Диагноздоочу баалоо

Диагноздоочу баалоо

Диагноздоочу баалоонун мааниси.

Диагноздоо – бул билим беръъ процессинин жана окуу процессинин катышуучуларынын =зг=ч=лъкт=рън таанып билъъчъ, ошондой эле коюлган максатка жетъъ ъчън так жана объек тивдъъ натыйжаны аныктоочу таанып билъъ ишмердъълъгъ.

Диагноздоочу баалоо – мугалим кандайдыр бир окуу предметинин стадиясында окуу процессин андан ары туура уюштуруусу ъчън окуучунун алгачкы билим, билгичтигинин дещгээлин баалоо ишмердъълъгъ.

Диагноздоочу баалоонун максаты программанын материалынын сапаттуу =зд=штърълъшън= зарыл предметтик окуу билим, билгичтик, к=ндъмд=рдън калыптанган дещгээлин жана ишмердъълък ыкмаларын баалоо эсептелет.

Диагноздоочу баалоо

окутуунун търдъъ этаптарында ишке ашырылат:

• окуу предметинин негизги тъшънъкт=рънън окуучуда калыптангандыгын алдын-ала аныктап алуу максатында окуу жылынын башында;
• окуу материалынын мазмунун =зд=штъръъд= зарыл болгон таяныч билим, билгичтикти аныктоо максатында теманы же б=лъмдъ окутуунун башында.

Улуттук Алкактык куррикулумда белгиленгендей, диагноздоочу баалоо мугалим ъчън окутууга коюлган милдеттердин, ал эми окуучу ъчън окууга коюлган милдеттердин ишке ашырылышына ощдоп-тъз== киргизъъ ъчън кызмат кылат.

Диагноздоочу баалоо окуучунун жеке мъмкънчълъгън= жараша окууну пландаштырууга жана сапаттуу =зд=штъръъ максатында окуу процессин ощдоп-тъз==г= мъмкънчълък берет. Мугалим окуу жылы бою окуучунун баштапкы дещгээлин алынган жыйынтык менен улам салыштырып жъръп отурат.

Диагноздоочу баалоо окуучунун теманы же окуу курсун =зд=штъръъ даярдыгынын дещгээлин аныктоо менен катар эле ал теманы же окуу курсун окуучунун ишмердъълъгънд= активдештиръъг= мотивация жаратуу, мугалим менен окуучунун кызматташтыгын арттыруу, окутуунун максат, милдеттерин тактоого шарт тъз=т.

Диагноздоочу баалоо т=м=нд=гъд=й суроолорго жооп табууга мъмкъндък берет :

• окуучунун белгилъъ бир дещгээлдеги таяныч билимдери жана ж=нд=мд=ръ барбы?
• окуучу =тълг=н материалдын кайсыл б=лъгън билет?

Диагноздоочу баалоонун механизмдери.

• Билим беръъ процессинде педагогикалык диагноздоо т=м=нд=гъд=й милдеттерди аткарат:
• жетишъъ дещгээлин аныктоо;
• окуучунун жетишкендиктерин анын мурдагы абалы менен салыштыруу;
• окуучунун билиминдеги кемчиликтердин себебин анализд==;
• келечегиндеги жетишкендиктерди прогноздоо;
• окуучунун жетишкендиктерин интерпретациялоо жана баалоо;
• окуучуга диагноздоонун натыйжаларын маалымдоо;
• диагноздоонун натыйжасына карата окуучунун иш-аракетин контролдоо.

Диагноздоочу баалоону уюштуруу ъчън суроо-жооп, маектешъъ, долбоордук

иштер кырдаалга жараша тапшырмалар, ата-энелер, мугалимдер менен кызматташтык сыяктуу методдор жана каражаттар колдонулат.

Диагноздоочу баалоонун негизги мааниси курсту же теманы оуп ъйр=нъъг= чейинки окуучунун тигил же бул компетенцияларынын же билгичтиктеринин калыптангандыгынын дещгээлин алдын-ала анализд==д= турат. Диагноздоонун бул търъ киришъъ же старттык диагноздоо деп аталат. Мында мугалим търдъъ ыкмаларды колдонсо болот, мисалы мамлекеттик стандарттын талабына ылайык предмет боюнча =тълг=н темага жараша суроолорду берсе болот же алдын ала тест жъргъз= алат ж.у.с. Мындай иш мугалимге окуучунун материалды =зд=штъръъсънд= кездешкен проблема боюнча маалымат алып, андай проблеманы жоюу кадамдарын пландоого жардам берет.

Педагогикалык диагноздоонун маанисин жана анын =зг=ч=лъкт=рън тъшънъъ ъчън догдур менен педагогдун ишин салыштырып к=ръъг= болот. Догдур =зънън пациентинин абалы менен таанышып, оору козгоочу симптомдорду аныктап, анын келип чыгуу себептерин издеп, алдын алуу чараларын прогноздоп, акырында медициналык бътъм (диагноз) менен дарылоону дайындайт. Ал эми тажрыйбалуу тапкыч мугалим =з ишин алгач тарбиячысынын калыптануусуна жана =нъгъъсън= таасир эткен социалдык-педагогикалык шарттарды, терс таасирлерди тыкыр к=щъл коюу менен ъйр=нъп чыгат. Андан сощ ал иштеп чыккан программанын негизинде окуучуну =нъктъръънън болжолдуу альтернативаларын прогноздойт.

Калыптандыруучу баалоонун мааниси жана анын =зг=ч=лъкт=ръ .

Калыптандыруучу баалоо – бул окуу жана окутуу процессинин алгачкы этабында =зг=ртъъл=рдъ киргизъъ максатында окуучунун =нъгъъсън баалоо. Баалоонун бул търън окутууну жакшыртуу ъчън баалоо деп атоого болот. Калыптандыруучу баалоо мугалимге окуучуну окутуу максатында жасалган аракеттерди к=з=м=лд==г= жардам берсе, окуучу ъчън - билим алууга карата =зънън жоопкерчилигин сезъъг=, мугалимдин жардамы аркылуу жеке =нъгъъсън к=з=м=лд==г= жана план тъзъъг= жардам берет.

Калыптандыруучу баалоо мугалимге ар бир окуучу менен жекече ишт==г= жана окуу материалын окуп ъйр=нъъд=гъ айрым жетишпестиктерди аныктоого жана окуу процессин системалуу търд= ж=нг= салып турууга мъмкъндък берет.

Калыптандыруучу баалоо билим беръъд=гъ жащы к=рънъш эмес. Кънъмдък баалоо калыптандыруучу баалоонун кандайдыр бир функциясын аткарып келген, бирок бул баалоо билген менен билбегендикти же билгичтик менен билгичтик эмести журналга белгил== менен гана чектелген.

Чет элдик адистер калыптандыруучу баалоонун

т=м=нд=гъд=й компоненттерин б=лъп

к=рс=тъш=т:

мугалимге окуучу менен болгон кайтарым

байланыштын эффективдъълъгън камсыз кылуу;

окуучуну =з алдынча окууга активдештиръъ;

баалоонун жыйынтыгы менен окуу процессине ощдоп тъз== киргизъъ;

баалоо окуучунун шыктануусуна жана =зън-=зъ

сыйлоосуна терещ таасир берерин ащдап билъъ;

окуучу =зънън билимин =з алдынча баалай алуу

билгичтиги.

Калыптандыруучу баалоо - бул окуучунун жанында туруп аны ийгиликке жетел== дегенди билдирет. Албетте, окуу материалынын =зд=штърълъшъ боюнча маалымат алууга окуучу менен кайтарым байланыш жъргъзъл=т.

Калыптандыруучу баалоо формалдуу эмес мън=зд= жъргъзълъшъ, мисалы баалоонун талкууланышы, комментарий же окуучунун ишин байкоо мън=зънд= болушу мъмкън. Ал формалдуу да, мисалы, жазуу тестин алуу болушу мъмкън.

Изилд==чъл=р калыптандыруучу баалоонун =зг=ч=лъкт=рън б=лъп к=рс=тъш=т. Калыптандыруучу баалоонун башка бир =зг=ч=лъгъ – окуучунун кандайдыр бир нерсеге кызыкдар болуусу. Окуучулар кандайдыр бир нерсеге кызыкдар болуулары керек, айталык, =зънън жеке же башка бир окуучунун окуу ишмердъълъгън баалоого. Изилд==л=р к=рс=тк=нд=й, баалоого карата окуучунун кызыгуусу жана жоопкерчилиги анын окууга болгон мотивациясын жогорулатат. Мындан улам мугалимдин ролу жоголбостон, тескерисинче, окуунун максатын аныктоодо, ийгиликке жетъънън конкреттъъ критерийлерин жана баалоо ъчън тапшырмаларды иштеп чыгууда анын ролу жогорулайт.

Калыптандыруучу баалоонун негизги фактору болуп, окуучу ж=нънд= так жана конкреттъъ маалымат же анын кандпй окуп жаткандыгы ж=нънд=гъ кайтарым байланыш эсептелет. Бул =з кезегинде окутуунун же ъйр=тъънън бир б=лъгъ болуп саналат. Тажрыйбалуу мугалим окуучунун кандай билим алып, аны кантип =зд=штъръп жаткандыгы ж=нънд= гана маалымат албастан, ал маалыматты андан ары эмне кылуу керектигин, окутууну кантип жакшыртуу керектигин билет.

Калыптандыруучу баалоону окуу процессинде колдонуунун айрым =зг=ч=лъкт=ръ катары т=м=нд=гъл=рдъ белгил==г= болот:

Биргелешип максат коюу жана ийгиликке жетъъ (максатка жетъъ) критерийлерин аныктоо окуучуга анын кайсыл жерде тургандыгы, эмнеге жетъъ керектигин, ошондой эле эмне кылуу керектигин билъъг= мъмкъндък берет.

Байкоо менен к=з=м=лд== окуучунун тапшырманы тъшънг=ндъгън же кайрадан тъшъндъръънъ талап кылгандыгын билъъг= мъмкъндък берет.

Суроо беръъ окуучунун =зънън милдеттеринин маанисин тъшънъъсън= мъмкъндък берсе, мугалим ъчън тъшънъъ дещгээли боюнча маалыматты алууга жардам берет. Мындай баалоонун техникаларын колдонуу аркылуу мугалим тиешелъъ маалыматты тез ала алат.

+зън-=зъ баалоо жана бири бирин баалоо окуучулардын класстагы топторун тъзъъг= жардам берет, анткени окуучулар бири бирин терещ тъшънъъг= жана коюлган критерийлер аркылуу баалоого к=н= башташат.

Жазуу иштери жана мугалимдин комментарийи окуучу менен болгон кайтарым байланышты бекемд==г= жана коюлган максатка ылайык окуучуга анын =нъгъъсън к=ръънъ камсыз кылат.

СУММАТИВДИК БААЛОО. ОКУТУУНУН НАТЫЙЖАСЫН БААЛООНУН КРИТЕРИЙЛЕРИ ЖАНА К+РС+ТКЪЧТ+РЪ

Суммативдик баалоо.

Суммативдик (же жыйынтыктоочу) баалоо - бул окуу процессинин тигил же бул этабын жыйынтыктоо (жыйынтыгын чыгаруу) ъчън колдонулуучу баалоо.

Cуммативдик баалоо белгилъъ бир убакыт аралыгында окуучунун билиминин, билгичтигинин жана анын компетенцияларынын жыйынтыгы мамлекеттик билим беръъ стандартындагы коюлган талапка жооп беръъ дещгээлин аныктайт. Аны билим беръънън этаптарында жъргъзъъ аркылуу ишке ашырууга болот.

Суммативдик баалоо – бул таанып-билъъ процессинин тигил же бул этабында жалпылоо (жыйынтыгын чыгаруу) ъчън колдонулган баалоо. Ал =тк=н жетишкендиктерди баалоодо окутуудан белгилъъ =лч=мд= б=л=к болуп, белгилъъ бир убакыттан кийин жетишъънън жыйынтыктарын чыгаруу жана ал боюнча маалымат жасоо талап кылынган учурда колдонулат.

Улуттук Алкактык куррикулумда жазылгандай, суммативдик баалоо окуучу ъчън окуучунун окуу этаптарындагы жетишкендиктеринин жыйынтыгын баалоого кызмат кылып, ал утурумдук , аралык жана жыйынтыктоочу баалоонун негизинде ишке ашырылат.

Жекече аткарылган тапшырмаларды кънъмдък баалоо баанын нормаларына жараша (туура чыгарылыштардын саны, кетирген каталардын саны, аткаруу эрежелеринин тууралыгы ж.б.), ошондой эле мугалим тапшырган =зънч= ишти аткаруу боюнча критерийлерге жараша жъргъзъл=т. Мугалим утурумдук баалоодо окуучунун жекече =зг=ч=лъкт=рън= жараша окуу материалын =зд=штъръъсън= баа берет.

Аралык баалоо предметтик куррикулумда белгиленген иштердин търън аткаруунун негизинде жъргъзъл=т:

• жазуу иштери / булактар менен ишт== ;
• оозеки жооп / презентация;
• долбоор, изилд== иши, иштердин атайын =зг=ч= търл=ръ;
• портфолио (жетишкендиктердин папкасы).

Аткарылган иштердин бардык

търл=ръ баалоо критерийлеринин

негизинде бааланат, алар милдеттъъ

болуп саналат жана баалоонун

планын иштеп чыгууда мугалим

тарабынан алдын-ала белгиленет.

Жыйынтыктоочу баалоо колдонуудагы нормаларга жана баалоонун иштелип чыккан критерийлерине ылайык жазуу жъзънд= мектептин календарына ылайык =тк=ръл=т (чейрек, жарым жылдык, окуу жылы).

Жыйынтыктоочу баада милдеттъъ иштин търл=рънън саны жана алардын салыштырма салмагы окутуу баскычтарын жана предметтердин =зг=ч=лъгън эске алуу менен предметтик куррикулум аркылуу аныкталат. Иштин търл=ръ окуучулардын жекече =зг=ч=лъкт=рън= жараша мугалим тарабынан аныкталат.

Суммативдик баалоо кадимки баалоодогудай эле баалоонун стандарттык же стандарттык тобу менен аныкталган окуучунун окуу жетишкендиктерин баалоо максатын ишке ашырат. Ал т=м=нд=гъд=й суроолорго жооп берет:

• Окуучу материалды =зд=штърдъбъ?
• Окуп-ъйр=нг=нд=рън колдонууга ж=нд=мдъъбъ?
• Окуучу алдыга жылууга мъмкън болгон дещгээлге ээби?

Суммативдик баалоонун эщ негизги =зг=ч=лъгъ болуп окуучу =тълг=н материалды билъъ менен гана чектелбестен анын колдонуусун баалоо эсептелет. Ошондуктан, бул баалоодо традициялык жазуу иштери гана эмес (жат жазуу, текшеръъ иштери ж.б.) окуучунун долбоордук иштери, изилд== иштери, портфолио сыяктуу иштер каралат. Мурда белгиленгендей, алдын-ала окуучулар менен ишти аткаруунун критерийлери талкууланып алынуусу зарыл. Анын негизинде айрым учурларда окуучуларга =зънън кетирген катачылыктарын ощдоого жана кайрадан =зънън ишин карап чыгууга мъмкънчълък бериш керек.

Окутуунун жыйынтыгын баалоонун критерийлери жана к=рс=ткъчт=ръ .

• +зд=штъръъ дещгээлинин сапаты окуучунун билимине, билгичтигине жана к=ндъмън= коюлган критерийлер аркылуу аныкталат. Анда натыйжаны баалоо =зд=штърълг=н билимдин сапатын, тез кабыл алынышын же калыптанышын таразалоо болуп калат. Мындай таразалоо окутуунун натыйжасына багытталыш керек.
• Жалпы орто мектептердин окуучуларынын окутуу процессиндеги жетишъъсън т=м=нд=гъ критерийлердин негизинде аныктоо каралган.

Эгерде окуучу :

• =тълг=н окуу материалын толугу менен =зд=штърс=;
• =тълг=н окуу материалдын негизги жоболорун туура тъшънс=;
• кабыл алган билимин практикада жещил колдоно алса;
• кабыл алган билимин кайрадан айтып беръъд= ката кетирбесе, жазуу иштерин таза жана катасыз жазса;
• жоопту =зъ тъзъъ менен бирге, берилген суроолорго туура жооп берсе;
• татаал суроолорго кыйналбастан жооп берсе, анда ага «5» - «эщ жакшы» баасы коюлат.

Эгерде окуучу:

• =тълг=н окуу материалын негизинен =зд=штърс=;
• берилген суроолорго кыйналбастан жооп бере алса;
• кабыл алган билимин практикада колдоно алса;
• берилген суроого жооп беръъд= маанилъъ ката кетирбесе , жооп беръъд= кетирген каталарын кошумча суроолор берилгенде жоё алса;
• жазуу иштеринде бир аз ката кетирсе, анда ага «4» - «жакшы» баасы коюлат.

Негизинен алганда «5» жана «4» бааларга тиешелъъ билим дещгээли, окутуу процессинин сапаттуу жана натыйжалуу =тк=ндъгънън далили болот. Себеби окуучунун кабыл алган билими, билгичтиги жана к=ндъмъ терещ жана жогорку дещгээлде болот.

Эгерде окуучу:

• =тълг=н окуу материалды негизинен =зд=штърс=, бирок аны кайрадан калыбына келтиръъд= кыйынчылыкка учураса жана кошумча суроолорду талап кылса;
• ж=н=к=й суроолорго жооп беръъ менен бирге, татаал суроолорго жооп беръъд= кыйналууга учураса;
• жазуу иштеринде ката кетирсе, анда ага «3» - «канааттандырарлык» баасы коюлат.

Эгерде окуучу:

• =тълг=н окуу материалынын айрым б=лъкт=рън тъшънъъ менен бирге анын негизги б=лъкт=рън =зд=штър= албаса;
• жазуу иштеринде одоно каталарды кетирсе, анда ага «2» - «начар» деген баа коюлат.
• Эгерде окуучу =тълг=н окуу материалды толук =зд=штър= албаса, анда ага «1» - «=т= начар» баасы коюлат .

Кайтарым байланыш .

Кайтарым байланыш - максатка жетъъг= алып баруучу конкреттъъ иш-аракеттер, кырдаалдар, кыйчалыш маселелер тууралуу маалымат беръъ жана комментарий алуу процесси.

Натыйжалуу кайтарым байланышты тъзъъ башталгыч класстарда окуучуларды окутуу ъчън негиз болуп саналат. Кайтарым байланыш мугалимге ъйр=нъъ процесси кандай жъръп жаткандыгы тууралуу тъшънък беръъчъ курал, максатка жетъънън дещгээлин аныктоого жана окуу милдеттерин чечъъг= мъмкънчълък берип, окуучулардын жетишкендиктери жана к=йг=йл=ръ ж=нънд= маалымдайт.

Кайтарым байланыш - бул окуучунун туура жол менен иштеп жаткандыгын к=з=м=лд==чъ курал болуп эсептелет.

Кайтарым байланыштын кандай гана търъ колдонулбасын, мугалим т=м=нкъл=рдъ эсине алышы керек:

• окуучулар ийгиликтъъ аткарган нерселерди белгил==;
• каталар кетирилсе , окуучуларга ишти, натыйжаны жакшыртуу ъчън конкреттъъ сунуштарды беръъ.

Натыйжалуу кайтарым байланыш :

• мугалим менен окуучунун =з ара аракеттенъъсън= =б=лг= тъзъшъ керек;
• окуу ишмердигинин жъръшън баалоого мъмкънчълък бериши керек, себеби мугалим =з иш-аракеттерине ощдоп-тъз==л=рдъ киргизъъ мъмкънчълъгън алып, тигил же бул ыкмалардын, иштердин кемчиликтерин жана рационалдуулугун аныктай алышы керек;
• окуучуларга =з иштерин баалоого гана мъмкънчълък бербестен, ошондой эле =з жетишкендиктери менен канааттангандык сезимине ээ болууну да жаратып, андан аркы =з ара аракеттенъънъ жана окууга болгон кызыгууну да чыщдашы керек;
• ийгиликтин жаралышына жана окуу процессин оптималдаштырууга к=м=кт=шъшъ керек;
• ар търдъъ баалоо, бири-бирин баалоо ж.б. усулдары жана ыкмалары аркылуу тынымсыз жана =з убагында ишке ашырылышы керек.

Кайтарым байланыш сабактарда:

мугалим – окуучулар, окуучу – окуучулар,

мугалим – окуучу, окуучу – окуучу деген

багыттар ишке ашырылышы керек.

Кайтарым байланыш оозеки жана жазуу

търънд= берилиши мъмкън.

Кайтарым байланыштын каражаттарына т=м=нкъл=р кирет :

• жазуу търънд=гъ комментарийлер;
• байкоо жъргъзъъл=р;
• чагылган сурамжылоолор;
• фронталдуу сурамжылоолор;
• суроолор;
• кайтарым байланыш кънд=лъкт=ръ;
• =зън-=зъ к=з=м=лд== дептерлери жана башкалар.

Жазуу търънд=гъ кайтарым байланыш – мугалимдин окуучуга иштерди текшеръънън натыйжасында жазуу търънд= конкреттъъ сунуштарды беръъсъ. Жазуу търънд=гъ кайтарым байланыш окуучулардын жазуу търънд=гъ иштерин: ъй ишин, =з алдынча ишти, текшеръъ ишин, портфолиону текшеръъд= колдонулат.

Жазуу търънд=гъ сунуш окуучуга ката кеткен жерди так к=рс=тъп, катанын тиби, аны ощдош ъчън жардам бере турган керектъъ параграф, эреже, окуу китебиндеги тиешелъъ беттер ж=нънд= маалыматты камтышы керек. Кээ бир мугалимдер сунуштарды жазууда ар кандай белгилерди, тъст=рдъ колдонушат, мындай ишмердик да окуучулардын =з алдынча окуусуна търткъ берет.

Оозеки кайтарым байланыш

• Оозеки кайтарым байланыш окуучуга анын ишмердигине байкоо жъргъзъънън, ар кандай тапшырмаларды аткаруусунун жыйынтыгында оозеки формада комментарий беръъ дегенди билдирет.

Мугалимдин комментарийи толук (кещири) же кыска (кещири эмес) болушу мъмкън. Калыптоочу баалоонун максатына жетъъ ъчън башкача айтканда, окуучуга натыйжалуу кайтарым байланышты беръъ ъчън ал кещири комментарий алышы керек. Кыска же кещири эмес комментарийлерди колдонуу сунушталбайт, мындай комментарийлер =зън= мугалимдин «азамат», «жакшы», «туура эмес» деген баа беръъсън гана камтыйт, ал эми окуучуга ишти аткарууга, аны жакшыртууга пайдалуу кещештер жок. Мугалимдин кещири комментарийи =зън= т=м=нкъл=рдъ камтыйт:

а) эмнелер туура экендигин так к=рс=т=т да, туура жоопко келъъг= кещештер берилет, мисалы :

Окумуштуулар «Баалоонун жыйынтыктарын эске алуу менен окутуу процессине ощдоп-тъз==л=рдъ киргизъънъ» калыптоочу баалоонун милдеттъъ б=лъгъ катары белгилешет.

Текшеръъ иштеринин жыйынтыктары окуучулардын билимдери, билгичтиктери жана к=ндъмд=ръ т=м=нкъ дещгээлде калыптангандыгын к=рс=тк=н учурларда мугалим буларды кайра карап чыгышы керек :

• окутуунун усулдарын, ыкмаларын;
• окутууну уюштуруунун формаларын;
• убакытты башкарууну, материалды тъшъндъръъг= жана бышыктоого убакытты б=лъштъръънъ;
• класстагы окуучулардын тутумун кылдаттык менен изилд== жана алынган натыйжаларды эске алуу менен сабактарды пландаштырууну;
• тема боюнча класстын мурдагы к=йг=йл=рън изилд==, б.а. тема боюнча диагностикалык баалоо =тк=ръъ жана алынган натыйжаларды эске алуу менен пландаштырууну;
• классты башкаруу боюнча техникаларды.
• Андан тышкары т=м=нкъ иштерди аткарышы зарыл:
• окуучулардын мън=здъъ жана жеке кыйынчылыктарын жоюу боюнча ощдоп-тъз== программаларды иштеп чыгуу;
• окуучулардын коррекциялык убактылуу топторун аныктоо;
• жекече кещештерди беръъ.

Кайтарым байланышты натыйжалуу кылууга мъмкънчълък бере турган ыкмалар:

Каталарды ощдоонун ордуна жазуу търънд=гъ сунуштарды колдонущуз.

Алар каталарды ощдобостон окуучуга алардын бар экендигин к=рс=тъшъ керек. Сиз каталар ж=нънд= т=м=нкъ маалыматты берсещиз болот:

• ката ж=нънд=;
• анын жайгашкан орду;
• катанын търъ;
• катаны ощдоо ъчън зарыл болгон аракеттер.

Пайдалуу сунуштарды жазуунун ъч търън колдонущуз :

а) Эске салуу . Кещештердин бул търъ к=бънч= ийгиликтъъ окуучуларга ылайыктуу.

б) Баскычтар боюнча жардам беръъ . Кещештердин бул търъ к=бънч= нускама боюнча иштегенди жакшы к=рг=н окуучуларга ылайыктуу.

Мындай кещеш бир нече жол менен ишке ашырылат:

а) суроолор;

б) сър=тт==;

в) толук эмес съйл=мд=р.

в) Ългъ беръъ. Бул ыкма к=бънч= орто окуган окуучуларга жардам берет. Мугалим окуучунун ишинде ката бар жерге белги коюп, ал эми иштин аягында кенен маалымат бере алат. Бул ъчън ал ката бар жерден кещеш жазылган жерге чейин атайын белги коюп коёт. Мисалы, катанын жайгашкан жери, анын търъ, окуу китеби, параграф, эреже ж=нънд= маалымат жазылат.

Ишти максаттуу алып барыщыз

К=п кездешкен каталарга к=щъл бурущуз; эгерде кайсы бир тапшырманы окуучулардын к=пчълъгъ туура эмес аткарган болсо, анда =з ишмердигищизге =зг=ртъъл=рдъ киргизищиз, мисалы :

• теманын к=йг=йлъъ жерлерин окууну улантуу;
• окуучуларга окулуп жаткан материалды жакшыраак тъшънъъ ъчън кошумча убакыт б=лъъ;
• колдонулуп жаткан окутуу усулдарына, окутууну уюштуруу формаларына ощдоп-тъз==л=рдъ киргизъъ.

Бири-бирин баалоо техникасын

колдонуп, иштин к=л=мън б=лъштъръщъз.

Ишти тапшырардан мурда окуучулар ългъл=рг= таянып, =з иштерин же бири-бириникин текшерип чыгып, комментарий беришсин.

Калыптоочу баалоонун техникалары

• Калыптоочу баалоонун методдорунун =зг=ч=лъгъ таанып-билъъ процессинде окуучулардын прогрессин ченеп-=лч== ъчън аналитикалык каражаттарды жана ыкмаларды пайдаланууда турат. Калыптоочу баалоонун каражаттарын жана ыкмаларын колдонуу билим беръъ процессинин жъръшънд= окуучулардын прогрессин ченеп-=лч==г= мъмкънчълък тъз=т.
• Мындай баалоонун натыйжаларын окутууну жана таанып-билъънъ жакшыртуу боюнча сунуштарды иштеп чыгуу ъчън колдонууга болот. Калыптоочу баалоонун методдорун бир нече шарттуу дещгээлдерге б=лс= болот.

• Мугалим теманы тъшъндъръъ, тапшырманы аткаруу процессинде баалоонун ар търдъъ методдорун колдонгон дещгээл. Мугалим окуучунун айткан с=зънън, жообунун жыйынтыгы боюнча « Эмне ъчън? Кандайча? Кантип?» деген тактоочу суроолорду кошумча търд= берген дещгээл. Мындай суроолорду мугалим туура эмес жооп алган учурда да, туура жооп алган учурда да беръъсъ зарыл экендигин эске алуу маанилъъ. Бул теманы, проблеманы тъшънъъ терещдигин билъъ жана баалоо ъчън жасалат.

• Калыптоочу баалоонун дещгээли – чакан утурумдук иштерди жъргъзъъ: тестер, тапшырмалар, бир мън=ттък (ъч мън=ттък) эсселер, жекече тапшырмалар. Утурумдук иштердин бул търън жъргъзъънън максаты конкреттъъ теманын белгилъъ бир жеринде материалды =зд=штъръъ дещгээлин текшеръъ жана зарыл болсо, =з ишмердъълъгън= =зг=ртъъ киргизъъ, ошондой эле окуучуларга кайтарым байланыш жъргъзъъ болуп эсептелет. Бул дещгээлде утурумдук бааларды коюуга болот.

Мисалы: Бири-бирин баалоо.

Классташтар тарабынан ишти баалоо баалоонун толук кандуу ыкмасы болуп эсептелет. Мындан тышкары, бири-бирин баалоо окуучуларга =тълг=н материалды бири-биринин иштерин текшеръъ аркылуу бышыктоого мъмкънчълък берет.

• Бири-бирин баалоонун артыкчылыгы окуучулар башка иштердин ийгиликтъъ жактарын жана кемчиликтерин белгил==нъ ъйр=нъъ аркылуу =з ийгилигине талдоо жъргъз= алышында.
• Мисалды карап к=р=лъ, башталгыч мектепте математика сабактарында окуучулар бири-бирин к=з=м=лд==нън негизинде к=з=м=л-баалоо ишмердигин калыптоочу баалоону колдонуп кантип уюштурса болоруна байкоо жъргъз=лъ .

«Ички жана тышкы тегерек» жана «Динамикалык жуптар » деген калыптоочу баалоонун техникаларына токтололу. Бул калыптоочу баалоонун техникалары кыска убакытта ар бир окуучунун билимдерин жана к=ндъмд=рън текшеръъг= мъмкънчълък берет.

«Ички жана тышкы тегерек» деген калыптоочу баалоонун техникасын колдонууга ългъ.

Предмет: Математика. Класс: 2

Тема: К=б=йтъъ таблицасы жана «6» га б=лъъ.

Cабактын максаты: Окуучулар :

• - к=б=йтъъ таблицасын жана «6» га б=лъънъ билишет;
• - к=б=йтъъ таблицасын мисалдарды жана маселелерди чыгарууда колдоно
• алышат;
• - укканды билишет жана сунушталган жоопту туура жооп менен
• айкалыштыра алышат.

Уюштуруу иштерин жъргъзг=нд=н кийин мугалим окуучуларга ъй иши кандайча текшериле тургандыгы ж=нънд= нускама берет. Балдар, бъгън биз сабакта к=б=йтъъ таблицасын жана «6» га б=лъънъ силер кандай =зд=штърг=нъщ=рдъ текшеребиз. Ал ъчън «Ички жана тышкы тегерек» техникасын колдонобуз.

Бири-бирин баалоо ар кандай жолдор менен ишке ашырылат. Аларды уюштуруу ъчън атайын ългъл=р керек, алар каталарды кетирб==г= мъмкънчълък берет.

Бири-бирин к=з=м=лд==/бири-бирин баалоонун варианттары

• иштер менен алмашуу,
• атайын план боюнча бири-бирине сурамжылоо жъргъзъъ,
• тапшырмалар менен алмашуу,
• аныктамаларды, эрежелерди текшеръъ,
• комментарийлерди беръъ.

Бири-бирин к=з=м=лд== / бири-бирин баалоо ъчън ългъ беръъ:

• таблица,
• тактадагы жазуулар,
• кодоскоптогу жазуулар (экранда),
• оозеки,
• бир== аткарган иш боюнча,
• шарттуу жазуу,
• жооп менен салыштыруу.

+зън-=зъ баалоо

+зън-=зъ баалоо инсандын =нъгъъсънън маанилъъ к=рс=ткъчъ болуп саналат. +зън-=зъ баалоонун пайда болушунун баштапкы мезгилине башталгыч мектеп курагы кирет, ошондуктан ушул куракта объективдъъ =зън-=зъ баалоону калыптандыруу зарыл. Башталгыч мектептеги окуучулардын =зън-=зъ баалоосунун калыптанышына таасир эткен бир нече факторлор бар:

• ата-энелердин пикири, ъйд=н алынган тарбиянын мън=зъ;
• окуу ишмердик к=ндъмд=рън= ээ болуу (же ээ болбоо), мугалимдин баалоосу;
• жолдоштордун баалоосу;
• =з жашоо тажрыйбасы.

Бул факторлорду талдоо =зън-=зъ баалоону калыптандырууга

к=м=кт=шк=н негизги психологиялык педагогикалык шарттардын

тъзъмън аныктоого мъмкънчълък берди.

Тагыраак айтканда :

• педагог менен окуучунун, окуучулардын бири-бири менен,
• ата-энелердин балдар менен карым-катнаш маданияты;
• башталгыч мектептеги окуучунун окуу =з алдынчалуулугунун калыптанышы;
• окуу ишмердигин уюштуруу процессинде ийгилик кырдаалын жаратуу;
• окуу ишмердигин уюштурууда окутуунун ар търдъъ усулдарын жана формаларын колдонуу;
• башталгыч мектептеги окуучуларды =зън-=зъ баалоо ыкмаларына ъйр=тъъ;
• башталгыч мектептеги окуучуларды алынган натыйжаны ощдоп-тъз==г= ъйр=тъъ;
• ата-энелер менен максаттуу иш алып баруу.

Бул шарттарды ишке ашыруу ъчън т=м=нкъ формаларды колдонсо болот:

• жуптарда ишт==;
• чыгармачыл топтордо ишт==;
• мугалим менен окуучунун жеке иши;
• ата-эне менен окуучунун жеке иши;
• окуучунун =з алдынча иши.

ОКУУЧУЛАРДЫН БИЛИМ ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИН +ЛЧ++ ЖАНА БААЛООНУН ЗАМАНБАП КАРАЖАТТАРЫН КОЛДОНУУНУН МЕТОДИКАСЫ

«Метод» термини байыркы грек с=зън=н тъзм= - тъз которгондо максатка жетъънън ыкмасы, жолу дегенди тъшъндър=т.

«Метод – максатка жетъъ ъчън колдонулган ыкмалардын жыйындысы, кайсы бир тараптагы жъръм-турумдун ыгы», деп белгилейт В.А.Штоффт.

Окутуунун жана таанып-билъънън натыйжалуулугуна жетишъъ ъчън баалоо тажрыйбасын окутуунун методикасы жана практикасы менен ылайыкташтыруу зарыл. Окуучуларды баалоонун негизги максаты сабакты же теманы =тъъ максатына жеткендигин жана окуучулардын жетишкен жана жетишпеген жактарын аныктоо менен байланышкан. Мугалимдер =з классында окутуунун ар бир стилине туура келген ушундай баалоо схемаларын тъзъъ проблемасына дайыма дуушар болушат. Т=м=нд= мугалимдер тарабынан класста колдонулуучу негизги усулдардын тизмесин к=рс=тк=н баалоо усулдары берилет. Берилген тизме менен чектелип калууга болбой тургандыгын белгилей кетъъ керек.

Окуучуну окутууга багытталган иштер т=м=нд=гъл=рдъ камтыйт:

• тъзд=н-тъз байкоо жъргъзъъ
• портфолио
• жат жазуу
• кыскача эссе
• дилбаян
• жооптордун бир канча варианттарынан бир==съ туура болгон экзамен
• оозеки экзамен
• =з ара баалоо
• =зън-=зъ баалоо

Баалоо усулу: Кыскача эс се

Кыскача эссе – бул тил илиминде гана эмес, математикада да колдонулушу мъмкън болгон сабаттуулукту текшеръъ стратегиясы. Ал окуучуларга окуп ъйр=нг=нд=ръ ж=нънд= ой жъгъртъъ мъмкънчълъгън ыйгарат. Кыскача эссе – бул сабактын башталышында, ортосунда же аягында беръъг= мъмкън болгон жазуу жъзънд=гъ тапшырма; ал болгону 3-5 минута аткарылат.

Артыкчылыктары

Кыскача эссе окуучуларга окуудагы =з ийгиликтери же проблемалары ж=нънд= маалымат беръъ жана аларды анализд== мъмкънчълъгън тартуулайт.

Усулду класста кантип колдонсо болот?

• Окуучулар Кън менен Айдын функцияларын талкуулап бътъшк=н сощ, мугалим т=м=нкъл=рдъ айтат: «Бир илимий – фантастикалык романда автор, къндън тийбей калышынан улам кантип жерде бътънд=й тиричилик токтогонун сър=тт=йт. Роман т=м=нкъ с=зд=р менен аяктайт: «Къмъш нурлуу Ай гана жерге жарык берет, бирок мындан ары жашоо жок». Силер автордун «Къмъш нурлуу ай» чындыгында жерге жарык бере алат дегенине макулсущарбы? +з жообущарды тъшъндъргъл=?
• Мугалим кыска эссе жазуу учурунда пайда болгон эмгектерин бири-бири менен б=лъшъънъ суранат. Мугалим кыска эссени сабактын аягында чогултуп алуусу жана ага баа коюусу мъмкън.