фикр-?оялар му?окама ?илинмайди ва ба?оланмайди. Билдирилган ?ар ?андай фикр-?атто тў?ри бўлмаса ?ам инобатга олинади. Билдирилган фикр ?ояларни тўлдириш ва янада кенгайтириш мумкин.

«А?лий ?ужум» методининг афзалликлари:

·        натижалар ба?оланмаслиги ў?увчиларда турли фикр-?ояларнинг шаклланишига олиб келади;

·        ў?увчиларнинг барчаси иштирок этади;

·        фикр-?оялар очи?-ойдин намойиш этилади;

·        ў?увчиларнинг бошлан?ич билимларини текшириб кўриш им­конияти мавжуд;

·        ў?увчиларда мавзуга ?изи?иш уй?отиш мумкин.

2.     «Ролли ўйин» методи. «Ролли ўйин» методи ў?увчилар томонидан ?аётий вазиятнинг ?ар хил шарт-шароитларини са?налаштириш ор?али кўрсатиб берувчи методдир. «Ролли ўйин» методида аввал сценарий тузилади. Кейин ўйиннинг ма?сади ва вазифалари тушунтирилади, роллар та?симланади. Роллар ижро этилиб, якуний хулосага келинади.

«Ролли ўйин» методида ў?итувчи ў?увчилар ?а?ида олдиндан маълумотга эга бўлиши лозим. Чунки ролларни ўйнашда ?ар бир ў?увчининг индивидуал характери, хул?-атвори му?им а?амият касб этади. Танланган мавзулар ў?увчиларнинг ўзлаштириш даражасига мос келиши керак.

«Ролли ўйин» методининг афзалликлари:

-          ў?ув жараёнида ў?увчиларда мотивацияни шакллантиришга ёрдам беради;

-          ў?увчиларда шахслараро муомала малакасини шакллантиради;

-          назарий билимларни амалиётда ?ўллай олишни ўргатади;

-          ў?увчиларда берилган вазиятни та?лил ?илиш малакаси шаклланади.

4. «Муаммоли вазият» методи. «Муаммоли вазият» методи ў?увчиларда муаммоли вазиятларни та?лил ?илиш ва уларнинг ечимини топишга асосланган методдир. «Муаммоли вазият» методи учун танланган топшири?нинг мураккаблиги ў?увчиларнинг билим даражаларига мос келиши керак. Улар ?ўйилган муаммонинг ечимини топишга ?одир бўлишлари керак, акс ?олда ечимни топа олмагач, ў?увчиларнинг ?изи?ишлари сўнишига, ўзларига бўлган ишончларининг йў?олишига олиб келади.

«Муаммоли вазият» методининг афзалликлари:

·       ў?увчиларда муста?ил фикрлаш ?обилиятларини шакллантиради;

·       ў?увчилар сабаб, фар? ва таъсирларни топишни ўрганадилар;

·       ў?увчиларнинг билим ва тажрибаларини ба?олаш учун яхши имконият яратилади;

·       ў?увчилар фикр ва натижаларни та?лил ?илишни ўрганадилар.

Ў?итувчи таълим жараёнида янги педагогик технологиянинг методларидан фойдаланиши учун ушбу методикага оид билим, кўникма ва малакаларни, ў?увчиларнинг муста?ил ишларини, ў?ув ба?си ва мунозараларни самарали ташкил этиш йўлларини эгаллаган бўлиши лозим.

5. «Муло?от» тренинги ?а?ида тушунча. «Муло?от» тренин­ги ў?увчи-талабаларда дарс жараёнида муста?ил фикрлашга, ўз фикрларини эркин баён ?ила олишга ?амда уларда ба?слашиш маданиятини тарбиялашга ?аратилган бўлиб, одатда бундай маш?улот тингловчиларни кичик гуру?ларга бўлган ?олда ўтказилади.

«Муло?от» тренингининг ма?сади, танланган мавзу, муаммо асосида тингловчиларнинг фикрларини ?амда ушбу мавзуга бўлган муносабатларини ани?лаш, муста?ил ?олда бир фикрга келишларига ва тў?ри хулоса чи?аришларига ёрдам бериш, эркин ?олда ба?слашишларига шароит яратиш.

«Муло?от» тренинг ўтказилиш тартиби:

ў?итувчи маш?улотни бошлашдан один тингловчиларни муло?от, ба?с-мунозарани ўтказишга ?ўйилган талаблар, ?оидалар билан таништиради, сўнгра ушбу тренинг бос?ичма-бос?ич ўтказилишини тушунтиради.

Ў?итувчи маш?улотни ўтказиладиган муло?отнинг мавзусини ани?лашдан бошлайди.

Ў?итувчининг педагогик маданияти ва

унинг дарс ўтиш техникаси

 

Ў?итувчилик касби ўз мо?иятига кўра ўта индивидуалдир. ?ар бир ў?итувчининг му?им ?аётий ўрни ўз ишининг устаси бўлишдир.

Ў?итувчи ма?орати унинг фаолиятида кўринади. Ў?итувчи аввало педагогик жараённинг ?онуниятлари ва механизмини яхши эгаллаган бўлиши лозим

Ў?итувчига ?ўйиладиган му?им ва доимий талаблар:

1.     Жамият ривожланишининг сиёсий, ижтимоий ва и?тисодий йўналишларини тў?ри ба?олай олиш.

2.     Муайян тара??иёт даврида жамият учун зарур бўлган бўлгуси мутахассисни шакллантириш стандартларини эгаллаган бўлиши керак.

3.     Педагогик фаолиятни севиш.

4.     Ўз со?аси бўйича махсус билимларга эга бўлиши.

5.     Заковатли бўлиши.

6.     Педагогик туй?у.

7.     Юксак етуклик.

8.     Умумий маданият ва ахло?нинг юксак даражаси.

9.     Педагогик технологияларни ма?орат билан эгаллаган бўлиши лозим.

Педагог шахсига ?ўйиладиган ?ўшимча талаблар:

·        киришиб кета олиш;

·        санъаткорлик;

·        ?увно?лик;

·        яхши дид.

Ў?итувчининг касбий фаолияти фав?улодда умумий ва хусусий ?обилиятларни талаб ?илади. Касбий педагогик фаолиятнинг муваффа?ияти хусусий педагогик ?обилиятларга бо?ли? бўлади.

Ў?итувчи ў?ув дастурини бажариш жараёнида маъ?ул бўлган методларни ?ўллашни билиши керак. Бундан таш?ари ў?итувчи ноанъанавий методларни ?ўллаганда фикр муло?азаларни умумлаштириш ва хулоса чи?аришни билиши ?амда гуру?ни бош?ариш ?обилиятига ?ам эга бўлиши керак. Моделлаштириш моделининг методларини ?ўллаганда ў?итувчи ўйин режасини туза олиши, вазият мазмунини ва иштирокчиларнинг вазифаларини ишлаб чи?ишни билиши лозим.

Ў?итувчи икки томонлама малакага эга бўлиши керак.

Мутахассислик малакаси - бу педагогнинг махсус со?а бўйича кўникма ва малакаларидир.

Педагогик малака - касбий педагогика билим со?асига тегишлидир. Чунки ў?ув жараёни фа?атгина билим беришга асосланиб ?олмасдан, балки таълим ва тарбия психологияси билан узвий бо?ланган. Бундан таш?ари ў?итувчилар ме?нат педагогикаси, кас­бий педагогика, и?тисод асослари, психология бўйича ?ам малакаларга эга бўлишини талаб этади. Ў?итувчида шахсий ва ижтимоий лаё?атларнинг бўлиши ?ам талаб этилади.

Ў?итувчининг лавозим вазифалари ?уйидагилар:

1.  ў?увчиларнинг ма?орат ва малакасини ривожлантириш;

2.  танланган ихтисослиги, ў?ув фанлари бўйича чу?ур билимларни, илмий дунё?арашни шакллантириш;

3.  таълим жараёнида ў?итишнинг самарали усуллари, воситалари ва шаклларини, янги педагогик технологияларни кенг ?ўллаш;

4.  ў?итадиган фани бўйича дарсдан таш?ари ишларни, тўгарак маш?улотларини ташкил ?илиш;

5.  ў?увчиларнинг билим сифати, ўзлаштириш даражаси ва давоматини назорат ?илиш;

6.  ў?увчилар билан якка тартибда ишлаш;

7.  ў?ув хоналарини жа?он стандартлари ва дизайн талаблари даражасида жи?озлашда ?атнашиш;

8.  ил?ор педагогик тажрибаларни ўрганиш ва ?ўллаш;

9.  мунтазам равишда малакасини ошириш.

Ў?итувчи ?уйидаги му?им омилларни билиши шарт ва зарур:

1.      «Таълим тў?рисида»  ги ?онунларини;

2.      ў?итадиган фаннинг ў?ув режа, дастур ва дарсликларининг мазмунини;

3.      давлатнинг ички ва таш?и сиёсатини, таълим ва ёшлар тў?рисидаги ?укумат томонидан ?абул ?илинган Фармон ва ?арорларни;

4.      давлат рамзларининг мазмуни ва мо?иятини;

5.      ўсмирларнинг ёш ва махсус психологиясини, педагогикани, ўсмирлар ривожланишининг асосий ?онуниятларини;

6.      ёш физиологияси, ў?увчилар гигиенасини;

7.     информатика ва электрон ?исоблаш техникаси аосларини;

8.     ў?увчиларнинг турли хил жамоаларини шакллантириш ва бош?ариш йўлларини;

9.      ў?ув кабинетлар ва ёрдамчи хоналарни жи?озлашга бўлган талабларни;

10.      таълим воситаларини ва уларнинг дидактик имкониятларини;

11.      таълимни ва педагогик фан тара??иётининг асосий йўналишларини ва исти?болини;

12.      ме?натни илмий равишда ташкил этиш ва ?у?у? асосларини.

Ў?увчи дарс жараёнида ў?итувчидан, китобдан, кўргазмали ?урол ёки кино-диафильмдан тайёр материални ўзлаштиради ва ўзида ?айта тиклайди. Унинг тасаввурида янги бир маш?улот мужассамланади. Ў?итувчи дарс ўтиш жараёнида ў?увчида муста?ил ишлаш, изланиш, тасаввур ?илиш, ў?иш, ўрганиш иштиё?ини ўргатса унинг билим фаолиятида тубдан ўзгариш содир бўлади. Унинг предметга бўлган муносабати ўзгаради ва билиш истаги кучайиб боради.

Су?бат - ў?итувчи тушунтириладиган материални ў?увчини ?ай даражада тушунишини ани?лаш, керак бўлса мате­риални маълум ?исмини кенгро? тушунтириш ёки бир ?ис?артириш, материални ?анчалик чу?ур ўтиш ва уни ў?увчининг билим даражасига келишига ?араб тушунтириш имконини беради. Кўпчилик ?олларда ў?увчилар ўтган дарс маълумотларни тўли?инча эслай олмайдилар. Бундай ?олларда су?бат методи ў?увчиларни тайёргарлик даражасига мос равишда олиб борилади.

Бордию ў?увчилар ўтиладиган мавзу юзасидан етарли маълумотга эга бўлмасалар, унда ў?итувчи тар?атма материаллардан фойдаланади, ў?увчини дарсликни ?арашга ундайди, тажриба ўтказади, экскурсия ўтказади ёки бўлмаса ўтган дарсни такрорлашга ундайди.

Дарсда су?бат методини ?ўллаш чу?ур ва ?ар томонлама ишлаб чи?илган. У ана шу режа асосида, асосий тушунчаларни ривожлантириш ма?садида олиб борилади. Режалаштирилган су?бат бўлакларга ажратилади. Уларнинг ?ар бири учун ало?ида-ало?ида ў?увчиларни муста?ил равишда хулоса чи?ариши, умумлаштириши учун мос келадиган саволлар тузилади.

Ў?итувчининг конспект ва дарс режаси: Конспект тузиш пайтида ў?итувчи тасаввурида тузиладиган мавзудан келиб чи?адиган асосий ма?сад, мазкур дарсдан ?андай илмий тушунча баён этилиши, ?андай кетма-кетлик асосида тадрижий баён этиш, ?андай методлар асосидан ў?увчига мазкур баён тушунарли бўлиши ва билимни муста?камланиши, ?ай йўсинда ў?увчида ?изи?иш уй?отиш ва ни?оят ?андай кўргазмали материаллардан фойдаланишни олдиндан шаклланган бўлиши зарур.

Шунинг учун ?ам ў?итувчи дарс конспектини тузиш жараёнида энг аввал ўз олдига ?ўйилган ма?садни дарс мазмуни билан уй?унлашувига ало?ида эътибор беради. Шу билан бир ?аторда ў?итувчи таълим вазирлиги томонидан тасди?ланган ў?ув дастури, дарслик ва ?ўшимча оммавий ва болалар адабиётидан фойдаланади. Ў?итувчи тасавву­рида дарс ўтиладиган синф ў?увчилари ўзига хос характерли хусусиятлари, ўтилган мавзуни ?ай даражада ўзлаштирилганлик даражаси тўли?инча гавдаланиши ни?оятда му?им. Шундан сўнг ў?итувчи дарсда тирик объектлар - кўргазмали ?уроллар, ў?ув ?ўлланмалардан фойдаланиш методларини белгилаб чи??ач, дарс конспектини ёзишга киришади.

Дарсга тайёргарлик - бу ў?итувчининг дарс ўтиш борасидаги санъати-илмий иши бўлиб, унинг бажарилиш сифати дарс юту?и билан бевосита бо?ли?.

Дарс конспектида бошлаб мавзу ёзилиб, унинг ма?сади шаклланади. Шундан сўнг дарс жи?озлари бирма-бир кўрсатилади. Шундан сўнг ў?увчи билимини ани?лаш учун бериладиган асосий ва ?ўшимча саволлар батафсил ёзилади. Ў?увчиларга бери­ладиган саволларга жавоб берадиган ў?увчиларнинг фамилияси олдиндан белгилаб ?ўйилгани маъ?ул. Шундай ?илинганда ў?итувчи дарс журналидан жавоб бермаган ў?увчини биринчидан топишга ва?т кетказмайди, иккинчидан чорак ёки йил давомида барча ў?увчилар олдига талаб ?ўйиш, аксарият ?олларда дарсга бўлган ?изи?иши ?амда ўзлаштиришни яхшилинишига эришилади.

Сўрашдан янги мавзуни баён ?илишга ўтиш пайтида ў?итувчи ўтилган мавзуни ў?увчилар тўли? ўзлаштириши учун айрим тушунчаларни ало?ида таъкидлаган ?олда якунласа, ўз ма?садига эришган бўлади, десак хато ?илмаган бўламиз.

Шундан сўнг янги мавзунинг мазмуни ?ис?а ва тушунарли даражада ўз режаси доирасида баён этади. Синф доскасида дарс мавзусига тааллу?ли расм, плакат ва бош?а кўргазмали ?уроллар ў?увчи ниго?ида бўлади. Маъруза охирида янги мавзуга ?ис?а ва ани? хулосалар ?илинади.

Уйга вазифа ёзилади. Кўрсатилган параграфни ўрганиш, уйда муста?ил топшири?ни бажариш, уйдаги тажриба устида куза­тиш ўтказиш ў?увчининг дарсда олган билимини муста?камлаш учун хизмат ?илади.

Ў?итувчининг батафсил баён этилган, барча мавзуга тааллу?ли маълумотларни ўзида мужассамлаштирган мукаммал даражада ёзилган дарс конспектидан таш?ари ?ис?а режа шаклидаги, дарснинг ?ўшимча бос?ич ва маълумотлари кўрсатилган конспекти ?ам бўлганлиги маъ?ул.

Дарснинг кўргазмалилиги. Бу  ў?итувчиларнинг ў?итиш ва билим беришдаги энг му?им шакли ?исобланади. Бу ў?итувчидан доимий эътибор талаб ?илади.

Ў?увчилар бажарган ишлар умумлаштирилиб, фаол ў?увчилар ра?батлантирилади. Янги мавзу бўйича ў?увчиларнинг фикр муло?азалари тингланиб, умумий хулоса чи?арилади.

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Вебинар для учителей

Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!