Աշխատանք տեքստի շուրջ

ԱՇԽԱՏԱՆՔ ՏԵՔՍՏԻ ՇՈՒՐՋ

I փուլ. Աշխատանք տեքստի շուրջ մինչև ընթերցումը

1. Կանխագուշակում. ընթերցվող նյութի բովանդակության կռահում, երբ որոշվում են տեքստի բովանդակային, թեմատիկ, հուզական ուղղվածությունը, գործող անձինք՝ ըստ վերնագրի, հեղինակի անունը, տեքստի նկարազարդման վերաբերյալ ենթա­դրությունները:

Տեքստի շուրջ տարվող աշխատանքների տեսակները մինչ ընթերցումը

• Նախապատրաստական զրույց՝տեքստի բովանդակության, հեղինակի կենսագրության, պատմական իրադարձությունների, կյանքից վերցված դեպքերից և այլն:

• Աշխատանք վերնագրի շուրջ (կանխագուշակում)

• Աշխատանք նկարազարդման շուրջ

• Աշխատանք դժվարընթեռնելի բառերի շուրջ,

• Աշխատանք անհասկանալի բառերի և արտահայտությունների շուրջ

II փուլ: Աշխատանք տեքստի շուրջ կարդալու ընթացքում:

1. Տեքստի սկզբնական ընթերցում: Պայմանավորված տեքստի առանձնահատ­կու­­­թյուններով, աշակերտների տարիքային և անհատական հնարա­վո­րություններով՝ գործադրելի են կարդալու տարբեր ձևեր՝ ինքնուրույն լուռ ընթերցանություն, ընթերցանություն-ունկնդրում կամ համակցված ընթեր­ցա­նություն (ուսուցչի հայեցողությամբ): Սկզբնական ընկալման որոշում՝ զրույցի, առաջին տպավորությունների ճշտգրտման միջոցով: Ընթերցած տեքստի բովանդակության և աշակերտների նախնական կանխագուշակումների, հուզական տպավորությունների համապատասխանության բացահայտում:

2. Տեքստի դանդաղ, խորհելով վերընթերցում (ամբողջական կամ հատվածաբար): Տեքստի վերլուծություն (հնարներ՝ զրույց հեղինակի հետ, մեկնողական ընթերցանություն, զրույց կարդացածի շուրջ, հենակետային բառերի առանձնացում և այլն): Բովանդակային իմաստով ամբողջություն ներկայացնող հատվածների վերաբերյալ կոնկրետացնող հարցերի առաջադրում:

3. Զրույց տեքստի ամբողջական բովանդակության շուրջ: Կարդացածի ամփոփում: Ամփոփիչ բնույթի հարցերի առաջադրում՝ անհրաժեշտության դեպ­­քում հիմնավորելու նպա­տա­կով հղումներ կատարելով առանձին հատ­վածների: Արտահայտիչ ընթերցանություն:

Տեքստի շուրջ տարվող աշխատանքներն ընթերցման ընթացքում

• Լուռ ընթերցանություն,

• Շարունակելով ընթերցանություն՝ փոքր հատվածներով,

• Ընթերցանություն,հարց ու պատասխան բովանդակության շուրջ,

• Բարձրաձայն ընթերցանություն՝ նորածանոթ բառերի առանձնացումով,

• Բարձրաձայն ընթերցանություն դադարներով՝արտահայտչական միջոցների ընդգծումով (արտահայտիչ ընթերցանության մշակման նպատակով)

• Ընթերցանություն՝ տրամաբանական շեշտ ունեցող բառերի առանձնացմամբ,

• Այն բառերի, արտահայտությունների որոնում, որոնք պետք է ընթերցել բարձր, ցածր, արագ, դանդաղ ձևերով

• Ընթերցանություն՝ հնչերանգով արտահայտելով կետադրական նշանները,

• Ուսուցչի կամ աշակերտի ամբողջական ընթերցումից հետո տեքստի վերաբերյալ դատողությունների արտահայտում,

• Կարդացածի և նկարազարդման միջև կապերի վերհանում:

III փուլ: Աշխատանք տեքստի շուրջ կարդալուց հետո:

1. Զրույց տեքստի բովանդակության շուրջ: Կարդացածի քննարկում, բանավեճ: նյութի բովանդակության վերարտադրման տարբերությունների (մեկնու­թյուններ, գնագատականներ) համադրում հեղինակի դիրքորոշման հետ: Տեքստի հիմնական գաղափարի վերհանում և ձևակերպում:

2. Ծանոթություն հեղինակի հետ: Զրույց հեղինակի անձի և նրա ստեղծա­գործությունների մասին:

3. Աշխատանք վերնագրի և նկարազարդման շուրջ: Վերնագրի իմաստի քննար­կում: Տեքստի բովանդակության վերաբերյալ նկարների ցուցադրություն:

4. Ստեղծագործական առաջադրանքներ: Բազմաբնույթ աշխատանքներ՝ աշակերտների ընթերցողական գործունեության տարբեր ոլորտների կապակ­­­­ցությամբ (հուզական, երևակայական, բովանդակության ընկալման, գեղարվեստական և այլն):

Տեքստի շուրջ տարվող աշխատանքներն ընթերցումից հետո

• Ընթերցում, մասերի բաժանում, պլանի կազմում,

• Ընթերցում՝ պլանի հարցերի համապատասխան,

• Նկարազարդմանը համապատասխան հատվածի ընթերցում,

• Ընտրովի ընթերցանություն. Կարդալ այն հատվածը, որը վերաբերում է տրված հարցին,

• Կարդալ տեքստի ամենագեղեցիկ հատվածը և հիմնավորել,

• Տրված նախադասության սկզբին համապատասխան նախադասությունը գտնել և ընթերցել,

• Ընթերցել այն հատվածը, որին համապատասխան առած կամ ասացվածք կարելի է հիշել,

• Հեքիաթների ընթերցման ժամանակ առանձնացնել իրական և երևակայական հատվածները,

• Ընթերցել և որոշել այն նախադասությունը, որը դարձել է ասացվածք (առակի դեպքում)

• Կարդալ, ստեղծել նկարաշար,

• Դերերով ընթերցանություն,

• Ընթերցել, բովանդակությունը վերարտադրելիս օգտագործել ժեստեր, դիմախաղ (բեմականացման էլեմենտներ)

• Ըստ պլանի վերարտադրել բովանդակությունը (բառային, նկարներով, մեջբերումներով, համառոտ և այլն),

• Ընթերցել, որոշել այն հատվածները, որոնք կարող են կարդալ այս դիմակները

• Ընթերցել այն հատվածները, որոնք կարելի է կարդալ խիստ, արհամարանքով, խնդրանքով, հիասթափությամբ, բարկացկոտ, ծաղրելով, ուրախ, տխուր

• Բանաստեղծության արտասանություն՝ մրցութային կարգով,

• Կարդացածից պատկերավոր բառերի ուարտահայտությունների առանձնացում,

• Ընթերցած տեքստից առանձնացնել այն հատվածները, որոնց միջոցով կարելի է հերոսի բանավոր նկարագրություն կազմել.

• Գրատախտակին գրված բառերի իմաստներին համապատասխան հոմանիշ /հականիշ բառերը գտնել տեքստում,

• Տեքստից առանձնացնել այն բառերն ու արտահայտությունները, որոնց միջոցով կարելի է փոխադրություն կամ շարադրություն գրել,

• Կարդալ և հերոսներին բնութագրող բառերն ու արտահայտությունները դուրս գրել,

• Կարդալու միջոցով վեր հանել նկարագրված դեպքերի պատճառահետևանքային կապերը,

• Կարդալ, առանձնացնել այն հատվածները, որոնք անհրաժեշտ են եզրահանգումների համար: