Акыл ордо Тарых сабагы боюнча

Т ема : Катар. Кувейт. Израил. Кипр . 11-класс

« Ноокат билимканасы» жатак-лицейинин тарых мугалими :

Исраилова Гулзийна Абдумаликовна

• Сабактын максаты: А)Билим берүү: Окуучулар Туштук Батыш Азия өлкөлөрүнун саясий-экономикалык өнугүүсүндөгү өзгөчөлүктөр,алардын башка мамлекеттерге тийгизген таасирлери жөнүндө маалымат алышат.
• Б)Тарбия берүу: Окуучулар топтордо иштөө менен бирин-бири сыйлоого,ар бир ойду урматтоо менен сабакка активтүү катышат.
• В) Өнүктүүрүчүлүк : Окуучулар аталган мамлекттер боюнча маалымат алуу менен биргеликте эс тутуму ,ой жугуртуусу, дүйнө таанымы өнүгөт.
• Сабактын формасы: Топтордо жана жуптарда иштөө
• Сабактын тиби:Жаңы материалдарды окуп үйрөнүү сабагы
• Сабактын жабдылышы: Окуу китептери, видео слайд, сүрөттөр,ж.б.у.с.
• Сабактын жүрүшү: I. Уюштуруу: Саламдашуу жана журнал боюнча жоктоо,класстын тазалыгына көңул буруу.
• II.Үй тапшырмасын суроо:

Катар

Картасы

Туусу

бОРБОРУ

Катар , ( араб.   قطر  — Расмий  Катар Мамлекети  ( араб.   دولة قطر   Да́влат Ка́тар ) —Түштүк-Батыш Азиядагы өлкө. Араб жарым аралынын чыгыш бөлүгүн түзгөн Катар жарым аралынан орун алып, Перс булуңу менен чулганат. Түштүгүнөн Сауд Арабиясы менен чектешет. Аянты 11,52 миң км 2 . Калкы 928,4 миң (2008). Борбору –  Доха . Расмий тили – араб тили. Акча бирдиги – катар риалы. Административдик-аймактык жактан 10 муниципалитетке (баладийятка) бөлүнөт.

• Катар – БУУнун (1971), Нефть экспорттоочу өлкөлөр уюмунун (1961), Араб өлкөлөр лигасынын (1971), ЭВФтин (1972), Ислам конференция уюмунун (1970), Перс булуңу араб өлкөлөрүнүн кызматташтык кеңешинин (1981), Бүткүл дүйнөлүк соодо уюмунун (1996) мүчөсү.

Кызыктуу маалыматтар

• Катарда жарандык алуу үчүн араб болуп төрөлүүдөн башка жол жок;
• Жол чырактарда дайыма жашыл күйүп турат, жөө жүргүнчү кызыл жарыкты өзү күйгүзүп, анан жолду кесип өтөт;
• Бул өлкөдө Сауд Арабиясы менен такталбаган аймактары болгону менен, чек ара чырлары дээрлик жок;
• Колунда бар арабдар таза кандуу аргымак, төө багып, жарыштыргандан тышкары кымбат баалуу суперкар, гелендваген унааларына ээлик кылышат;
• Бензин арзан болгондуктан, 100 чакырымга канча литр бензин сарпталарын деле билишпейт;
• Өлкөнүн дээрлик бардык аймагы таштуу чөл, деӊиз деӊгээлинен эӊ бийик турган жери 40 метрди түзөт.
• Акча бирдиги – Риал (1 риал 20 сомго барабар)

№ 1-тиркеме

Катар

Бийлик учун куроштордун натыйжасы кандай болду?

Нефть кени иштетиле баштагандан баштап Катарда кандай озгоруулор болду?

Нефть онор жайында Катар мамлекети кандай ийгиликтерге жетишти?

Катарлыктар эмне менен кесиптенишет?

Кувейт

Борбору

Картасы

Туусу

Кувейт  же  Кувейт мамлекети  (Даулят аль-Кувейт) – Батыш Азиядагы өлкө. Араб жарым аралынын түндүк-чыгышында жана Перс булуңундагы аралдарда (Бубиян, Маскан, Варба ж. б.) жайгашкан. Түндүгүнөн жана батышынан Ирак, түштүгүнөн  Сауд Арабиясы  менен чектешип, чыгышынан Перс булуңу менен чулганат (жээк сызыгынын узундугу 499 км).

Аянты 17,8 миң км2. Калкы 2906,7 миң (2008). Борбору –  Эль-Кувейт . Расмий тили – араб тили. Акча бирдиги – кувейт динары. Административдик-аймактык жактан 6 губернаторлукка бөлүнөт.

Кувейт  – Бириккен Улуттар Уюмунун (1963), ЭВФтин (1962), Эл аралык реконструкция жана өнүгүү банкынын (1962), ОПЕКтин (1960), Араб өлкөлөрү лигасынын (1961), Ислам конференция уюмунун (1969), Бүткүл дүйнөлүк соода уюмунун (1995), Перс булуңу араб өлкөлөрүнүн кызматташтык советинин (1981) мүчөсү.

МамлекеттиК түзүлүшү

Кувейт – унитардык мамлекет. Кувейттин Конституциясы 1962-ж. 11-ноябрда кабыл алынган. Башкаруу формасы — конституциялык монархия. Мамлекет башчысы – эмир. Мыйзам чыгаруу бийлиги эмир менен Улуттук чогулушка, аткаруу бийлиги эмир менен Министрлер кеңешине таандык. Кувейт ас-Сабах тукумунун «мурасчыл эмираты». Мыйзам чыгаруучу органы – бир палаталуу парламент (Улуттук чогулуш), 50 депутаттан, ошондой эле өкмөттүн 15 мүчөсүнөн турат, бийлик мөөнөтү 4 жыл. Эмир мураскор канзааданы, ошондой эле премьер-министрди жана анын көрсөтмөсү менен министрлерди дайындайт же кызматтан алат. Өкмөттү салт боюнча мураскор канзаада жетектеген, 2003-жылдан мураскор канзаада менен премьер-министрдин кызматтары бөлүнгөн. Кувейтте саясий партияларга тыюу салынган.

№ 2-тиркеме

Кувейт

Саясий турмушу

Коомдук турмушу

Кувейт

Израиль

Картасы

Туусу

Шаары

Ысрайыл  ( евр.   יִשְׂרָאֵל ,  араб.   إِسْرَائِيل ), расмий —  Ысрайыл мамлекети  ( евр.   מְדִינַת יִשְׂרָאֵל   Медина́т Исраэ́ль ,  араб.   دَوْلَة إِسْرَائِيل   Даула́т Исра’и́ль ) — Жакынкы Чыгыштагы мамлекет; Азиянын батыш бөлүгүндө,  Жер Ортолук деңиздин  түштүк-чыгыш жээгинде жайгашкан. Түндүгүнөн  Ливан , түндүк-чыгышынан  Сирия , чыгышынан  Үрдүн  (чек арасынын бир бөлүгү  Өлүк деңиздин  акваториясы аркылуу өтөт), түштүк-батышынан  Мисир  менен чектешет.  БУУнун  Башкы Ассамблеясынын 1947-жылдын 29-ноябрдагы  Паластын  бөлүү жөнүндөгү чечими боюнча бөлүнгөн аянты 14 миң км 2 ; ал эми 1948-49-жылдардагы арап-ысрайыл согушунда басып алган жерлерди кошкондо 20,7 миң км 2 ; 1967-ж. басып алган жерлер ( Иордан дарыясынын  батыш жээги, Чыгыш Иерусалим, Сирия Голан дөңсөөсү) менен 21,6 миң км 2  (Тивериад көлүнүн акваториясын жана Жансыз деңиздин акваториясынын бир бөлүгүн кошкондо 22,1 миң км 2 ). Калкы 7,1 млн (2007). Өлкөнүн башкы экономикалык жана маданий борбору  Тель-Авив  шаары. БУУнун каршылыгына карабастан, 1950-ж. Иерусалим шаары өлкөнүн борбору деп жарыяланган. Өкмөт мекемелери, парламент шаардын батыш бөлүгүнө жайгаштырылган (калкы 400 миңден ашык, анын 250 миңдейи эврейлер, 160 миңи араптар. Расмий тили иврит (байыркы жөөт) жана арап тилдери. Акча бирдиги шекел. Административдик аймактык жактан шарттуу 15 райондон турган 9 округга (мехоз; анын курамына Ысрыйл басып алган жерлер Иордан дарыясынын Батыш жээгинин бир бөлүгү жана Сириянын Голан дөңсөөсү да камтылган) бөлүнөт.

Мамлекеттик түзүлүшү

Ысрайыл унитардык мамлекет. Башкаруу формасы парламенттик республика. Атайын конституциясы жок, өлкөдөгү иш-чаралар көз каранды эместик декларациясынын (1948) жана 11 негизги мыйзам актылары менен жөнгө салынат. Мыйзам чыгаруучу жогорку органы кнессет (4 жылга шайланган 120 депутаттан турган бир палаталуу парламент). Мамлекет башчысы кнессет тарабынан 7 жылдык мөөнөткө шайланган президент. Президенттин ыйгарым укуктары өкүлчүлүк мүнөздө (2000-жылдан М. Кацава). Аткаруу бийлиги өкмөткө таандык. Аны премьер-министр башкарат (2006-жылдан Э. Ольмерт). 2006-ж. түзүлгөн коалициялык өкмөттүн курамына «Кадима», «Ликуд», «Авода» партияларынын өкүлдөрү кирет. Саясий партиялары: «Авода» (Ысрайыл эмгек партиясы), «Ликуд», «Кадима», «Сефарддар Тораны сактоочулар», («Шас»), «Биздин үй Ысрайыл», «МАФДАЛ» («Улуттук диний партия»), «Гиль», Ысрайыл социал-демократиялык солчул либералдык укук коргоо партиясы («Мерец») ж. б.

№ 3-тиркеме

Израил

Мамлекеттик тузулушу

Маанилуу тарыхый этаптары

Мамлекеттик байланыштары

Израил

Негизги даталар

Кипр

Картасы

Туусу

Шаары

Кипр  ( грек.  Κύπρος;  түрк .   Kıbrıs ), ырасмый аты —  Кипр Республикасы  ( грек.  Κυπριακή Δημοκρατία,  түрк .   Kıbrıs Cumhuriyeti ) — Батыш  Азиядагы  мамлекет; Кипр аралында,  Жер Ортолук деңиздин  түндүк-чыгыш бөлүгүндө жайгашкан. Аянты 9251 км 2 . Калкы 1099,4 миң (2008). Борбору —  Никосия . Расмий тилдери — грек жана түрк тилдери. Акча бирдиги — евро. Административдик-аймактык жактан 6 округга (епархийге) бөлүнөт.

Администрациялык-аймактык бөлүнүшү (2005): Кипрдин аймагынын 36%ке жакын аянтын (анын ичинде Кириния округу, ошондой эле Фамагуста округунун бир аз бөлүгү кошо) Түркия ээлеп алган. Кипрдин аймагында 280,2 миң калк жашайт. Борбору — Никосия (шаардын түрктөр жашаган бөлүгүнүн калкы 52 миң). Расмий тили — түрк тили; акча бирдиги — түрк лирасы. ТКТР административдик жактан 5 округга бөлүнөт. Аймагынын 2,7% аянтын Британиянын аскер базасы ээлейт. Кипр — БУУнун (1960), Шериктештиктин (1961), ЭВФтин (1961), Эл аралык реконструкция жана өнүгүү банкынын (1961), Европа Советинин (1961), Европа коопсуздугу жана кызматташтык уюмдун (1973), Бүткүл дүйнөлүк соода уюмунун (1995), Европа союзунун (2004) мүчөсү.

Мамлекеттик түзүлүшү

Кипр — де-юре унитардык мамлекет. Кипрдин конституциясы 1960-жылы 16-августта кабыл алынган. Башкаруу формасы — президенттик республикалык мамлекет жана өкмөт башчысы — президент (35 жаштан жогору Кипр жараны президенттикке кандидатурасын коюуга укуктуу, конституция боюнча президенти — кипрлик грек, вице-президенти — кипрлик түрк болуу керек, жалпы жашыруун добуш менен 5 жылга шайланат). Мыйзам чыгаруучу бийликтин жогорку органы — бир палаталуу парламент (Өкүлдөр палатасы). 80 депутаттан турат (56 депутаты — кипрлик грек, 24 орунга кипрлик түрк). Кипр Республикасында көп партиялуу система орун алган. Негизги саясий партиялары: Кипр эмгекчи элинин прогрессчил партиясы, Демократиялык чогулуш, Демократиялык партия, Социалисттик партия.

№ 4-тиркеме

Кипр

Мамлекеттик тузулушу

1878-ж

Цюрихтик –лондондук макулдашуу

1925-ж

1960-ж

«Энозис»

Көңүл бурганыңыздар үчүн чоң ырахмат!