Gənclik və onun gələcəyi

Gənclik və onun gələcəyi

“Şəxsiyyəti valideyn, ruhu isə müəllim tərbiyə edir”.

Biz gözəl ölkədə yaşayırıq və onun gələcəyi haqqında düşünməməyə bilmərik. Ölkəmizin rifahı üçün məsuliyyət onun bütün vətəndaşlarının çiyinlərindədir, lakin dövlətin inkişafında əsas rolu gənclər oynayır. Çox vaxt “gənclik” termini enerji, sevinc, həvəs və xarizma ilə əlaqələndirilir. Gənclik və gələcək bir-birinə bağlıdır, biri olmadan digəri mövcud ola bilməz. Gəncliyinin inkişafına sərmayə qoymayan ölkə məhvə məhkumdur. Gənclər ölkənin gücünün, qüdrətinin əsas nümayəndəsidir. Millət qurmaq üçün tikinti materialıdır. Gənclik nə qədər güclü olsa, ölkə bir o qədər inkişaf etmiş olar və bu, faktdır. Gənclər millətin yaranmasında və inkişafında aparıcı rol oynayır. Gənclərə böyük diqqət göstərən, onların potensialından düzgün istifadə edən ölkələr daha sürətlə inkişaf edir. Gənclərin enerjisi, təfəkkür aydınlığı ölkənin inkişaf yolunu “işıqlandırır”. Əksinə, gəncliyin əhəmiyyətini dərk etməyən ölkələr həyatın bütün sahələrində geri qalırlar. Əgər gənclik düzgün yolda deyilsə, millətin gələcəyini düşünmürsə, bu, ölkə üçün problemə çevrilir.

Gənclər yoxsulluğun, işsizliyin, bərabərsizliyin və bir xalqın digər xalqın istismarına məruz qalmayan dünyanı səbirsizliklə gözləyirlər. Onlar irqi, rəngi, dili və cinsinə görə ayrı-seçkiliyin olmadığı bir dünya görmək istəyirlər. Yaşlı nəsil tez-tez onların fikrincə, gənclərə xas olan tənbəllik və əxlaqsızlıqdan, yeniyetmələrin öz əməllərinə görə məsuliyyət hiss edə bilməməsindən, vətəninin taleyinə maraq göstərməməsindən danışırlar. Bu fikir son dərəcə yanlışdır. Gənclik həmişə tərəqqiyə təkan verən qüvvə olub. Tarixdən bilirik ki, istər II Dünya Müharibəsi günlərində (1939-1945), istər Qarabağ Müahribəsi günlərində, istərsə də 44 günlük Vətən Müharibəsi günlərində gənclər ölkə rəhbərliyinin Vətənin müdafiəsinə qalxmaq çağırışlarına cavab verdilər. Müharibədən sonrakı dövrdə gənclər fabriklərin, zavodların, rabitə xətlərinin, bina və yolların tikintisində, fəal iştirak etmişlər və indi də iştirak edirlər. Hazırda gənclər öz ölkələrinin inkişafı ilə maraqlanır, öz köklərinə, adət-ənənələrinə dəyər verirlər. Gənclər cəmiyyətdə sağlam təşəbbüsləri dəstəkləməyə yönəlmiş ideyalarla doğulurlar. Məsələn, gənclər Vətən uğrunda əziz canlarından keçənləri ehtiramla yad edirlər, könüllülər hərəkatını inkişaf etdirir, idmanda uğurlar qazanırlar. Ahıllar günü, Əlillər günü, QİÇS və s. mübarizə günü ilə bağlı tədbirlərin keçirilməsində gənclərin BMT-nin təkliflərini dəstəkləməsi vacibdir. Məhz fəal gənclər arasında dövlət xadimlərimiz öz davamçılarını axtarırlar. Bu məqsədlə - gələcək siyasətçilərin və ölkənin liderlərinin hazırlanması işi aparılır. Məktəb partasında oturaraq gənclər artıq məktəb parlamentinin, məktəb özünüidarəsinin nə olduğunu bilir və fəal işləyirlər. Məni gənclərin müasir cəmiyyətdəki mövqeyi, problemləri və gələcəyi maraqlandırır. Yazımın əsas məqsədi gənclərin sosial-demoqrafik qrup kimi müxtəlif aspektlərini, müasir Azərbaycan cəmiyyətində mövqeyini açmaqdır. Məncə bu mövzu aktualdır. Ölkəmizin gələcəyi daha çox gənc nəslin nə seçməsindən, onun necə olacağından, dövlətin gənclərin problemlərinə necə diqqət yetirməsindən çox asılıdır. 14 yaşından fiziki yetkinlik başlayır və insan əmək fəaliyyəti ilə məşğul ola bilər (oxumaq və işləmək üçün seçim müddəti). Yuxarı hədd iqtisadi müstəqilliyə, peşə və şəxsi sabitliyə nail olmaq (ailə yaratmaq, uşaq sahibi olmaq) ilə müəyyən edilir. Bu dövrdə insan ailə sosiallaşmasının mühüm mərhələsini keçir. Sosiallaşma müəyyən bir cəmiyyətdə qəbul edilmiş dəyərləri, normaları, münasibətləri, davranış nümunələrini öyrənmək, mənimsəmək, şəxsiyyətə çevrilmə prosesidir. Gəncləri müstəqil sosial-demoqrafik qrup kimi xarakterizə edən xüsusi xassələri vardır.

Əmək qabiliyyətli əhalinin müəyyən faizini gənclər təşkil edir. Milli iqtisadiyyatda 10 minlərlə gənc çalışır. Bununla belə, xalq təsərrüfatında məşğul olanlar arasında gənclərin xüsusi çəkisi, xüsusən də sənaye, tikinti və nəqliyyat işçiləri arasında daim azalır. İqtisadiyyatda baş verən struktur dəyişiklikləri ilə əlaqədar olaraq qeyri-istehsal sahəsində gənclərin xüsusi çəkisi artır. Bu isə onun əmək hazırlığının və yenidən hazırlanmasının strukturunda dəyişiklikləri tələb edir. Gənclər arasında müəyyən problemlər də mövcuddur. Bunlar cinayət, pul, işsizlik, təhsil, asudə vaxt, sağlamlıq, narkotik, fahişəlik və s. problemlərdir. Problemlərin təhlili göstərir ki, onlar, ilk növbədə, gənclərin öz hüquqlarını həyata keçirmək bacarığından(bir insan, vətəndaş, cəmiyyətin üzvü kimi) asılıdır. Ölkəmizin inkişaf perspektivləri və gələcəyi bu hüquqların həyata keçirilməsindən asılıdır. Birinci qrup problemlər birbaşa təhlükəsizliklə bağlıdır - bu, gəncin fiziki, əqli və mənəvi həyatı və sağlamlığıdır. Digər problemlər toplusu gənc nəslin həyat perspektivləri ilə bağlıdır. Gəncdə həyat perspektivləri hissi olmalıdır və bu, ilk növbədə, təhsil, peşə, karyera, müəyyən rifah səviyyəsinə çatmaq və gələcəyini təmin etmək imkanı olan yaradıcı özünü həyata keçirməkdir. Gənclərin gözündə birdən-birə aparıcı dəyərə çevrilən ailədir. Üçüncü qrup problemlər “sosial iştirak” problemi kimi təyin olunur. Tədqiqatlar göstərir ki, bir çox gənclərin sovet dövrü ilə bağlı canlı xatirələri olmasına baxmayaraq, bu insanların düşüncəsi demokratik yönümlüdür. Vətəndaş və siyasi hüquq və azadlıqlar cəmiyyətin həyatının ən mühüm hissəsidir və ilk növbədə, gənclər onları “yenilikdə” hər şeydən üstün tuturlar. Əgər azadlıqlar ancaq normal şəkildə mövcuddursa, gənclər özlərini son dərəcə əlverişsiz hiss edirlər, çünki, ən azı manipulyasiya və özbaşınalıq obyektinə çevrilmək istəyirlər. İndi gənc nəsil üçün bəzən çox çətin olur. Hər kəs imkanı olmadığı üçün ali təhsil ala bilmir. Digərləri məzun olduqdan sonra yaxşı iş tapa bilmirlər. Başqaları isə ailə qurmaq istəyir, amma yaşamağa yerləri yoxdur. İndiki dövrdə mənzil almaq asan deyil, çünki, çox pul tələb olunur. Gənclər arasında işsizlik geniş vüsət alıb, ardınca alkoqolizm, narkomaniya, fahişəlik və insan həyatına mənfi təsir göstərən digər amillər müşahidə olunur.

Xüsusi bir sosial-demoqrafik qrup kimi gənclər onunla fərqlənir ki, onlar üçün ən kəskin suallar ətrafdakı dünyadakı yerləri və müvafiq olaraq dünyanın özünün, o cümlədən öz ölkələrinin mənası və taleyi ilə bağlıdır.

Mən bir gənc olaraq gələcəkdə öz ölkəmdə nəyi dəyişə bilərəm?

Birincisi, hesab edirəm ki, gənclərin işsizliyi probleminin aradan qaldırılması üçün ali məktəbi, kollec, texnikum və digər peşə təhsili müəssisələrini bitirdikdən sonra büdcə hesabına təhsil alan tələbələr üç il müddətinə iş yerlərində göndərilməlidirlər. Yəni gənclər lazım olan yerə gedəcək, gələcəkdə lazım olacaq təcrübə qazanacaq və peşəni düzgün seçib-seçmədiklərini və ya heç onlara uyğun gəlmədiyini anlayacaqlar.

İkincisi, gənclərin xoşuna gələn, gələcəyə inam yaradan işi olsa, o zaman onlar pis vərdişlərə daha az aludə olarlar.

Üçüncüsü, gənclərin heç də hamısı böyük şəhərlərdə iş tapa bilmir və məzun olduqdan sonra işə yerləşdirmə sistemi tətbiq olunarsa, gənclər daha kiçik şəhər və qəsəbələrdə qala biləcəklər. Bu müddət ərzində gənclər ailələr yaradacaq, dost-tanışlar qazanacaqlar. Əgər yerli hakimiyyət orqanları gəncləri təkcə iş yeri ilə deyil, həm də mənzillə, əməkhaqqına əlavələrlə təmin etsələr, bu, ölkənin rayonlarının, onların şəhərlərinin inkişafına səbəb olar.

Dördüncüsü, gənclərin asudə vaxtlarının səmərəli keçirilməsini inkişaf etdirmək lazımdır ki, bu da mədəni olmalıdır, çünki asudə vaxt gənclərin maraqları vasitəsilə onların şəxsiyyətinin formalaşmasına təsir göstərir. Burada gənclər artıq qazandıqları bacarıqları reallaşdırır, ünsiyyətdə, davranışda sərbəstləşir, başqa insanlarla ünsiyyətdə fərqli ideya və düşüncələr əldə edirlər. Yalnız xoşunuza gələni edəndə azadlığınızı, fərdiliyinizi göstərə bilərsiniz. Müvafiq idarə və müəssisələrin (klublar, mədəniyyət sarayları, mədəniyyət və istirahət mərkəzləri, xalq yaradıcılığı evləri, kinoteatrlar, stadionlar, kitabxanalar və s.) inkişaf etməsi və fəaliyyət göstərməsi lazımdır.

Beşincisi, gənclər ölkənin qorunub saxlanılması və inkişafı, tarixi və mədəniyyətinin davamlılığı üçün xüsusi məsuliyyət daşıyan müasir ölkəmizin mühüm hərəkətverici qüvvəsi hesab edilməlidir. Gənclərin ictimai-siyasi birliklərinin yaradılması bir tərəfdən dövlətin diqqətini gənclərin problem və maraqlarına cəlb etmək, digər tərəfdən isə gəncləri, gənclərin siyasi problemlərinin həllinə cəlb etmək imkanıdır. Gənclər birliklərinin və təşkilatlarının müasir mənzərəsi çox müxtəlifdir: bunlar qeyri-rəsmi gənclər hərəkatları, yaradıcı klublar və hətta kommersiya təşkilatları ola bilər.

Altıncısı, gənc ailənin mövqelərinin möhkəmləndirilməsi, uşaqların doğulması üçün ən əlverişli rejimin cəlbedici həyat tərzi, mənəvi mənada ən firavan, dövlət tənzimlənməsinin subyekti kimi yaradılmasıdır. Cəmiyyətin inkişafının indiki mərhələsində ailənin vəziyyəti böhran kimi xarakterizə edilə bilər. Ailənin inkişaf perspektivləri baxımından gənc ailə cəmiyyətimizdə baş verən sosial-iqtisadi və demoqrafik dəyişikliklərin nəticəsi olduğu üçün xüsusi sosial dəyərə malikdir. Gənc ailə bütün reproduktiv və sosial funksiyalarını şəxsən həyata keçirmək imkanlarını artırmaq üçün cəmiyyət və dövlət tərəfindən dəstək olmalıdır.

Yeddincisi, gənclərin biznesini inkişaf etdirmək lazımdır. İllik sorğular və sosioloji araşdırmalar göstərir ki, öz biznesini inkişaf etdirmək istəyən gənclərin faizi artıq öz biznesini yaradanların nisbətindən bir neçə dəfə çoxdur. Gənclərin öz biznesini qurmasına mane olan əsas problemlər maliyyə çatışmazlığı, təcrübənin olmaması və kifayət qədər təhsilin olmamasıdır. Gənclər biznesinin inkişafı üçün gənclər arasında sahibkarlıq fəaliyyətinin kütləviləşdirilməsini, gənclərin sahibkarlıq fəaliyyətinə kütləvi şəkildə cəlb edilməsini və gənclərə biznes bacarıqlarının aşılanması üçün xüsusi təlimlərin keçirilməsini təklif edirdim.

Təəssüf ki, indi bizim bölgəmizdə gənc əhalinin digər bölgələrə axını var. Bütün bunlar mütəxəssis çatışmazlığına, rayon əhalisinin getdikcə azalmasına, inkişafının dayandırılmasına səbəb olur. Buna görə də biz, qayğıkeş vətəndaşlar, indi bölgəmizin sosial və iqtisadi vəziyyətini bərpa etmək üçün tədbirlər görməliyik. Gənclər cəmiyyətin inkişafını təmin edən ən böyük potensialın cəmləşdiyi təbəqədir. Gənc nəslin innovativ potensialının konstruktiv komponentindən maksimum istifadə üçün şəraitin yaradılması müasir dünyada açıq münasibətlər, yüksək dəyişmə dinamikası və rəqabətin güclənməsi, eləcə də institusional inkişaf dövrünün natamamlığı şəraitində xüsusilə vacibdir.

Müasir gənclərin istedadlı nümayəndələri (gənc alimlər, idmançılar, rəssamlar) ölkənin nüfuzunun möhkəmlənməsinə böyük töhfə verirlər. Hər birimiz öz vicdanla oxuduğumuz və işləməyimizlə dövlətimizin qüdrətini gücləndiririk. İndi bu xüsusilə vacibdir. Axı məsuliyyət yükü və həll edilməli olan problemlər gənclərin çiyninə düşəcək. Biz isə buna hazır olmalıyıq, çünki biz güclü, zəngin, adət-ənənələri, tarixi beynəlxalq səviyyədə tanınan və hörmət edilən bir ölkədə yaşamaq istəyirik.

Hər birimiz özümüz üçün qərar veririk: aktiv və dövlətə faydalı olmaq və ya diqqətdən kənarda qalmaq. Hər kəs öz seçimini edir!

Mənbə: https://infourok.ru/molodezh-i-e-buduschee-3701536.html

Materialı hazırladı:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu - Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi), Azərbaycan Respublikası “Təhsil Şurası” İB-nin İdarə Heyəti üzvü