Дуйнону дунгуроткон калемгер

Дуйнону  дунгуроткон   калемгер

Сабактын  максаты:  Чынгыз  Айтматовдун  дуйнолук  данкын,анын  чыгармалары  аркылуу  ачык  корсотуу  менен,жаш  муундарды  элибиздин  улуу  доолотторун.  Корком  маданиятын  андап  билууго жана  тушунууго  уйротуу.

Сабактын  тиби:  Ачык  тарбиялык  саат

Сабакта  колдонулган  ыкмалар:Чыгармачыл  изденуу,корсотмолуулук  жана жеке  ишкердуулук.

Сабактын  жабдылышы: Чынгыз  Айтматовдун  чыгармаларына  байланыштуу  тартылган  суроттор.

Сабактын  журушу: Саламдашуу

Атагы  ай ааламды  аралаган,Айтматов  жазуучу  эле  созго  балбан.Дуйно  эли -  сенин  суйгон  окурманын,Окуштан  он беш  сыйра  тажабаган.Жазганы  эл  турмушу , адеп –ахлак, Кыргызды   кылымдарга  кеттин  дантап,Кылымдын  кыйырында  жаралабы,  Чынгыздай  залкар  талант,  асыл  адам, Токсондун  тоомун  таяп  барса  элине, Дуйнодон  отуп  кетти  аттин  арман.

Мугалим:  Чынгыз  Айиматов  -  дуйнону  дунгуроткон  калемгер.  Жазуучунун  чыгармасын   окубаган  кыргызда  эч  бир  адам  жоктур. Анын  данкы  бир  гана  кыргыз  элине  эмес,  дуйно  элине  белгилуу.

Анын  чыгармалары  дуйнонун  170тен  ашык  тилине  которулган. Кыргыз  атын  ай –ааламга  таанытып, оз  таланты  менен  жалпы  адамзатты  тан  калтырып  да,  тамшандырып  да  келет.2008-жыл  залкар  жазуучунун  80 жылдык  маарекесине багышталып  «ЧЫНГЫЗ  АЙТМАТОВ  ЖЫЛЫ»  деп  жарыяланган.Жазуучунун  80  жылдык салтанаты  АМЕРИКАДА, ФРАНЦИЯДА, БЕЛЬГИЯДА, ШВЕЦАРИЯДА,  САНКТ- ПЕТЕРБУРГДА,МОСКВАДА,ТУРКИЯДА,ОРТО –АЗИЯДА  ото  зор  урмат  менен  белгиленип  отту.Ушундай  кадыр – баркка  ээ  болгон  дуйнолук  атак – данкка  ээ болгон  адам,  кыргыздын  эн  жонокой  уулу  ЧЫНГЫЗ  АЙТМАТОВ.

1-окуучу:Айтыш керек кептин келсе оролу,   2-окуучу:Согуш маалы анда ,Чынгыз жаш эле,

             Ушундай да шыктуу бала болобу .                     Араба айдап ,эгин ташып, чоп чапкан.

            Адабият айылына ээрчитип,                                 Атасы жок кармап кеткен уйунон,

           Чон энеси Айымкандын жомогу .                      «Эл душманы» деген бутум танданткан.

3-окуучу:Апасы анын татар кызы Нагима,        4-окуучу: Адам болду окуп ,иштеп жетилип,

             Мезгилинде билимдуу аял болуучу.                            Китеп жазды, талант кучу сезилип.

             Иниси Ильгиз, карындашы Роза,                                 Атагы анын жер шаарына угулду,

            Эн улуусу  Чынгыз болуп окушту  .                                 Адабият майданына  кезигип.

Ар бир окуучу баштарына ак  кагаздан жасалган таажы кийишкен. Ар бир таажыда  жазуучунун

 Бирден чыгармасы жазылган.Окуучулар бирден  чыгармадан  узунду аткарышат.

                                    1-окуучу: Каршы туруп ала качуу салтына

                                                       Суйгонунду таап кеттин Жамила

                                                    Махабатты ыйык тутуп кадырлап

                                                      Улгу болдун жалпы кыргыз калкына 

(Кен  талаада  Жамиланын  Данияр  менен  кетип бара  жатканын,  аркасынан  Сейиттин   Жамила-а-а  деп   кыйкыра   чуркап  келе  жатып,  жер  кучактап  жыгылганы, соолуктап  ыйлаган  жеринен узунду  корсотулот. «Жамила» повестинен)

                                            2-окуучу:   Качып   келип   согуштан

                                                                 Ункур   ичин  жай  кылган

                                                                  Уюн  сойуп  Тотойдун

                                                                 Оз   кардына   кам  урган

(Тун  ичинде  уйдун этин  которуп  Ысмайылдын  уйуно  келиши, Сейденин  чоочуп ага   каршы  суйлогон  диалогдорун  аткарып  корсотушот.  «Бетме-бет»   повестинен)

            3-окуучу: Барган сайын эмне учун, аракечтер кобойду

                              Нашаачылар  кобойду,моюнкумда анчылар

                              Бокон менен жейренди, кызыл канга болоду.

                             Эй адамдар  уккула, аракеч  менен ууруга нашаачыга  анчыга

                             Баарын  каршы  чыккыла баарын  каршы тургула.

(« Кыямат»  романынан   Авдий Калистратовдун   монологу)

Мугалим:  Дуйнону  дунгуроткон  калемгер Ч.Айтматов  мындан ары  да кыргыз  журтунун туу тутуп  которгон  улуу  сыймыгы  болуп  кала берет. Орошон  ойлорго бай соз  онорунун  зергери  Ч.Айтматовдун  чыгармаларын  аздектеп  суйуп  окуйлу. Андагы   жашоону  адам  турмушунун  ар тараптан   туура   ачып  корсоткон  койгойлорун  тушуно  да,  талдай  да билели.