Дүйнө тааным анын түрлөрү жана формалары Билим жана билимдин түрлөрү

Тема: Дүйнө тааным анын түрлөрү жана формалары Билим жана билимдин түрлөрү

Аткаргандар: Ишенбек уулу Бакберген, Майрамбеков Ильгиз

Текшерген: Узбекова Чолпон Жеңишбековна

Тема боюнча суроолор

• Дүйнө тааным түшүнүгүнүн аныктамасын жана анын структуралык элементтерин атаңыз?
• Дүйнө таанымдын негизги түрлөрүн атап кыскача мүнөздөмө бериңиз?
• Адамдардын ишмердүүлүгүндө дүйнө тааным кандай роль ойнойт?
• «Билим» деген түшүнүктүн аныктамасын айтып бериңиз?
• «Таанып билүү» деген эмне? Таанып билүү предмети,субьектиси жана обьектиси?
• Иш аракеттердин ар кандай түрүнө таанымал болгон таанып билүүнүн элементтерин атаңыз?
• Таанып билүүнүн деңгээлдерин атаңыз?
• Сезимтал таанып билүүнүн элементтерин атаңыз?
• Таанып билүүнүн негизги формаларын атаңыз?
• Рационалдуу эмес таанып билүүнүн формалары?
• Билим деген эмне? Аныктама бериңиз?
• Билимдин түрлөрүн атаңыз?
• Илимий эмес билимдин формалары

. Дүйнө тааным түшүнүгүнүн аныктамасын жана анын структуралык элементтерин атаңыз?

• Дүйнө таануу - бул адамдын курчап турган дүйнөгө болгон мамилесин аныктоочу жана жүрүм-турумдун жөнгө салуучу милдетин аткаруучу көз караштардын, идеялардын, баалоолордун, ченемдердин жыйындысы.
• Дүйнө таануу - адамдардын дүйнөгө (жаратылышка, коомго, адамдарга) бүтүндөй көз караштарынын тутуму; адамдын дүйнөгө болгон мамилеси.;
• Дүйнө таануу - индивиддин, социалдык топтун, коомдун баалуулуктар жана идеалдар тутумунда чагылдырылган жаратылышка, коомго, адамга болгон толук кѳз карашы;
• Дүйнө таануу - бул адамдын өзүн курчап турган дүйнөгө болгон көз-карашынын жыйындысы.
• Дүйнө таануу үч негизги суроону чечет:
• 1. адамдын бүтүндөй дүйнөгө болгон мамилеси
• 2. адамдын курчап турган дүйнөдөгү орду жана максаты
• 3. дүйнөнү таануу жана өзгөртүү
• Дүйнө таануунун структуралык элементтери: билим, ишенимдер, баалуулуктар, сезимдер, эмоциялар.

Дүйнө таанымдын негизги түрлөрүн атап кыскача мүнөздөмө бериңиз?

• Дүйнө таанымдын негизги түрлөрү:
• Кадимки- адамдын жеке турмуштук тажрыйбасынын негизинде
• Диний - диний окуулардын негизинде
• Илимий - илимдин жетишкендиктерине таянат, адамдардын коомдук практикасы менен байланыштуу
• Гуманисттик- кайрымдуулуктун ченемдерине негизделген

Адамдардын ишмердүүлүгүндө дүйнө тааным кандай роль ойнойт?

• 1) Дүйнө тааным адамдын ишмердүүлүгүнө багыттарды жана максаттарды берет.
• 2) Дүйнө таануу коюлган максаттарга кандайча мыкты жетүүнү түшүнүүгө мүмкүндүк берет.
• 3) Адам чыныгы жашоонун жана маданияттын баалуулуктарын аныктоого ,
• 4) маанилүү нерсени иллюзиядан айырмалоого мүмкүнчүлүк алат.

«Билим» деген түшүнүктүн аныктамасын айтып бериңиз?

• Билим - бул таанып-билүү иш-аракетинин натыйжасы . Адамга курчап турган дүйнө жана өзү жөнүндө билим анын -материалдык жана руханий иш-аракеттеринде керек.
• Билим дүйнө таанымынын ажырагыс бөлүгү болуп саналат:
• адамдын таанып билүү иш-аракетинин натыйжасы;
• адамдын когнитивдик (таанып билγγ) ишмердүүлүгүнүн натыйжаларынын системалаштырылышынын формасы .

«Таанып билүү» деген эмне? Таанып билүү предмети,субьектиси жана обьектиси?

• Таанып бидγγ - б ул адамдын аң-сезиминде объективдүү чындыкты чагылдыруу, жаңы билим алуу процесси.
• Таанып билүү бул төмөнкүлөрдүн болушун камтыган иштин өзгөчө түрү:
• таанып билγγ субъектиси (адам, команда, бүтүндөй коом жана таанып-билүү объектиси (чындыктын кубулуштары жана предметтери, процесстер, коом, адамдын ички абалы ж.б.).
• Таанып билγγнγн субъектиси – бул предметтик-практикалык ишмердүүлүктүн жана таанып билүүнүн алып жүрүүчүсү ,
• таанып-билүү предметине багытталган таанып-билүү иш-аракетинин булагы .
• Таанып билγγнγ субъектилери катары кийинкилер болушу мγмкγн:
• өзүнчө адам (индивид –жеке адам) катары, ар кандай социалдык топтор (бүтүндөй коом).
• Таануунун объектиси - бул субъектке каршы коюлган нерсе, ага практикалык жана когнитивдик иш-аракеттеринин багытталышы.
• Таанып билγγнγн объектиси катары кийинкилер болушу мүмкүн:
• материалдык нерселер ( химиялык элементтер, физикалык денелер, тирүү организмдер ),
• социалдык кубулуштар ( коом, адамдардын ортосундагы мамилелер, алардын жүрүм-туруму жана иш-аракеттери ).

Таанып билүүнүн деңгээлдерин атаңыз?

• Сезимталдык жана рационалдык - бул таанымдын философияда айырмаланган эки деңгээли.
• Сезимталдык - бул сезүү органдарынын жардамы менен түздөн-түз таанып билүү ( көрүү, угуу, жыт, даам, тийүү ),
• Рационалдык таанып билүү - акылдын жардамы менен таанып билүү.

Сезимтал таанып билүүнүн элементтерин атаңыз?

• Сезимталдык - бул сезүү органдарынын жардамы менен түздөн-түз таанып билүү ( көрүү, угуу, жыт, даам, тийүү )
• сезим - объектилердин жана процесстердин сезүү органдарына түздөн-түз таасиринен келип чыккан касиеттеринин чагылышы;
• кабылдоо – предметтин толук образынын сезүү органдарына түздөн-түз таасир берүүсγ
• элес - объектилердин жана кубулуштардын аң-сезиминде, алардын түздөн-түз таасирисиз сакталып калган сенсордук сүрөтү.

Таанып билүүнүн негизги формаларын атаңыз?

• Рационалдуу таанып билүүнүн формалары
• • түшүнүк - объектилердин жана кубулуштардын жалпы, маанилүү белгилеринн чагылдырган ой;
• • ой жγгγртγγ - бул түшүнүктөрдүн байланышы аркылуу бир нерсе ырасталган же четке кагылган ойдун формасы; (же бул нерсе, кубулуш, процесс жөнүндө бир нерсени ырастаган же четке каккан ойбу);
• • корутунду – ой жγгγртγγнγн өкүмдөрүнүн логикалык байланышына негизделген тыянак.
• Сезимдик таанып-билүүнүн формалары
• • сезим - объектилердин жана процесстердин сезүү органдарына түздөн-түз таасиринен келип чыккан касиеттеринин чагылышы;
• • кабылдоо – предметтин толук образынын сезүү органдарына түздөн-түз таасир берүүс γ
• элес - объектилердин жана кубулуштардын аң-сезиминде, алардын түздөн-түз таасирисиз сакталып калган сенсордук сүрөтү.

Рационалдуу эмес таанып билүүнүн формалары?

• Рационалдуу эмес таанып-билүү процессинде, турмуштук тажрыйбалар менен эмоциялардан ажырагыс болгон стандарттуу эмес чечимдерди кабыл алуу процесси жүрөт. Бул сенсордук жана рационалдуу билимдин бир эле мезгилдеги иш-аракетинин натыйжасында мүмкүн болот. Ырассыз таанып билүү интуиция жана чыгармачылык сыяктуу формаларда болушу мүмкүн.
• • Интуиция - эч кандай негизсиз жана далилсиз эле чындыкты түздөн-түз кабыл алуу. Ал күтүлбөгөн жерден мүнөздөлөт. Адамдар кээде интуицияны кѳз ачыктык деп аташат.
• • Чыгармачылык - таптакыр жаңы уникалдуу маданий жана материалдык баалуулуктарды жаратуу. Адам чыгармачылык аркылуу айланадагы чындыкты түшүнөт.
• Абстракция - бул субъективдүү боёктон эркин билим. Ал объектилердин жалпы касиеттерин бөлүп көрсөтүү, аларды салыштыруу жана карама-каршы коюу менен мүнөздөлөт.
•  

Билим деген эмне? Аныктама бериңиз?

• Билим – бул:
• чындыкты таанып-билүүнүн натыйжасы, адам реалдуу дүйнөнүн объективдүү үзгүлтүксүз байланыштарын жана мамилелерин активдүү чагылдыруу, идеалдуу кайра жаратуу учурунда алган аң-сезиминин мазмуну.
• "Билим" термининин кѳп тараптуулугу:
• • билим билгичтикке негизделген жөндөм, шык, көндүм катары ;
• • билим когнитивдик маанилүү маалымат катары ;
• • билим адамдын чындыкка болгон мамилеси катары .
•  

Билимдин түрлөрүн атаңыз?

• Күнүмдүк жашоодон алган билим - жалпы акылга негизделген (Бул эмпирикалык. Ал жалпы акылга жана күнүмдүк аң-сезимге негизделген. Бул адамдардын күнүмдүк жүрүм-турумун, алардын бири-бири менен жана жаратылыш менен болгон мамилесин аныктоочу эң маанилүү негиз болуп саналат. фактылардын баяндалышы жана алардын сүрөттөлүшү).
• Практикалык - иш-аракеттерге, нерселерди өздөштүрүүгө, дүйнөнү өзгөртүүгө негизделген.
• Көркөмдүк - образга негизделген (Дүйнө жана андагы адамды бирдиктүү чагылдыруу. Ал түшүнүккө эмес, сүрөттүн негизинде курулат).
• Илимий - тγшγнγктѳргѳ негизделет (Чындыкты мурунку, азыркы жана келечектеги абалында түшүнүү, фактыларды ишенимдүү жалпылоо. Ар кандай кубулуштарды алдын-ала көрө билүү. Чындык абстрактуу түшүнүктөр жана категориялар, жалпы принциптер жана мыйзамдар түрүндө берилет, алар көбүнчө өтө абстрактуу формаларды кабыл алышат).
• Рационалдуу - чындыктын логикалык жактан чагылдырылышы, рационалдуу ой жүгүртүүгө негизделген.
• Акылга сыйбас - чындыктын эмоцияларда, кумарларда, кайгы капаланууда, интуицияда, эркте, аномалдык жана парадоксалдык кубулуштарда чагылышы; логиканын жана илимдин мыйзамдарына баш ийбейт.
• Жеке (жашыруун ) - субъекттин жөндөмүнө жана анын интеллектуалдык ишмердүүлүгүнүн өзгөчөлүктөрүнө жараша болот.

Илимий эмес билимдин формалары

• Ненаучное- тутумдаштырылбаган, мыйзамдаштырылбаган жана мыйзамдар менен сүрөттөлбөгөн билим катары түшүнүлгөн, дүйнөнүн азыркы илимий картинасына карама-каршы келет;
• Донаучное- илимге чейинки системасыз билим
• Паранаучное-илимий мүнөздүн критерийлерине жооп бербейт (формулалар, теориялык гипотезалар, практикада колдонулбай турган моделдер; коомдук өнүгүүгө бюрократиялык тоскоолдуктар);
• Антинаучное- утопиялык жана чындыкты атайылап бурмалаган идеялар.
• Псевдонаучное – бул популярдуу теориялардын иш-аракеттери мисалы, байыркы космонавттар жөнүндө ж.б.

Көңүл бурганыңыздарга чоң рахмат!!!