СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Этноцентризм......

Нажмите, чтобы узнать подробности

Этноцентризм түшүнүгү, келип чыгыш тарыхы, түрлөрү, этноцентризмдин мисалдар берилген...  

Просмотр содержимого документа
«Этноцентризм......»

Тема: Этноцентризм  Аткарган: Ишенбек уулу Бакберген Текшерген: Узбекова Чолпон Жеңишбековна

Тема: Этноцентризм

Аткарган: Ишенбек уулу Бакберген

Текшерген: Узбекова Чолпон Жеңишбековна

План: Этноцентризм түшүнүгү Келип чыгышы жана тарыхы Этноцентризмдин түрлөрү Этноцентризмдин мисалдары

План:

  • Этноцентризм түшүнүгү
  • Келип чыгышы жана тарыхы
  • Этноцентризмдин түрлөрү
  • Этноцентризмдин мисалдары
1. Этноцентризм түшүнүгү Этноцентри́зм (грек тил. ἔθνος «эл, уруу » + латын тил. centrum «айлана, борбор») деген маанини берет. Этноцентризм  –  этникалык   аң-сезимдин  турмуштук кубулуштарды этникалык топтордун традициялар ж-а баалуулуктар призмасы аркылуу кабылдоо ж-а баалоо касиети.

1. Этноцентризм түшүнүгү

  • Этноцентри́зм (грек тил. ἔθνος «эл, уруу » + латын тил. centrum «айлана, борбор») деген маанини берет.
  • Этноцентризм  –  этникалык   аң-сезимдин  турмуштук кубулуштарды этникалык топтордун традициялар ж-а баалуулуктар призмасы аркылуу кабылдоо ж-а баалоо касиети.
Этноцентризм этногруппанын биримдигин, тышкы дүйнөнүн алдындагы «Биз» деген сезимди чагылтат ж-а түзөт. Этника аралык чектер, чек аралар дайым эле так ж-а стабилдүү боло бербейт (этникалык группалардын территориялык жактан бири-бирине кирип келүүлөрү, өз ара айкашуулары; маданий ж-а тил жактан болгон мүнөздө-мөлөрүнүн вариативдүүлүгү; этникалык жалпылыктын айрым мүчөлө-рүнүн этникалык таандыгынын проблемалуулугу; этникалык таандык ж-а жашоо образындагы тарыхый жылыштар).
  • Этноцентризм этногруппанын биримдигин, тышкы дүйнөнүн алдындагы «Биз» деген сезимди чагылтат ж-а түзөт. Этника аралык чектер, чек аралар дайым эле так ж-а стабилдүү боло бербейт (этникалык группалардын территориялык жактан бири-бирине кирип келүүлөрү, өз ара айкашуулары; маданий ж-а тил жактан болгон мүнөздө-мөлөрүнүн вариативдүүлүгү; этникалык жалпылыктын айрым мүчөлө-рүнүн этникалык таандыгынын проблемалуулугу; этникалык таандык ж-а жашоо образындагы тарыхый жылыштар).
2. Келип чыгышы жана тарыхы Терминди заманбап формасында америкалык социолог Уильям Г.Самнер аныктаган, ал алгач аны социалдык илим жаатында колдонгон. Самнердин айтымында, этноцентризм көбүнчө текебердик жана убаракерчилик сыяктуу эмоционалдык абалды пайда кылат. Мындан тышкары, мындай ой жүгүрткөн адамдар өз тобун башкалардан жогору деп эсептешет жана ага кирбегендерди жек көрүшөт. Бул көрүнүш, көзөмөлгө алынбаса, кесепеттүү жана расисттик жүрүм-турумга алып келиши мүмкүн.

2. Келип чыгышы жана тарыхы

  • Терминди заманбап формасында америкалык социолог Уильям Г.Самнер аныктаган, ал алгач аны социалдык илим жаатында колдонгон.
  • Самнердин айтымында, этноцентризм көбүнчө текебердик жана убаракерчилик сыяктуу эмоционалдык абалды пайда кылат. Мындан тышкары, мындай ой жүгүрткөн адамдар өз тобун башкалардан жогору деп эсептешет жана ага кирбегендерди жек көрүшөт. Бул көрүнүш, көзөмөлгө алынбаса, кесепеттүү жана расисттик жүрүм-турумга алып келиши мүмкүн.
Этноцентризмди австриялык социолог Людвиг Гумплович тарабынан да 19-кылымда колдонулган. Бул автор этноцентризм геоцентризм же антропоцентризм сыяктуу башка идеяларга окшош кубулуш болгон деп эсептеген,  Гумпловичтин пикири боюнча, этноцентризм - бул адамдардын тобу өздөрүн эң жогорку деңгээлде деп эсептешет, себеби бүгүнкү дүйнөдө калган маданияттар жана элдер менен салыштырганда эмес, ошондой эле алардын баарына илгери болгон.
  • Этноцентризмди австриялык социолог Людвиг Гумплович тарабынан да 19-кылымда колдонулган. Бул автор этноцентризм геоцентризм же антропоцентризм сыяктуу башка идеяларга окшош кубулуш болгон деп эсептеген, 
  • Гумпловичтин пикири боюнча, этноцентризм - бул адамдардын тобу өздөрүн эң жогорку деңгээлде деп эсептешет, себеби бүгүнкү дүйнөдө калган маданияттар жана элдер менен салыштырганда эмес, ошондой эле алардын баарына илгери болгон.
3. Этноцентризмдин түрлөрү Этноноцентризмдин келип чыккан ишенимине жараша ар кандай түрлөрүн табууга болот. Эң негизгиси төмөнкүлөр:  - Ксеноцентризм же тескери этноцентризм. Өз маданияты башкаларга караганда анча күчкө ээ эмес, демек, ал адамдын жашоосуна зыян келтириши мүмкүн деген ой жөнүндө. - расалык этноцентризм . Өз маданиятына таандык адамдар расасынан улам башкалардан жогору турат деген ишеним.

3. Этноцентризмдин түрлөрү

Этноноцентризмдин келип чыккан ишенимине жараша ар кандай түрлөрүн табууга болот. Эң негизгиси төмөнкүлөр:

  • - Ксеноцентризм же тескери этноцентризм. Өз маданияты башкаларга караганда анча күчкө ээ эмес, демек, ал адамдын жашоосуна зыян келтириши мүмкүн деген ой жөнүндө.
  • - расалык этноцентризм . Өз маданиятына таандык адамдар расасынан улам башкалардан жогору турат деген ишеним.
Лингвистикалык этноцентризм. Өз маданиятына таандык тил башка элдердин тилинен айрым жагынан жогору турат деген ой. Мисалы, аны тымызыныраак деп айтууга болот же ал татаал ойлорду айтууга кызмат кылат. - Диний этноцентризм. Башка бир ишенимди караңгы же билимсиз деп эсептегендерден улам, өз дини бирден-бир туура жана чыныгы дин деп ишенүү.
  • Лингвистикалык этноцентризм. Өз маданиятына таандык тил башка элдердин тилинен айрым жагынан жогору турат деген ой. Мисалы, аны тымызыныраак деп айтууга болот же ал татаал ойлорду айтууга кызмат кылат.
  • - Диний этноцентризм. Башка бир ишенимди караңгы же билимсиз деп эсептегендерден улам, өз дини бирден-бир туура жана чыныгы дин деп ишенүү.
4. Этноцентризмдин мисалдары Тарых бою дүйнөдө башкалардан жогору турабыз деген көптөгөн маданияттар пайда болгон. Бүгүнкү күндө бул көрүнүш дагы деле болсо сакталып, ар кандай формада болот. Бул бөлүмдө биз бүгүнкү этноцентризмдин эң маанилүү түрлөрүн карайбыз.

4. Этноцентризмдин мисалдары

  • Тарых бою дүйнөдө башкалардан жогору турабыз деген көптөгөн маданияттар пайда болгон. Бүгүнкү күндө бул көрүнүш дагы деле болсо сакталып, ар кандай формада болот. Бул бөлүмдө биз бүгүнкү этноцентризмдин эң маанилүү түрлөрүн карайбыз.
Америкалык эксклюзивизм - бул этноцентризмдин бир түрү, анын жолдоочулары АКШ жана анын маданияты дүйнөнүн калган өлкөлөрүнө караганда уникалдуу жана өнүккөн деп коргоп жатышат. Мындай ой жүгүртүүгө жазылгандар, келип чыгышы, негизделген идеалдары жана тарыхы менен Америка континентиндеги бул өлкө башкаларынан таптакыр башкача (жана жогору) болмок деп эсептешет. Америкалык эксклюзивисттер үчүн АКШ теңдик жана эркиндик сыяктуу идеяларга негизделген биринчи өлкө болгон. Ошентип, аймак Европанын баалуулуктарынан ашып, башында көз каранды болгон континенттен ашып кетмек. Бүгүнкү күндө этноцентризмдин бул түрү дагы деле кеңири тараган.
  • Америкалык эксклюзивизм - бул этноцентризмдин бир түрү, анын жолдоочулары АКШ жана анын маданияты дүйнөнүн калган өлкөлөрүнө караганда уникалдуу жана өнүккөн деп коргоп жатышат. Мындай ой жүгүртүүгө жазылгандар, келип чыгышы, негизделген идеалдары жана тарыхы менен Америка континентиндеги бул өлкө башкаларынан таптакыр башкача (жана жогору) болмок деп эсептешет.
  • Америкалык эксклюзивисттер үчүн АКШ теңдик жана эркиндик сыяктуу идеяларга негизделген биринчи өлкө болгон. Ошентип, аймак Европанын баалуулуктарынан ашып, башында көз каранды болгон континенттен ашып кетмек. Бүгүнкү күндө этноцентризмдин бул түрү дагы деле кеңири тараган.
Евроцентризм - бул Батыш маданияты өзүнүн бардык жетишкендиктери жана жашоону түшүнүү жолу менен тарыхта болуп келген жана бүгүнкү күндө табыла турган башкалардан жогору турат деген ишеним. Бул европалык баскынчылар калган коомдор негизинен дыйкандар жана мал чарбачылыгы экендигин түшүнүшкөн колониялаштыруу мезгилинде келип чыккан. Евроцентристтик көз караштагы адамдар дүйнөнү алдыга жылдырууга Батыш маданияты жооптуу деп эсептешет. Көпчүлүк учурда Европада жана Батыштын калган өлкөлөрүндө жетишкендиктердин көпчүлүгү этникалык мүнөзгө байланыштуу, бирок расизмдин бул түрү евроцентризм менен дайыма эле байланыштуу боло бербейт.
  • Евроцентризм - бул Батыш маданияты өзүнүн бардык жетишкендиктери жана жашоону түшүнүү жолу менен тарыхта болуп келген жана бүгүнкү күндө табыла турган башкалардан жогору турат деген ишеним.
  • Бул европалык баскынчылар калган коомдор негизинен дыйкандар жана мал чарбачылыгы экендигин түшүнүшкөн колониялаштыруу мезгилинде келип чыккан.
  • Евроцентристтик көз караштагы адамдар дүйнөнү алдыга жылдырууга Батыш маданияты жооптуу деп эсептешет. Көпчүлүк учурда Европада жана Батыштын калган өлкөлөрүндө жетишкендиктердин көпчүлүгү этникалык мүнөзгө байланыштуу, бирок расизмдин бул түрү евроцентризм менен дайыма эле байланыштуу боло бербейт.
Индиялык улутчулдук - бул Индия дүйнөдөгү руханий же маданий өңүттөн эң өнүккөн өлкө деп коргогон этноцентризмдин бир түрү. Мындай көз караштагы адамдар бул Азиянын өлкөсүнүн маданияты башкаларынын өнүгүшүнө эң көп таасир берген маданият деп эсептешет. Индиялык улутчулдар коргогон айрым далилдер, мисалы, бул өлкөнүн маданияты тарыхый деңгээлде жазылган эң байыркы нерсе; же азыркыга чейин колдонулуп келген эң байыркы дин индуизм Индияда пайда болгон.
  • Индиялык улутчулдук - бул Индия дүйнөдөгү руханий же маданий өңүттөн эң өнүккөн өлкө деп коргогон этноцентризмдин бир түрү. Мындай көз караштагы адамдар бул Азиянын өлкөсүнүн маданияты башкаларынын өнүгүшүнө эң көп таасир берген маданият деп эсептешет.
  • Индиялык улутчулдар коргогон айрым далилдер, мисалы, бул өлкөнүн маданияты тарыхый деңгээлде жазылган эң байыркы нерсе; же азыркыга чейин колдонулуп келген эң байыркы дин индуизм Индияда пайда болгон.
Жапоноцентризм - бул эң негизгиси Жапония дүйнөнүн борбору же болушу керек деген ишенимдин жыйындысы. Бул кичинекей масштабда (Азия өлкөлөрүнүн ичинде чет өлкөлүктөрдү маргиналдаштыруу сыяктуу) жана эл аралык ар кандай мамилелерде көрүнөт. Жапон маданияты , айрыкча, өлкөнүн түпкүлүктүү тургундары менен чет элдиктердин ортосундагы айырмачылыкка байланыштуу. Алардын тили чет өлкөдөн келгендерге карата колдонула турган эң башка сөздөргө ээ. Мындан тышкары, Жапония эл аралык саясатта борбордук ролду ойношу керек деген идея өлкөнүн жашоочулары арасында дагы деле болсо күчүндө.
  • Жапоноцентризм - бул эң негизгиси Жапония дүйнөнүн борбору же болушу керек деген ишенимдин жыйындысы. Бул кичинекей масштабда (Азия өлкөлөрүнүн ичинде чет өлкөлүктөрдү маргиналдаштыруу сыяктуу) жана эл аралык ар кандай мамилелерде көрүнөт.
  • Жапон маданияты , айрыкча, өлкөнүн түпкүлүктүү тургундары менен чет элдиктердин ортосундагы айырмачылыкка байланыштуу. Алардын тили чет өлкөдөн келгендерге карата колдонула турган эң башка сөздөргө ээ. Мындан тышкары, Жапония эл аралык саясатта борбордук ролду ойношу керек деген идея өлкөнүн жашоочулары арасында дагы деле болсо күчүндө.
Синоцентризм - бул Кытайды дүйнөдөгү эң маанилүү жана өнүккөн өлкө деп эсептеген этносентризмдин бир түрү, башкалардын бардыгы андан артта калган. Заманга чейинки мезгилде, бул ишеним Кытай дүйнөдөгү жападан жалгыз чыныгы цивилизация болгон, калган бардык маданияттар
  • Синоцентризм - бул Кытайды дүйнөдөгү эң маанилүү жана өнүккөн өлкө деп эсептеген этносентризмдин бир түрү, башкалардын бардыгы андан артта калган. Заманга чейинки мезгилде, бул ишеним Кытай дүйнөдөгү жападан жалгыз чыныгы цивилизация болгон, калган бардык маданияттар "варвардык" деп эсептелген.
  • Заманбап мезгилде, Синоцентризм бир топ орточо; Бирок Азия мамлекетинин жашоочулары Кытайды дүйнөдөгү эң маанилүү жана өнүккөн өлкө деп эсептешет.

Көңүл бурганыңыздарга  чоң рахмат !!!

Көңүл бурганыңыздарга чоң рахмат !!!


Скачать

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Вебинар для учителей

Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!