«№ 2 Ұзынкөл орта мектебі» КММ негізіндегі
«ЕРКЕМАЙ» балалардың мектепке дейінгі дамыту орталығы
Центр Детского Дошкольного развития «ЕРКЕМАЙ»
при КГУ «Узункольская средняя школа № 2»
Мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған
«Билеп – ойна!»
сауықтыру-дамытушылық бағдарламасы
Оздоровительно-развивающая программа
«Танцуй-играй!»
для детей дошкольного возраста
Құрастырушылары: Аллаярова К. А., Голубцова Т.Д., Амрина А.А.
Ұзынкөл ауылы, 2016 жыл
«Билеп - ойна» бағдарламасы
Мектепке дейінгі жас - әр адамның өміріндегі ең басты жауапты кезеңдерінің бірі. Дәл осы уақытта жас бүлдіршіндер денсаулықтарының негізі қаланады. Баланың гормоналды, психологиялық, ақыл-ойы, адамгершілігі және дене бітімі дамуында адамның жеке тұлғалығы дамиды.
Бала үш жастан алты жасқа дейінгі кезеңде қарқынды дамиды және өседі, ал оған жүйелі түрде жасалатын қозғалыс қажет болады, сондықтан осы өспелі кезеңде дене тәрбиесі әсіресе қажетті болып табылады.
Соңғы уақытта мектепке дейінгі мекемелерде дәстүрден тыс балалардың дене тәрбиесінің түрлерін қолдану жиіледі: ритмикалық гимнастика, ойындық стретчинг, би және басқа жаттығулары. Солардың ішіндегі ең танымалысы - сонау ежелгі антикалық Грекия мен Ежелгі Үндістаннан бастау алатын ритмикалық гимнастика болып табылады. Сол кездің өзінде олардың екі құрамдас бөлігі – гимнастика мен ритмикалық би түрлері жоғары бағаланған.
Қазіргі уақытта көптеген ритмопластикалық бағыттар бар. Олардың ішіндегі қолжетімді, нәтижелі және әсерлісі – би-ритмикалық гимнастика. Бұл түрінің қолжетілімдігі жалпыдамытушылық жаттығуларда негізделеді. Нәтижелілігі - адамның тірек-қозғалыс жүйесінің, жүрек-қан тамырлары, демалу және жүйке жүйесіне жан-жақты әсер етуінде жатыр. Тек қана музыканың сүйемелдеуін және би-ритмикалық гимнастиканың жаттығуларының қатарына жататын билер элементтерін қолдануда ғана емес, сонымен қатар, түрлі жаттығулар, еліктеуге бейім, адамдардың және жануарлардың іс-әрекеттерін дәлме-дәл қайталауға дайын тұратын мектепке дейінгі жастағы балалардың жас ерекшеліктеріне сай сюжетті композицияларды қолдану да әсерлілігін көбейтеді.
Би-ритмикалық гимнастиканың жаттығуларын қолдану мүмкіндіктері кең және тәрбиешінің шебер басқаруымен мектепке дейінгі мекемеде және шағын орталықта қолдануға болады.
«Билеп - ойна» бағдарламасы арнайы бейімделген «Са-Фи-Дансе» сауықтыру-дамытушылық бағдарламаға негізделіп, би-ойын гимнастикасы бойынша мектепке дейінгі жастағы балалардың жан-жақты дамуына бағытталған және үш жастан алты жас аралығында үш жылға арналған.
Бағдарламаның мазмұны мектептке дейінгі мекемелерде дене және музыкалық тәрбие бойынша «Зерек бала» бағдарламасымен өзара байланнысты. Бағдарламада түрлі бөлімдер ұсынылған, бірақ ең негізгісі би-ритмикалық гимнастика, дәстүрден тыс және креативті гимнастика болып табылады.
Бағдарламаның барлық бөлімдері сабақты өткізудегі ойын әдісін топтастырады. Сонымен би-ритмикалық гимнастикаға мына бөлімдер кіреді: ойын-ритмика, ойын-гимнастика және ойын-би. Дәстүрден тыс жаттығулар түрлері ойын-пластикамен, саусақтар гимнастикасымен, ойындық өзіндік массаж, музыкалық-қозғалыс ойындарымен және саяхат-ойындарымен беріледі. Креативті гимнастикаға музыкалық-шығармалық ойындар және арнайы тапсырмалар жатады.
Ойын әдістері оқу-тәрбиелік үрдісіне тартымды форма береді, ритмикалық жаттығуларды есте сақтау үрдісін, сабақтың сезімталдығын көтереді, балалардың ойлау, есте сақтау және шығармашылық қабілеттерін дамытуға әсерін тигізеді.
Бағдарламаның негізгі мақсаты – музыкалық-ойындық гимнастикалық құралдармен мектепке дейінгі тұлғаның жан-жақты дамуына әсер етуі болып табылады.
Бағдарламаның негізгі бөлімдерін меңгеру - бала ағзасының табиғи дамуына оның жеке мүшелері мен жүйесінің морфологиялық және функционалды жетілуіне септігін тигізеді деген болжам бар. «Билеп - ойна» бағдарламасы бойынша оқыту қажетті қозғалыс тәртібін, оң психологиялық көңіл-күйді, сабақтың жақсы деңгейін тудырады. Осының барлығы бала денсаулығын, оның денесін және ақыл-ойын нығайтуға септігін тигізеді.
Сонымен қатар мектепке дейінгі мекемелердің мамандарының баланың дене тәрбиесі және оны жалпы білім беретін мектептегі оқуға дайындау бойынша дәстүрден тыс сауықтыру-дамыту бағдарламасымен қарулануы да өте маңызды.
Бағдарламаның мақсаттары 3-6 жас аралығындағы балалар үшін келесі негізгі міндеттерді анықтайды:
Денсаулықты нығайту:
тірек-қозғалыс аппаратының дамуы мен өсуін оңтайландыруға мүмкіндік туғызу;
келбетті дұрыс қалыптастыру;
майтабандылықтың алдын алу;
тыныс алу, қанайналым, жүрек-қан тамырлары және ағза жүйесінің функционалды жетілуі мен дамуына мүмкіндік туғызу;
Мектепке дейінгі жастағы балалардың психомоторлық жетілуі:
Бұлшықет күшін, икемділікті, төзімділікті, проприоцептикалық сезімділікті, жылдамдық-күшін және кеңістік-бағдарлану мүмкіндіктерін дамыту;
ритмді сезінудің, музыкалық естудің, ақыл-естің, назардың, музыка мен қозғалысты келістіру іскерлігін дамытуға мүмкіндік туғызады;
мәнерліліктің, иілімділік пен би қозғалыстары мен бидің дағдыларын қалыптастыру;
қол шеберлігі мен ұсақ-сүйектік моторикасын дамыту.
Айналысушылардың танымдылық және шығармашылық мүмкінділіктерін дамыту:
ойлау, қиялдау, тапқырлық және танымдылық белсенділікті дамыту, ой-өрісін кеңейту;
музыка ырғағымен өз бетінше әсем қозғалу дағдыларын қалыптастыру;
қабілетіне әсер білдіру, қозғалыста шығармашылыққа тәрбиелеу;
көшбасшылық, бастамашылық, жолдастық сезім, бір-біріне көмек көрсету және еңбекқорлықты дамыту.
Бағдарлама бөлімдерін кезеңдерге бөлу барысында дидактиканың негізгі қағидаларына негізделіп, әр топтың жас ерекшеліктері, 3-6 жас аралығындағы балалардың тәндік және психологиялық мүмкіндіктері есепке алынды. Би-ойын гимнастикасы бір жылда 68 сағаттық есеппен аптасына 2 рет өткізіледі.
«Билеп - ойна» бағдарламасы бөлімдерінің сипаттамасы
«Ойын-ритмика» бөлімі ритмді сезінуді және айналысушылардың қозғалыс мүмкіндіктерін дамытудың негізі болып табылады. Олар еркін, әсем және әуен ырғағымен дұрыс қозғалысты құрылымдылық ерекшеліктеріне, сипатына, ритміне, ырғағына және басқа да музыкалық мәнердің құралдарына сай орындауға мүмкіндік туғызады. Бұл бөлімге музыкамен келісілген арнайы жаттығулар, музыкалық тапсырмалар мен ойындар кіреді.
«Ойын-гимнастика» бөлімі баланың түрлі қозғалыс түрлерін меңгеру негізі үшін қызмет етеді. Ол одан әрі «Билеп - ойна» бағдарламасы бойынша қажетті дағдылар мен қабілеттерін тиімді қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Бөлімге, саптық, жалпыдамытушылық, акробатикалық, сондай-ақ бұлшық етті босатуға, демалу және келбетті қатайтуға арналған жаттығулар кіреді.
Ойын-билер тәрбиеленушілерде би қозғалыстарын қалыптастыруға бағытталған. Ол баланың жалпы мәдениеттілігін көтеруге мүмкіндік туғызады. Би үлкен тәрбиелік маңыздылыққа ие және айналысушыларға эстетикалық қуаныш сыйлайды. Бұл бөлімге: би адымдары, хореографиялық жаттығулардың элементтері, сондай-ақ, тарихи-тұрмыстық, халықтық, заманауи және ритмикалық билер кіреді.
«Билік-ритмикалық гимнастика» бөлімінде әрбіреуі толық образдық - би бағыты, мазмұндық соңы мен сипаты бар образдық - би композициялары ұсынылады. Осындай композицияларға кіретін дене жаттығулары, айналысушыларға белгілі әсер ете отыра, бағдарламаның нақты міндеттерін шешеді. Барлық композициялар әр жастағы топтардың балаларына арналған жаттығулар кешеніне бірігеді.
«Ойын-икемділік» бөлімі айналасушылардың икемділігі мен бұлшық ет күштерін дамытудың дәстүрден тыс әдістеріне негізделеді. Бұл жерде ойындық және мазмұндық нұсқада орындалатын стретчинг жаттығулары мен ежелгі гимнастикалық қозғалыстар элементтері қолданылады.
Берілген жаттығулар қуанышты көңіл-күй мен бұлшық етті шынықтырумен қатар балаға еркін айғайлауға, ішкі бостандық пен ашықтылықты таба отыра, өз сезімдерін еркін жеткізуге мүмкіндік береді.
«Саусақтық гимнастикасы» бөлімі бағдарламада қол шеберлігінің, саусақтардың ұсақ-сүйек моторикасының және қолдың координациялық қозғалысын дамытудың негізіне қызмет етеді. Жаттығулар баланың ішкі дүниесін байытатын оқу үрдісін қызықты ойын түріне айналдырдырып қана қоймай, сонымен қатар есте сақтау, ойлау, қиялдау қабілеттеріне оң әсер етеді.
«Өз-өзіне ойындық массаж жасау» бөлімі бала ағзасын сауықтыру және шынықтырудың негізі болып табылады. Ойын түріндегі өз-өзіне массаж жасай отыра балалар қуаныш пен жақсы көңіл-күйге де бөленеді. Осындай жаттығулар нәтижесінде балалардың өзіндік сауығу дағдылары дами отыра, олардың денсаулық сақтауға саналы түрде ұмтылу сезімдері қалыптасады.
«Әуендік-қозғалмалы ойындар» бөлімі барлық сабақтарда қолдануға болатын жаттығулардан тұрады және мектепке дейінгі жастағы балалардың іскерлігінің жетекшісі болып табылады. Бұл жерде бидік-ойындық гимнастика бойынша сабақ өткізуде қойылған мақсаттарға жету үшін қажетті еліктеме әдістер, түрлі салыстырулар, рөлдік жағдаяттар, жарыстар қолданылады.
«Ойын-саяхат» бөлімі (немесе мазмұндық тапсырмалар) бағдарламаның алдыңғы бөлімдеріндегі құралдарды қолдана отыра, қозғалмалы іскерліктің барлық түрін енгізеді. Берілген материал бұрынырақ алған дағды мен орындай алуды бекіту үшін негіз болады балаларды топтастыруға, кім болғысы келеді - сол болуға, қайда барғысы келеді және нені көргісі келеді, соны істеп, көруге мүмкіндік береді.
«Креативті гимнастика» бөлімі ойлап табуды, шығармашылық бастамаларын дамытуға бағытталған дәстүрден тыс, арнайы жаттығуларды, шығармашылық ойындарды қолдану бойынша педагогтың мақсатты-бағдарлық жұмысын қарастырады. Осы сабақтардың нәтижесінде балалардың қабілеттерін саналы дамыту, олардың танымдық белсенділігін, ойлау, өз ойын еркін жеткізе білу қабілеттері дамуына жақсы мүмкіндіктер туады.
Кіші топ, 3-4 жас
ОЙЫН-РИТМИКА. Музыкамен үндесуге арналған арнайы жаттығулар.
Музыка ырғағымен шапалақ. Орындықта отырып жүру. Қолдарды екпінмен бір уақытта бүгу, бұлғау, түсіріп жүру. Әртүрлі екпінмен қолдарды қозғалту. «Қатты-ақырын» үннің түрлі динамикалары. Жаттығуларды музыка ырғағында орындау.
ОЙЫН-ГИМНАСТИКА.
2.1.Саптық жаттығулар. Команда бойынша колоннаға және сапқа тұру. Шеңберге тұрып, педагог соңынан түрлі бағыттарда дөңгеленіп айналу. Шашылу, сапқа тұру, шашылып жүгіру. Бір саптан бағыт бойынша бірнеше саптарға тұру.
2.2. Жалпыдамытушылық жаттығулар.
Ешқандай затсыз орындалатын жаттығулар. Негізгі жаттығулар қол-аяқты бүгіп-түзеп орындалады. Жартылай отырып, отырып тірелу, қолды бүгіп жатып тірелу, тізерлеп отырып тірелу, жату. Жалпыдамытушылық жаттығулар кешені.
Заттармен жаттығулар. Сылдырмақтармен, шапалақтармен жаттығулар.
1.3. Бұлшық еттерді босату, демалу және келбетті нығайтуға арналған жаттығулар. Қолды еркін төмен түсіру. Қол-аяқты күштеп және еркін жағдайда ұстау. Саусақтарды сілку. Тынысты шығарып қолды босату. Арқамен сүйенішке сүйеніп тұрып жасалатын келбетке арналған жаттығулар. Образдық еліктеме жаттығулар.
1.4. Акробатикалық жаттығулар. Топтар. Аяқты алшақ ұстап отыру, өкшемен отыру. Жатып айналу, қолды жоғары ұстап өкшемен отыру. Аяқтың ұшымен тұрып, тепе-теңдікті сақтау. Бейнелік-қозғалыс іс-әрекеттерде жасалатын акробатикалық жаттығулар комбинациясы.
3. ОЙЫН-БИЛЕР. Ойындар, «Қара-жорға» қазақ ұлттық биі.
3.1. Хореографиялық жаттығулар. Жартылай отыру, сүйеніп аяқтың ұшымен жүру. Қолды арқаға және белге ұстап тұру. Қолды еркін, толқынды қозғалту. Хореографиялық жаттығулардың комбинциясы.
3.2. Би адымдары. Аяқтың ұшымен адымдау, бір аяққа жартылай отыру және оны алмастыру. Серпіліп жартылай отыру. Бір жаққа бұрылу. Ақырын секіріп адым жасау. Би адымдарының комбинациялары.
3.3. «Қара жорға» - қазақ ұлттық би негізіндегі хореографиялық-музыкалық қозғалмалы жаттығулары.
Ғалымдар анықтаған, қола дәуіріне жататын тасқа қаланғн петроглифтер арасында «Қара жорға» биі ырғағына салған қозғалыс суреттері белгіленген. Ежелдегі адамдар да бұл ұлттық ойынының денсаулық үшін шипалы екендігін білген екен.
Балалар әуенге сәйкес қол, аяқ, мойын, бас, дене бұлшық еттерін дамытатын би қозғалыстарын жасайды.
Иық қозғалысы.
Әуен ырғағымен иықтарын кезек-мезек жоғары-төмен, бір мезетте жоғары, бір мезетте төмен түсіреді.
Аяқ қозғалысы.
Кезектеп оң-соң аяқтарды алға серпу, аяқтан-аяққа адымдау, әуен ырғағына сәйкес аяқтың ұшымен оңға, солға, алға, артқа адымдау. Би қозғалыстарын меңгерген бойы, адымдауға секіру қосылады.
Қол қозғалысы.
Әуен ырғағына сәйкес екі қолмен жоғары-төмен серпу, кезектеп серпу, бүркіт қанаттарын жайғанға ұқсатып серпу.
Қолдармен бір мезетте немесе кезектеп оңға-солға серпу. Қолмен алдында шеңбер, жартылай шенбер жасап серпу, қолды еркін, толқынды қозғалту.
Бас қозғалысы.
Басты оңға-солға бұру;
Жоғары көтеру, төменге түсіру;
Басты оңға-солға еңкейту;
Баспен ақырын шеңбер немесе жартылау шеңбер жасаймыз.
Дене қозғалысы.
Оңға-солға бұрылу.
Артқа-алға, оңға-солға еңкею.
Әуен ырғағымен адымдау.
4 қадам оңға, солға, алға, артқа.
90 º, 180 º, 360 º бұрылып отырып қозғалу.
3.4. Қазақстан халықтарының ұлттық қозғалмалы ойындары.
«Аударыспақ» қазақ ұлттық ойыны
Мақсаты: Қол, аяқ бұлшық еттерін, күш, икемділікті дамыту.
Мазмұны: ойнаушылар біріне-бірі табандарын тіркестіріп еденге бір-біріне қарама-қарсы отырады. Алдарына созған қолдарында гимнастикалық таяқтар ұстайды. Кімнің күші көбірек, сол жақтасын өз жағына тартып алып жеңіске жетеді.
«Жамбы ату» қазақ ұлттық ойыны
Мақсаты: Мергендікті, икемделкті дамыту.
Мазмұны: 4-5 метр аралықта биіктігі 1 метрдей бағандар жерге немесе еденге қойылады. Оларға ауа шарлары қыстырылады. Ойынға қатысушылар алдын-ала сызылған сызық үстінде тұрып ДАРТС ойыныда қолданатын инелерді жамбыға атып шарларды тесуге тырысады. Жеңімпаз болып көбірек шарларды тескен бала есептеледі.
«Түйілген орамал» қазақ ұлттық ойыны
Мақсаты: Мергендікті, икемделкті дамыту.
Мазмұны: Қайсы бір орамалды түйіп допқа ұқсас қылып байлайтын. 1 ойыншы шеңбер ортасына, қалғандары оны қоршап тұрады. Арнайы белгіден кейін ойыншылар өзара орамал допты бір-біріне атқылап лақтыра бастайды, ортадағы ойыншы қолына тигізбеуге тырысады. Ал ортадағы ойыншы, керісінше, «допты» қағып алуға тырысады. Ортадағы ойыншы орамалды тартып алады, оның орнына ортаға «доптан» айырылып қалған ойыншы тұрады. Ойын ары қарай жалғасады.
«Тымақ ату» қазақ ұлттық ойыны
Мақсаты: Мергендікті, икемделкті дамыту.
Мазмұны: Жүргізуші бойынан аспайтын бағанды жерге тығады да оған тымак кигізеді. Ол ойыншыға тымақ тұрған орынды көрсетеді, содан соң, оның көзін байлайды да, қолына «қамшы» береді. Сосын ойыншыны бір жерде 3 рет айналдырады да, «Қане, бар да, тымақты ұр», деген сөзбен босатып жібереді. Ойыншы үш реттен тымақты ұрып жерге түсіруге тиіс. Егер түсіре алмаса, жүргізуші оған өз қалауымен тапсырма береді: ән айту, т.б. Одан кейін ойыншы әрі қарай ойынға қатыса бере алады. Ойыншылар саны шектелмейді, өз бағытын қайсы бірі сынап көре алады
«Кутермак» өзбек ұлттық ойыны
Мақсаты: Мергендікті, икемделкті, қозғалмалықты дамыту.
Мазмұны: Ортаға 2 ойыншы шығады. Олар бір-біріне арқаларын тіреп, шынтақтарын қосады. Арнайы белгі бойынша ойыншылар бір-бірін арқасына салып көтеруге тырысады. Бірінші болып көтерген ойыншы жеңген болып есептеледі. Енді жеңілген ойыншы басқа ойыншымен күш сынасуға мәжбүр болады. Осылай ең күшті ойыншыны анықтағанша ойын әрі жалғаса береді.
«Пятрэ» молдова ұлттық ойыны
Мақсаты: Балалардың қозғалыстарының нақты, нық болуын арттыру.
Мазмұны: Еденге бормен ұзындығы 2-3 метрлік түзу сызық сызылады. Ойыншы сызықтың бас жағына тұрады, жүргізуші оны 5-6 рет өз осінен айналдырады да, алға итермелеп жібереді. Ойыншы осы екпінмен сызық үстімен іркілмей өтуге тиіс.
«Балытар мен балықшылар» украин ұлттық ойыны
Мақсаты: Мергендікті, икемделкті дамыту.
Мазмұны: Ойыншылардың белдеріне жіп байланады. Оның шетінде қағаздан жасалған «балық» байланған. Жүргізуші белгісі бойы ойыншылар басқалардың «балықтарына» аяқтарымен басып, жіптерін үзуге тиіс. Дәл сол уақытта өз «балығын» сақтап қалу үшін, «балығын» басқаларға басып кетуге мүмкіншілік бермеуге тырысады.
«Мерген» татар ұлттық ойыны
Мақсаты: Балалардың қозғалыстарының нақты, нық болуын арттыру.
Мазмұны: 4 метр қашықтықта сереңке қорабы мөлшеріндей 5 нысана (мишень) орнатылады. Ойыншы оң қолын алдына созып, жүрегінен отырып, адымдап отырып жүреді, сұқ саусағымен алдындағы нысанды ұрып түсіруге тырысады. Көбірек нысандарды ұрып түсірген ойыншы жеңімпаз болып есептеледі.
«Платочок» белорус ұлттық ойыны
Мақсаты: Балалардың қозғалыстарының нақты, нық болуын, жылдамдықты арттыру.
Мазмұны: Балалар шеңбер құрып тұрады. 1 ойыншы шеңбер сыртында жүреді. Оның қолында орамал бар. Ол басқа ойыншыларға білдірмей, сырттан, ойыншылардың біреуінің аяғының маңына орамал тастап кетеді. Оны сезіп қалған ойыншы, сырттағы ойыншыны шеңбер бойы қуып жөнеледі. Бірінші ойыншы екіншіге жеткізбей, оның орнына тұрып үлгеруге тиіс. Қуып жете алмаған ойыншы біріншіні ауыстырады. Енді ол басқа ойыншыға орамал тастайды. Ойын әрі қарай жалғаса береді. Шарт бойынша ойыншыға қарсы, шеңбер ішімен жүгіруге болмайды.
«Кто сильнее?» орыс ұлттық ойыны
Мақсаты: Күш, икемділік, ұжымдастық сезімдерді арттыру.
Мазмұны: Еденге ұзын сызық бормен сызылады. Екі ойнаушы топ сызықтың екі жағына қарама-қарсы тұрады. Топ өзара бір-біріне шынтақтарын біріктіреді. Қарсылас топтың бірінші ойыншысы мен екінші топтың бірінші ойыншысы шынтақтарын қыстырады. Бір топ екіншісін сызықтан өз жағына тартып алуға ұмтылады. Кімнің ойыншылары күштірек екен? Сызықтан өз жағына қарсыластарын тартып алған ойыншылар жеңімпаздар болып есептеледі.
3.5. Ритмикалық билер. «Хоровод», «Біз алдымен оңға барамыз», «Отырып билеу», «Алтаулап галоппен адымдау» (аяқты қойып аттау), «Егер көңілді өмір сүрсең, былай істе», «Үйрек балапандарының биі», «Лавата» белорус ұлттық биі, «Кузнечик».
БИ-РИТМИКАЛЫҚ ГИМНАСТИКА.
Арнайы композициялар мен жаттығулар кешені: «Үлкен марал», «Биік ұырлы жағалауда», «мен билеймін», «Муренка», «Хоровод», «Чебурашка».
ОЙЫН-ПЛАСТИКА.
Бұлшық еттің күштерін және образдық, ойындық және қозғалу іскерліктерінде тапсырмаларда икемділікді дамытуға арналған арнайы жаттығулар. Жаттығулар кешені.
САУСАҚТЫҚ ГИМНАСТИКА.
Бейнелі және қозғалыс әс-әркеттерінде жасалатын жалпыдамытушылық жаттығулар мен ойындар: екі қолмен және бір қолмен саусақтарды қарсы қою, жұмып ашу, айналдырып әкелу. Саусақтардан фигуралар жасау.
ӨЗ-ӨЗІНЕ МАССАЖ ЖАСАУ.
Бейнелік-ойындық қалыпта дененің әр бөліктерін сипау.
МУЗЫКАЛЫҚ-ҚОЗҒАЛЫС БИЛЕРІ.
«Кімнің дауысы екенін тап», «Өз орныңды тап», «Жіп-ине», «Секірмек торғайлар», «Біз көңілді балалар», «Үкілер», « Құтан мен бақа», «Аю орманында қонақта», «Су патшасы».
Ритмика бойынша музыкалық-қозғалыс ойындары. Саптық және жалпыдамытушылық жаттығуларға арналған қозғалмалы-бейнелі ойындар.
ОЙЫН-САЯХАТ.
«На лесной опушке», «Бекеттер бойынша саяхат», «Су асты мемлекеті- су асты патшалығына саяхат», «Чебурашкаға қонаққа бару», «Саябаққа саяхат», «Би байқауы».
КРЕАТИВТІ ГИМНАСТИКА.
Музыкалық-шығармашылық «Мен кім?», «Теңіз шайқалады» ойындары. Арнайы тапсырмалар. «Өз бейнеңді жаса», «Өлең ырғағымен импровизация жаса»
ОРТАҢҒЫ ТОП, 4-5 ЖАС
ОЙЫН-РИТМИКАСЫ. Музыкамен үндесуге арналған арнайы жаттығулар. Санап тұрып, шапалақтау және аяқты соғу. Қарапайым жаттығуларды әр түрлі ырғақта орындау.
ОЙЫН-ГИМНАСТИКАСЫ.
Саптық жаттығулар. Команда бойынша колоннаға және сапқа тұру. Команда бойынша бұрылу. Шеңберге тұру. Дөңгеленіп және бағдар бойынша (жылан тәрізді) жүгіру. Педагог басқарумен бір саптан бағыт бойынша бірнеше саптарға тұру. Жүгіріп және адымдап қозғалу.
Жалпыдамытушылық жаттығулар.
Ешқандай затсыз орындалатын жаттығулар.
Белді жоғары көтеріп, аяқ ұшымен жүру. Басты жаттығуларды қолды бүгіп және тік ұстаған қозғаластармен ұштастыру. Басқа жаттығулармен сәйкес аяқтарды түзу ұстап және бүге отыра тұру. Аяқты бір-біріне соғу.
Заттармен жаттығулар.
Қол орамалмен, мойын орағышпен, орамалмен орындалатын жаттығулар.
Бұлшық еттерді босату, демалу және келбетті нығайтуға арналған жаттығулар.
Иықты және саусақтарды сілку. Әр түрлі бастапқы жағдайларда қолды айналдыру. Күштеуге және босатуға арналған қолдың карама-қарсы қозғалыстары. Арқамен жатып, қолды демалту. Шалқасынан жатып, аяқ-қолды бірден көтеріп сілку. Шалқасынан жатып, бұлшық етке күш түсіріп, дем шығару, бұлшық етті босатқанда ауаны шығару. Түрегеп тұрып келбетке жаттығу жасау.
Акробатикалық жаттығулар.
Топтар. Аяқты алшақ ұстап отыру, өкшемен отыру. Жатып айналу, қолды жоғары ұстап, өкшемен отыру. Аяқтың ұшымен тұрып, тепе-теңдікті сақтау. Бейнелік-қозғалыс іс-әрекеттерде жасалатын акробатикалық жаттығулар комбинациясы.
ОЙЫН-БИЛЕР.
Хореографиялық жаттығулар. Би билегендегі аяқтардың позициялары: бірінші, екінші, үшінші. Би билегендегі қол позициялары: бірінші, екінші, үшінші. Сүйенішке алдымен тұрып, аяқ ұшын жан-жаққа бұру. Сүйеніштен ұсталып тұрып, аяқтың ұшымен оңға-солға бұрылу. Сүйенішке қырынан тұрып, жартылай отыру. Хореографиялық жаттығулар комбинациялары.
Би адымдары. Жұмсақ, жоғары, аяқтың ұшымен жоғары, аяқты айқастырып орыс хороводының адымдары. Бір аяқты артқа бүгіп, бір аяқтан екінші аяққа секіріп ауысып, бір мезетте 360° бұрылу. Адымдармен 360° бұрылу. Би адымдарын үйренудегі комбинациялар.
Ритмикалық және балдық билер. «Автостоп», «Үлкен серуен», «Вару-вару», «Қарт қоңыз» полькасы, «Алып кір жуу», «Полька-жарылғыш».
«Қара жорға» қазақ ұлттық би негізіндегі хореографиялық-музыкалық қозғалмалы жаттығулары.
Қола дәуіріне жататын тасқа қаланған петроглифтер арасында «Қара жорға» биі ырғағына салған қозғалыс суреттері белгіленгенін ғалымдар анықтаған екен. Ежелдегі адамдар да бұл ұлттық ойынының денсаулық үшін шипалы екендігін білген.
Осы би орындау барысында балалар әуенге сәйкес қол, аяқ, мойын, бас, дене бұлшық еттерінің дамытатын би қозғалыстарын жасайды.
Иық қозғалысы.
Әуен ырғағымен иықтарын кезек-мезек жоғары-төмен, бір мезетте жоғары, бір мезетте төмен түсіреді.
Аяқ қозғалысы.
Кезектеп оң-соң аяқтарды алға серпу, аяқтан-аяққа адымдау, әуен ырғағына сәйкес аяқтың ұшымен оңға, солға, алға, артқа адымдау. Би қозғалыстарын меңгерген бойы адымдауға секіру қосылады.
Қол қозғалысы.
Әуен ырғағына сәйкес, екі қолмен жоғары-төмен серпу, кезектеп, бүркіт қанаттарын жайғанға ұқсатып серпу.
Қолдармен бір мезетте немесе кезектеп оңға-солға серпу. Қолмен алдында шеңбер, жартылай шенбер жасап серпу, қолды еркін, толқынды қозғалту.
Бас қозғалысы.
Басты оңға-солға бұру;
Жоғары көтеру, төменге түсіру;
Басты оңға-солға еңкейту;
Басты баяу қозғалтып, шеңбер немесе жартылау шеңбер жасаймыз.
Дене қозғалысы.
Оңға-солға бұрылу.
Артқа-алға, оңға-солға еңкею.
Әуен ырғағымен адымдау.
4 қадам оңға, солға, алға, артқа.
90 º, 180 º, 360 º бұрылып отырып қозғалу.
Қол, иық қозғалыстарын жалпы адымдауға қосып қозғалу.
Оң, сол, артқа, алға қол, иық қозғалыстарын жалпы адымдауға қосып қозғалу.
БИ-РИТМИКАЛЫҚ ГИМНАСТИКА.
Арнайы композициялар мен жаттығулар кешені: орыс тіліндегі ән-әуендері: «Часики», «Карусельные лошадки», «Песня короля», «Воробьиная дискотека», «Ну, погоди!», «Сосулька», «Упражнение с платочками».
ОЙЫН-ПЛАСТИКАСЫ.
Бұлшық еттің күштерін және образдық, ойындық және қозғалу іскерліктерінде тапсырмаларда икемділікді дамытуға арналған арнайы жаттығулар. Жаттығулар кешені.
САУСАҚ ГИМНАСТИКАЛАРЫ.
Бейнелі және қозғалыс әс-әркеттерінде жасалатын жалпыдамытушылық жаттығулар мен ойындар: саусақтарды кезек-кезек бүгу, жалғыз саусақпен жұмыс жасау, саусақтар мен саусақ ұштарын бірінен соң бірін дөңгелету, үлкен бармақты басқа саусақтарға тигізу, бір қолдың саусақтарын екінші қолға тигізу ( «амандасу»), саусақты үстелдің үстімен және дененің әр бөлігімен жүргізу. Санамақпен саусақтар жаттығулары.
Қосымша электронды ресурс арқылы әуенді мультфильм кейіпкерлерінің билері, әуенді саусақтық гимнастиканың ойын-жаттығулары.
ӨЗ-ӨЗІНЕ МАССАЖ ЖАСАУ.
Бейнелік-ойындық қалыпта дененің әр бөліктерін сипау.
МУЗЫКАЛЫҚ-ҚОЗҒАЛЫС БИЛЕРІ.
«Карликтер мен алыптар», «Найди предмет», «Два мороза», «Птица без гнезда», «Автомобили», «Воробушек», «Космонавты», «Усни-трава», «Поезд», «Музыкальные стулья»; жалпы дамытушылық және саптық жаттығуларды қолданумен ритмика бойынша музыкалы-қозғалыс ойындары.
ОЙЫН-САЯХАТ.
«Лесные приключения», «Времена года», «На выручку карусельных лошадок», «Путешествие в Куклянию», «Косметическое путешествие на Марс», «Музыка және би әлемінде».
КРЕАТИВТІ ГИМНАСТИКА.
Музыкалық-шығармашылық «Ай да я», «Шығармашылық импровизация» ойындары. Арнайы тапсырмалар «Көркем галерея», «Сурет көрмесі».
Ересек топ, 5-6 жас.
1. ОЙЫН-РИТМИКАСЫ. Музыкамен үндесуге арналған арнайы жаттығулар. Санап жүру. Ырғақтың қаттылығына орай аяқты бір-біріне соғу және шапалақтау. Әр санауға шапалақ пен жүрістің дәл келуі және керісінше. Гимнастикалық қозғалыстар – 2/4 музыкалық өлшемге сай ырғақтау. Әр түрлі темпте денені қозғалтуды, жүрісті, жүгірісті орындау.
2. ОЙЫН-ГИМНАСТИКАСЫ.
2.1.Саптық жаттығулар. Сапқа және колоннаға белгі бойынша сапталу. Бұйрық бойынша оңға, солға бұрылу. Образдық-қозғалыс іс-әркеттерде саптық «Саптал!», «Тарал!» әдістері. Бір саптан екінші сапқа бағдар бойынша бірнеше адым жасап сапталу. Бағдар бойынша жүру. Бір қатардан екінші, үшінші қатар жасау.
2.2. Жалпыдамытушылық жаттығулар.
Ешқандай затсыз орындалатын жаттығулар. Отырып-тұрып жаттығулар жасау. Жартылай отырып, аяқты бүге отырып, түрегеліп, түрлі аяқ жаттығуларын орындау. Отырып және жатып орындайтын жаттығулар. Түрікше молдас құрып отыру, екі аяқпен тұру.
Заттармен жаттығулар. Лентамен жаттығулар жасау (классификацияланған топтар элементтері).
1.3. Бұлшық еттерді босату, демалу және келбетті нығайтуға арналған жаттығулар. Түрлі санаулар бойынша қолды босату. Денені бұру кезінде қолды еркін айналдыру. Түрегеліп тұрып аяқты сілку. Гимнастикалық қабырғада еркін серпілу. Еліктеме және образды қозғалыста демалу жаттығулары. Түрікше молдас құрып отырып келбетке жасалатын жаттығулар.
2.4. Акробатикалық жаттығулар. Өкшемен отырып топтасу. Иыққа сүйене отырып, өкшемен отырған топтардан оңға және солға домалау. Отырудан тізерлеп тұруға ауысу. Бір аяқпен тұрып, вертикальды тепе-теңдікті сақтай отыра, қолмен түрлі қимылдар жасау. Бейнелік-қозғалыс іс-әрекеттерде жасалатын акробатикалық жаттығулар комбинациясы.
ОЙЫН-БИЛЕР.
3.1. Хореографиялық жаттығулар. Ұлдарға арналған бас ию. Қыздарға арналған реверанс. Қолға арналған би позициялары: қолды белге және төске жақын ұстау. Сүйеніштен ұсталынып қырымен тұрып, аяқтың ұшымен тұрып көтерілу және жартылай отыру. Сүйенішке алдымен тұрып аяқты ұшымен артқа қою. Қолды бір жағдайдан келесі жағдайға ауыстыру. Сүйеніштің қасында тұрып үйренген жаттығуларды бір-біріне жалғау.
3.2. Би адымдары. Алдыға және бір жаққа адым жасау. Полька адымы. Жартылай отырған жағдайда аяқты бұрмалап айналдыру. Секіріп аттау. Орысша ауыспалы адымдар. Аяқты жерге соғып секіру. Орыстың припадание адымы. Би адымдарынан үйренген комбинациялар.
3.3. Ритмикалық және балдық билер. «Современник», «Макарена», «Полька», « Полька ырғағында», «Падеграс», «Конькобежцы», «Травушка-муравушка», «Сәнді рок», «Артек полькасы», «Давай, танцуй»-«Қане, биле».
«Қара жорға» қазақ ұлттық би негізіндегі хореографиялық-музыкалық қозғалмалы жаттығулары.
Ғалымдар анықтаған, қола дәуіріне жататын тасқа қаланған петроглифтер арасында «Қара жорға» биі ырғағына салған қозғалыс суреттері белгіленген. Ежелдегі адамдар да бұл ұлттық ойынының денсаулық үшін шипалы екендігін білген екен.
Балалар әуенге сәйкес қол, аяқ, мойын, бас, дене бұлшық еттерінің дамытатын би қозғалыстарын жасайды.
Иық қозғалысы.
Әуен ырғағымен иықтарын кезек-мезек жоғары-төмен, бір мезетте жоғары, бір мезетте төмен түсіреді.
Аяқ қозғалысы.
Кезектеп оң-соң аяқтарды алға серпу, аяқтан-аяққа адымдау, әуен ырғағына сәйкес аяқтың ұшымен оңға, солға, алға, артқа адымдау. Би қозғалыстарын меңгерген бойы адымдауға секіру қосылады.
Қол қозғалысы.
Әуен ырғағына сәйкес екі қолмен жоғары-төмен серпу, кезектеп серпу, бүркіт қанаттарын жайғанға ұқсатып серпу.
Қолдармен бір мезетте немесе кезектеп оңға-солға серпу. Қолмен алдында шеңбер, жартылай шенбер жасап серпу, қолды еркін, толқынды қозғалту.
Бас қозғалысы.
Басты оңға-солға бұру;
Жоғары көтеру, төменге түсіру;
Басты оңға-солға еңкейту;
Баспен ақырын шеңбер немесе жартылау шеңбер жасаймыз.
Дене қозғалысы.
Оңға-солға бұрылу.
Артқа-алға, оңға-солға еңкею.
Әуен ырғағымен адымдау.
4 қадам оңға, солға, алға, артқа.
90 º, 180 º, 360 º бұрылып отырып қозғалу.
Қол, иық қозғалыстарын жалпы адымдауға қосып қозғалу.
Оң, сол, артқа, алға қол, иық, бас, дене қозғалыстарын жалпы адымдауға қосып қозғалу.
4. БИ-РИТМИКАЛЫҚ ГИМНАСТИКА.
Арнайы композициялар мен жаттығулар кешені: «Бой жазу», «Всадник», «Ванечка-бақташы», «Четыре таракана и сверчок», «Бұлттар» (ленталармен жаттығулар), «Кел, ертегі», «Шеңбер ішіндегі жүгіріс», «Қара мысық».
5. ОЙЫН-ПЛАСТИКАСЫ.
Бұлшық еттің күштерін және образдық, ойындық пен қозғалу іскерліктерінде тапсырмаларда икемділікді дамытуға арналған арнайы жаттығулар. Жаттығулар кешені.
6. САУСАҚ ГИМНАСТИКАСЫ.
Бейнелі және қозғалыс әс-әркеттерінде жасалатын тақпақпен жалпыдамытушылық жаттығулар мен ойындар.
7. ӨЗ-ӨЗІНЕ МАССАЖ ЖАСАУ.
Бейнелік-ойындық қалыпта дененің әр бөліктерін сипау.
8. МУЗЫКАЛЫҚ-ҚОЗҒАЛЫС БИЛЕРІ.
«Өз жалауларға», «Гулливер мен лилипуттар», «Апандағы қасқыр», «Топ, түзел!», «Музыкалық жыландар», «Тарғылдар». Жалпы дамытушылық және саптық жаттығуларды қолданумен ритмика бойынша музыкалық-қозғалыс ойындары.
9. ОЙЫН-САЯХАТ.
«Қойма іздеушілері», «Солтүстік полюске саяхат», «Кел, ертегі», «Спортландиға саяхат», «Шекарашылар», «Цветик-семицветик», «Көңілді адамдар клубы», «Маугли».
КРЕАТИВТІ ГИМНАСТИКА.
Музыкалық-шығармашылық «Шеңбермен жүгіру» ойындары, арнайы тапсырмалар, «Би кеші».
«Билеп – ойна!» бағдарламасын меңгеру нәтижесінде айналысушылардың құзыреттіліктерін дамытуға қойылатын ТАЛАПТАР
Оқытудың бірінші жылында (кіші топ) меңгеру индикаторлары:
- Спорт залының не үшін керектігін және ол жерде өзін қалай ұстау керектігін біледі.
- Залдың ішін шамалап сапқа тұруды білетін болады.
- Оқытудың бірінші жылындағы ритмикалық билер мен жаттығулар кешенін музыка ырғағымен орындауды біледі.
- Ритмикалық жүріспен жүру дағдыларын білетін болады.
- Музыка ырғағына шапалақ соғуды және секіруді біледі.
- Музыкалық-қозғалыс ойындарында түрлі (аңдар, құстар, өсімдіктер, фигуралар және т.б.) образдарды сомдай біледі.
Оқытудың екінші жылында (ортаңғы топ) меңгеру индикаторлары:
- Қарапайым сапқа тұру оны қайта құруды біледі.
- Музыка ырғағымен оқытудың екінші жылында үйренген жаттығулар кешені мен ритмикалық, балдық билерді орындауды біледі.
- Әр түрлі музыкалық ырғақта ритмикалық түрде қозғалуды және қарапайым шапалақпен және аяқты тарсылдатумен ритмикалық суреттерді көрсете алады.
- Би билеуде қолдың және аяқтың бастапқы жағдайларын біледі.
- Осы оқу жылының креативті гимнастика тапсырмаларының қарапайымдарын орындай біледі.
Оқытудың үшінші жылында (ересек топ) меңгеру индикаторлары:
- Оқуды аяқтаған соң айналысушылар заттармен және затсыз дене жаттығуларын орындағанда қауіпсіздік ережелерін біледі.
- Жалпыдамытушылық және бидік жаттығуларды орындауды және зал ішінде түрлі қозғалыстармен жылжуды біледі.
- Музыканың сипатын (көңілді, көңілсіз, лирикалық т.б.) қозғалыспен білдіре алады.
- Осы оқу жылының бағдарламасы бойынша негізгі хореографиялық жаттығуларды біледі.
- Осы оқу жылының креативті гимнастикасы бойынша қозғалмалы тапсырмаларын орындай біледі.
БИ-ОЙЫН ГИМНАСТИКАСЫ БОЙЫНША САБАҚТАР ӨТКІЗУ.
САБАҚ ҚҰРЫЛЫМЫ. «Билеп - ойна» бағдарламасының мазмұны оқу материалын сабақтарға жоспарлаумен берілген. Әрбір сабақ көбіне екі сағатқа бөлінген, мысалға: 1-2, 3-4, 5-6 және т.б. Әйтсе де, сабақты педагог өз шеберлігімен топтың дайындығы мен жұмыс жасау шартына сай жоспарлайды. Оқу материалын екі сабаққа бөлуге болады немесе кейбір таныс жаттығуларды қайталауға немесе кейбір жаттығуларды алып тастап, келесі жылға қалдыруға болады. Оқу бағдарламасының негізі- оның вариативтілігінде, оқыту, тәрбие бірлігінде.
Сабақтар педагогикалық қағидаларына сай, өз мазмұны бойынша балалардың жас және тән ерекшеліктеріне сай құрылады.
Оқу материалында өсу және қайталап отыру анықталған. Баланың тән және музыкалық-ритмикалық тәрбиесінің талартарына сай бірінші жылдан үшінші жылға дейін тұтас бірыңғай оқыту жүйесін құрайды және заманауи сабақтардың құрылымы мен технологияларына жауап береді.
Бидік-ойын гимнастикасы бойынша құрылған сабақтар – жалпы қабылданған. Әр сабақ үш бөлімнен тұрады: дайындық, негізгі және қорытынды. Сабақты бөлуге тікелей қатысты, әр сабақ – барлық элементтер бір-бірімен тығыз қатысты біртұтас сабағы.
Дайындық бөлімі сабақтың жалпы уақытынан 5-тен 15%-ға дейінгі уақытты алады және сабақтың негізгі міндеттерін шешумен байланысты. Бұл бөлімнің міндеті баланың ағзасын, оның орталық жүйке жүйесін, түрлі функцияларын жұмысқа дайындауға негізделеді: бұлшық еттерді, буындарды қыздыру, назарын сабаққа аудару.
Сабақтың дайындық бөлімінің міндеттерін шешу үшін, сабақ жоспарында бидік-гимнастиканың келесі құралдары ұсынылады: ойын-гимнастикасы (саптық жалпы дамытушылық жаттығулар); ойын-ритмикасы, музыкалық-қозғалмалы ойындары, ойын-билер (би адымдары, хореография элементтері, қиын емес немесе жақсы меңгерілген ритмикалық билер), сондай-ақ, би-ритмикалық гимнастиканың жаттығулары.
Сабақты саптық жаттығулармен бастаған жөн. Сонымен қатар, басқа да нұсқалары қарастырылған. Ол педагогтың шеберлігіне байланысты. Алайда педагогиканың бірізділік пен жүйелілік қағидаларын ескерген жөн. Жаттығулар жүйесін қарапайымнан қиынға, таныстан таныс емеске қарай құрған жөн.
Сабақтың негізгі бөлімі уақыттың 70%-тен 85% құрайды. Бұл бөлімде негізгі міндеттер шешіледі, қозғалмалы қабілеттер: икемділік, бұлшықет күштері, қозғалыстың жылдамдығы, төзімділік және т.б. дамытуға арналған жұмыстар жүргізіледі.
Аталған кезеңде балалардың шығармашылық қабілеттері дамиды.
Сабақтың қорытынды бөлімі жалпы уақыттың 3%-тен 7% құрайды. Бұл жағдайда, егер негізгі бөлімде ауыр тәндік күш түсірілсе, бұл бөлімде баяулай түседі. Ол балалардың қозу күйінен ақырын күйге түсулеріне септігін тигізеді. Қорытынды бөлімінде келбеттің қалыптасуына, бұлшық етті босатуға арналған жаттығу түрлері қолданылады.
САБАҚТЫ ӨТКІЗУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ. Кез-келген сабақты залға музыкамен кіруден бастаған жөн. Артынан балаларды тұрғызып, оларға бүгінгі сабақта немен айналысатындығы, не үйренетіндігі жөнінде айтылады. Егер сабақ соңында балалар мұғалімнің сұрақтарына жауап берсе, онда сабаққа қойылған мақсаттар орындалды деп есептеуге болады.
«Билеп - ойна» бағдарламасының әр сабағын жоспары өзіндік біртұтас мазмұнды, әдістемелік және ұйымдастырушылық элементерден тұрады. Осы біртұтастықты бұзған жағдайда сабақтың тиімділігі төмендейді.
«Билеп - ойна» бағдарламасының жалпы міндеттері мен мақсаттары жеке сабақтарды құра отыра жалпы сабақтың нәтижесін айқындайды. Жеке сабақтар бір-бірімен байланысты болып келесі сұрақтарға жауап беруге тиіс: бала немен танысады? Не дамиды немес келешекте не жетіледі?
Сабақтарды өткізу үшін педагогтың өзі түрлі жаттығуларды қолдану әдістерін жақсы меңгере білуі тиіс.
Сабақтарды түрлі әңгімелер мен санамақтар айта отырып жүргізген дұрыс. Осылар балалардың қиялында жаттығуларды қалай орындауы керектігі заттармен және оларсыз қалай жұмыс істеу керектігін қалыптастырады. Сюжетті сабақтарға алдын-ала дайындық жасаған жөн. Ол үшін алдын-ала төсбелгілер, эмблемалар, жетондар, қорытындылау үшіг грамоталар, төсбелгілер, алқалар дайындауға болады. Осындай сабақтарға маршруттық қағаздар, бағдарлық карталар, жарыс экрандарын қолданып, тақырыпқа сай залды әшекейлеу және арнайы костюмдер дайындау керек.
Сабақтарды өткізуде педагогтың мәртебесі маңызды, оның сөйлегені, эмоционалды дайындығы, айналасындағыларға жылы жүзбен қарауы, өзі қойған міндеттерді белсенді орындауы осының барлығы мерекелік атмосфера құрып қатысушыларда оң эмоция тудырады.
Сабақты дұрыс нақты ұйымдастырған жағдайда жақсы нәтиже көрінеді.
Пояснительная записка
Дошкольный возраст – один из наиболее ответственных периодов в жизни каждого человека. Именно в эти годы закладываются основы здоровья. Гармоничного умственного нравственного и физического развития ребенка, формируется личность человека.
В период от трех до шести лет ребенок интенсивно растет и развивается, движения становятся его потребностью, поэтому физическое воспитание особенно важно в этот возрастной период.
В последнее время в дошкольных учреждениях все чаще стали применяться нетрадиционные средства физического воспитания детей: упражнения ритмической гимнастики, игрового стретчинга, танцев и другие. Наиболее популярной является ритмическая гимнастика, истоки которой берут свое начало в глубокой древности – античной Греции и Древней Индии. Уже тогда ценились оба ее компонента – гимнастика и ритмический танец.
В настоящее время существует много ритмопластических направлений, и одно из наиболее доступных, эффективных и эмоциональных – это танцевально-ритмическая гимнастика. Доступность этого вида основывается на простых общеразвивающих упражнениях. Эффективность – в ее разностороннем воздействии на опорно-двигательный аппарат, сердечно-сосудистую, дыхательную и нервную системы человека. Эмоциональность достигается не только музыкальным сопровождением и элементами танца, входящими в упражнения танцевально-ритмической гимнастики, но и образными упражнениями, сюжетными композициями, которые отвечают возрастным особенностям дошкольников, склонных к подражанию, копированию действий людей и животных.
Возможности применения упражнений танцевально-ритмической гимнастики довольно широки и под умелым руководством педагога могут быть использованы в дошкольном учреждении и мини-центре.
Оздоровительно-развивающая программа «Танцуй-играй!» основывается на адаптированной оздровительно-развивающей программе «Са-Фи-Дансе» по танцевально-игровой гимнастике и направлена на всестороннее, гармоничное развитие детей дошкольного возраста и рассчитана на три года обучения – от трех до шести лет.
Содержание программы взаимосвязано с программами по физическому и музыкальному воспитанию в дошкольном учреждении «Зерек бала». В программе представлены различные разделы, но основными являются танцевально-ритмическая гимнастика, нетрадиционные виды упражнений и креативная гимнастика.
Все разделы программы объединяет игровой метод проведения занятий. Так, в танцевально-ритмическую гимнастику входят разделы: игроритмика, игрогимнастика и игротанец. Нетрадиционные виды упражнений представлены: игропластикой, пальчиковой гимнастикой, игровым самомассажем, музыкально-подвижными играми и играми-путешествиями. Раздел креативной гимнастики включает: музыкально-творческие игры и специальные задания.
Игровой метод придает учебно-воспитательному процессу привлекательную форму, облегчает процесс запоминания ритмических упражнений, повышает эмоциональный фон занятий, способствует развитию мышления, воображения и творческих способностей ребенка.
Основной целью программы является содействие всестороннему развитию личности дошкольника посредством музыкально-игровой гимнастики
Предполагается, что освоение основных разделов программы поможет естественному развитию организма ребенка морфологическому и функциональному совершенствованию его отдельных органов и систем. Обучение по программе «Играй и танцуй» создает необходимый двигательный режим, положительный психологический настрой, хороший уровень занятий. Все это способствует укреплению здоровья ребенка, его физическому и умственному развитию.
В то же время немаловажным является вооружение специалистов дошкольных учреждений нестандартной оздоровительно-развивающей программой по физическому воспитанию ребенка и подготовке его к обучению в общеобразовательной школе.
Исходя из целей программы предусматривается решение следующих основных задач для детей 3-6 лет:
1.Укрепление здоровья:
способствовать оптимизации роста и развития опорно-двигательного аппарата;
формировать правильную осанку;
содействовать профилактике плоскостопия;
содействовать развитию и функциональному совершенствованию органов дыхания; кровообращения, сердечно-сосудистой и нервной систем организма.
2. Совершенствование психомоторных способностей дошкольников:
развивать мышечную силу, гибкость, выносливость, проприоцептивную чувствительность, скоростно-силовые и координационные способности;
содействовать развитию чувства ритма, музыкального слуха, памяти, внимания, умения согласовывать движения с музыкой;
формировать навыки выразительности, пластичности и изящества танцевальных движений и танцев;
развивать ручную умелость и мелкую моторику.
3. Развитие творческих и созидательных способностей занимающихся:
развивать мышление, воображение, находчивость и познавательную активность, расширять кругозор;
формировать навыки самостоятельного выражения движений под музыку;
воспитывать умения эмоционального выражения, раскрепощенности и творчества в движениях;
развивать лидерство, инициативу, чувство товарищества, взаимопомощи и трудолюбия.
При распределении разделов программы по годам обучения учитывались основные принципы дидактики, возрастные особенности каждой группы, физические возможности и психологические особенности ребенка от 3 до 6 лет. Занятия по танцевально-игровой гимнастике проводятся 2 раза в неделю из расчета 68 часов в год.
Характеристика разделов программы «Танцуй – играй!»
Раздел «Игроритмика» является основой для развития чувства ритма и двигательных способностей занимающихся, позволяющих свободно, красиво и координационно правильно выполнять движения под музыку, соответственно ее структурным особенностям, характеру, метру, ритму, темпу и другим средствам музыкальной выразительности. В этот раздел входят специальные упражнения для согласования движений с музыкой, музыкальные задания и игры.
Раздел «Игрогимнастика» служит основой для освоения ребенком различных видов движений, обеспечивающих эффективное формирование умений и навыков, необходимых при дальнейшей работе по программе «Играй и танцуй». В раздел входят строевые, общеразвивающие, акробатические упражнения, а также на расслабление мышц, дыхательные и на укрепление осанки.
Игротанцы направлены на формирование у воспитанников танцевальных движений, что способствует повышению общей культуры ребенка. Танцы имеют большое воспитательное значение и доставляют эстетическую радость занимающимся. В этот раздел входят: танцевальные шаги, элементы хореографических упражнений и такие танцевальные формы, как историко-бытовой, народный, бальный, современный и ритмический танцы.
В разделе «Танцевально-ритмическая гимнастика» представлены образно-танцевальные композиции, каждая из которых имеет целевую направленность, сюжетный характер и завершенность. Физические упражнения, входящие в такую композицию, оказывая определенное воздействие на занимающихся, решают конкретные задачи программы. Все композиции объединяются в комплексы упражнений для детей различных возрастных групп.
Раздел «Игропластика» основывается на нетрадиционной методике развития мышечной силы и гибкости занимающихся. Здесь используются элементы древних гимнастических движений и упражнения стретчинга, выполняемые в игровой и сюжетной форме.
Использование данных упражнений, кроме радостного настроения и мышечной нагрузки, дают возможность ребенку вволю покричать, погримасничать, свободно выражая свои эмоции, обретая умиротворенность, открытость и внутреннюю свободу.
Раздел «Пальчиковая гимнастика» в программе служит основой для развития ручной умелости, мелкой моторики и координации движений рук. Упражнения, превратили учебный процесс в увлекательную игру, не только обогащают внутренний мир ребенка, но и оказывают положительное воздействие на улучшение памяти, мышления, развивают фантазию.
Раздел «Игровой самомассаж» является основой закаливания и оздоровления детского организма. Выполняя упражнения самомассажа в игровой форме, дети получают радость и хорошее настроение. Такие упражнения способствуют формированию у ребенка сознательного стремления к здоровью, развивая навык собственного оздоровления.
Раздел «Музыкально-подвижные игры» содержит упражнения, применяемые практически на всех уроках, и являются ведущим видом деятельности дошкольника. Здесь используются приемы имитации, подражания, образные сравнения, ролевые ситуации, соревнования – все то, что требуется для достижения поставленной цели при проведении занятий по танцевально-игровой гимнастике.
Раздел «Игры-путешествия» (или сюжетные занятия) включает все виды подвижной деятельности, используя средства предыдущих разделов программы. Данный материал служит основой для закрепления умений и навыков, приобретенных ранее, помогает сплотить ребят, дает возможность стать, кем мечтаешь, побывать где захочешь и увидеть что пожелаешь.
Раздел «Креативная гимнастика» предусматривает целенаправленную работу педагога по применению нестандартных упражнений, специальных заданий, творческих игр, направленных на развитие выдумки, творческой инициативы. Благодаря этим занятиям создаются благоприятные возможности для развития созидательных способностей детей, их познавательной активности, мышления, свободного самовыражения и раскрепощенности.
К программе дается приложение, состоящее из музыкальных видео-разминок, взятых из Интернет-ресурса.
Младшая группа, 3-4 года
1.ИГРОРИТМИКА. Специальные упражнения для согласования движений с музыкой.
Хлопки в такт музыки. Ходьба, сидя на стуле. Акцентированная ходьба с одновременным махом согнутыми руками. Движения руками в различном темпе. Различие динамики звука «громко – тихо». Выполнение упражнений под музыку.
2.ИГРОГИМНАСТИКА.
2.1. Строевые упражнения. Построение в шеренгу и в колонну по команде. Передвижение в сцеплении. Построение в круг и передвижения по кругу в различных направлениях за педагогом. Построение врассыпную, бег врассыпную. Перестроение из одной шеренги в несколько по ориентирам.
2.2. Общеразвивающие упражнения.
Упражнения без предметов. Основные движения прямыми и согнутыми руками и ногами. Основные движения туловищем и головой. Полуприсед, упор присев, упор лежа на согнутых руках, упор стоя на коленях, положение лежа. Комплексы общеразвивающих упражнений.
Упражнения с предметами. Упражнения с погремушками, султанчиками (хлопками).
Упражнения на расслабление мышц, дыхательные и на укрепление
осанки. Свободное опускание рук вниз. Напряженное и расслабленное положения рук, ног. Потряхивание кистями рук. Расслабление рук с выдохом. Упражнения на осанку, стоя спиной к опоре. Имитационные, образные упражнения.
Акробатические упражнения. Группировки. Сед ноги врозь, сед на пятках.
Перекаты в положении лежа, руки вверх и в седее на пятках с опорой на предплечья. Равновесие на носках с опорой и без нее. Комбинации акробатических упражнений в образно-двигательных действиях.
3. ИГРОТАНЦЫ.
3.1. Хореографические упражнения. Полуприседы, подъемы на носки, держась за опору. Стойка руки на пояс и за спину. Свободные, плавные движения руками. Комбинации хореографических упражнений.
3.2. Танцевальные шаги. Шаг с носка, на носках, полуприсед на одной ноге, другую вперед на пятку. Пружинные полуприседы. Приставной шаг в сторону. Шаг с небольшим подскоком. Комбинации из танцквальных шагов.
3.3. Танцевально-музыкальные двигательные занятия, основанные на движениях казахского народного танца «Қара жорға».
Дети под музыку совершают танцевальные движения, которые способствуют развитию мышц рук, ног, шеи, головы, туловища.
Движения плеч
В ритме музыки поднимают поочередно плечи вверх-вниз, одновременно вверх, одновременно вниз.
Движения ног
Взмахи поочередно правой, левой ногой вперед, переступание на месте, шаги в такт музыке вправо, влево, вперед, назад.
По мере освоения танца к шагам добавляются прыжки.
Движения рук
В ритме музыки взмахи руками вместе вверх-вниз, поочередно вверх-вниз, взмахи как крылами беркута.
Взмахи одновременно двумя или поочередно по одной руками вправо-влево.
Руками плавно описываем полукруг, круг перед собой.
Движения головой
Взмахи головой вверх-вниз;
повороты влево-вправо;
наклоны головой влево-вправо;
плавно описываем головой полукруг, круг.
Движения туловищем
Повороты вправо-влево;
Наклоны вперед-назад, вправо-влево.
Передвижения под музыку
4 шага вправо, влево, вперед, назад.
Движения с поворотами в левую, правую стороны на 90 º, 180 º, 360 º.
3.4. Подвижные игры народов Казахстана.
Казахская народная игра «Аударыспақ»
Цель: Развитие мышц рук, ног, силы, ловкости.
Содержание: Игроки садятся на пол, друг против друга, вытянув вперед ноги упираются стопами один в другого. В вытянутых руках держат гимнастическую палку. У кого силы больше? Кто сможет перетянуть противника на свою сторону.
Казахская народная игра «Жамбы ату»
Цель: Игра на развитие меткости, ловкости.
Содержание: На расстоянии 4-5 м. устанавливаются столбики, на которые подвешиваются воздушные шары. Участники, стоя на специально начерченной линии, кидают иголки от ДАРТСа, пытаясь попасть в шары. Побеждает тот, кто попал в большее количество шаров.
Казахская народная игра «Түйілген орамал»
Цель: Развитие ловкости, меткости.
Содержание: Возьмите любой платок и завяжите его так, чтобы он стал похож на мяч. Один из игроков встает в центре, все остальные его окружают. После сигнала игроки должны разбежаться и начать перебрасывать друг другу платок, не давая поймать его центровому. В свою очередь центровой должен постараться перехватить «мяч». Тот игрок, у которого центровой смог отобрать платок, занимает место в центре, игра начинается заново.
Казахская народная игра «Тымақ ату»
Цель: Развитие ловкости, меткости.
Содержание: Шест, высотой не превышающей игрока-«наездника», втыкают в землю и надевают на его верхушку национальный головной убор - тымак. Участнику игры показывают место, на котором установлен тымак, затем плотно завязывают глаза и дают в руки «камчу». После этого «наездника» крутят на одном месте и отпускают со словами: «Ну-ка теперь иди, сбей тымак». В случае, если игрок не сбил тымак с трех попыток, он может, по разрешению ведущего, исполнить песню или импровизацию, что дает ему право вновь принять участие в состязании. Количество участников игры не ограничивается, испытать удачу может каждый.
Узбекская народная игра «Кутермак» - «Подними-ка»
Цель: На развитие силы, ловкости, подвижности.
Содержание: На середину выходят два игрока. Опираясь друг на друга спинами, они соединяют свои локти. Тот из них, который сразу после сигнала сможет первым поднять второго игрока и будет считаться победителем. Победитель остается в игре, но теперь он уже пробует свою силу с новым игроком. И так до окончательного выявления победителя.
Молдавская народная игра «Пятрэ»
Цель: Работа над координацией, точностью движений детей.
Содержание: На полу чертится линия длиной 2-3 метра. Игрок становится у линии, его поворачивают вокруг оси 5-6 раз и затем он сразу должен пойти прямо по линии.
Украинская народная игра «Рибак и рибоньки».
Цель: Работа над ловкостью, точностью движений.
Содержание: Играющим на пояса привязываются веревки на концах которых находятся бумажные «рыбки». По команде каждый игрок старается наступить ногой на «рыбку» другого, а свою уберечь.
Татарская народная игра «Мерген»
Цель: Работа над координацией, ловкостью, подвижностью движений.
Содержание: На расстоянии 4 метров устанавливаются 5 мишеней в виде коробочек размером со спичечный коробок. Задача участника игры: сидя на корточках пройти до мишени с вытянутой вперед рукой и сбить коробок, щелкнув по нему пальцем.
Белорусская народная игра «Платочок»
Цель: Развитие ловкости, быстроты, подвижности, координации движений.
Содержание: Дети становятся в круг. Один из игроков ходит за кругом. У него в руках платочек. Незаметно, со спины, он старается подбросить платочек кому-то из игроков и бросается бежать по кругу. Тот, возле кого упал платочек, должен догнать игрока до того, как тот добежит до пустующего места. Если лишний игрок успел встать на место игрока, тот, кому выпал платок, теперь он галит.
Русская народная игра «Кто сильнее?»
Цель: Развитие силы, ловкости, чувства коллективизма.
Содержание: Посреди зала на полу чертится мелом линия. Две команды становятся поперек по обе стороны линии. Игроки сцеплены друг с другом локтями. Первые игроки каждой из команд стоят у черты. Они также сцеплены друг с другом локтями и боковиной стопы упираются один в другого. По команде каждая команда старается перетянуть на свою сторону команду противника. Побеждает та команда, кому это удалось.
3.5. Ритмические танцы
«Хоровод», «Мы пойдем сначала вправо», «Танец сидя», «Галоп шестерками» (на приставном шаге), «Если весело живется», «Танец утят», «Лавота», «Кузнечик».
4. ТАНЦЕВАЛЬНО-РИТМИЧЕСКАЯ ГИМНАСТИКА.
Специальные композиции и комплексы упражнений: «Большой олень», «На крутом берегу», «Муренка», «Хоровод», «Я танцую», «Чебурашка».
5. ИГРОПЛАСТИКА.
Специальные упражнения для развития мышечной силы и гибкости в образных, игровых и двигательных действиях и заданиях. Комплексы упражнений.
6. ПАЛЬЧИКОВАЯ ГИМНАСТИКА.
Общеразвивающие упражнения и игры пальчиками в двигательных и образных действиях: сгибание и разгибание, приведение и отведение, противопоставление пальцев рук при работе двумя руками и одной рукой. Игры-потешки. Выполнение фигурок из пальцев.
7. ИГРОВОЙ САМОМАССАЖ.
Поглаживание отдельных частей тела в образно-игровой форме.
8. МУЗЫКАЛЬНО-ПОДВИЖНЫЕ ИГРЫ.
«Отгадай, чей голосок», «Найди свое место», «Нитка – иголка», «Попрыгунчики –воробышки», «Мы веселые ребята», «Совушка», «Цапля и лягушки», «У медведя во бору», «Водяной».Музыкально-подвижные игры по ритмике. Подвижные и образные игры для строевых и общеразвивающих упражнений.
9. ИГРЫ-ПУТЕШЕСТВИЯ.
«На лесной опушке», «Путешествие по станциям», «Путешествие в морское царство – подводное государство», «В гости к Чебурашке», «Поход в зоопарк», «Конкурс танца».
10. КРЕАТИВНАЯ ГИМНАСТИКА.
Музыкально-творческие игры «Кто я?», «Море волнуется». Специальные задания. «Создай свой образ», «Импровизация под песню».
Средняя группа, 4-5 лет
1. ИГРОРИТМИКА.
Специальные упражнения для согласования движений с музыкой. Хлопки и удары ногой на каждый счет и через счет, только на первый счет. Выполнение простейших движений руками в различном темпе.
2. ИГРОГИМНАСТИКА.
2.1. Строевые упражнения. Построение в шеренгу и в колонну. Повороты переступанием по команде. Перестроение в круг. Бег по кругу и по ориентирам («змейкой»). Перестроение из одной шеренги в несколько по образному счету и указанию педагога. Передвижение в обход шагом и бегом.
2.2. Общеразвивающие упражнения.
Упражнения без предметов. Ходьба на носках и с высоким подниманием бедра. Сочетание основных движений прямыми и согнутыми руками. Стойка на прямых и согнутых ногах в сочетании с другими движениями. Основные движения головой. Сочетание упоров с движениями ногами.
Упражнения с предметами. Упражнения с платочками, шарфиками, косынками.
2.3. Упражнения на расслабление мышц, дыхательные и на укрепление осанки. Потряхивание кистями и предплечьями. Раскачивание руками из различных исходных положений. Контрастное движение руками на напряжение и расслабление. Расслабление рук в положении лежа на спине. Посегментное свободное расслабление рук в положении лежа на спине, потряхивание ногами из положения лежа на спине. Лежа на спине при напряжении мышц – выдох, при расслаблении мышц – вдох. Упражнения на осанку в стойке. Имитационные, образные упражнения.
2.4. Акробатические упражнения. Группировка в положениях лежа и сидя, перекаты в ней вперед – назад. Из упора присев переход в положение лежа на спине. Сед ноги врозь широко. Равновесие на одной ноге с опорой и без опоры. Комбинации акробатических упражнений в образно-двигательных действиях.
3. ИГРОТАНЦЫ.
3.1. Хореографические упражнения. Танцевальные позиции ног: первая, вторая, третья. Танцевальные позиции рук: подготовительная, первая, вторая, третья. Выставление ноги в сторону на носок, стоя лицом к опоре. Повороты направо-налево, переступая на носках, держась за опору. Полуприседы, стоя боком к опоре. Комбинации хореографических упражнений.
3.2. Танцевальные шаги. Мягкий, высокий, высокий на носках, приставной, скрестный в сторону, переменный и русский хороводный шаги. Прыжки с ноги на ногу, другую ногу сгибая назад, то же с поворотом на 360°. Поворот на 360° на шагах. Комбинации из изученных танцевальных шагов.
3.3. Ритмические и бальные танцы «Автостоп», «Большая прогулка», «Вару-вару», полька «Старый жук», «Большая стирка», «Полька-хлопушка».
3.3. Танцевально-музыкальные двигательные занятия, основанные на движениях казахского народного танца «Қара жорға».
Дети под музыку совершают танцевальные движения, которые способствуют развитию мышц рук, ног, шеи, головы, туловища.
Движения плеч
В ритме музыки поднимают поочередно плечи вверх-вниз, одновременно вверх, одновременно вниз.
Движения ног
Взмахи поочередно правой, левой ногой вперед, переступание на месте, шаги в такт музыке вправо, влево, вперед, назад.
По мере освоения танца к шагам добавляются прыжки.
Движения рук
В ритме музыки взмахи руками вместе вверх-вниз, поочередно вверх-вниз, взмахи как крылами беркута.
Взмахи одновременно двумя или поочередно по одной руками вправо-влево.
Руками плавно описываем полукруг, круг перед собой.
Движения головой
Взмахи головой вверх-вниз;
повороты влево-вправо;
наклоны головой влево-вправо;
плавно описываем головой полукруг, круг.
Движения туловищем
Повороты вправо-влево;
Наклоны вперед-назад, вправо-влево.
Передвижения под музыку
4 шага вправо, влево, вперед, назад.
Движения с поворотами в левую, правую стороны на 90 º, 180 º, 360 º.
Движения с поворотами
вправо, влево, вперед, назад с соединением с движениями рук, плеч.
4. ТАНЦЕВАЛЬНО-РИТМИЧЕСКАЯ ГИМНАСТИКА.
Специальные композиции и комплексы упражнений: «Часики», «Карусельные лошадки», «Песня короля», «Воробьиная дискотека», «Ну, погоди!», «Сосулька», «Упражнение с платочками».
5. ИГРОПЛАСТИКА.
Специальные упражнения для развития мышечной силы и гибкости в образных, игровых и двигательных действиях и заданиях. Комплексы упражнений.
6. ПАЛЬЧИКОВАЯ ГИМНАСТИКА.
Общеразвивающие упражнения и игры пальчиками в двигательных и образных действиях: поочередное сгибание и разгибание пальцев, работа одним пальцем, круговые движения кистью и пальцами, выставление одного, двух и т. Д. пальцев, «сцепление», соединение большого пальца с другими, касание пальцев одной руки с другой рукой («здороваются»), движение пальцев по различным частям тела и поверхности стола. Упражнение пальчиками с речитативом.
7. ИГРОВОЙ САМОМАССАЖ.
Поглаживание отдельных частей тела в определенном порядке в образно-игровой форме.
8. МУЗЫКАЛЬНО-ПОДВИЖНЫЕ ИГРЫ.
«Карлики и великаны», «Найди предмет», «Два Мороза», «Птица без гнезда», «Автомобили», «Воробушек», «Космонавты», «Усни-трава», «Поезд», «Музыкальные стулья»; музыкально-подвижные игры по ритмике и с использованием строевых и общеразвивающих упражнений.
9. ИГРЫ-ПУТЕШЕСТВИЯ
«Лесные приключения», «Времена года», «На выручку карусельных лошадок», «Путешествие в Кукляндию», «Космическое путешествие на Марс», «В мире музыки и танца».
10. КРЕАТИВНАЯ ГИМНАСТИКА.
Музыкально-творческие игры «Ай да я», «Творческая импровизация». Специальные задания «Художественная галерея», «Выставка картин».
Старшая группа, 5-6 лет
1. ИГРОРИТМИКА. Специальные упражнения для согласования движений с музыкой. Ходьба на каждый счет и через счет. Хлопки и удары ногой на сильные и слабые доли такта. Сочетание ходьбы на каждый счет с хлопками через счет и наоборот. Гимнастическое дирижирование – тактирование на музыкальный размер 2/4. Выполнение ходьбы, бега, движение туловищем в различном темпе.
2.ИГРОГИМНАСТИКА.
2.1. Строевые упражнения. Построение в шеренгу и в колонну по сигналу. Повороты направо, налево, по распоряжению. Строевые приемы «Становись!», «Разойдись!» в образно-двигательных действиях. Перестроение из одной колонны в несколько кругов на шаге и беге по ориентирам. Перестроение из одной шеренги в несколько уступами по образному расчету и ориентирам. Размыкание по ориентирам. Перестроение из одной колонны в две, три колонны по набранным водящим.
2.2. Общеразвивающие упражнения.
Упражнения без предметов. Комбинированные упражнения в стойках. Присед. Различные движения ногами в упоре стоя согнувшись и упоре присев. Комбинированные упражнения в седах и положении лежа. Сед «по-турецки». Прыжки на двух ногах.
Упражнения с предметами. Основные положения и движения в упражнениях с лентой (элементы классификационных групп).
2.3. Упражнения на расслабление мышц, дыхательные и на укрепление осанки. Посегментное расслабление рук на различное количество счетов. Свободное раскачивание руками при поворотах туловища. Расслабление рук, шеи, туловища в положении сидя. Потряхивание ногами в положении стоя. Свободный вис на гимнастической стенке. Дыхательные упражнения в имитационных и образных движениях. Упражнения на осанку сидя с поджатыми ногами - «по-турецки».
2.4. Акробатические упражнения. Группировки в приседе и седе на пятках. Перекаты вправо и влево из группировки в седее на пятках с опорой на предплечья. Переход из седа в упор стоя на коленях. Вертикальное равновесие на одной ноге с различными движениями рук. Комбинации акробатических упражнений в образно-двигательных действиях.
3. ИГРОТАНЦЫ. 3.1. Хореографические упражнения. Поклон для мальчиков. Реверанс для девочек. Танцевальные позиции рук: на поясе и перед грудью. Полуприседы и подъемы на носки, стоя боком к опоре. Выставление ноги вперед и в сторону, поднимание ноги, стоя боком к опоре. Выставление ноги назад на носок и поднимание ноги, стоя лицом к опоре. Прыжки выпрямившись, опираясь на опору. Перевод рук из одной позиции в другую. Соединение изученных упражнений в законченную композицию у опоры.
3.2. Танцевальные шаги. Шаг галопа вперед и в сторону. Шаг польки. Пружинные движения ногами на полуприседах, кик-движение. Шаг с подскоком. Русский попеременный шаг. Шаг с притопом. Русский шаг-припадание. Комбинации из изученных танцевальных шагов.
3.3. Ритмические и бальные танцы «Современник», «Макарена», «Полька», «В ритме польки», «Падеграс», «Конькобежцы», «Травушка-муравушка», «Модный рок», «Артековская полька», «Давай танцуй».
3.4. Танцевально-музыкальные двигательные занятия, основанные на движениях казахского народного танца «Қара жорға».
Дети под музыку совершают танцевальные движения, которые способствуют развитию мышц рук, ног, шеи, головы, туловища.
Движения плеч
В ритме музыки поднимают поочередно плечи вверх-вниз, одновременно вверх, одновременно вниз.
Движения ног
Взмахи поочередно правой, левой ногой вперед, переступание на месте, шаги в такт музыке вправо, влево, вперед, назад.
По мере освоения танца к шагам добавляются прыжки.
Движения рук
В ритме музыки взмахи руками вместе вверх-вниз, поочередно вверх-вниз, взмахи как крылами беркута.
Взмахи одновременно двумя или поочередно по одной руками вправо-влево.
Руками плавно описываем полукруг, круг перед собой.
Движения головой
Взмахи головой вверх-вниз;
повороты влево-вправо;
наклоны головой влево-вправо;
плавно описываем головой полукруг, круг.
Движения туловищем
Повороты вправо-влево;
Наклоны вперед-назад, вправо-влево.
Передвижения под музыку
4 шага вправо, влево, вперед, назад.
Движения с поворотами в левую, правую стороны на 90 º, 180 º, 360 º.
Движения с поворотами
вправо, влево, вперед, назад с соединением с движениями рук, плеч, головы, туловища.
4. ТАНЦЕВАЛЬНО-РИТМИЧЕСКАЯ ГИМНАСТИКА.
Специальные композиции и комплексы упражнений: «Зарядка», «Всадник», «Ванечка-пастух», «Четыре таракана и сверчок», «Облака» (упражнения с ленточками), «Приходи, сказка», «Бег по кругу», «Черный кот».
5. ИГРОПЛАСТИКА.
Специальные упражнения для развития силы и гибкости в образных и игровых двигательных действиях и заданиях. Комплексы упражнений.
6. ПАЛЬЧИКОВАЯ ГИМНАСТИКА.
Общеразвивающие упражнения и игры пальчиками в двигательных и образных действиях, со стихами и речитативами.
7. ИГРОВОЙ САМОМАССАЖ.
Поглаживание и растирание отдельных частей тела в образно-игровой форме.
8. МУЗЫКАЛЬНО-ПОДВИЖНЫЕ ИГРЫ.
«К своим флажкам», «Гулливер и лилипуты», «Волк во рву», «Группа, смирно!», «Музыкальные змейки», «Пятнашки». Игры на определение динамики и характера музыкального произведения, типа заданий для строевых и общеразвивающих упражнений.
9. ИГРЫ-ПУТЕШЕСТВИЯ.
«Искатели клада», «Путешествие на северный полюс», «Приходи, сказка», «Путешествие в Спортландию», «Пограничники», «Цветик-семицветик», «Клуб веселых человечков», «Маугли».
10.КРЕАТИВНАЯ ГИМНАСТИКА.
Музыкально-творческие игры «Бег по кругу». Специальные задания «Танцевальный вечер».
ТРЕБОВАНИЯ, ПРЕДЪЯВЛЯЕМЫЕ К ЗАНИМАЮЩИМСЯ ПО РАЗВИТИЮ КОМПЕТЕНТНОСТЕЙ ДОШКОЛЬНИКОВ В РЕЗУЛЬТАТЕ ОВЛАДЕНИЯ ПРОГРАММОЙ «ТАНЦУЙ-ИГРАЙ!» ЗНАНИЙ
Индикаторы эффективности первого года обучения (младшая группа):
- Знают назначение спортивного зала и правила поведения в нем.
- Умеют ориентироваться в зале, строиться в шеренгу.
- Умеют выполнять ритмические танцы и комплексы упражнений первого года обучения под музыку.
- Овладевают навыками ритмической ходьбы.
- Умеют топать и хлопать в такт музыки.
- Умеют в музыкально-подвижной игре представить различные образы (зверей, птиц, растений, фигуры и т. д.).
Индикаторы эффективности второго года обучения (средняя группа): - После второго года обучения занимающиеся знают о назначении отдельных упражнений танцевально-ритмической гимнастики.
- Умеют выполнять простейшие построения и перестроения.
- Умеют исполнять ритмические, бальные танцы и комплексы упражнений второго года обучения под музыку.
- Умеют ритмично двигаться в различных музыкальных темпах и передавать хлопками и притопами простейший ритмический рисунок.
- Знают основные танцевальные позиции рук и ног.
- Умеют выполнять простейшие двигательные задания по креативной гимнастике этого года обучения.
Индикаторы эффективности третьего года обучения (старшая группа):
- По окончании обучения занимающиеся знают правила безопасности при занятиях физическими упражнениями без предметов и с предметами.
- Владеют навыками по различным видам передвижений по залу и приобретают определенный «запас» движений в общеразвивающих и танцевальных упражнениях.
- Могут передавать характер музыкального произведения в движении (веселый, грустный, лирический, героический и т. д.).
- Владеют основными хореографическими упражнениями по программе этого года обучения.
- Умеют исполнять ритмические, бальные танцы и комплексы упражнений под музыку, а также двигательные задания по креативной гимнастике этого года обучения.
ПРОВЕДЕНИЕ ЗАНЯТИЙ ПО ТАНЦЕВАЛЬНО-ИГРОВОЙ ГИМНАСТИКЕ.
ПОСТРОЕНИЕ ЗАНЯТИЙ. Содержание программы «Играй и танцуй» представлено поурочным планированием учебного материала. В большинстве своем каждое занятие рассчитано на два занятия, например: 1-2; 3-4; 5-6 и т. д. Однако педагог планирует занятие по своему усмотрению, в зависимости от подготовленности группы или условий работы. Учебный материал можно распределить на два урока или в последующем повторить уже знакомые упражнения, или даже что-то убрать из программы на будущий год обучения. Основа учебной программы – в ее вариативности, единстве обучения, воспитания и решения оздоровительных задач.
Занятия составляются согласно педагогическим принципам, по своему содержанию должны соответствовать возрастным особенностям и физическим возможностям детей.
Учебный материал в них распределяется согласно принципу возрастания и чередования нагрузки. Согласно требованиям по физическому и музыкально-ритмическому воспитанию ребенка, занятия с первого по третий год обучения в целом составляет единую систему обучения и отвечают современным требованиям к технологии построения и проведения учебных занятий.
Структура занятий по танцевально-игровой гимнастике – общепринятая. Каждое занятие состоит из трех частей: подготовительной, основной и заключительной. Деление занятия на части относительно. Каждое занятие – это единое целое, где все элементы тесно взаимосвязаны друг с другом.
Подготовительная часть занятия занимает от 5 до 15% общего времени и зависит от решения основных задач занятия. Задачи этой части сводятся к тому, чтобы подготовить организм ребенка – его центральную нервную систему, различные функции – к работе: разогреть мышцы, связки и суставы, создать психологический и эмоциональный настрой, сосредоточить внимание.
Для решения задач подготовительной части занятия в поурочном планировании представлены следующие средства танцевально-игровой гимнастики: игрогимнастика(строевые общеразвивающие упражнения); игроритмика, музыкально-подвижные игры малой интенсивности, игры на внимание, игротанцы(танцевальные шаги, элементы хореографии, ритмические танцы – несложные по координации или хорошо изученные), а также упражнения танцевально-ритмической гимнастики, отвечающие задачам подготовительной части занятия.
Начинать занятие рекомендуется со строевых упражнений с использованием элементов игроритмики и подключением игры. Но возможны и другие варианты конструирования занятия, по усмотрению педагога и с учетом условий работы. Однако при этом необходимо помнить об основных педагогических принципах систематичности, постепенности и пр. Систему упражнений и игр надо строить от простого к сложному, от известного к неизвестному.
Основная часть занятия длится от 70% до 85% общего времени. В этой части решаются основные задачи, формируются двигательные умения и навыки, идет основная работа над развитием двигательных способностей: гибкости, мышечной силы, быстроты движений, ловкости, выносливости и др.
На этой стадии дается большой объем знаний, развивающих творческие способности детей, достигается оптимальный уровень физической нагрузки. В основную часть занятия могут входить все средства танцевально-игровой гимнастики: ритмические и бальные танцы, игропластика, креативная гимнастика и др.
Заключительная часть занятия длится от 3% до 7% общего времени. В этом случае если в основной части занятия имеет место большая физическая нагрузка, время заключительной части увеличивается. Это создает условия для постепенного снижения нагрузки и обеспечивает постепенный переход от возбужденного к относительно спокойному состоянию детей. В заключительной части занятия используются упражнения на расслабление мышц, дыхательные и на укрепление осанки, игровой самомассаж. Если занятие направлено преимущественно на разучивание нового материала и требует от детей максимального внимания, то необходима эмоциональная разрядка. В этом случае в заключительной части следует проводить музыкально-подвижные игры малой интенсивности (ходьба с речитативом, с песней, побившиеся детям ритмические танцы и другие задания).
ОРГАНИЗАЦИЯ ПРОВЕДЕНИЯ ЗАНЯТИЙ. Любое занятие следует начинать с организованного входа в зал, желательно под музыку. Затем осуществляется построение и детям сообщается задача занятия – чем они будут заниматься, что узнают нового, чему научатся на данном занятии. Если в конце занятия дети ответят на вопросы педагога, то поставленные задачи занятия можно считать почти выполненными.
Каждое занятие в поурочном планировании программы «Играй и танцуй» представляет собой единство содержательных, методических и организационных элементов. Нарушение этого единства приведет к снижению эффективности занятия и поставит под сомнение возможность решения педагогических задач.
Цель и общие задачи в программе «Танцуй и играй» реализуются путем постановки частных задач на каждом занятии, в формулировке которых педагог должен отразить конечный результат данного занятия. Частные задачи занятия должны быть взаимосвязаны между собой и отвечать на вопросы: с чем знакомится ребенок? Что развивается или в дальнейшем совершенствуется в нем?
Для проведения занятия педагогу необходимо владеть различными методами организации деятельности учащихся и способами проведения упражнений. Это построения, перестроения и передвижения, использование гимнастических снарядов, предметов и другого вспомогательного инвентаря.
Рекомендуется проводить занятия в сопровождении рассказов, речитативов, во время которых педагог предлагает детям выполнить цепь последовательных упражнений. Так создается ряд знакомых каждому ребенку образов, воображаемая игровая и ролевая ситуация, сюжет, правила для действий с предметами и без них. В сюжетных занятиях предварительная подготовка создает благоприятные условия для их проведения и освоения программного материала. Для этого можно заранее подготовить отличительные знаки, эмблемы, жетоны, а для подведения итогов занятий и награждения – грамоты, значки, медали. Желательно на таких занятиях использовать маршрутные листы, указательные карты, экраны соревнований, обеспечить соответствующее теме оформление зала, подготовить костюмы.
Особое значение в проведении занятий имеет статус педагога, его речь, эмоциональный настрой, доброжелательное отношение к окружающим, активное участие в выполнении своей задачи. Все это создает атмосферу праздника и вызывает положительные эмоции участников.
При правильной, четкой организации занятие имеет хорошую общую и моторную плотность.
27
2 538
19 540 
