Альдегидер жана анын касиеттери

У.Салиева атындагы зээнд\\ балдардын жатак-лицейи

Химия мугалими:Пайзилдаева Айжаркын

Логикалык тапшырма

Кайталайбыз!

Сабактын темасы:

Альдегиддер

Б\г\н сабакта:

• 1.Жалпы маалымат.
• 2.Классификациясы
• 3.Гомологиясы жна номенклатурасы
• 4.Изомериясы
• 5.Жаратылышта кездешиши
• 6.Алынышы
• 7.Физикалык касиети
• 8.Химиялык касиети
• 9.Колдонулушу

Жалпы маалымат

• Альдегидер -бул молекуласынын курамында карбонил тобу суутек атому менен орун алмашкан органикалык бирикмелер.

• Карбонил тобу Альдегид тобу

Жалпы формуласы

Классификациясы

• Альдегид Кетон

Альдегиддердин гомологиялык катары жана номенклатурасы формуласы и ЮПАК Тарыхый аталышы

Кумурска альдегиди (Формальдегид )

Уксус альдегиди

Пропион альдегиди

Май альдегиди

Валериан альдегиди

Капрон альдегиди

Альдегиддердин изомериясы

Заттардын атын атагыла?

Жаратылышта кездеш\\с\

• Ванилин -ванилин чанактарында
• Бензальдегид -бадамдын данегинде
• Корич альдегиди -корица дарагында
• Жасмон -жасмин г\л\ндъ

Жаратылышта кездеш\с\

• Ванилин -Ароматтык аминдердин курамында кездешет.
• Цитраль -диендик альдегиддерде кездешет./й тиричилигинде,парфюмерияда,косметикалар \ч\н жыт бер\\ч\ зат катары колдонулат

Жаратылышта кездеш\\с\

• Корич альдегиди -кориц майында кездешет.аныкорица дарагынын тамырын буулантып айдоодо кн алышат.Кулинарияда таякча же к\к\м т\р\ндъ колдонул ат.
• Бензальдегид -ачуу бадам жыттанган суюктук.Ър\к менен шабдалынын данегинин курамында кездешет.

• Корич альдегиди

Жаратылышта кездеш\\с\

• Фенилэтаналь -бензальдегидке салыштырмалуу рецепторго г\лд\н жытын жакшыраак берет.Гиацинт жыттанат.
• Гептанон-2 -гвоздика жыттанган суюктук.Къпч\л\к мъмъ жемиштердин жана с\тт\\ продуктулар жыттанат.М:»Рокфор» сыры
• n-Гидроксифенилбутанон -бышкан малина жыттанат.Аны синтетикалык композициялар \ч\н колдонушат.

Жаратылыш керемети

• Ванилд\\ токочтор,корица жыттанат.
• Амаретто,шоколадда,альдегид даамы ээрийт.
• Б\лд\ркъндъ,кокосто,жасминде,малинада,
• Атырларда,тамакта да,альдегиддин издери,
• Кандай жыт,кандай сонун,
• Силерге жагымдуу жыт берген.
• Бул жогорку альдегид!

Альдегиддердин алынышы

• 1.Ънър жайда

• Дегидрлъъ реакциясы

2.Лабораторияда

• Кычкылдандыруу

• Гидратациялоо( Кучеровдун реакциясы )

Физикалык касиети

• Метаналь -кескин жыттуу

• С1-С9 -кескин жыттуу
• С10-С12 -жагымдуу жытка ээ парфюмерияда колдонулат.

Т\сс\з газ ,уулуу!

• Мr ъскън сайын эр\\ температурасы жогорулайт.
• Жогорку альдегиддер катуу заттар.

Сууда жакшы ээрийт

40% суудагы эритмеси формалин д.а.

Антисептик

• Ацетальдегид -суюктук,

Сууда жакшы ээрийт.

Жаёы \з\лгън алма жыттанат.

Химиялык касиети

• 1.Кычкылдануу реакциялары

• А)»К\м\ш к\зг\» реакциясы

• Б)»Жез к\зг\» реакциясы

• кызыл сабиздин т\с\

Химиялык касиети

• 1.Кошулуу реакциялары

• А)Гидрлъъ реакциясы

• Б) Кычкыл туздарды кошуу реакциясы

Колдонулушу

• Жаныбарлардын препаратын жасоодо
• Боектор
• Терилерди иштет\\дъ
• Мебель жасоодо
• Дары-дармектер жасоодо

Колдонулушу

• Уксус кислотасын алууда
• Пластмссаларды алууда
• ПВА желимдерин жасоодо
• Ацетат жибектерин алууда

Туура жообун тап?

• 1.Альдегиддин жалпы формуласы?

• 2.Альдегиддердин жалпы формуласы?

• 3.Формальдегидди кърсътк\лъ?

• 4. СН3СОН-бул?

Къё\л бурганыёарга рахмат!